Abraham Lincoln

Abraham Lincoln
Foncions
16 en president elegit dels Estats Units
4 de març de 1861 – 15 d'abril de 1865
Predecessor	James Buchanan
Successor	Andrew Johnson
Biografia
Data de naissença	12 de febrièr de 1809
Luòc de naissença	Hardyn County, Kentucky
Data de decès	15 d'abril de 1865
Luòc de decès	Washington, DC
Partit politic	Partit Republican

Abraham Lincoln, nascut lo 12 de febrièr de 1809 dins lo comtat de Hardin en Kentucky e defuntat assassinat lo 15 d'abril de 1865 a Washington, foguèt le setzen president dels Estats Units. Es estat elegit per dos mandats de quatre ans, en 1860 e 1864, sens acabar aqueste. Foguèt lo primièr president republican de l'istòria del país. Dirigiguèt los Estats Units durant la pièger crisa constitucionala, militara e morala de son istòria — la Guèrra de Secession —, e capitèt de preservar l'Union. Es durant aquesta que faguèt ratificar lo XIIIe amendament de la Constitucion dels Estats Units e aboliguèt l’esclavatge. Sortiguèt victoriós de la guèrra mas moriguèt assassinat dos meses pus tard, après un complot dels partisans confederats al començament de son segond mandat.

Jovença e intrada en politica

Ostau familhau dei Lincoln en Indiana.

Abraham Lincoln nasquèt lo 12 de febrier de 1809 dins lo comtat de Hardin en Kentucky, a proximitat de la « Frontiera ». Sei parents, Thomas Lincoln (1778-1851) e Nancy Hanks (1784-1818), èran de rendiers paures. Son paire èra lo descendent d'emigrats anglés arribats en America en 1637. Avián participat a la colonizacion dau país e a la Guèrra d'Independéncia. La familha de sa maire es mens ben coneguda per leis istorians mai Nancy Hanks s'ocupèt d'inculcar lo cristianisme a seis enfants.

En 1816, après de problemas juridics causats per la pèrda dei títols de proprietat de la familha en Kentucky, Thomas Lincoln decidèt de desmainatjar en Indiana. Lo periòde foguèt malaisat per lei Lincoln e Nancy Hanks moriguèt en 1818 en causa de la « malautiá dau lach ». Thomas Lincoln esposèt lèu Sarah Bush Lincoln (1788-1869), una veusa amiga de la familha qu'aviá tres enfants. Sarah Bush encoratjèt fòrça Abraham Lincoln a aprendre a legir e lei relacions entre lei dos foguèron bònas. L'interès de l'enfant per la lectura èra viu mai son educacion foguèt limitada per leis obligacions dau trabalh agricòla.

A 17 ans, Abraham Lincoln quitèt l'ostau familhau per trabalhar dins lo comèrci. Comencèt alora un periòde d'alternància entre participacions ai trabalhs dau tenement dei Lincoln (que s'installèron en Illinois en 1830) e emplecs alhors. En particular, foguèt matalòt sus divèrsei naviris marchands navegant dins la vau de Mississipí. Durant aquelei viatges, foguèt tanben magasinier, postier e susvelhant. En 1831, s'installèt dins lo vilatge de New Salem, lòng dau riu Sangamon en Illinois. Un an pus tard, intrèt dins la milícia locala e foguèt elegit capitani. A partir d'aqueu moment, decidèt de s'engatjar en politica amb lo partit whig. Après una premiera desfacha, foguèt totjorn elegit coma representent a l'assemblada de l'Estat. Menèt tanben d'estudis de drech e venguèt avocat en 1836.

De l'Illinois au Congrès

Abraham Lincoln en 1846.

De 1836 a 1860, Lincoln venguèt pauc a pauc un òme politic nacionau reputat brilhant, eloquent e onèst. D'efiech, après un desmainatjament a Springfield, capitala d'Illinois, se destrièt coma avocat dins mai d'un afaire famós. Per exemple, en 1858, dins l'afaire Duff Armstrong, un òme accusat de murtre, foguèt opausat a un testimòni a carga que pretendiá aver vist Armstrong tirar sus la victima gràcias au lume de la Luna. Demostrèt la messòrga d'aqueu testimoniatge en utilizant un armanac. Sus la basa dei fasas lunaras indicadas dins l'obratge, Lincoln sostenguèt que l'esclat de la Luna èra pas sufisent per permetre au testimòni de veire corrèctament la scena. Obtenguèt lèu l'aquitament.

En politica, Lincoln foguèt representat a la Chambra dei Representants d'Illinois de 1834 a 1842 e a la Chambra dei Representants de 1847 a 1849. En mai de luchar per leis interès de son Estat, s'opausèt a la Guèrra Americanomexicana mai acceptèt de votar en favor dau mandadís de tropas suplementàrias. S'engatjèt tanben en favor de la promoccion dei concepcions politicas e economicas de l'elèit dau Nòrd. En particular, sostenguèt lei demandas dei companhiás ferroviàrias. Aquò lo menèt a s'opausar a l'esclavatge. En revènge, èra ostil a l'idèa d'una egalitat entre lei Blancs e lei Negres, compres au nivèu politic.

Son refús de sostenir totalament la guèrra còntra Mexic entraïnèt d'accusacions d'antipatriotisme còntra eu. En 1849, atacat per un adversari favorable au conflicte, assaièt pas de se representar a la Chambra dei Representants. Se concentrèt sus sa carriera d'avocat mai demorèt una figura politica importanta en Illinois. En 1854, jonhèt lo partit republican que remplacèt un partit whig en plen declin. Puei, en 1858, se presentèt au Senat. Foguèt batut de pauc per Stephen A. Douglas dau partit democrata. Pasmens, lei debats menats durant aquela campanha, sovent davant de publics de mai de 10 000 personas, li permetèron de venir una figura nacionala, capabla de se presentar a l'eleccion presidenciala de 1860.

La Guèrra de Secession

Article principal : Guèrra de Secession.

L'eleccion de Lincoln a la presidéncia

Article principal : Eleccion presidenciala estatsunidenca de 1860.

Resultats de l'eleccion presidenciala estatsunidenca de 1860.

A la fin deis ans 1850, leis Estats Units èran dins una situacion de crisi politica en causa de la divergéncia mai e mai importanta entre leis interès deis Estats industrializats dau Nòrd e aquelei deis Estats agricòlas dau Sud. D'efiech, lo Nòrd èra partisan d'una politica proteccionista per s'aparar còntra leis exportacions europèas e protegir sa basa industriala en cors de formacion. Au contrari, lo Sud èra partisan dau liure cambi que li permetiá de vendre sei produccions, especialament lo coton, ai centres industriaus d'Anglatèrra e de França. Pauc a pauc, la question de l'esclavatge, vist coma una necessitat per lo Sud e coma un fren au Nòrd, cristallizèt lei tensions.

L'eleccion presidenciala estatsunidenca de 1860 aguèt luòc dins aqueu contèxte. Lo partit republican designèt Lincoln coma candidat lo 16 de mai. Aqueu succès foguèt relativament facil car leis autrei candidats suscitavan d'oposicions fòrtas dins lo partit. En revènge, lo partit democrata se devesiguèt entre delegats dau Nòrd e dau Sud sus la question de l'esclavatge. Foguèt impossible de trobar un compromés. Lo 26 de junh, lei delegats dau Nòrd designèron Stephen A. Douglas coma candidat e lo 28 de junh, John Cabell Breckinridge venguèt lo candidat dei delegats dau Sud. Per complicar mai la situacion, lo partit de l'Union Constitucionala, lo successor dau partit whig, presentèt John Bell.

Lo vòte se debanèt lo 6 de novembre. Lincoln arribèt en tèsta amb 1 865 907 votz (39,8% dei sufragis exprimits) gràcias au sostèn deis Estats dau Nòrd. Breckinridge ganhèt dins totei leis Estats dau Sud amb 848 019 votz (18,1%) e Bell s'impausèt dins leis Estats situats entre lei dos blòts amb 590 901 votz (12,6%). Douglas obtenguèt un nombre important de sufragis (1 380 202 votz siá 29,5%) mai sei partisans èran tròp dispersats per li permetre de ganhar d'Estats. Gràcias a sei succès dins lo Nòrd, Lincoln obtenguèt la majoritat dins lo collègi electorau amb 180 electors (sus 303). Pasmens, aquela victòria entraïnèt tanben la desintegracion de l'Union entre leis Estats.

La secession deis Estats dau Sud

Formacion de la Confederacion en 1860-1861.

L'eleccion de Lincoln amb una majoritat febla agravèt la crisi entre lo Nòrd e lo Sud. Dins leis Estats dau Sud, lo president elegit èra percebut coma una menaça mortala en causa de sei declaracions ancianas còntra l'esclavatge. Aquela impression èra renfòrçada per lo ròtle important tengut durant sa campanha per lo camp abolicionista qu'esperava aprofichar son eleccion per obtenir un vòte definitiu còntra « l'institucion particulara ». De mai, Lincoln voliá impausar de tarifas doanieras proteccionistas. Sei proposicions de compromés sus la question de l'esclavatge foguèron donc pas escotadas.

Leis Estats dau Sud aprofichèron lo relambi de tres mes entre l'eleccion e la presa de foncion dau president per proclamar sa volontat de quitar l'Union. Lo premier foguèt la Carolina dau Sud que votèt la secession tre lo 20 de decembre de 1860. Foguèt imitada, en genier e en febrier de 1861, per sièis autreis Estats dau Sud qu'èran tanben dependents deis exportacions de coton.

La defensa de l'Union

Lincoln foguèt un adversari acarnat de la secession deis Estats dau Sud. Segon eu, l'union èra indissolubla. Sensa entraïnar dirèctament lo conflicte, prenguèt divèrsei posicions que facilitèron son començament. En particular, ordonèt d'avitalhar la garnison de Fort Sumter, un fòrt encara ocupat per lei fòrças unionistas en Carolina dau Sud. Lo 12 d'abriu de 1861, lo Sud ataquèt la posicion e la guèrra comencèt. Dins aquò, l'armada estatsunidenca de 1860 aviá pauc de mejans e la màger part deis oficiers èran originaris dau Sud. Lo Nòrd foguèt donc obligat de crear una armada novèla a partir de quauqueis unitats dispersadas e pauc preparadas a una guèrra modèrna.

Lincoln deguèt donc organizar l'armada unionista en favorizant lo vòte dei mesuras necessàrias per mobilizar de desenaus de miliers d'òmes. S'ocupèt tanben de mantenir l'isolament diplomatic dau Sud. La question de l'esclavatge foguèt un element decisiu d'aqueu plan. D'efiech, au començament dau conflicte, Lincoln s'opausèt a l'abolicion per pas complicar mai la situacion. Pasmens, l'acceptèt finalament lo 22 de setembre de 1862 per ganhar lo sostèn deis opinions publicas britanica e francesa. Aquela manòbra empachèt Londres e París d'ajudar lo Sud per afeblir lo Nòrd. Dins aquò, Lincoln demorèt prudent. Lo vòte de ratificacion definitiu dau XIII^en Amendament, que formalizava l'abolicion de l'esclavatge e son enebiment, aguèt luòc lo 6 de decembre de 1865.

Annèxas

Nòtas e referéncias

Precedit per James Buchanan

President dels Estats Units 1861 - 1865

Seguit per Andrew Johnson