buis

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  buis    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• buis

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘leiding’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1350
• In de betekenis van ‘jasje’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1573
• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘haringschuit’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1407

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	buis	buizen
verkleinwoord	buisje	buisjes

Zelfstandig naamwoord

de buis v / m

1. een hol, cilindrisch voorwerp

   • Kun je dat voorwerp even in de buis stoppen? 

   ▸ We liepen boven op het LA Aquaduct, een lange buis van meer dan 4 meter doorsnee, die Los Angeles van water uit de bergen voorziet.

2. (België) een onvoldoende rapportcijfer

   • Evelien heeft een buis voor Nederlands. 

3. een televisie

   • Wat is er vanavond op de buis? 

4. (biologie) het onderste deel van een vergroeidbladige kelk of kroon

   • Dit deel van de kroon heet een buis. 

5. (militair) een mechanisme dat in de kop van projectielen geschroefd wordt om deze te laten springen

   • Snel, schoef die buis even op dat projectiel! 

6. (scheepvaart) een vissersboot

   • Ik zie daar een buis vol met haring varen. 

het buis o

7. (kleding) een eenvoudig jasje

Synoniemen

• pijp

Hyponiemen

   

aanvoerbuis aanzetbuis adembuis afvalbuis afvloeibuis afvoerbuis aspirinebuis beeldbuis bliksembuis bollebuis boorbuis borrelbuis draineerbuis dwangbuis elektronenbuis eustachiusbuis flikkerbuis fotobuis galbuis gasbuis gasontladingsbuis gehoorbuis geleibuis granaatbuis gresbuis haarbuis haringbuis hoekerbuis hoorbuis huilbuis ionenbuis kachelbuis kannenbuis kathodestraalbuis kelkbuis kijkbuis koksbuis kroonbuis kunststofbuis lanceerbuis legbuis leidingbuis lichtbuis luchtbuis luibuis maatbuis mannesmannbuis mantelbuis meetbuis metrobuis muizenbuis nanobuis neonbuis noodbuis nortonbuis ontladingsbuis oogbuis peilbuis persbuis pisbuis pitotbuis planktonbuis plasbuis pollenbuis proefbuis pulsbuis pvc-buis radiobuis reageerbuis rioleringsbuis rioolbuis röntgenbuis sasbuis schietbuis schokbuis schroefbuis snuifbuis spreekbuis stijgbuis stoofbuis straalbuis suisbuis telescoopbuis televisiebuis thermometerbuis tielebuis tl-buis toevoerbuis torpedobuis traanbuis treurbuis tunnelbuis urinebuis vacuümbuis valbuis verwarmingsbuis wambuis warmwaterbuis waterbuis waterleidingbuis windbuis zaadbuis zitbuis zuigbuis

Afgeleide begrippen

   

Buisman buis van Eustachius buisbelegger buisbloem buisframe buisharing buishoed buiskap buisklok buiskluisterend buiskool buislamp buisleiding buisniveau buispost buisspin buisspinnen buisvak buisverlichting buisvoltmeter buisvormig buiswater buizenconstructie buizenframe buizennet buizenpost buizenradio buizenstelsel buizensysteem plattebuiskachel stomp buishorentje

Vertalingen

    1. een hol, cilindrisch voorwerp   

Deens: rør (da) o Duits: Rohr (de) o Engels: pipe (en), tube (en) Frans: tube (fr) m

Grieks: σωλήνας (el) m Oudnoords: trumba v Papiaments: tubu Spaans: tubo (es)

Werkwoord

vervoeging van
buizen

buis

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van buizen
   

   • Ik buis. 

2. gebiedende wijs van buizen
   

   • Buis! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van buizen
   

   • Buis je? 

Gangbaarheid

• Het woord buis staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "buis" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.