Portaal:Friesland
Over Friesland
Friesland (Fries en officieel: Fryslân), is een provincie in het noorden van Nederland. De provincie telt 659.612 inwoners (eind 2022). De hoofdstad is Leeuwarden. Zowel het Fries als het Nederlands heeft in de provincie de status van bestuurstaal.
Friesland wordt begrensd door de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel en Flevoland, en wordt bovendien door de Afsluitdijk verbonden met Noord-Holland. De provincie ligt verder aan het IJsselmeer, de Waddenzee en de Noordzee. De waddeneilanden Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog horen ook bij Friesland, evenals de Stellingwerven in het zuidoosten, waar geen Fries wordt gesproken, maar Nedersaksisch.
Met Friese Vrijheid wordt bedoeld het ontbreken van feodale instituties in het gebied dat oorspronkelijk werd bewoond door de Friezen, met name de huidige provincies Groningen en Friesland en de streek West-Friesland in Nederland en Oost-Friesland in Duitsland. Positief geformuleerd: de Friezen werden niet bestuurd door een graaf of hertog, maar bestuurden zichzelf. Lees verder… >>
Geschiedenis
Geschiedenis van Friesland · Geschiedenis van Leeuwarden · Geschiedenis van Sneek · Canon van Friesland · Lijst van Friese kronieken · Lijst van Friese oorlogen · Lijst van heersers van Friesland · Lijst van stadhouders in de Nederlanden · FriesArchiefNet · Wumkes.nl · Historisch Centrum Leeuwarden · Geschiedenis van West-Friesland
Friese mythe · Fresia · Heerlijkheid Friesland · Stadhouderlijk Hof · Admiraliteit van Friesland · Hof van Friesland · Recht in Friesland · Universiteit van Franeker · Ruilverkaveling · Terp · Vervening
Kwartieren van Friesland: Bornego · Friese elf steden · Oostergo · Westergo · Zevenwouden · Zuidergo · Grietenij
Prehistorie
Klassieke oudheid
- Frisii · Romeinen in Friesland · Slag in het Baduhenna-woud · Cuneus Frisionum · Malorix en Verritus · Schrijfplankje van Tolsum
Middeleeuwen
- Brunonen · Codex Roorda · Fibula van Wijnaldum · Frana · Fries-Drentse oorlog · Fries-Frankische oorlogen · Fries recht (sage) · Friese deelname aan de Kruistochten · Graafschap Midden-Friesland · Kroniek van Bloemhof · Lex Frisionum · Magna Frisia · Magnus Forteman · Middelzee · Potestaat · Radboud · Sceatta · Sint-Luciavloed · Slag aan de Boorne · Stadsbrand van Sneek · Zeven Friese Zeelanden
- Friese Vrijheid: Karelsprivilege · 17 Keuren en 24 Landrechten · Grote Friese Oorlog · Slag bij Warns
- Grote Friese Oorlog: Schieringers en Vetkopers · Schieringers · Vetkopers · Donia-oorlog · Slag bij Arum · Slag bij Barrahuis · Slag bij Okswerderzijl · Slag bij Sloten · Vrede van Groningen
- Kerstening van de Friezen: Bonifatius · Willibrord
16e eeuw
- Friesland onder de Saksen · Beleg van Franeker · Saksische Vete · Slag bij Boksum
- Grutte Pier: Arumer Zwarte Hoop
17e eeuw
18e eeuw
- Pachtersoproer · Patriottentijd in Bolsward · Regeringsreglement · Vijf speciën · Exercitiegenootschap van Sneek
Franse tijd
- Departement van de Eems · Departement van de Oude IJssel · Departement Friesland · Departement Friesland tijdens het eerste Franse Keizerrijk · Kollumer Oproer
19e eeuw Overig
20e eeuw
- Afsluitdijk · Kneppelfreed · Mata Hari · Nederlandsche Tramweg Maatschappij · Pieter Jelles Troelstra · Ferdinand Domela Nieuwenhuis
- Tweede Wereldoorlog: Wonsstelling · Veemgerecht · Groep Lever · Sneker Bloednacht
Cultuur
Afûk · Cultureel Kwartier Sneek · Friese Anjer · Friese beweging
Beeldende kunst: Gerrit Benner · Gerrit Benner Prijs voor Beeldende Kunst · Lijst van beelden in Friesland
- Friese literatuur · Schrijvers · Dichters · Friesche sagen
- Instellingen en uitgeverijen: Bornmeer · Friese Pers Boekerij · It Fryske Boek · Stichting Cepher · Stichting Elektroanyske Letteren Fryslân · Tresoar · Wumkes.nl
- Tijdschriften: Ensafh · Iduna · Trotwaer
Festivals en evenementen: Aaipop · Friese Ballonfeesten · Friesen-droapen · Iepenloftspul · Liet · Noordelijk Film Festival · Oerol · Wâldrock · Út Sneek
Film: Centrum voor Film in Friesland · CineSneek · De Dream · De Gouden swipe · Filmhuis Leeuwarden · Fries Film Archief · Nynke
Musea: Het Admiraliteitshuis · 't Behouden Huys · Centrum voor Natuur en Landschap · It Damshûs · Eerste Friese Schaatsmuseum · Eise Eisinga Planetarium · 't Fiskershúske · Fries Museum · Fries Scheepvaart Museum · It Kokelhûs · Hannemahuis · Harlinger Aardewerk Museum · Jopie Huisman Museum · Kazemattenmuseum · De Kruidhof · Museum De Trije Gritenijen · Museum Belvédère · Museum Drachten · Museum Hindeloopen · Museum Joure · Museum Martena · Museum Opsterland · Museum Willem van Haren · Nationaal Modelspoor Museum · Nationaal Vlechtmuseum · Natuurcentrum Ameland · Natuurmuseum Fryslân · Oudheidkamer Mr. Andreae · Oudheidkamer Weststellingwerf · Pier Pander Museum · Princessehof · Schelpenmuseum Paal 14 · De Spitkeet · Stedhûs Sleat · Streekmuseum Volkssterrenwacht Burgum · Tromp's Huys · It Tsiispakhús · Wrakkenmuseum
Muziek: Blauhúster Dakkapel · Bricquebec · Frysk Fanfare Orkest · Hessel · Nanne Kalma · De Kast · Twarres · Elske DeWall · Piter Wilkens
Podia: Het Bolwerk · De Harmonie · De Lawei · Noorderkerk · Poppodium Romein · Posthuis Theater · Theater Sneek · Tryater
Tradities: Biikebrennen · Sint Piter · Sunderum
Geografie
Gemeenten: Achtkarspelen · Ameland · het Bildt · Boornsterhem · Dantumadeel · Dongeradeel · Ferwerderadeel · Franekeradeel · Gaasterland-Sloten · Harlingen · Heerenveen · Kollumerland c.a. · Leeuwarden · Leeuwarderadeel · Lemsterland · Littenseradeel · Menaldumadeel · Ooststellingwerf · Opsterland · Schiermonnikoog · Skarsterlân · Smallingerland · Súdwest-Fryslân · Terschelling · Tietjerksteradeel · Vlieland · Weststellingwerf · Voormalige gemeenten
Streken: Het Bildt · Gaasterland · Kleistreek · Friese meren · Stellingwerven · Friese Wouden
Plaatsen: Bergum · Drachten · Dokkum · Franeker · Harlingen · Heerenveen · Joure · Leeuwarden · Lemmer · Oosterwolde · Sneek · Wolvega
Meren: Bergumermeer · Fluessen · Lauwersmeer · De Leijen · Pikmeer · Slotermeer · Sneekermeer · Tjeukemeer
Rivieren: Boorne · Dokkumer Ee · Geeuw · Lauwers · Linde · Stroobossertrekvaart · Tjonger · Zwette
Dijken: Afsluitdijk · Groene dijk · Nieuwe Bildtdijk · Oudebildtdijk · Pingjumer Gulden Halsband · Provinciale dijk · Slachtedijk
Waddenzee: Ameland · Griend · Schiermonnikoog · Terschelling · Vlieland
Natuurgebieden: Nationaal Park De Oude Venen · Nationaal Park Drents-Friese Wold · Nationaal Park Lauwersmeer · Nationaal Park Schiermonnikoog
Verkeer en vervoer
Stads- en streekvervoer in Friesland
Wegvervoer - Wegen: A 6 · A 7 · A 31 · A 32 - Knooppunten: Drachten · Heerenveen · Joure · Zurich
Spoorvervoer - Spoorlijnen: Arnhem - Leeuwarden · Harlingen - Nieuwe Schans · Leeuwarden - Stavoren · Zuiderzeelijn - Stations: Achter de Hoven · Akkrum · Buitenpost · Deinum · De Westereen · Dronryp · Feanwâlden · Franeker · Grou-Jirnsum · Harlingen · Harlingen Haven · Heerenveen · Heerenveen IJsstadion · Hindeloopen · Hurdegaryp · Koudum-Molkwerum · Leeuwarden · Leeuwarden Camminghaburen · Mantgum · Sneek · Sneek Noord · Stavoren · Wolvega · Workum · IJlst
Kanalen: Johan Frisokanaal · Prinses Margrietkanaal · Van Harinxmakanaal
Taal
Fries: Fries alfabet · Frisisme - Varianten: Oudfries · Noord-Fries · Oosterlauwers Fries - Westerlauwers Fries: Aasters · Hindeloopers · Kleifries · Kollumers · Schiermonnikoogs · Westereenders · Woudfries · Zuidwesthoeks
Friso-Frankisch: Amelands · Bildts · Midslands - Stadsfries: Harlingers · Snekers
Friso-Saksisch: Kollumerpompsters · Stellingwerfs · Westerkwartiers
Taalkundigen: Johannes Hilarides · Gysbert Japicx
Acties en organisaties: Stichting Elektroanyske Letteren Fryslân · Stifting Fryske Aksje · Praat mar Frysk · Koninklijk Fries genootschap
Politiek
Tegenwoordig: Politiek in Friesland · Provinciehuis · Gedeputeerden
Verleden: Grietenij · Grietman · Friese Vrijheid · Gouverneurs en commissarissen der Koning(in)
Economie
Bedrijven: Batavus · C&A · FBTO · Friesland Bank · Friesland Dairy Foods · Gaastra · Koninklijke Tichelaar Makkum · Poiesz Supermarkten · Tonnema
Landbouw en veeteelt: Fries-Hollands rund · Fries paard · Stabij · Wetterhoun
Media
Friese Pers Boekerij · Friese Persprijs · Vereniging van Friese Journalisten
Televisie: GPTV · Omrop Fryslân
Radio: Omrop Fryslân · Radio Stad Harlingen · Radio Waddenzee · Waterstad FM
Pers - Gehele provincie: Friesch Dagblad · Friese Koerier · Leeuwarder Courant · De Moanne - Lokale bladen: Harlinger Courant · Heerenveense Courant · De Koerier · Sneeker Nieuwsblad · Wijd & Zijd
Onderwijs en wetenschap
ROC's: Friese Poort · Friesland College
Hoger onderwijs: NHL Hogeschool · Stenden Hogeschool · Van Hall Instituut
Wetenschap: Fryske Akademy · Universiteit van Franeker
Recreatie
Aeolus · Aqua Zoo Friesland · Esonstad · Friese Kustpad · Friese meren · Friese Woudenpad · De Heide · Jabikspaad · Kameleondorp · Lauswolt · Sybrandy's Ontspanningspark · Turfroute · Wadlopen
Evenementen: Friese Ballonfeesten · Harlinger Visserijdagen · Historisch kijfeest · Jouster Merke · Sneekweek
Sport
Elfstedentocht · Fierljeppen · Kaatsen · Skûtsjesilen · Strontrace · Thialf
Voetbal: SC Heerenveen · Vrouwenelftal SC Heerenveen· SC Cambuur
Elfstedentocht · De Friesche IJsbond · Vereniging De Friesche Elf Steden · Lijst van rayons · Alternatieve Elfstedentocht
Steden: Leeuwarden · Sneek · IJlst · Sloten · Stavoren · Hindeloopen · Workum · Bolsward · Harlingen · Franeker · Dokkum · Leeuwarden (Bonkevaart)
Edities: voor 1909 · 1909 · 1912 · 1917 · 1924 · 1933 · 1940 · 1941 · 1942 · 1947 · 1954 · 1956 · 1963 · 1985 · 1986 · 1997
Begrippen: Bartlehiem · Elfstedenkruisje · IJstransplantatie · Klunen
Op andere manieren: Wandelen · Fietsen · Roeien · Steppen · Zwemmen
Symbolen
Architectuur
Architectuur in Friesland · Uilenbord
Bouwwerken naar functie: Aquaducten · Gemalen · Kerken · Molens · Sluizen en Stuwen · Stationsgebouwen · Stinsen · Vuurtorens · Waaggebouwen · Watertorens · Windmotoren
Monumenten: Rijksmonumenten · Beschermde stads- en dorpsgezichten · Achmeatoren · Ir. D.F. Woudagemaal · Planetarium van Eise Eisinga · Stadhuis van Bolsward · Stadhuis van Franeker · Tonnemafabriek · Waterpoort
Behoud en monumentenzorg: Hein Buismanstichting · Stichting Alde Fryske Tsjerken · Stichting De Fryske Mole · Vereniging Oud Harlingen
Gastronomie
Gerecht: Drabbelkoek · Friese nagelkaas · Fryske dúmkes · Oranjekoek · Snert · Suikerbrood - Sûkerlatte
Dranken: Beerinnenburg · Berenburg · Dokkumer koffie
Friezen
Volk: Friese mythe · Frisii · Friezen · Groningers
Gebied: Groter-Friesland · Zeven Friese Zeelanden · Friesland · Oost-Friesland · Noord-Friesland
Bekende Friezen
Johannes Acronius Frisius · Lieuwe van Aitzema · Lourens Alma Tadema · Court Lambertus van Beyma · Gerrit Benner · Jacob Binckes · Pieter Boeles · Cor Boonstra · Menno van Coehoorn · Elske DeWall · René Diekstra · Pia Dijkstra · Sjoukje Dijkstra · Egbert Douwes · Hilbert van der Duim · Gretta Duisenberg · Wim Duisenberg · Eise Eisinga · Ubbo Emmius · M. C. Escher · Gemma Frisius · Henk Gemser · Pieter Sjoerds Gerbrandy · Sicco van Goslinga · Rients Gratama · Charles Groenhuijsen · Grutte Pier · Foppe de Haan · Eeltje Halbertsma · Gerard Heymans · Nienke van Hichtum · Hepie Hiemstra · Franciscus Holkema · Ulrik Huber · Jopie Huisman · Gysbert Japicx · Douwe Kalma · Nanne Kalma · Atje Keulen-Deelstra · Sven Kramer - Doutzen Kroes · Abe Lenstra · Mata Hari · Grietine Molenbuur · Theodor Mommsen · Pibo Ovittius van Abbema · Pier Pander · Piet Paulusma · Syb van der Ploeg · Hepie Postma · Ids Postma· Radboud · Trinus Riemersma · Thijs Rinsema · Thijs Rinsema · Rintje Ritsma · Willem Röell · Arjen Roelofs · Johan Sems · Menno Simons · J. Slauerhoff · Hylke Speerstra · Auke Stellingwerf · Doekle Terpstra · Pieter Jelles Troelstra · Peter Tuinman · Rink van der Velde · Simon Vestdijk · Jack de Vries · Theun de Vries · Tjerk Hiddes de Vries · Anne Vondeling · Jannes van der Wal · Rense Westra · Harm Wiersma · Tiberius Cornelis Winkler · Geert Aeilco Wumkes · Jehannes Ytsma · Jelle Zijlstra
Help mee
Gewenste artikelen: Drachtster Courant · Friese adel · Kollumer kaas (FY) · Lauwersland
Zusterprojecten
Friestalige wikipedia Wikiboeken
Wikibooks in het Fries Wikiboarne
Wikisource in het Fries Wikiwurdboek
Friestalig WikiWoordenboek
Subportalen van Nederland |
---|
Provincie: Friesland Regio's: Heuvelland · Parkstad Limburg · Twente · Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug Steden: Amsterdam · Arnhem · Baarn · Breda · Den Haag · Gouda · Haarlem · 's-Hertogenbosch · Leiden · Maastricht · Nijmegen · Rotterdam · Súdwest-Fryslân · Utrecht · Valkenburg aan de Geul |