Parkinsonisme

parkinsonisme
Coderingen
ICD-10; ICD-9	G21.0-G22.0; 332
DiseasesDB	24212;
MedlinePlus	000759;
MeSH	D020734
Richtlijnen
NHG-standaard	M98/samenvatting
Portaal	Geneeskunde

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

De wetenschap gebruikt het begrip parkinsonisme meestal als verzamelnaam voor een specifiek ziektebeeld. Het gaat daarbij om bewegingsarmoede in combinatie met balansstoornissen en/of tremoren en/of stijfheid.^[1]^[2]^[3] De ziekte van Parkinson is de meest voorkomende veroorzaker van die verschijnselen, maar er zijn ook andere veroorzakers, die men aanduidt als atypische parkinsonismen, als verzamelnaam voor een aantal verschillende ziekten. Atypische parkinsonismen worden in het dagelijks gebruik ook wel kortweg aangeduid als parkinsonismen. Zo spreekt de Parkinson Vereniging meestal over parkinson én parkinsonismen, naast elkaar, waarbij met parkinson de ziekte van Parkinson bedoeld wordt en met parkinsonismen de atypische vormen.^[4]

Verschil

Bij de ziekte van Parkinson zijn de dopamine-producerende cellen in de substantia nigra in aantal verminderd, terwijl atypische parkinsonismen gekenmerkt wordt door beschadiging van cellen in het striatum die op dopamine reageren. Een patiënt met de ziekte van Parkinson reageert goed op een behandeling met levodopa. Andere vormen van parkinsonisme reageren zwakker of niet.

Oorzaken

Een cerebrovasculair accident in het striatum (atherosclerotisch of vasculair parkinsonisme).
Gebruik van bepaalde medicijnen, vooral antipsychotica, anti-emetica (metoclopramide, cinnarizine, meclozine), SSRI's, venlafaxine, bupropion en valproïnezuur kunnen (reversibel) parkinsonisme veroorzaken; (medicamenteus parkinsonisme).
Vergiftigingen met bepaalde neurotoxische stoffen, zoals een mangaanvergiftiging of vergiftigingen met insecticiden.

De volgende syndromen gaan eveneens gepaard met Parkinson verschijnselen

MSA: Multisysteematrofie; gaat in een vroeg stadium gepaard met stoornissen van het autonoom zenuwstelsel, zoals orthostatische hypotensie, obstipatie, erectiestoornissen enzovoorts. Een bepaalde vorm van MSA gaat gepaard met ataxie.
PSP: Progressieve supranucleaire parese gaat gepaard met typerende vorm van blikverlamming.
CBD: Corticobasale degeneratie Een vorm van dementie met parkinsonisme.
Ziekte van Wilson

LBD: Lewy Body-dementie hiervan spreekt men als er al in het begin van het verloop van de ziekte van Parkinson dementie optreedt. Wanneer dementie pas jaren na het begin van de ziekte van Parkinson optreedt, spreekt men van Parkinson's Disease Dementia. De geleerden zijn het er nog niet over eens of dit niet als een en dezelfde ziekte moet worden beschouwd.
Resttoestand van een bepaalde hersenontsteking, encephalitis lethargica; (postencefalitisch parkinsonisme); hierbij worden net als bij de ziekte van Parkinson de neuronen van de substantia nigra aangetast.

Verschijnselen

De verschijnselen zijn die van de ziekte van Parkinson, zoals tremor, rigiditeit hypokinesie en houdingsafwijkingen, die echter niet of minder reageren op levodopa. Daarnaast heeft ieder parkinsonisme zijn eigen "plus":

bij een herseninfarct is dat afhankelijk van grootte en plaats van het infarct;
postencefalitisch parkinsonisme gaat gepaard met slaperigheid en apathie;
MSA met autonome functiestoornissen (zie boven) en eventueel ataxie;
PSP met blikverlamming;
CBD met een bepaald soort dementie.

Voetnoten

↑ (en) Dickson, Dennis W. (2012). Parkinson’s Disease and Parkinsonism: Neuropathology. Cold Spring Harb Perspect Med. 2(8)
↑ Kwaliteitsstandaard atypische parkinsonismen. Parkinson Vereniging (Maart 2020). Gearchiveerd op 28 oktober 2020. Geraadpleegd op 25 september 2020.
↑ E.Ch. Wolters (2013). Het geriatrie formularium: Een praktische leidraad. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 488–500. ISBN 978-90-313-9265-0.
↑ Parkinsonismen. Parkinson Vereniging. Geraadpleegd op 25 september 2020.

Zie ook

Externe link

Website Nederlandse Parkinson Patiënten Vereniging

Zie de categorie Parkinsonism van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] (en) Dickson, Dennis W. (2012). Parkinson’s Disease and Parkinsonism: Neuropathology. Cold Spring Harb Perspect Med. 2(8)

[2] Kwaliteitsstandaard atypische parkinsonismen. Parkinson Vereniging (Maart 2020). Gearchiveerd op 28 oktober 2020. Geraadpleegd op 25 september 2020.

[3] E.Ch. Wolters (2013). Het geriatrie formularium: Een praktische leidraad. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 488–500. ISBN 978-90-313-9265-0.

[4] Parkinsonismen. Parkinson Vereniging. Geraadpleegd op 25 september 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]


Klik op de afspeelknop om dit artikel te beluisteren. De ingesproken tekst kan verouderd zijn. Download deze opname. Info over deze opname. Meer over Gesproken Wikipedia.