Lijst van rechterlijke uitspraken (Nederland)

Hoge Raad der Nederlanden, Den Haag

Deze lijst bevat verwijzingen naar voor de Nederlandse rechtspleging belangrijke rechterlijke uitspraken (jurisprudentie), veelal standaardarrest genoemd omdat ze in de rechtenstudie en bij de beoefening van het recht standaard tot de rechtsbronnen horen. Er worden vooral uitspraken van Nederlandse rechterlijke colleges opgenomen, daarbij kan zijn gerefereerd aan bepalingen uit internationale verdragen die directe werking in Nederland hebben. Sommige uitspraken zijn afkomstig van internationale colleges die rechtspreken op basis van internationale verdragen waarbij Nederland is aangesloten en zijn daarom ook in andere landen van toepassing, zoals het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EG) en het Benelux-Gerechtshof. In de lijst staan zowel vonnissen en arresten van strafzaken, civiele zaken als van bestuursrechtelijke zaken, de paragrafen volgen de indeling van de wetboeken.

Vindplaatsen en aanduiding

Tot het jaar 2000 vond publicatie van jurisprudentie voornamelijk plaats in juridische tijdschriften zoals de Nederlandse Jurisprudentie (NJ), AB Rechtspraak Bestuursrecht (AB), Jurisprudentie Arbeidsrecht (JAR), de Praktijkgids of Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht (NTFR). De uitspraken worden geselecteerd door vakredacties en de meest belangwekkende daarvan worden voorzien van een rechtsgeleerd commentaar oftewel een 'noot'. Een aantal uitspraken is door uitgevers ook digitaal en/of online beschikbaar gesteld. Deze zijn, in vele gevallen ook bewerkt, te raadplegen in databanken waarvoor een abonnement dient te worden afgesloten. De in een tijdschrift gepubliceerde uitspraken krijgen een unieke aanduiding waarbij een afkorting van de naam van het tijdschrift voorop staat, bijvoorbeeld:

HR 19 november 2004, NJ 2005/553.

Vanaf 2000 wordt een brede selectie aan uitspraken die van belang zijn voor een bredere groep mensen dan alleen de (kring rond) partijen in een zaak door de Raad voor de Rechtspraak geanonimiseerd gepubliceerd op de website rechtspraak.nl. Vanaf 2019 worden hier oudere standaardarresten van de Hoge Raad aan toegevoegd onder de naam 'Mijlpaalarresten'. Omdat de zaken geanonimiseerd zijn, kan niet op de gebruikelijke namen worden gezocht.

Bij het vermelden van arresten is de volgorde: instantie - datum uitspraak (vindplaats, annotator) - roepnaam, bijvoorbeeld:

HR 30-01-1959 (NJ 1959/548) Quint/Te Poel

De instantie is in dit geval de Hoge Raad, die het arrest heeft gewezen op 30 januari 1959, het arrest is gepubliceerd in het Nederlands Juristenblad jaargang 1959, nummer 548 en het arrest is bekend onder de naam Quint/Te Poel, in dit geval omdat de in cassatie eisende procespartij Quint was en verwerende partij Te Poel. In de juridische wandelgang is de roepnaam vaak voldoende.

Vanaf 2013 bestaat er binnen de EU een gestandaardiseerde manier om uitspraken een uniek nummer te geven, de European Case Law Identifier (ECLI), uitspraken worden sindsdien in de regel als volgt weergegeven:

ECLI:NL:HR:2016:99 Hoge Raad, 22-01-2016, 14/03446.

Belang

Jurisprudentie speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van het recht, naast annotaties, de conclusies van de Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad en andere hoogste rechtscolleges en wetenschappelijke literatuur. Praktijkmensen ontlenen er argumenten aan voor andere rechtszaken, wetenschappers werken de redeneringen uit, of gaan gemotiveerd 'contrair', andere rechters gebruiken het als reflectie op hun eigen beslissingen, en politici en betrokken burgers kunnen het als indicaties zien voor mogelijke veranderingen of misstanden in de maatschappij. In Nederland kan jurisprudentie niet in de plaats komen van dwingend recht, het kan wel tot het geldend recht gaan horen ingeval de wet verschillende interpretatiemogelijkheden biedt of leemtes bevat en de praktijk om verduidelijking vraagt. Soms wordt bestendige jurisprudentie van de hoogste rechtscolleges later in wetgeving verwerkt (codificatie), soms juist niet en komt er wetgeving die voortgang op de door de rechter ingeslagen weg verhindert.

In processtukken en juridische artikelen is het belangrijk eenduidig naar jurisprudentie te kunnen verwijzen. Zo kan een bepaald juridisch standpunt worden onderbouwd, naast het noemen van wet- en regelgeving. Daarom is het van groot belang dat jurisprudentie wordt gepubliceerd en een uitspraak kan worden teruggevonden.

Ook is voor een evenwichtig functioneren van een rechtsstaat belangrijk dat verduidelijkende en baanbrekende arresten per vakgebied worden verzameld en aan het publiek ter beschikking gesteld.

Privaatrecht

Personen- en Familierecht

Dit overzicht is een beginnetje

Gezag

• HR 27-3-2020 - Gronden toewijzing gezamenlijk gezag (art. 1:253c lid 2 BW) zijn in overeenstemming te brengen met die voor toewijzing van eenhoofdig gezag na echtscheiding (art. 1:251a lid 1 BW), beide bepalingen moeten op dezelfde manier worden uitgelegd.

Afstammingsrecht

• EHRM 13-6-1979 Marckx v. België - Het is discriminatoir onderscheid te maken tussen een wettig en een natuurlijk kind en tussen een gehuwde en een ongehuwde moeder.

Rechten en verplichtingen echtgenoten

• HR 28-11-1975, NJ 1976, 466 Maastrichtse woning I - Art. 1:88 (a)
• HR 15-12-1978, NJ 1979, 427 Maastrichtse woning II - Art. 1:88 (a), 89
• HR 25-02-1983, NJ 1983, 696 Schaaphok/Schilder - Art.1:88, 89 Door echtgenoten samen bewoonde woning moet op één lijn worden gesteld met woning die door hen als de in de nabije toekomst te betrekken woning is bestemd
• HR 31-05-1991, NJ 1991, 777 Fiets-O-Fit/mr. Knook - Art. 1:88 (b) Bewindvoerder in surséance geeft zonder toestemming echtgenote garantie af aan schuldeisers. Uitzondering op toestemmingsvereiste ziet op rechtshandelingen die voor het door de betrokkenen uitgeoefende beroep of bedrijf kenmerkend zijn in deze zin dat zij in de normale uitoefening daarvan plegen te worden verricht.

Rechtspersonen

• HR 21-01-1955 Forumbank - Besluit AVA benadeelt de andere aandeelhouders.
• HR 06-04-1979 Kleuterschool Babbel - Gemeente is aansprakelijk voor uitlatingen wethouder.
• HR 25-09-1981 Osby (NJ 1982, 443) - Moedermaatschappij wordt aangesproken.
• HR 17-12-1982 Bibolini - Besluit AVA tot beperking van handelingsbevoegdheid van bestuur.
• HR 03-02-1984 Café 't Brouwertje - Vertegenwoordiging. Vermelding in Handelsregister is maatgevend.
• HR 26-10-1984 Sjardin/Sjartec - AVA ontslaat bestuurder.
• HR 06-10-1989 Beklamel - Persoonlijke aansprakelijkheid van directeur BV bij het aangaan van verbintenissen namens de vennootschap.
• HR 10-01-1990 Ogem II - Enquêterecht (2:344) in verband met mogelijk wanbeleid.
• HR 08-11-1991 Nimox - Grote dividenduitkering.
• HR 04-12-1992 Meijers/Mast Holding - Ontslag bestuurder vennootschap.
• HR 26-01-1994 Heuga - Procesbevoegdheid van de ondernemingsraad.
• HR 18-11-1994 NBM/Securicor - Moedermaatschappij wordt aangesproken.
• HR 02-12-1994 Poot/ABP - Geen omgekeerde doorbraak van aansprakelijkheid bij kapitaalvennootschappen.
• HR 22-03-1996 Mediasafe I - Reikwijdte van tegenstrijdig belang als bedoeld in 2:256 BW.
• HR 28-06-1996 Bodam Jachtservice (NJ 1997, 58) - Boekhoudverplichting.
• HR 10-01-1997 Staleman/Van de Ven - Berstuurdersaansprakelijkheid en reikwijdte decharge.
• HR 19-02-1998 Albada Jelgersma - Moedermaatschappij wordt aangesproken.
• HR 11-09-1998 Mediasafe II - "Indirect tegenstrijdig belang".
• HR 24-03-2000 Wachtkamertelevisie - Stortingsplicht bij oprichting BV.
• HR 08-06-2001 Panmo - Bestuurdersaansprakelijkheid; maatstaf voor onbehoorlijk bestuur.
• HR 03-05-2002 Brandao/Joral - Tegenstrijdig belang.
• HR 29-06-2007 Bruil-Kombex - Tegenstrijdig belang.
• HR 30-11-2007 Blue Tomato - Geen verzekeringspenningen na brand. Boekhoudverplichting in verband met faillissement.

Goederenrecht

• HR 14-03-1904 Lantaarnpaal-arrest - Beperking eigendomsrecht.
• HR 05-05-1950 Damhof/De Staat - Nederland kent een causaal stelsel met betrekking tot eigendomsoverdracht.
• HR 17-04-1970 Grensoverschrijdende garage.
• HR 01-05-1976 Modehuis Nolly - Geen middellijke vertegenwoordiging mbt. registergoederen.

Zaaksvorming en natrekking

• HR 26-03-1936 Sleepboot Egbertha - Natrekking van motor, verkeersopvattingen.
• HR 05-10-1990 Breda/Antonius - Zaaksvorming door machinefabriek "voor zichzelf".
• HR 15-11-1991 Depex/Bergel - Eigendomsvoorbehoud. Natrekking van installatie.
• HR 14-02-1992 Love Love-arrest - Eigendomsvoorbehoud. Natrekking vs. zaaksvorming. Een drijvend casco is een schip.
• HR 31-10-1997 Portacabin - Natrekking door de grond van portacabin.
• HR 04-10-2002 Stok/Staat - Natrekking (benzinetank).
• HR 25-10-2002 St. Barbara/Aartsbisdom Utrecht - Natrekking door de grond van graftekens.

Tegoeden

• HR 12-01-1968 Teixeira de Mattos - Oneigenlijke vermenging (aandelen in verzameldepot).
• HR 03-02-1984 Notaris Slis-Stroom (NJ 1984, 752) - Derdengelden. Géén kwaliteitsrekening (rekening derdengelden).
• HR 13-06-2003 ProCall-arrest - Derdengelden.
• HR 29-10-2004 Van den Berg/Van der Walle - Derdenbeslag. Het onbenutte gedeelte van de kredietfaciliteit bij een bank is niet vatbaar voor beslag.

Levering c.p.

Levering constitutum possessorium.

Levering c.p. door houder

• HR 22-05-1953 Sio/De Jong (Sio-arrest) - Tweemaal fiduciaire eigendomsoverdracht van dezelfde machines.
• HR 29-09-1961 Picus/Smallingerland - Eigendomsvoorbehoud en levering c.p. Interversieverbod.
• HR 06-03-1970 Pluvier (NJ 1970, 433) -
• HR 08-08-1973 Nationaal Grondbezit/Kamphuis - Eigendomsvoorbehoud en levering c.p. Interversieverbod.
• HR 10-02-1978 Nieuwe Matex (NJ 1979, 338) -

Cessie

• HR 24-10-1980 Curatoren Solleveld II - Cessie van toekomstige vorderingen.
• HR 26-03-1982 Viskotter Leon (NJ 1982, 615) - Cessie van toekomstige vorderingen. Faillissement.

Fiducia

Fiducia staat voor zakelijke zekerheden als pand, hypotheek en (tot 1992) fiduciair eigendom.

• HR 25-01-1929 Brouwerij I (Bos/Heineken) - Eigendoms-overdracht tot zekerheid.
• HR 03-01-1941 Boerenleenbank/Los (NJ 1941, 470)
• HR 18-09-1987 Berg/De Bary - Fiduciair eigendom en het voorrecht van de verkoper.
• HR 17-02-1995 Mulder/Credit Lyonnais - Stil pandrecht in faillissement.
• HR 19-05-1995 Keereweer/Sogelease - Sale-and-leaseback is niet in strijd met fiduciaverbod.
• HR 19-11-2004 Bannenberg/Polak - Het vestigen van stil pandrecht op vorderingen op naam. Pandakte is te laat bij Belastingdienst geregistreerd.

Handelspapieren

• HR 21-01-1972 Oelschläger/Davids (NJ 1972, 186) - Wissel, bescherming van een derde te goeder trouw.
• HR 26-11-1993 Bosman/Condorcamp (NJ 1995, 446) - Cognossement krijgt voorrang boven pandrecht.

Erfrecht

• HR 30-11-1945, (NJ 1946, 62) De Visser/Harms - legitieme portie vs verzorgingsgedachte langstlevende echtgenoot
• HR 22-01-1965, (NJ 1966, 177) Admiraal
• HR 09-04-1965 (NJ 1966, 178) Van Es/Ponjee - uiterste wilsbeschikking duidelijk of niet
• HR 08-12-1972 (NJ 1973, 496) Erven Hoitsma
• HR 23-06-1989 (NJ 1989, 580) Erven Gaasbeek
• HR 16-01-2004 (NJ 2004, 487) Boerenplaatsje - Fidei-commis vermogen nalaten
• HR 03-12-2004 (ECLI:NL:HR:2004:AR0196) Uitleg erfstelling - Uitleg testament
• HR 21-11-2008, ECLI:NL:HR:2008:BD5985 (NJ 2009, 116, annotatie S. Perrick, AA20090044 annotatie A.J.M. Nuytinck) - Bevoegdheden executeur
• HR 28-06-2013, ECLI:NL:HR:2013:39 (Ars Aequi AA20130677 met annotatie A.J.M. Nuytinck) - Einde taak executeur

Verbintenissenrecht

Bronnen van verbintenissen

• HR 19-12-1969 Lindeboom/Amsterdam - onherroepelijk aanbod.
• HR 10-04-1981 Hofland/Hennis - Aanbod en aanvaarding.

Wilsgebreken

Wilsgebreken bij het tot stand komen van een overeenkomst (dwaling, dwang, bedrog, misbruik van omstandigheden).

• HR 11-12-1959 Eelman/Hin - Vertrouwensleer in verband met krankzinnigheid.

Dwaling

• HR 10-06-1932 Marktcafé - "Dwaling" omtrent zuivere toekomstverwachting is voor eigen risico.
• HR 15-11-1957 Baris/Riezenkamp - Dwaling omtrent kostprijs rijwielhulpmotor.
• HR 19-06-1959 Kantharos van Stevensweert
• HR 21-01-1966 Booy/Wisman – Geen kenteken voor rijdende kraan (te zwaar).
• HR 30-11-1973 Van der Beek/Van Dartel - Woonruimtevordering door gemeente, meldingsplicht.
• HR 21-12-1990 Van Geest/Nederlof - Gebrek aan tweedehands auto; meldingsplicht gaat boven onderzoeksplicht.
• HR 25-06-1993 Gerards/Vijverberg - Kilometerstand tweedehands auto.
• HR 15-04-1994 Schirmeister/De Heus - Oldtimer met verborgen gebrek.

Misbruik van omstandigheden

• HR 05-02-1999 Ameva/Van Venrooij - Overeenkomst tot beëindiging van arbeidsovereenkomst getekend.

Nietigheid en vernietigbaarheid

• HR 11-05-1951 Flora/Van der Kamp - Koopovereenkomst is nietig wegens wettelijke maximumprijs (ijzerplaten).
• HR 17-11-1967 Pos/Van den Bosch - Schenking is in strijd met voorkeursrecht pachter. Misbruik van omstandigheden.

Nakoming

• HR 15-07-1849 Naundorff I
• HR 05-10-1849 Naundorff II
• HR 01-07-1985 Frenkel/KRO (NJ 1986, 692 nt. CJHB) - Maker vordert uitzending van filmdocumentaire.
• HR 10-09-1993 Den Dulk. - Uitgifte erfpacht op Curaçao. Niet uitgesloten dat eiser genoegen moet nemen met schadevergoeding op grond van onvoorziene omstandigheden (gewijzigde beleidsinzichten).
• HR 20-05-1994 De negende van OMA - Kunstenaar vordert plaatsing van neonsculptuur.

Wanprestatie

• HR 13-12-1968 Cadix/AEH (Polyclens) - Schoonmaakmiddel faalt. Resultaatsverbintenis.
• HR 11-03-1977 Stolte/Schiphoff (kribbebijter) - Paard met verborgen gebrek.
• HR 07-04-2006 Betonstaf/Ballast Nedam - Scheuren in betonvloer. Crediteursverzuim bij resultaatsverbintenis.

Werkgeversaansprakelijkheid

• HR 20-2-2009 Van Riemsdijk/Autop - Geen werkgeversaansprakelijkheid bij onmogelijkheid tot toezicht (en activiteiten elders dan op de arbeidsplaats).

Onrechtmatige daad

• HR 10-06-1910 Zutphense waterleiding - Geen toegang willen geven tot hoofdkraan waterleiding bij lekkage.
• HR 31-01-1919 Lindenbaum/Cohen - Bediende van Lindenbaum geeft informatie over offertes aan Cohen.
• HR 03-01-1964 Tante Bertha - Huis tweemaal verkocht, geleverd aan de tweede koper.
• HR 05-11-1965 Kelderluik - Cafébezoeker valt in opening kelderluik. Kelderluikcriteria.
• HR 22-11-1974 Struikelende broodbezorger - Geen aansprakelijkheid voor letselschade.
• HR 29-03-1985 Pokon/Substral - Vergelijkende reclame is in beginsel toelaatbaar.
• HR 27-05-1988 Veenbroei-arrest - Waarschuwingsplicht. Staat is aansprakelijk.
• HR 22-04-1994 Hulsbosch/Broen (Taxusstruik) - Twee paarden dood, geen aansprakelijkheid.
• HR 09-12-1994 Zwiepende tak - Geen aansprakelijkheid voor letselschade.
• HR 06-10-1995 Disloque - Turnvereniging en trainster zijn aansprakelijk na turnongeval tijdens de training.
• HR 12-05-2000 Verhuizende zussen - Het gedrag dat letselschade heeft veroorzaakt (verhuizen van een kast) is niet onrechtmatig. Ongelukkige samenloop van omstandigheden.
• HR 22-03-2002 NVM/Telegraaf - Deeplinking door de Telegraaf in website van NVM.
• HR 28-05-2004 Jetblast-arrest - Waarschuwingsplicht in verband met jet blast.
• HR 12-11-2004 Sneeuwballende kinderen - Aansprakelijkheid ouders voor kinderen, hypothetische maatstaf 6:169 BW.
• HR 07-04-2006 Der Bildtpollen/Miedema - Gevaarscheppend gedrag (gestorte uien).
• HR 13-10-2006 Vie d'Or (ECLI:NL:HR:2006:AW2080) - aansprakelijkheid accountants wegens onzorgvuldig handelen tegenover polishouders.
• HR 18-06-2010 Koeman c.s./Sijm Agro - Aansprakelijkheid voor niet-ondergeschikten.
• HR 24-02-2017 Gemeente Heusden (ECLI:NL:HR:2017:309) - Eigendomsverkrijging van perceel grond door bezitter te kwader trouw ingevolge verjaring; mogelijkheid dat voormalig eigenaar vordering uit onrechtmatige daad tegen nieuwe eigenaar heeft. Bevestigd: HR 20-01-2023 (ECLI:NL:HR:2023:62)

Hinder

• HR 30-01-1914 Krul/Joostens - Hinder door lawaai en trillingen van machines is schending van eigendomsrecht.
• HR 13-03-1936 Berg en Dalse watertoren I
• HR 02-04-1936 Berg en Dalse watertoren II
• HR 02-12-1937 Lentse schutting (NJ 1938, 353).
• HR 10-03-1972 Vermeulen/Lekkerkerker - Overlast van kraaien en roeken in boomgaard. Hinder ondanks hinderwetvergunning.
• HR 16-03-1976 Stikke Trui (NJ 1973, 74) - Ook bewoners die geen eigenaar zijn kunnen een beroep doen op hinder.
• HR 21-10-2005 Bouwvergunning Heemstede - Hinder door uitbouw ondanks bouwvergunning.

Onrechtmatigheid

• HR 10-03-1972 Vermeulen/Lekkerkerker - Onrechtmatige daad ondanks hinderwetvergunning.
• HR 17-09-1982 Zegwaard/Knijnenburg - Bevestiging van Vermeulen/Lekkerkerker.
• HR 18-12-1992 Kuunders/Milieuorganisatie - Idem.
• VzAR 29-10-1992 Onderdoorgang De Welle - Idem.

Relativiteit

Relativiteit van het beschermd belang bij de beoordeling van aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad (6:163 BW).

• HR 25-05-1928 De Marchant et d'Ansembourg (NJ 1928, 1688 noot EMM) - Introductie relativiteitsvereiste. Schending van een wettelijk voorschrift kan slechts tot schadeplichtigheid leiden als het voorschrift erop gericht was het geleden nadeel te voorkómen.
• HR 17-01-1958 Beukers/Dorenbos (tandartsen) - Ongeschreven verkeersnorm.
• HR 09-11-1973 Limmen/Houtkoop - Gebruik van bollenschuur voor een groothandel in kappersartikelen. Vordering van de gemeente uit onrechtmatige daad faalt.
• HR 07-05-2004 Duwbak Linda - Duwbak is ondanks keuring gekapseisd. Staat en deskundigen zijn niet aansprakelijk.
• HR 23-02-2007 De Groot/Io Vivat - Ongeval zeilweekend.

Omvang schadevergoeding

• HR 08-02-1985 Henderson/Gibbs (renteneurose)
• HR 28-05-1999 Losser/Kruidhof (theeongeval)

Schadevergoeding en slachtofferbescherming

• HR 13-06-1975 Amercentrale (NJ 1975, 509) - Zie ook NJ 2008, 262.
• HR 09-10-1992 DES-dochters

Verkeersaansprakelijkheid

• HR 21-03-1975 Arrest Aangereden hartpatiënt - Causaliteit
• HR 11-11-1983 Meppelse ree - Frontale botsing op tegenligger door overstekend wild.
• HR 04-11-1988 ABP/Stuyvenberg - Causaliteit.
• HR 21-12-2001 Kindertaxi - Vergoeding van shockschade.

Art. 185 WVW

• HR 01-06-1990 Ingrid Kolkman (NJ 1991, 720) - Leeftijd (14-min-regel) en eigen onvoorzichtigheid van het slachtoffer.
• HR 31-05-1991 Marbeth van Uitregt (NJ 1991, 721) - Leeftijd (14-min-regel).
• HR 22-05-1992 ABP/Winterthur (NJ 1992, 527) - Overmacht.
• HR 10-11-2000 Levob/Van den Bos (NJ 2000, 718) - Bewijslast.
• HR 04-05-2001 Chan-a-Hung/Maalsté - Aanrijding tussen fietser en bromfietser. Reflexwerking van art. 185 WVW.

Onrechtmatige overheidsdaad

• HR 31-12-1915 Guldemond/Noordwijkerhout - Demping vaarsloot. Burgerlijke rechter bevoegd tegen overheid op grond van objectum litis leer
• HR 20-11-1924 Ostermann I
• HR 29-06-1928 Strooppot
• HR 23-11-1939 Zuiderhaven
• HR 06-04-1979 Kleuterschool Babbel - Gemeente is aansprakelijk voor uitspraken van een wethouder in functie.
• HR 26-01-1990 Van der Valk - Verdenking was onterecht, vergoeding van schade politie-inval.
• HR 20-03-1992 Bussluis Diemen - Taxi in bussluis. Aanleg bussluis is niet onrechtmatig.
• HR 09-10-1992 Steendijkpolder I - Uitgifte van verontreinigde kavels met bouwplicht.
• HR 14-06-2002 Boarnsterhim/Heideveld - Uitgifte van verontreinigde grond met bouwplicht.
• EHvJ 23-06-2003 Brennerpas - Vrij verkeer van goederen versus vrijheid van meningsuiting. Toelaten van manifestatie is niet onrechtmatig jegens transportbedrijf.
• hof Arnhem 04-01-2005 Bussluis Rijssen (ECLI:NL:GHARN:2005:AS2123) - Bevestiging van het arrest bussluis Diemen.
• HR 24-03-2007 Geldermalsen/Plameco - Uitgifte van verontreinigd perceel zonder bouwplicht.

Andere verbintenissen

Dit gaat om verbintenissen niet uit overeenkomst of onrechtmatige daad.

Natuurlijke verbintenis

• HR 12-03-1926 Goudse bouwmeester - Afdracht van steekpenningen. Voldoen aan een natuurlijke verbintenis is geen onverschuldigde betaling.
• HR 30-11-1945 De Visser/Harms (NJ 1946, 62) - De plicht om de langstlevende echtgenoot verzorgd achter te laten. Omzetting van een natuurlijke verbintenis in een rechtens afdwingbare.

Ongerechtvaardigde verrijking

• HR 30-01-1959 Quint/Te Poel, door natrekking.
• HR 29-01-1993 Vermobo/Van Rijswijk, door natrekking.
• HR 15-03-1996 Van der Tuuk Adriani/Batelaan, door intrekking van vergunning huisartsapotheek.

Precontractuele fase

Redelijkheid en billijkheid in de precontractuele fase

• HR 15-11-1957 Baris/Riezenkamp - Dwaling omtrent kostprijs rijwielhulpmotor.
• HR 24-04-1992 Zeeland/Hoondert - abbb gelden ook voor de overheid als contractspartij in de precontractuele fase.

Precontractuele aansprakelijkheid

• HR 18-06-1982 Plas/Valburg - Bouw zwembad is een andere aannemer gegund.
• HR 23-10-1987 VSH/Shell - Geen joint venture.
• HR 27-11-1992 Felix/Aruba - Luchthavenmeester is buiten zijn bevoegdheid getreden. Vertrouwensleer.
• HR 12-08-2005 CBB/JPO - Aankoop van twee bouwkavels loopt mis.

Redelijkheid en billijkheid

• HR 19-05-1967 Saladin/HBU - Beleggingsadvies is verkeerd uitgepakt. Exoneratiebeding.
• HR 20-05-1994 De negende van OMA - Kunstenaar vordert plaatsing van neonsculptuur. Redelijkheid en billijkheid en abbb.
• HR 28-04-2000 Van Hese/Schelde (Asbest-arrest) - Na de verjaringstermijn van 30 jaar.
• HR 18-06-2004 Kuunders/Swinkels - Elektricien in varkensstal, beroep op exoneratiebeding wordt niet gehonoreerd.

Uitleg van overeenkomst

• HR 13-03-1981 Haviltex - Maatgevend is de betekenis die partijen aan de tekst (van de overeenkomst) gaven en wat ze over en weer van elkaar mochten verwachten.
• HR 28-04-1989 Liszkay/Harman - Ongevallenverzekering komt niet tot uitkering.

Vertrouwensleer

Voorbeeld: Een auto is 1000 euro geprijsd, maar de verkoper bedoelt 10.000 euro. De verkoper kon er dus rechtmatig op vertrouwen dat de koper wist of had moeten begrijpen dat de juiste prijs 10.000 euro zou zijn.

• HR 11-12-1959 Eelman/Hin - Krankzinnigheid.
• HR 17-12-1976 Bunde/Erckens - Koopsom van onroerende zaak exclusief of inclusief belastingclaim?
• HR 14-01-1983 Hajziani/Van Woerden - Werknemer moet ondubbelzinnig verklaren voor ontslag. Indien werknemer redelijkerwijs de verklaring niet begrijpt, omdat hij de taal niet machtig is, rust op werkgever een onderzoeksplicht, bijvoorbeeld een tolk inhuren.
• HR 12-09-1986 Westhoff/Spronsen - Werknemer neemt zelf ontslag in een boze bui.

Vertegenwoordiging

• HR 06-05-1926 Vas Dias/Salters - Onbevoegde vertegenwoordiging.
• HR 11-03-1977 Stolte/Schiphoff (Kribbebijter) - Commissionair koopt paard met gebrek. Commissionair mag vordering instellen namens achterman.
• HR 03-02-1984 Café 't Brouwertje - Inschrijving Handelsregister.
• HR 27-11-1992 Felix/Aruba - Luchthavenmeester trad buiten zijn bevoegdheid. Precontractuele aansprakelijkheid.

Verhouding tussen kort geding en bodemprocedure

• HR 16-11-1984 Ciba Geigy/Voorbraak - Verhouding tussen kort geding en bodemprocedure, dwangsom uit kort geding.
• HR 22-12-1989 Kempkes/Samson - Dwangsom uit kort geding is verschuldigd ondanks uitkomst bodemprocedure.

Overig

• HR 03-03-1905 Blaauboer/Berlips - Derdenbeding.
• HR 03-03-1972 Maring/Assuradeuren - Derogerende werking van gewoonterecht.

Intellectuele eigendom

• HR 29-03-1985 Enka/Dupont - Voorlopig getuigenverhoor in verband met inbreuk op octrooirecht.

Auteursrecht

• HR 19-01-1979 Poortvliet - Auteursrecht: uitputtingsregel (art. 12b Aw).
• HR 04-01-1991 Van Dale/Romme - Auteursrecht; oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel van de maker als maatstaf.
• Hof 's-Gravenhage 04-09-2003 Scientology-arrest - Auteursrecht versus grondrechten, i.c. vrijheid van meningsuiting.

Merkenrecht

• BenGH 01-03-1975 Klarein/Claeryn - Merkenrecht: "bijzondere geschiktheid" als geldige reden.

Huurrecht

Zie Jurisprudentie huurrecht

Notarieel recht

• HR 08-04-1983 Wever/Aruba-bank, NJ 1984, 785 met noot WMK
• HR 26-01-1989 Groningse notaris, NJ 1989, 766 met noot EAAL
• HR 03-04-2015 Novitaris, ECLI:NL:HR:2015:831, herhaald in HR 10 november 2017, ECLI:NL:HR:2017:2850 - beroepsaansprakelijkheid notaris
• Gerechtshof Amsterdam 23-01-2018, 200.215.570/01 NOT (ECLI:NL:GHAMS:2018:166) - Novitaris norm uit civiel recht ook van toepassing in notarieel tuchtrecht

Burgerlijk procesrecht

• HR 16-03-1939 Rijwielzadel (NJ 1939, 1048) - Een rechter moet ambtshalve de rechtsgronden aanvullen die door partijen niet zijn aangevoerd.
• HR 14-01-1983 Hajziani/Van Woerden - Nieuw feit in pleidooi gesteld. Beginselen van goede procesorde.
• HR 29-03-1985 Enka/Dupont - Voorlopig getuigenverhoor.
• HR 23-10-1992 Ongeval St. Oedenrode (NJ 1992, 813) - Wie zich beroept op rechtsgevolgen van de door haar gestelde feiten, is belast met het bewijs van die feiten.
• HR 24-09-1993 Van de Rakt/Veltman (NJ 1994, 299) - Hoger beroep tegen interlocultoir vonnis.
• HR 29-11-2002 Lekkende tankcontainer (NJ 2004, 304) - Omkeringsregel bewijslast en de redelijkheid en billijkheid.

Publiekrecht

Belastingrecht

• HR 23-02-1955 Knor-arrest
• HR 24-12-2021 (ECLI:NL:HR:2021:1963) - maatstaf vermogensrendementsheffing belastingdienst in strijd met grondrecht ongestoord eigendom
• HR 08-04-2022 (ECLI:NL:HR:2022:526) - bewerkstelligen rechtsbescherming en rechtseenheid

Fiscaal compromis

• BNB 1990/6
• BNB 1992/133
• BNB 1992/302
• BNB 1993/63
• WFR 1993/91 nº 28 493
• WFR 1993/91 nº 28 495
• EHRM 25-02-1993, Funke-arrest, nemo tenetur
• EHRM 17-12-1996 Saunders

Winstbegrip

• BNB 1978/252 Arrest Zweedse grootmoeder

Staats- en bestuursrecht

Grondrechten

• HR 28-11-1950 APV Tilburg - Recht op vrije meningsuiting. Beperking door lagere wetgever.
• HR 25-06-1982 Arrest Vereniging gedetineerden De Schans - Recht van vergadering. Beperking bij de wet.
• HR 31-10-1986 Zusters van Sint Walburga - Godsdienstvrijheid. Geen zelfstandig kerkgenootschap. Een seksshow is geen godsdienstoefening.
• hof DH 04-09-2003 Scientology-arrest - Auteursrecht versus grondrechten, i.c. vrijheid van meningsuiting.

Art. 6 EVRM

Het recht op een eerlijk proces.

• EHRM 23-10-1985 Benthem - Kroonberoep geen onafhankelijk en onpartijdig bestuursorgaan art. 6 EVRM.
• EHRM 29-05-1986 Feldbrugge
• HR 12-12-1986 Fokkende broers
• HR 20-11-1989 Kostowski - Anonieme getuige; een veroordeling uitsluitend op basis van anonieme verklaringen is ontoelaatbaar.
• EHRM 19-04-1994 Van de Hurk - Het CBB is geen onafhankelijke rechter in de zin van art. 6 lid 1 EVRM. Zelfs de schijn van niet-onafhankelijkheid moet vermeden worden.
• EHRM 28-09-1995 Procola
• EHRM 26-08-1997 De Haan
• EHRM 06-05-2003 Kleyn

Kwalificatie als bestuursorgaan

• ABRvS 30-11-1995 Stichting Silicose Oud-Mijnwerkers - Onder omstandigheden kan een rechtspersoon zonder wettelijke grondslag kwalificeren als bestuursorgaan in de zin van art. 1:1 lid 1 sub b Awb.
• ABRvS 17-09-2014 Stichting bevordering kwaliteit leefomgeving Schiphol - Nadere invulling van de omstandigheden waarin een rechtspersoon zonder wettelijke grondslag kan kwalificeren als bestuursorgaan.
• ABRvS 17-09-2014 Stichting Platform 31

Bevoegdheid

• HR 15-07-1849 Naundorff I
• HR 05-10-1849 Naundorff II
• HR 13-01-1879 Meerenberg- bevoegdheid tot stellen van rechtsregels door uitvoerende macht beperkt ten gunste van formele wetgever
• HR 13-02-1922 Wilnisser visser - ondergrens gemeentelijke verordening, onsplitsbare wilsverklaring.
• HR 09-05-1958 Afgifte rijbewijs - Afgifte van rijbewijs geweigerd hoewel aan alle vereisten was voldaan en het een gebonden beschikking betreft.

Rechtsmacht

• HG 28-10-1818 Ros-olymolen - kort geding president bevolen tot het verwijderen van de ketting waarmee de politie de ronsel van ros-olymolen had gesloten.
• HR 31-12-1915 Guldemond/Noordwijkerhout - Bevoegdheid burgerlijke rechter als overheid privaatrechtelijk recht schendt. (objectum litis leer)
• HR 27-01-1961 Van den Bergh/Staat der Nederlanden - Onschendbaarheid van wetten, verbod op grondwettelijke toetsing.
• HR 09-11-1973 Limmen/Houtkoop - Verruimde objectum litis-leer: het enkele feit dat eiser stelt dat hem een burgerlijk recht toekomt dan wel dat hij een schuldvordering heeft, is beslissend voor de bevoegdheid van de burgerlijke rechter.
• HR 12-12-1986 Fokkende broers - Civielrechtelijke vordering na(ast) Kroonberoep.
• HR 27-03-1987 Amsterdam/IKON - Woonhuis gebruikt als kantoor. De burgerlijke rechter kan overheidshandelen rechtstreeks toetsen aan abbb.
• HR 23-06-1989 GCN/Nieuwegein II - Ook een publiekrechtelijke overeenkomst wordt volledig getoetst door de burgerlijke rechter.
• HR 14-04-1989 Harmonisatiewet - Wetten in formele zin mogen niet worden getoetst aan het Statuut.
• HR 28-02-1992 Changoe - Onrechtmatig ontslag van belastingambtenaar. Burgerlijke rechter is wel bevoegd maar niet ontvankelijk. Ambtenarenrechter.
• ABRvS 06-05-1997 Van Vlodrop - Bestuursrechter is niet bevoegd inzake beroep tegen besluit ter zake van schade veroorzaakt door wijziging beleidsregel.

Toetsing algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb)

• CRvB 31-10-1935 Utrechtse gemeentesecretaris
• CRvB 20-01-1974 Domburgse wethouder - Beginselen van behoorlijk bestuur kunnen ondanks strijd met de wet toch rechtskracht hebben.
• HR 27-03-1987 Amsterdam/IKON
• HR 10-04-1987 GCN/Nieuwegein I
• HR 23-06-1989 GCN/Nieuwegein II
• HR 24-04-1992 Zeeland/Hoondert
• HR 28-03-1990 Leidraad administratieve boeten - Via ABBB kunnen beleidsregels externe werking (verbindend) worden
• HR 25-10-1991 Cornelissen/Groningen
• HR 20-05-1994 De negende van OMA - Kunstenaar vordert plaatsing van neonsculptuur.
• HR 28-06-1996 Rolrichtlijn

Marginale toetsing

De rechter moet zeer terughoudend zijn in zijn beoordeling.

• HR 04-01-1963 Landsmeer
• HR 16-05-1986 Landbouwvliegers
• ABRvS 09-05-1996 Maxis en Praxis - 3:4 lid 2 Awb noopt rechter tot terughoudende toetsing belangenafweging bestuursorgaan.
• ABRvS 15-02-1999 Nellen I

Vertrouwensbeginsel

• HR 15-07-1849 Naundorff I
• HR 05-10-1849 Naundorff II
• HR 07-01-1970 Belastingresolutie
• HR 12-04-1978 Doorbraakjurisprudentie
• CRvB 20-01-1994 Domburgse wethouder. - Beginselen van behoorlijk bestuur kunnen ondanks strijd met de wet toch rechtskracht hebben.

Deskundigenonderzoek

• EHRM 18-03-1997 Mantovanelli

Formele rechtskracht

• HR 16-05-1986 Heesch/Van de Akker - Leer van de formele rechtskracht. Ook als bestuursrechtelijke voorziening onbenut.
• HR 15-06-1979 Grubbenvorst/Caldenbroich - De civiele rechter is gebonden aan het oordeel van de bestuursrechter over de (on)rechtmatigheid van een besluit.
• HR 24-02-1984 St.-Oedenrode/Driessen - Idem, ook als dat oordeel in een ander geval werd gegeven.
• HR 17-12-1999 Groningen/Raatgever - Uitzondering.
• HR 02-02-1990 Bolsius - Niet van toepassing bij voorbereidende, begeleidende of uitvoerende handelingen.

Gevolgen van vernietiging besluit

• HR 28-02-1975 Parochiehuis Woerden - Spontane vernietiging. De feitelijke consequenties kunnen niet meer worden teruggedraaid; daarom schadevergoeding.
• ARRS 12-01-1982 Paul-Krugerbrug I - Schadevergoeding bij rechtmatig overheidshandelen.
• HR 22-11-1983 Paul-Krugerbrug II
• HR 18-01-1991 Varkensmester Leffers (Swill-arrest) - Schadevergoeding bij rechtmatige overheidsdaad.
• HR 03-04-1998 Varkensmester Meiland

Onrechtmatige overheidsdaad

• HR 20-11-1924 Ostermann I - Overheid is aansprakelijk na schending van een publiekrechtelijke plicht.
• HR 25-05-1928 De Marchant et d'Ansembourg - NJ 1928, 1688, noot EMM - Introductie relativiteitsvereiste.
• HR 24-01-1969 Pocketbooks II - Overheid is aansprakelijkheid voor een daad van materiële wetgeving.
• HR 06-04-1979 Kleuterschool Babbel - Aannemer krijgt de schuld dat dak van kleuterschool is ingestort.
• EHRM 21-02-1986 James - Ontneming van vermogensbestanddeel zonder enige betaling.
• HR 30-11-1994 Het Witte Paard - Idem.
• HR 18-01-1991 Varkensmester Leffers
• HR 18-02-1994 Kabayel - de overheid als eiser
• HR 06-01-1998 Pikmeer II

Strafrecht

Legaliteitsbeginsel

Voorafgaande strafbaarstelling. Tussenkomst van een democratisch orgaan is noodzakelijk.

• HR 13-01-1879 Meerenberg - Strafbaarstelling was niet gebaseerd op een formele wet.
• HR 12-04-1897 Muilkorf - Regeling van de opsporing in een plaatselijke verordening is in strijd met de wet.
• HR 06-04-1915 Azewijnse paard - Uitvoerverbod, locus delicti.
• HR 23-05-1921 Elektriciteit - "Diefstal" van elektriciteit door de meter te manipuleren.
• HR 13-02-1922 Wilnisser visser - de onsplitsbare wilsverklaring en de ondergrens van gemeentelijke regelgeving.
• HR 25-06-1946 Kronen en stifttanden - Diefstal van gouden kronen en stifttanden uit lijk.
• HR 04-03-1952 Emmense baliekluivers
• HR 02-04-1985 Onbehoorlijk gedrag - Legaliteitsbeginsel, gebruik van vage term in delictsomschrijving
• HR 17-03-1987 Linquenda - (Niet voldoen aan) ambtelijk bevel krachtens wettelijk voorschrift.
• HR 20-10-1999 Schijnhuwelijk

Bewijs

• HR 20-12-1926 De auditu - Getuigenis van horen zeggen.
• HR 01-02-1972 Meer en vaart - Meer en Vaart-verweer.
• HR 05-02-1980 Heroïne in de dakgoot - Meer en Vaart-verweer. Wie heeft de heroïne in de dakgoot gelegd?

Dolus en culpa

Schuld

• HR 19-02-1963 Verpleegster - Dood door schuld, Garantenstellung.
• HR 22-04-1969 Sittardse inhaalmanoeuvre - Frontale botsing op tegenligger. Culpa in het verkeer.
• HR 01-05-1973 Onverlichte brommer - Schuld automobilist (kennelijk een te hoge snelheid) tgo. schuld brommer (zonder licht).
• HR 09-06-1981 Culpa in causa - Doodslag door messteken onder invloed van cocaïne.
• HR 01-06-2004 Blackout - Een enkele verkeersovertreding is niet voldoende voor schuld.
• HR 17-01-2006 Overstekend kind - Subjectieve zijde van schuld is de verwijtbaarheid van onvoorzichtigheid.

Opzet

• HR 18-03-1952 Kleurloos opzet - Overtreding Deviezenbesluit.
• HR 22-07-1963 Zeven weken oud - Toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. Opzet ondanks ...
• HR 18-11-1997 Onvoorwaardelijk opzet - Deelname criminele organisatie. Onvoorwaardelijk opzet.

Voorwaardelijk opzet

• HR 19-06-1911 Hoornse taart - Verkeerde slachtoffer at van vergiftigde taart. Voorwaardelijk opzet.
• HR 06-02-1951 Inrijden op agent I (NJ 1951, 475) - Agent moet opzijspringen na negeren van stopteken. Voorwaardelijk opzet. Poging tot doodslag.
• HR 09-11-1954 Toneelvereniging Cicero - Schending auteursrecht, voorwaardelijk opzet.
• HR 08-06-1971 Bijlmer doodslag (NJ 1972, 90)
• HR 03-01-1978 Ronde Klip
• HR 09-06-1981 Culpa in causa-arrest - Doodslag door messteken onder invloed van cocaïne.
• HR 19-02-1985 Aanmerkelijke kans - Drugs in twee koffers. Voorwaardelijk opzet.
• HR 09-05-1995 Barkruk - Mishandeling met barkruk. Toereikend bewijs van voorwaardelijk opzet.
• HR 15-10-1996 Porsche - Frontale botsing op tegenligger. Geen voorwaardelijk opzet; schuld.
• HR 24-11-1998 Sporttas (NJ 2000, 54; ECLI:NL:HR:1998:ZD1317) - Drugs in sporttas. Geen voorwaardelijk opzet.
• HR 08-05-2001 Café Bacchus - Doodslag. Voorwaardelijk opzet medepleger.
• HR 23-01-2001 Enkhuizer doodslag - Voorwaardelijk opzet.
• HR 25-03-2003 Hiv I
• HR 24-04-2004 Bumperkleven Doodslag. Voorwaardelijk opzet door plots en krachtig te remmen, waardoor achterligger na botsing tegen boom komt te overlijden.
• HR 18-01-2005 Hiv II
• HR 20-02-2007 Hiv IV

Strafbaarheid

Causaliteit

• HMG 18-02-1921 Slagkwikpijpjes - Slagpijpje wordt gebruikt als raampin. Causa proxima-theorie.
• HR 27-11-1962 Binckhorstlaan - Slachtoffer met abnormaal dunne schedel. De dood is in het algemeen een voorzienbaar gevolg van een dergelijke aanrijding.
• HR 26-11-1968 Etalageruit - Dood door vallende glasscherven. Causaliteit ('is redelijkerwijs te voorzien').
• HR 20-04-1971 Oosthuizense spoorwegovergang - Auto komt door kop-staartbotsing op de overweg. Causaliteit ondanks minder adequate reactie van het slachtoffer.
• HR 12-09-1978 Letale longembolie - Causaliteit (introductie van criterium van 'redelijke toerekening').
• HR 23-12-1980 Aortaperforatie - Kleine aortaperforatie door messteek is over het hoofd gezien.
• HR 07-05-1985 Haarlemse doodslag - Slachtoffer overlijdt na 7 dagen aan messteken. Tussentijdse medische zorg heeft misschien gefaald.
• HR 12-11-1985 Hevige emoties (NJ 1986, 782)
• HR 25-06-1996 Niet behandelde longinfectie- Na hoge dwarslaesie door pistoolschot weigert slachtoffer behandeling van longinfectie. Causaliteit (criterium ...).
• HR 13-06-2006 Bloedvergiftiging (NJ 2007, 48; ECLI:NL:HR:2006:AV8535) - Klaplong en interne bloeding na messteek. Aantal dagen later dood door ernstige bloedvergiftiging.
• HR 28-11-2006 Café 't Elfje (NJ 2007, 49) - Fysiek geweld in café 't Elfje. Vrijspraak doodslag in verband met ontbreken causaal verband is onvoldoende gemotiveerd.

Wederrechtelijkheid

• HR 20-02-1933 Huizense veearts (NJ 1933, 918)
• HR 29-04-1935 Medemblikse schoolhoofd (NJ 1936, 50)
• HR 23-03-1936 Rijwielhandelaar (NJ 1936, 563) - Oplichting, wederrechtelijkheid.
• HR 09-02-1971 Dreigbrief - Afpersing, wederrechtelijkheid.
• HR 27-11-1984 Euthanasie Alkmaar (NJ 1985, 106)
• HR 21-06-1994 Chabot (NJ 1994, 656) - Euthanasie.

Daderschap

• HR 19-01-1931 Vier schepen (NJ 1931, 1455)
• HR 27-01-1948 V en D ameublementen (NJ 1948, 197)
• HR 09-03-1948 Drie fietsers (NJ 1948, 370)
• HR 23-02-1954 IJzerdraad - Exportvergunning. Criteria voor functioneel daderschap: beschikkingsmacht en aanvaarding.
• HR 16-06-1981 Papa Blanca (NJ 1981, 586)
• HR 01-07-1981 Kabeljauw - Vangstbeperking. IJzerdraad-criteria; i.c. geen functionaal daderschap.
• HR 02-09-1982 Moord op afstand - Opdrachtgever en planner voor moord wordt ondanks volledig alibi veroordeeld als dader (pleger) vanwege de volledig en nauwe samenwerking met de feitelijke uitvoerders.
• HR 19-11-1985 Slavenburg I - Feitelijk leidinggeven (51 lid 2 Sr)
• HR 16-12-1986 Slavenburg II - Feitelijk leidinggeven (51 lid 2 Sr).
• Hof DH 02-12-1987 Vrijspraak P. Slavenburg - Feitelijk leidinggeven (51 lid 2 Sr).
• HR 16-10-1990 Mariënburch (NJ 1991, 442) - Verzet van krakersgroep tegen voorgenomen ontruiming. Deelneming aan een criminele organisatie.
• HR 14-01-1992 Discotheek Babylon - Toegang geweigerd op basis van ras. Daderschap rechtspersoon. IJzerdraad-criteria.
• HR 23-04-1996 Pikmeer I - Daderschap publiekrechtelijk rechtspersoon (gemeente).
• HR 06-01-1998 Pikmeer II
• HR 21-10-2003 Drijfmest - Daderschap rechtspersoon.

Deelneming

• HR 24-10-1950 Examen - Oplichting. Deelneming aan deelneming is strafbaar. Medeplichtigheid aan de uitlokking van poging tot oplichting.

Medeplegen

• HR 21-06-1926 Magazijnbediende (NJ 1926, 955) - Medeplegen. Magazijnknecht en bedrijfsleider zijn beiden schuldig aan verduistering.
• HR 29-10-1934 Wormerveerse brandstichting - Criteria voor medeplegen. Rolverdeling is voldoende voor medeplegen.
• HR 06-04-1954 Singapore - Zending nepspullen vanuit Singapore naar Amsterdam; locus delicti.
• HR 25-10-1966 Curaçaose snelheidswedstrijd - Causaliteit; geen medeplegen.
• HR 17-11-1981 Containerdiefstal - Medeplegen. Niet noodzakelijk om lijfelijk aanwezig te zijn.
• HR 15-04-1986 Moord op afstand - Fysieke aanwezigheid geen vereiste voor medeplegen.
• HR 09-06-1992 Overval te Oirschot (NJ 1992, 772; ECLI:NL:HR:1992:AC0934)
• HR 19-10-1993 Sportkantine - Inbraak en diefstal. Geen medeplegen.
• HR 17-03-1998 Gecontroleerde aflevering - Cocaïne is vervangen door neppakketten.
• HR 06-10-2009 Spanjaardslaan - Wel medeplegen.
• HR 08-05-2001 Bacchus - Voorwaardelijk opzet van medepleger bij doodslag met vuurwapen.
• HR 18-03-2008 Rijswijkse stoeptegel - Enkele aanwezigheid onvoldoende voor medeplegen.

Doen plegen en medeplichtigheid

• HR 27-06-1898 Pastoor - Zangles in afgekeurde leslokalen. Geen doen plegen, wel uitlokking (niet in de tenlastelegging).
• HR 14-02-1916 Melk en water - Bedrog. Geen deelneming als de knecht niet strafbaar is wegens AVAS.
• HR 08-05-1979 Danszaal Soranus - Medeplichtigheid (tot) door afgifte zakmes.
• HR 12-12-2000 Honden Peter - medeplichtigheid door nalaten.

Uitlokking

• HR 15-06-1965 Zuringzout - Poging tot uitlokking moet het voornemen doen ontstaan.

Straf- en schulduitsluiting

• HR 14-02-1916 Melk en water - Afwezigheid van alle schuld (AVAS).
• HR 20-02-1933 Huizense veearts - Ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid als ongeschreven rechtvaardigingsgrond.
• HR 22-11-1949 Motorpapieren - AVAS
• HR 24-10-1961 Tielse boekverkoper (NJ 1962, 37) - AVAS
• Rb 06-04-1982 Basketbalspeler - AVAS
• HR 02-02-1993 Aflatoxine in pinda's

Overmacht

• HR 15-10-1923 Opticien - Belang van hulpbehoevende gaat boven de letter van de wet. Erkenning van objectieve noodtoestand als rechtvaardigingsgrond.
• HR 13-06-1989 In de steek gelaten vrouw
• HR 30-11-2004 Eigen schuld - Criteria voor psychische overmacht.

Noodweer(exces)

• HR 24-06-1934 Palingfuiken (NJ 1934, 1261) - Geanticipeerd noodweer. Geen noodweer.
• HR 02-02-1965 Asbak
• HR 01-03-1983 Meta Hofman - Noodweer door politie.
• HR 23-10-1984 Bijlmer noodweer - Noodweerexces met een verboden vuurwapen.
• HR 18-10-1988 Ruzie te Loon op Zand (NJ 1989, 511) - Extensief noodweerexces (gevolg van een heftige gemoedsbeweging ...).
• HR 24-10-1989 Gezochte confrontatie - Geen beroep op noodweerexces bij een gezochte confrontatie.
• HR 18-05-1993 Blijf van mijn auto! - Geen noodweer(exces).
• HR 29-04-1997 Noodweer in de kas - Nieuwe criteria voor noodweer.
• HR 01-07-1996 Blijf daar weg! - Beroep op noodweer.
• HR 13-06-2006 Koevoet - Dubbele causaliteit is een vereiste voor noodweerexces.
• HR 08-04-2008 Ballenknijper - Bij uitzonderlijke mate van overschrijding van proportionaliteitsgrenzen kan dubbele causaliteit ontbreken.

Poging en Voorbereiding

Voorbereiding

• HR 17-02-2004 - Handleiding - Geen opzet om misdrijf te plegen met handleiding voor het maken van een bom.
• HR 20-02-2007 - Samir A. - Uitleg van het (kennelijk) bestemd tot-criterium.

Poging

• HR 06-02-1951 Inrijden op agent I (NJ 1951, 475) - Agent moet opzijspringen na negeren van stopteken. Voorwaardelijk opzet. Poging tot doodslag.
• HR 17-03-1987 Poging tot moord, toch dood - Poging tot moord, overleden aan alcoholvergiftiging.

Begin van uitvoering (poging)

• HR 19-03-1934 Eindhovense brandstichting - Geen begin van uitvoering.
• HR 29-05-1951 Poging tot gasmoord (NJ 1951, 480) - Klap met hamer is begin van poging tot moord.
• HR 24-10-1978 Uitzendbureau Cito - Aanbellen is i.c. begin van uitvoering.
• HR 08-09-1987 Grenswisselkantoor - Geen begin van uitvoering. Verdachten zaten nog in hun auto te wachten.
• HR 24-03-1992 Hoevense brandstichting - Begin van uitvoering?
• HR 08-12-1992 Videodozen - Poging tot oplichting, begin van uitvoering: In auto staan videorecorder-dozen gevuld met zand.
• HR 01-07-1996 Het Trefpunt - Poging tot doodslag. Geen begin van uitvoering. Gedraging verdachte laat de mogelijkheid open dat deze niet het voornemen had om het slachtoffer van het leven te beroven.

Terugtred

• HR 25-10-1988 m.s. Canopus - Smokkel van cocaïne door bemanningslid. Geen vrijwillige terugtred.
• HR 19-12-2006 Baby Eemskanaal - Vader springt met zoontje van 5 maanden in Eemskanaal. - vrijwillige terugtred na een voltooide poging

Poging om een ander tot een misdrijf te bewegen

Art 46a Sr.

• HR 08-02-1932 Bollenschuur (NJ 1932, 1609) - In verband met brandstichting.
• HR 15-06-1965 Zuringzout (NJ 1966, 145) - Man krijgt doosje zuringzout om zijn vrouw te vermoorden. Geen uitlokking want de man was al zoiets van plan.

Samenloop

• HR 15-02-1932 Oude Kijk in 't Jatstraat - Meerdaadse samenloop.
• HR 01-07-1981 Arrest Vervoeren en aanwezig hebben van heroïne - Eendaadse samenloop.
• HR 22-09-1987 Eén brandstichting, twee feiten

Specialiteit

Art. 55 lid 2 Sr.

• HR 06-12-1960 Verhuiswagen (NJ 1961, 54)
• HR 09-02-1971 Dreigbrief - Afpersing, wederrechtelijkheid. 317 vs. 285 Sr (zie annotatie).
• HR 19-10-1999 Moord en doodslag - Tenlastelegging gekwalificeerd delect (moord impliceert doodslag).

Ne bis in idem

Artikel 68 Sr.

• HR 21-11-1961 Emmense bromfietser - Kennelijke staat van dronkenschap, en rijden onder invloed.
• HR 17-12-1963 Joyriding II - Rijden zonder rijbewijs, en rijden zonder toestemming van tante.
• HR 04-05-1973 Joyriding IV (NJ 1973, 378; ECLI:NL:HR:1973:AB6830) Strafbepalingen zijn geheel niet verwant. Geen ne bis in idem.
• HR 13-12-1994 Spiegelbeeld-arrest - Drugssmokkel. Uitvoer uit Nederland en invoer in België is mogelijk hetzelfde feitencomplex.
• HR 02-11-1999 Meindert Tjoelker (NJ 2000, 174; ECLI:NL:HR:1999:AA3838)

Straftoemeting

• HR 24-07-1967 Antilliaanse amokmaker
• HR 10-09-1957 Zwarte ruiter (NJ 1958, 5) - 15 jaar gevangenisstraf plus (daarna) TBR
• HR 26-11-1968 Arrest Bijzondere voorwaarde (NJ 1970, 123) - De HR stelt twee eisen aan een bijzondere voorwaarde.
• HR 29-11-2005 Arrest Rekensom - Art. 63 Sr.

Verdenking

• HofAsd 03-06-1977 Hollende kleurling - Onrechtmatig verkregen bewijs. Verbalisanten waren niet in de rechtmatige uitoefening van hun bediening.
• HR 06-12-1983 Damrak - Redelijke verdenking van schuld bij aanhouding van twee Duitsers op het Damrak.

Opsporingsonderzoek

• HR 26-06-1962 Bloedproef II - Gebruik van onrechtmatig dwangmiddel, uitsluiting van bewijs.
• HR 14-01-1975 Ruimte
• HR 04-12-1979 Tallon
• HR 28-05-1985 Keukenkastje
• HR 14-10-1986 Schaduwen I
• HR 14-10-1986 Schaduwen II
• HR 17-03-1987 Cocaïne in linnenkast
• HR 02-02-1988 Stormsteeg
• HR 08-11-1988 Rectaal fouilleren
• HR 08-11-1988 Aanwezigheid RC bij huiszoeking
• HR 19-12-1995 Zwolsman
• HR 11-06-1996 Breekijzer in tas (NJ 1996, 688)
• HR 14-01-1997 Proactief op Sint-Maarten

Voor- en hoofdvragen (art. 348/350 Sv)

• HR 20-02-1962 Brasserskade - Botsing tegen boom in linker- of rechterberm? Geen verandering anders dan een vermindering van de grondslag van de tenlastelegging is toegestaan.
• HR 01-12-1981 Taal dagvaarding II
• HR 27-06-1995 Klare taal I
• HR 27-06-1995 Klare taal II

Vrijheidsbeneming

• HR 02-10-1979 Nalatige inspecteur
• HR 04-03-1980 Herstel cautieverzuim
• HR 29-09-1981 Plastic boodschappentasje
• HR 01-10-1985 Antwoordkaart
• HR 23-12-1986 Cautie in bar
• HR 19-04-1988 Spontane bekentenis
• HR 13-05-1997 Zaanse verhoormethode

Art. 6 EVRM

• EHRM 21-02-1984 Öztürk
• EHRM 25-02-1993 Funke
• EHRM 24-02-1994 Bendenoun
• EHRM 08-02-1996 Murray
• EHRM 17-12-1996 Saunders
• EHRM 27-11-2008 Salduz/Turkije
• EHRM 11-12-2008 Panovits/Cyprus
• HR 30-06-2009, NJ 2009, 349 (Salduz-verweer) - Geen consultatie raadsman vóór politieverhoor. Cassatieberoep verworpen.

Overig

• HR 07-05-1996 Moord te Klazienaveen
• HR 31-01-2012 RuneScape

Faillissementsrecht

Dit overzicht is een beginnetje

• HR 26-11-1897 Boeschoten/Besier - VOF vermogen is ook een afgescheiden vermogen in de zin van de Fw.

Recht van de Europese Unie

Zie: Lijst van arresten van het Europees Hof van Justitie

Externe links

• rechtspraak.nl, Recente Nederlandse jurisprudentie
• eur-lex.europa.eu, Toegang tot EU-regelgeving en jurisprudentie
• curia.eu.int/jurisp^{[dode link]}, HvJ EG jurisprudentie (vanaf 1997)
• cmiskp.echr.coe.int^{[dode link]}, EHRM jurisprudentie
• student.unimaas.nl/jch.pronk, Verzameling jurisprudentie
• st-ab.nl/jurisprudentie.htm, Jurisprudentielijst sociale zekerheid
• internetrechtspraak.nl, Internet ICT rechtspraak
• internetrechtspraak.wikispaces.com, Internet ICT rechtspraak wiki versie

Bronnen, noten en/of referenties