Jacques Maritain

Jacques Maritain (Parijs, 18 november 1882 – Toulouse, 28 april 1973) was een Franse filosoof die via Henri Bergson op het spoor kwam van de metafysica.

Levensloop

Hij werd een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het neothomisme, dat opnieuw aansluiting zocht bij het denken van Thomas van Aquino en van de scholastiek en uiteindelijk bij Aristoteles. Onder invloed van de Franse katholieke schrijver Léon Bloy gingen Jacques Maritain en zijn vrouw, de Russisch-joodse filosofe en dichteres Raïssa Oumançoff (1883-1960), over tot het katholicisme. Maritain was hoogleraar in Parijs en aan de Princeton-universiteit in de VS. Hij was een tijdgenoot van en bevriend met Armand Thiéry. Na het overlijden van zijn echtgenote trok hij zich terug in een klooster.

Maritain verdedigde een christelijk humanisme en een christelijke democratie, de pluriformiteit van de menselijke geest en een ethiek die uitgaande van ‘natuurlijke’ grondregels in concrete situaties dienden te worden toegepast. Maritains 'christelijke' staatsleer gaat ervan uit dat de mens een natuurlijke en een bovennatuurlijke bestemming heeft. De eerste wordt gerealiseerd in de politieke samenleving die als een organisch geheel gevormd wordt uit afzonderlijke organen. De tweede bestemming van de mens betreft de religieuze, morele volmaaktheid als beelddrager van God. De sociale filosofie van Maritain is van grote invloed geweest op de naoorlogse christendemocratie in Europa. Enkele van zijn boeken worden gerekend tot de belangrijkste werken van de eerste helft van de twintigste eeuw. Hij zette zich met zijn vrouw ook in voor betere betrekkingen tussen joden en christenen. Maritain onderhield contacten met jonge katholieke intellectuelen tijdens het interbellum rond het spraakmakende literaire tijdschrift De Gemeenschap en had grote invloed op hen.

Paus Benedictus XVI geeft in zijn boek Waarden in tijden van ommekeer aan dat hij in zijn denken over religie en politiek, beïnvloed is door het werk van Maritain, die volgens de paus het denken over politieke waarden (de inhoud van de democratie) heeft weten los te koppelen van het z.i. eenzijdige concept van Jean Jacques Rousseau, dat alleen betrekking heeft op de volkswil en daarmee kiemen van totalitarisme in zich draagt.

Werken

La philosophie bergsonienne (1914)
Antimoderne (1922)
Dinstinguer pour unir ou les degrées du savoir (1932)
Le songe de Descartes (1932)
De la philosophie chrétienne (1933)
Science et sagesse (1935)
Humanisme intégral (1936)
Les droits de l’homme et la loi naturelle (1942)
L’homme et l’ état (1953)
Approches de Dieu (1953)
Creative intuition in Art and Poetry (1955)
La Philosophie morale (1960)
On the use of philosophy (1961)
Le paysan de la Garonne. Un vieux laïc s’interoge à propos du temps présent (1967).

Literatuur

G. B. Phelan, Jacques Maritain, NY, 1937.
A. REICHEL, Jacques Maritain, Versuch über die Struktur seines Weltbildes, Delft, 1954.
Henry BARS, Maritain en notre temps, 1959.
J. W. EVANS(ed.), Jacques Maritain: The Man and His Achievement, NY, 1963.
C. A. FECHER, The Philosophy of Jacques Maritain, Westminster, MD, 1963.
Hermann STEINKAMP, Der Personalismus in der Sozialphilosophie Jacques Maritains, Bonn, 1966.
Oscar dE CASTRO SARRIA, Die Politische Lehre von Jacques Maritain und die Problematik einer christlichen Politik, München, 1971.
Jean-Louis ALLARD, Jacques Maritain, philosophe dans la cité, Ottawa, Éditions de l’Université, 1985.
Heinz HÜRTEN, Der Einfluß Jacques Maritains auf das politische Denken in Deutschland, in: Jahrbuch für christliche Sozialwissenschaften, 1985.
Peter NICKL, Jacques Maritain, Eine Einführung in Leben und Werk, Paderborn 1992, ISBN 3-506-76819-0.
Jean-Luc BARRÉ, Jacques et Raïssa Maritain, Les Mendiants du ciel, Paris, Stock, 1996.
Yves FLOUCAT, Jacques Maritain ou la Fidélité à l'Éternel, Parijs, Fac-éditions, 1996.
Yves FLOUCAT, Julien Green et Jacques Maritain. L'amour du vrai et la fidélité du cœur, Parijs, Téqui, 1997.
Philippe CHENAUX, Entre Maurras et Maritain : une génération intellectuelle catholique (1920-1930), Parijs, Le Cerf, 1999.
Benedikt RITZLER, Freiheit in der Umarmung des ewig Liebenden. Die historische Entwicklung des Personverständnisses bei Jacques Maritain, Bern, 2000, ISBN 3-906764-37-0.
Tobias LICHT & Benedikt RITZLER (Eds.), Jacques Maritain, Philosophie und Politik aus katholischem Glauben, Karlsruhe, 2002, ISBN 3-7650-8289-9.
Pierre-Antoine BELLEY, Connaître par le cœur : la connaissance par connaturalité dans les œuvres de Jacques Maritain, éd. Pierre Téqui, 2003. Texte partiellement en ligne
Olivier COMPAGNON, Jacques Maritain et l'Amérique du Sud. Le modèle malgré lui, Villeneuve d'Ascq, Presses Universitaires du Septentrion, 2003.
Jude P. DOUGHERTY, Jacques Maritain: An Intellectual Profile, Catholic University of America Press, 2003.
Ralph MCINIRTINY, The Very Rich Hours of Jacques Maritain: A Spiritual Life, University of Notre Dame Press, 2003.
Michael R. MARRUS, The Ambassador & The Pope. Pius XII, Jacques Maritain & the Jews", in: Commonweal, 22 October 2004.
Philippe CHENAUX, "Humanisme intégral" (1936) de Jacques Maritain, Parijs, Le Cerf, 2006.
Nick STALMAN, Theorie en praktijk bij Jacques Maritain. De praktische uitwerking van zijn speculatieve filosofie tijdens het interbellum, masterscriptie geschiedenis, Universiteit Utrecht, 2009.
Olessia BOBRIK, La famille de Jacques Maritain et les musiciens russes, d'après les archives de Kolbsheim, in: L'Alsace et la Russie', Parijs, Institut d'études slaves, 2011.
Willem HUBERTS, C'est la lumière de saint Thomas qu'il vous faut, correspondance Wouter Lutkie & Jacques Maritain, édition & introduction de Willem Huberts, Nimègue, 2024.

Externe links

Cercle d'Etudes J. & R. Maritain at Kolbsheim (France).
Jacques Maritain Center at the University of Notre Dame.
Stanford Encyclopedia of Philosophy: Jacques Maritain by William Sweet.
International Jacques Maritain Institute.
Bibliography of the primary and secondary literatures on Jacques Maritain.