Herrerasauridae
De Herrerasauridae zijn een groep vleesetende dinosauriërs die leefden in het late Trias.
In 1973 benoemde Juan Luis Benedetto een familie Herrerasauridae om Herrerasaurus een plaats te geven.
De eerste exacte definitie als klade werd gegeven door Fernando Novas in 1992: de groep bestaande uit Herrerasaurus en Staurikosaurus en hun gemeenschappelijk voorouder. Novas vergat eraan toe te voegen "en al zijn afstammelingen". Die fout maakte hij goed in 1997 toen hij meteen ook de volle soortnamen gaf zodat de formulering toen veranderde in: de groep bestaande uit laatste gemeenschappelijke voorouder van Herrerasaurus ischigualastensis en Staurikosaurus pricei plus al zijn afstammelingen.
Ondertussen was Chindesaurus ontdekt die duidelijk verwant was aan Herrerasaurus maar waarvan niet betrouwbaar vastgesteld kon worden of hij dichter bij Herrerasaurus stond dan Staurikosaurus. Paul Sereno meende daarom in 1998 dat een nodusklade zoals door Novas gegeven onnuttig was en definieerde een stamklade: de groep bestaande uit Herrerasaurus en alle theropoden nauwer verwant aan Herrerasaurus dan aan de Neornithes. In 2005 verfijnde hij dat tot: de groep bestaande uit Herrerasaurus ischigualastensis Reig 1963 en alle soorten nauwer verwant aan Herrerasaurus dan aan de huismus Passer domesticus Linnaeus 1758. Herrerasauridae sensu Sereno 2005 heeft dezelfde impliciete materiële definitie als Herrerasauria Langer 2004.
Andere mogelijke Herrerasauridae zijn Caseosaurus en Sanjuansaurus. De Herrerasauridae zijn kleine tot middelgrote tweevoetige vleeseters die bekend zijn van lagen die dateren van het vroegste Carnien, 231 miljoen jaar oud, tot het Norien, 205 miljoen jaar oud. De groep toont een mengeling van basale en meer afgeleide eigenschappen. Zeer oorspronkelijke kenmerken zijn het bezit van maar twee sacrale wervels en het niet altijd volledig doorboorde heupgewricht. Ook de vijf vingers aan de hand, waarvan de derde langer is dan de tweede, en de geringe reductie van de eerste en vijfde teen tonen dat het om zeer basale dinosauriërs moet gaan, wat ook past bij de hoge ouderdom. Andere eigenschappen zijn echter meer afgeleid zoals de reductie van de vierde en vijfde vinger en het meer naar achteren gerichte en aan het uiteinde verbrede schaambeen.
De verschillende exacte analyses hebben tegenstrijdige uitkomsten opgeleverd. Begin jaren negentig was het resultaat nog dat de Herrerasauridae misschien zelfs buiten de Dinosauria zouden staan — of althans dat dit laatste begrip zou moeten worden verruimd om ook de herrerasauriden te omvatten, waarbij het oorspronkelijke concept hernoemd zou moeten worden tot een Eudinosauria. Meer recente kladistische onderzoeken gaven de groep echter óf basaal in de Saurischia (meestal zonder Chindesaurus) of basaal in de Theropoda. Deze alternatieven kunnen met de volgende kladogrammen vergeleken worden:
| Dinosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dinosauria |
| ||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- J.L. Benedetto, 1973, "Herrerasauridae, nueva familia de saurisquios triasicos", Ameghiniana 10(1): 89-102
- F.E. Novas, 1992, "Phylogenetic relationships of the basal dinosaurs, the Herrerasauridae", Palaeontology 35(1): 51-62
- P.C. Sereno, 1998, "A rationale for phylogenetic definitions, with application to the higher-level taxonomy of Dinosauria", Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 210(1): 41-83