Hermanus Amya
.jpg)
Hermanus Amya[2] (Amsterdam, gedoopt 15 juni 1657[3] – Amsterdam, begraven 13 april 1700[4]) was een Nederlandse advocaat, ijzerkoopman en literator in Amsterdam. Hij was van 1696 tot 1700 directeur van de Sociëteit van Suriname. Ook was hij regent van het tuchthuis te Amsterdam.[5]
Biografie
[bewerken | brontekst bewerken]Hermanus Amija werd geboren in Amsterdam, als zoon van Mattheus Amija en Maria de Mareez. Hij werd gedoopt in de Oude Kerk. In archiefstukken wordt hij aangeduid als Heer van den Bodenhof (bij Aken).[5] In 1683 trouwde hij met Catharina de Vogelaer (1662–1699[6]), dochter van Jacob de Vogelaer en Sara Spiegels. Amya woonde toen op de Oudezijds Achterburgwal.[7][8] Het echtpaar kreeg een zoon, Jacob Amya (1694–1730).[5]
Hij was lid van Nil Volentibus Arduum, een literatuurgezelschap dat zich inzette voor het gedachtengoed van Spinoza. Hij zou ook gedichten en toneelstukken geschreven hebben.[9][10]
Van 1696 tot 1700 was Amya directeur van de Sociëteit van Suriname.[10] Hij woonde in die periode op de Herengracht tussen de Leidsegracht en de Leidsestraat.
Hermanus Amya en zijn vrouw zijn geschilderd door Nicolaes Maes. De portretten bevinden zich in de collectie van het Louvre.[11][12] Amya overleefde zijn vrouw, waarop Katharina Lescailje een lijkdicht schreef.[13] Hijzelf is na zijn dood begraven in de Binnenlandvaarderskapel van de Oude Kerk in Amsterdam.[14]
Toneelstuk
[bewerken | brontekst bewerken]Op oudejaarsdag van 1685 werd De muitery en nederlaag van Midas, koning Onverstand, of Comma, Punct, Parenthesis opgevoerd, een satirisch toneelstuk geschreven door Govert Bidloo. Volgens J.A. Worp was het een geestige satire, maar buitengewoon scherp tegen mensen waaraan Bidloo een hekel had, en die niet alleen door toespelingen, maar ook door kleding en manier van spreken duidelijk waren te herkennen.[15] De verontwaardiging omtrent het stuk was destijds groot en het regende schotschriften.
Amya was in het stuk herkenbaar in het personage van de veldheer van koning Midas. Voor hem was dit dermate kwetsend geweest dat hij twee dagen na de voorstelling een notarieel stuk liet opmaken, waarin werd vastgelegd dat al de door Bidloo aangevallen personen duidelijk door het publiek waren herkend.[9][15]
In april 1686 liet hij bovendien bekendmaken dat de regenten van de Schouwburg van Van Campen, onder andere Andries Pels, Lodewijk Meyer en Jan Pluimer, in 1680 met de administratie was geknoeid en dat ze deze hebben verbrand. Een jaar later is nog eens voor een notaris door getuigen verklaard, dat er indertijd door de Schouwburgregenten schandelijk is huisgehouden om de uitgaven voor een tuinfeest op de Keizersgracht, waar veel vrouwen waren uitgenodigd en oesters werden geserveerd, te verdoezelen.[15][16]
- ↑ (fr) Portrait presume de Hermanus Amija. Ministere de la Culture.
- ↑ De voornaam komt in literatuur in diverse varianten voor: Harmannus, Harmanus, Hermannus, Hermanus. De achternaam werd van oudsher geschreven als Amija of Amia.
- ↑ Doop Hermanus Amija. Stadsarchief Amsterdam. Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ Begrafenis Harmanius Amia op 13 april 1700. Stadsarchief Amsterdam. Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ a b c Archief van de familie Teding van Berkhout, 1578-1994, Nationaal Archief, Den Haag.
- ↑ Begrafenis Catharina de Vogelaer op 18 april 1699. Stadsarchief Amsterdam. Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ Hermanus Amija en Catharina de Vogelaar, Ondertrouw 28 september 1683. Stadsarchief Amsterdam. Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ Op het Huuwelyk van de Heer Harmannus Amya, en Jongkvrouw Catharina de Vogelaar, Getrouwd in Amsterdam den 19 van Wijnmaand 1683 (1683).
- ↑ a b Sterck, J.F.M. (1913). Uit het Amsterdamsche tooneelleven op het einde der XVIIe eeuw. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde : pp. 104, 113-129
- ↑ a b Sociëteit van Suriname. Taco Tichelaar (21 juli 2015). Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ Maes, Nicolaes (1675). Portrait de Hermanus Amija, époux de Catherine de Vogelaar. Le Louvre.
- ↑ Maes, Nicolaes (1675). Portrait de Catherine de Vogelaar, épouse de Hermanus Amija, fille d’un secrétaire de la Ville d’Amsterdam. Le Louvre.
- ↑ Lescailje, Katharina (1731). De mengelpoëzy van Katharyne Lescailje. By de Erfgenamen van J. Lescailje en D. Rank.
- ↑ Hermannus AMYA. Graven op Internet. Geraadpleegd op 4 augustus 2024.
- ↑ a b c Worp, J.A., Geschiedenis van den Amsterdamschen schouwburg 1496-1772 p. 139, 141 (1920) – via DBNL.
- ↑ Pels, Andries, Q. Horatius Flaccus dichtkunst op onze tijden en zeden gepast noot 4 op p.9 (1973) – via DBNL.