Naar inhoud springen

1680-1689

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De jaren 1680-1689 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 17e eeuw.

Belangrijke gebeurtenissen

[bewerken | brontekst bewerken]

Natuurfenomeen

[bewerken | brontekst bewerken]

Grote Turkse Oorlog

[bewerken | brontekst bewerken]
"Sobieski bij Wenen"
Schilderij door Juliusz Kossak

Oorlog tegen de Liga van Augsburg

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1683 : Rye House-samenzwering is een plan om koning Karel II van Engeland en zijn broer (en erfgenaam van de troon) Jacobus, de hertog van York te vermoorden. In Engeland woedt in de jaren 1679-1682 een machtsstrijd tussen koning en parlement rond de opvolgingskwestie. De Whigs onder leiding van Shaftesbury nemen de Exclusion Bill aan om de katholieke hertog van York te beletten zijn kinderloze broer als koning op te volgen. Zij kiezen voor Monmouth, de onwettige zoon van Karel. Maar met steun van het Hogerhuis ontbindt de koning het Lagerhuis en worden vele Whigs gearresteerd. Shaftesbury en John Locke vluchten naar de Republiek.
  • 1685 : Koning Karel II van Engeland sterft zonder wettige opvolger, zijn katholieke broer Jacobus II wordt koning.
  • 1687 : Declaration of Indulgence. Een verklaring voor godsdienstvrijheid.
  • 1688 - 10 juni - De geboorte van Jacobus Frans Eduard, de lang verbeide zoon uit het tweede huwelijk van Jacobus, ontneemt de protestanten het uitzicht op een koningschap van de protestantse Mary. De ontstane paniek veroorzaakt het begin van een geheim verbond van Engelse adel met politieke invloed. Geschiedschrijvers hebben die groep de immortal 7 genoemd. Eerder had Willem III Lord Portland naar Berlijn gestuurd om Brandenburgse troepen te werven.
  • 1688 -Glorious Revolution. Met de landing van Willem III in Twarbay, Devonshire, begint in Engeland de (Roemrijke Omwenteling). Op 11 december vlucht de Engelse koning Jacobus II naar Frankrijk. De Nederlandse stadhouder Willem III van Oranje-Nassau en zijn echtgenote Maria Stuart worden koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland.
  • 1689 : Bill of Rights. Willem en Maria worden gedwongen de vrijheden van het volk en het parlement te erkennen.

Wereldhandel en kolonies

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Rond 1681 bouwt de Vereenigde Oost-Indische Compagnie een fort in Cirebon, Fort De Bescherming geheten. De VOC gebruikt een burgeroorlog in Bantam als aanleiding om zich de aanspraken van Bantam op Cirebon toe te eigenen en neemt in 1683 bezit van het gebied. Het Sultanaat Bantam wordt na een oorlog in 1684 gereduceerd tot een protectoraat van de VOC. De Engelsen verdwijnen uit Bantam en stichten het veel ongunstiger gelegen Benkoelen.
  • In 1684 vaardigt de Chinese keizer Kangxi een edict uit waarin hij het verbod op scheepvaart uit en met het buitenland opheft en oproept tot handel. Het gevolg is een enorme opleving van de intra-Aziatische handel, die met name via de grote Chinese kolonies in Zuidoost-Azië in bijvoorbeeld Manilla en Batavia plaatsvindt. Deze is nu niet meer afhankelijk van smokkel naar en uit China. In 1685 proclameert Kangxi de opening van een groot aantal havens voor deze intra-Aziatische handel en opent daar douanekantoren om belasting te heffen. Vier van die havens worden geopend voor Europese handelaren. Dat zijn Kanton, Fuzhou, Xiamen en Shanghai.
  • 1689 : Oorlog van koning Willem. De Negenjarige Oorlog breidt zich uit naar Noord-Amerika, een oorlog tussen Nieuw-Engeland en Nieuw-Frankrijk.

Wetenschap en techniek

[bewerken | brontekst bewerken]

Kunst en cultuur

[bewerken | brontekst bewerken]


Zie de categorie 1680s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.