Naar inhoud springen

Hindeloopen: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 58: Regel 58:


== Beschermd stadsgezicht ==
== Beschermd stadsgezicht ==
Een deel van Hindeloopen is het [[Rijksbeschermd gezicht Hindeloopen]], een van de [[beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland]]. De stad ligt op een landtong en wordt aan drie kant omringd door het [[IJsselmeer]]. Hindeloopen wordt gekenmerkt door haar smalle grachten, kleine bruggen en stegen. Verder zijn er in de stad verschillende [[Lijst van rijksmonumenten in Hindeloopen|rijksmonumenten]]. In 2005 is de oude vissershaven van de stad gerestaureerd en weer aangelegd zoals deze er rond 1930 uitzag.
Een deel van Hindeloopen is het [[Rijksbeschermd gezicht Hindeloopen]], een van de [[beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland]]. De stad ligt op een landtong en wordt aan drie kanten omringd door het [[IJsselmeer]]. Hindeloopen wordt gekenmerkt door haar smalle grachten, kleine bruggen en stegen. Verder zijn er in de stad verschillende [[Lijst van rijksmonumenten in Hindeloopen|rijksmonumenten]]. In 2005 werd de oude vissershaven van de stad gerestaureerd en weer aangelegd zoals deze er rond 1930 uitzag.


Alhoewel Hindeloopen klein is, zijn er veel bezienswaardigheden, zoals:
Alhoewel Hindeloopen klein is, zijn er veel bezienswaardigheden, zoals:

Versie van 28 aug 2021 15:00

Hindeloopen
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Hindeloopen vanuit het oosten in 2018
Hindeloopen (Friesland)
Hindeloopen
Situering
Provincie Vlag Friesland Friesland
Gemeente Vlag Súdwest-Fryslân Súdwest-Fryslân
Coördinaten 52° 57′ NB, 05° 24′ OL
Algemeen
Oppervlakte 6,09[1] km²
- land 5,91[1] km²
- water 0,19[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		860[1]
(141 inw./km²)
Woning­voorraad 424 woningen[1]
Overig
Postcode 8713
Netnummer 0514
Woonplaats­code 1968
Belangrijke verkeersaders  
Website Officiële website
Detailkaart
Kaart van Hindeloopen
Kaart van de stad Hindeloopen in 2020
Foto's
De Grote Kerk en rechts het Museum Hindeloopen in 2008
De Grote Kerk en rechts het Museum Hindeloopen in 2008
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Súdwest-Fryslân

Hindeloopen (Standaard-Fries: Hylpen, Hindeloopers: Hielpen, Woudfries en Kleifries: Hynljippen) is een stad in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. De stad was tot 1984 een zelfstandige gemeente.

Hindeloopen ligt ten zuidwesten van Workum, ten noordwesten van Koudum en ten noorden van Molkwerum. De stadskern ligt direct aan het IJsselmeer, aan De Zijlroete en Indijk.

De stad heeft een grote jachthaven in het noorden met wat vakantiehuizen, en in het zuiden een groter vakantiepark en enkele campings. De kleinere oude gemeente-vissershaven is later een passantenhaven van de Vereniging Hylper Haven.

In 2023 telde de stad 860 inwoners, waarvan ruim 70 in het relatief groot buitengebied van de stad wonen. De stad is na Sloten de kleinste van de Friese elf steden.

Eigen dialect

Hindeloopen kent een dialect dat sterk afwijkt van het Westerlauwers Fries, het Hindeloopers of Hylpers. De stad had weinig contact met het achterland maar vanuit Hindeloopen werd handel gedreven met Scandinavië, de Oostzee en Engeland. Het dialect is hier sterk door beïnvloed. Het meest opvallende is dat het de middeleeuwse klinkers behouden heeft. Omdat het zo afwijkt van het Fries is het dialect voor de meeste Friezen moeilijk te verstaan.

Geschiedenis

Hindeloopen is in de 8e eeuw ontstaan als een kleine nederzetting[2], maar groeide uit tot een niet onbelangrijke plaats. In de 12e eeuw werd de plaats in een kopie van een document uit 822 vermeld als Hitinkufe en Hintinlvofe. In dezelfde eeuw werd op een kopie van een document van 825 vermeld als Hindahlop.

In een vervalst document uit de 13e eeuw werd de plaats vermeld als Hindelepum, in 1398 als Hinlopen, in 1436 als hindelopen, in 1486-1487 als to hindelepen, in 1579 als Hindelopen. De plaatsnaam zou verwijzen naar de sprong (hlop) van de hinde (hinda). De plaats zou dus ontstaan zijn waar herten paarden.

Doordat de Zuiderzeekust veranderde kwam Hindeloopen aan zee te liggen en werd het een handelsplaats.[2] Deze kreeg in 1225 stadsrechten en is een van de Friese elf steden. Ondanks dat de stad geen haven had, maar slechts een rede in de Zuiderzee, was Hindeloopen lange tijd een belangrijke aanlegplaats voor schepen vanuit Amsterdam die op doorreis waren. De Hindelooper Grootschippers voeren in hun fluitschepen naar de Oostzee om handel te drijven. Ze verkochten in de Oostzeelanden veel Nederlandse producten zoals jenever en wollen stoffen. Op de terugreis naar Hindeloopen werd hout getransporteerd naar Amsterdam en de Zaanstreek. Uit deze periode stammen ook de bijzondere leefcultuur, het Hindelooper schilderkunst en de Hinderlooper klederdracht.

De bloeiperiode van de stad lag tussen 1650 en 1790, toen Hindeloopen een grote vloot bezat van ruim tachtig schepen. Volgens gegevens van de lokale belastingen uit 1749 had de stad 1600 inwoners.[3] Aan de kapitale 17e- en 18e-eeuwse kapiteinshuizen is nog te zien hoe rijk de Hindeloopers waren.

In de 18e eeuw nam het belang van de stad af door de concurrentie van Amsterdam en doordat tijdens de napoleontische tijd handelsbeperkingen werden opgelegd. De stad verarmde en werd steeds meer een vissersplaats. De vissersschepen droegen de lettercode HI.

Hindeloopen vormde een zelfstandige gemeente, tot die in 1984 samen met Workum, Stavoren en een groot deel van Hemelumer Oldeferd opging in de nieuwe gemeente Nijefurd. Per 1 januari 2011 maakt Hindeloopen deel uit van de fusiegemeente Súdwest-Fryslân.

  • Zicht op Hindeloopen vanaf de brug over de Aesterfaart (2018)
    Zicht op Hindeloopen vanaf de brug over de Aesterfaart (2018)
  • Kalverstraat (2013)
    Kalverstraat (2013)
  • Bebouwing aan de Nieuwstad (2018)
    Bebouwing aan de Nieuwstad (2018)

Beschermd stadsgezicht

Een deel van Hindeloopen is het Rijksbeschermd gezicht Hindeloopen, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. De stad ligt op een landtong en wordt aan drie kanten omringd door het IJsselmeer. Hindeloopen wordt gekenmerkt door haar smalle grachten, kleine bruggen en stegen. Verder zijn er in de stad verschillende rijksmonumenten. In 2005 werd de oude vissershaven van de stad gerestaureerd en weer aangelegd zoals deze er rond 1930 uitzag.

Alhoewel Hindeloopen klein is, zijn er veel bezienswaardigheden, zoals:

  • Voormalig stadhuis, nu museum
  • Voormalige overdekte visafslag, nu leugenbank uit 1785
  • De Sluis Hindeloopen is een schutsluis en vormt de verbinding voor de pleziervaart tussen het centrum, de haven en het IJsselmeer (Jan Broerskanaal). De voormalige Zuiderzeesluis wordt nog steeds met de hand bediend. Over de sluis ligt ook een brug.
  • Het sluiswachtershuis, het Sylhús. Dit voormalig havengebouw heeft een open klokken(stoel)toren uit 1619. In de gevel is een afbeelding uit 1911 van de Wonderbare visvangst te zien.
  • De commandeurswoningen. Hier woonden de kapiteins met hun gezin. Deze huizen hebben een klein naastgelegen huisje, de zogenaamde likhûzen. De traditie was dat wanneer de kapitein in de zomermaanden op zee was, de rest van het gezin het kleine huisje bewoonde.
  • De Blauwe loods, een voormalige locatie van de KNRM met een scheepshelling waar vroeger reddingsboten mee te water werden gelaten. Het is een museum waar een maquette te zien is van de vissershaven van rond 1930.
  • Achter de Grote Kerk is een van de 11Fountains te vinden, genaamd Flora & Fauna waarin het oude stadswapen wordt uitgebeeld.
  • Het badpaviljoen op de dijk in art nouveaustijl.
  • Schutsluis en houten ophaalbrug (2018)
    Schutsluis en houten ophaalbrug (2018)
  • De haven in 2004, voor de restauratie van 2006
    De haven in 2004, voor de restauratie van 2006
  • De haven in 2018
    De haven in 2018
  • Het blauwe hok, voormalige bergplaats roeireddingsboot KNRM (2005)
    Het blauwe hok, voormalige bergplaats roeireddingsboot KNRM (2005)

Kerken

De stad heeft enkele kerken. De meest prominente kerk is de Grote Kerk (Hindeloopers: Graet Serke) uit 1632, vroeger van de Hervormde gemeente en later van de PKN. Verder is er de Westertoren uit 1593. Dicht bij elkaar staan de Grote Vermaning en de Kleine Vermaning. De Grote Vermaning is de doopsgezinde kerk uit 1653. De kleine, ook wel de Likserke genoemd, is verbouwd tot woning.

  • Grote Kerk (2011)
    Grote Kerk (2011)
  • Doopsgezinde kerk (2011)
    Doopsgezinde kerk (2011)

Folklore

Hindeloopen (1924)
"Hindelooper kamer" in het Fries Museum, Leeuwarden (2009)

Hindeloopen had vroeger zijn eigen klederdracht. Anno 21ste eeuw toont alleen de folkloristische zang- en dansgroep "Aald Hielpen" de klederdracht nog bij optredens in Hindeloopen of ver daarbuiten, tot in Amerika en Japan toe.

De Hindelooper schilderkunst is wereldwijd beroemd. De Hindeloopers hadden vanaf de 17e eeuw hun eigen stijl waarin ze hun meubels, Bedsteewanden, reiskoffers en miniatuurmeubeltjes beschilderden, met eigen kleuren en motieven. Krullen, bloemen, bladeren, Bijbelse taferelen, mythologische goden en allegorische vrouwenfiguren werden in de kenmerkende kleuren rood, blauw, wit en groen op de meubels geschilderd. De motieven werden uit platenbijbels en prentenboeken gehaald.[2]

Op de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs werd een typische Hindelooper kamer getoond. Deze compleet ingerichte kamer kon gedemonteerd worden en werd in 1900 nogmaals in de Franse hoofdstad tentoongesteld. De kamer werd zo bijzonder gevonden dat er ook in Engeland en Duitsland Hindelooper kamers tentoongesteld werden. De allereerste kamer is sinds 1881 in het bezit van het Fries Museum in Leeuwarden.

Musea

  • Museum Hindeloopen (2007)
    Museum Hindeloopen (2007)
  • Schaatsmuseum (2007)
    Schaatsmuseum (2007)

Voorzieningen

Dankzij de watersport en de musea zijn er ondanks het geringe inwonertal relatief veel voorzieningen in Hindeloopen. Zo is er een kleine middenstand en zijn er tien horecagelegenheden. De jachthaven Hindeloopen heeft tal van voorzieningen, zoals een overdekt zwembad, sauna en watersportwinkels.

Sport

De stad kent de voetbalvereniging SV Hielpen. Jaarlijks vindt in mei de Hindeloop plaats.

Cultuur

Op 14 november 1981 en op 23 november 1991 was Hindeloopen de plaats waar de landelijke intocht van Sinterklaas plaatsvond. De stad kent verder het viswijvenkoor Grietje Sprot, trekharmonicaclub Hindeloopen en Zeemanskoor Auke Wybesz.

Geboren in Hindeloopen

Overleden in Hindeloopen

Openbaar vervoer

Zie ook

Zie de categorie Hindeloopen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindeloopen&oldid=59802937"