Winsum (Friesland)
Winsum is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten zuidoosten van Franeker, tussen Baijum en Oosterlittens. De dorpskern ligt ingeklemd tussen de N384 Franeker - Wieuwerd en de Franekervaart. In 2023 telde het dorp 1.030 inwoners.[1]
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Waadhoeke
| ||
| Coördinaten | 53° 9′ NB, 5° 38′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 8,71[1] km² | ||
| - land | 8,54[1] km² | ||
| - water | 0,18[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
1.030[1] (118 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 466 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8831 | ||
| Netnummer | 0517 | ||
| Woonplaatscode | 2033 | ||
| Belangrijke verkeersaders | 
| ||
| Website | Officiële website | ||
| Foto's | |||
| |||
| De oude Bruggebuurt aan de Franekervaart in Winsum | |||
| |||
| De Mariakerk | |||
| |||
Binnen het dorpsgebied liggen de de buurtschappen Schildum en Weakens. Aan de zuidoostelijke kant ligt de Meamerter Polder waarin de voormalige buurtschappen Langwerd en Memerd zijn gelegen. In 2016 duidde de Nieuwe encyclopedie van Fryslân ook nog Bruggeburen als een van de buurtschappen van Winsum. Dit is een verdwenen nederzetting op een terp, die rond het begin van de jaartelling belangrijke contactplaats was tussen de Friesen en Romeinen.
Geschiedenis
bewerkenWinsum is van oorsprong een terpdorp. Het is ontstaan op een van de hoogste terpen van Friesland. In de 13e eeuw werd het vermeld als Winshyum, in 1325 als Winsem, in 1329 als Winzim3 en in 1336 als Winsum. De plaatsnaam verwijst mogelijk naar het feit dat het de woonplaats (heem/um) was van of opgericht was door de persoon Winika.
Op de terp staat de Mariakerk, die dateert uit de 16e eeuw. Het moderne dorp is ontstaan uit een samengegroeide tussen het eigenlijke terpdorp en de aan het water gelegen buurtschap Bruggebuurt.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Winsum als een van de vijftien dorpen deel uit van de voormalige gemeente Baarderadeel, waarvan Mantgum de hoofdplaats was. Daarna was het tot 2018 onderdeel van de gemeente Littenseradeel.
Molen
bewerkenOngeveer 400 meter ten zuidoosten van Winsum staat de poldermolen Langwert.
Sport
bewerkenIn het dorp wordt sinds 1957 elk jaar op de tweede zaterdag van augustus over de Sint-Jabik het Friese kampioenschap fierljeppen gehouden, mede georganiseerd door de eigen fierljeppenvereniging. Daarnaast heeft het dorp een eigen kaatsvereniging.
Onderwijs
bewerkenHet dorp kent een eigen basisschool, It Bynt geheten. Deze is ontstaan uit de fusie van twee oudere basisscholen uit het dorp.
Bevolkingsontwikkeling
bewerken| 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 1995 | 1998 | 2000 | 2003 | 2004 | 2018 | 2019 | 2021 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 598 | 693 | 815 | 948 | 965 | 1002 | 1009 | 1016 | 991 | 1077 | 1086 | 1025 | 1030 | 1025 | 1030 |
Geboren in Winsum
bewerken- Jo Meynen (1901-1980), politicus
- Douwe Tamminga (1909-2002), dichter en vertaler
Zie ook
bewerkenExterne link
bewerken- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Winsum — Winsum) Geraadpleegd op 13 december 2024.
- romeinen.nl, 'Noord-Nederland in de Romeinse tijd', artikel Winsum Geraadpleegd op 13 december 2024.
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
