Oosthoek (Waadhoeke)
Oosthoek (Bildts en Fries: De Oasthoek) is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen nabij de Waddenzee ten noorden van Sint Jacobiparochie en Sint Annaparochie, ten westen van Nij Altoenae en ten oosten van Westhoek waarmee het samen een streek vormt. De buurtschap Oosthoek vormt een eenheid met Westhoek, maar anders dan die plaats heeft het geen eigen dorpsstatus gekregen. Ze hebben wel een gezamenlijke dorps-/streekbelangenvereniging.
Buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Waadhoeke
| ||
| Coördinaten | 53° 18′ NB, 5° 38′ OL | ||
| Woonplaats (BAG) | Sint Jacobiparochie / Sint Annaparochie | ||
| Foto's | |||
| |||
| |||
Door de buurtschap Oosthoek stromen onder andere de Koude Vaart en de Oude Bildtdijkstervaart. De bewoning van de buurtschap ligt voornamelijk in een lang lint aan de Oudebildtdijk. De bewoning loopt van de Westhoek binnen het dorpsgebied van Sint Jacobiparochie tot ergens voor of tot aan de bewoning van het dorp Nij Altoenae. De dorpsgrens tussen Sint Annaparochie en Nij Altoenae ligt bij huisnummer 428[1]. De dorpsgrens tussen Sint Annaparochie en Sint Jacobiparochie ligt bij de huisnummers 504 en 602, die direct naast elkaar zijn gelegen[2][3]. Plaatsengids.nl duidde Oosthoek liggend binnen het dorpsgebied van Sint Jacobiparochie.
Geschiedenis
bewerken
De buurtschap is ontstaan langs de Oudebildtdijk die 1505 werd aangelegd. Aan de westelijke kant kwam er maar mondjesmaat bewoning. Zo ontstonden er pas vrij laat echte plaatsen, in de 18e eeuw. In de 19e eeuw is er sprake van twee buurtschappen, Oosthoek en Westhoek.
Zowel Oosthoek als Westhoek dreigden rond 1960 te verdwijnen als gevolg van een plan om de Oudebildtdijk grotendeels weg te halen. Dat werd mede ingegeven door het feit dat de huisjes van de buurtschappen in slechte staat waren. Dit was de reden voor het oprichten van streekbelangenvereniging en het maken van reclame voor goedkope huizen. Zo wist men de weg en buurtschappen te redden.
Spitsroeden en Smidshuizen
bewerkenOnder de buurtschap valt ook de buurt Spitsroeden, dat ook weleens als een eigen buurtschap werd/wordt gezien. Het is ontstaan rond een gelijknamige herberg in de tweede helft van de 19e eeuw, en zou verwijzen naar de vorm waarop de huizen, hoog en dicht op elkaar waren gebouwd.
Net als Spitsroeden werd Smidshuizen door de Encyclopedie van Friesland in 1958 aangeduid als een buurtschap van de Oosthoek aan de kant Sint Annaparochie. De naam is afkomstig van een smederij die uit 1649 komt. Rondom de smederij ontwikkelde zich bewoning. In 1852 werd het als huisnaam weergegeven op de kaart van Eekhoff. Soms werd het ook als een plaatsduiding gebruikt. Het ligt westelijk van waar er een school stond in Oosthoek, tussen die kern daar en Spitroeden in.
De Nieuwe Encyclopedie van Fryslân in 2016 duidde de twee als buurtschappen van Sint Annaparochie terwijl Oosthoek als een van de buurtschappen van Sint Jacobiparochie werd geduid. Mogelijk heeft dat te maken met dat het van oorsprong binnen dorpsgebied van Sint Annaparochie viel terwijl het later als binnen de dorps en postcodegebied van Sint Jacobiparochie is komen te liggen. Per 2006 werd Nij Altoenae een zelfstandig dorp, waarbij slechts een deel van de Oudebildtdijk binnen het dorpsgebied van Nij Altoenae kwam te liggen, de rest bleef afgescheiden van het dorp Sint Annaparochie qua adresseringen onder Sint Annaparochie vallen.
Onderwijs
bewerkenDe plaats kende een tijdlang een eigen basisschool. Eind jaren 80 van de twintigste eeuw moest de school dicht, die van Westhoek wist men wel net aan te behouden door Westhoek per 1991 de dorpsstatus te geven.
Sport
bewerkenIn de buurtschap wordt anno 2024 nog de sport kooitjetipelen gespeeld. Daarvoor kent het de Kooitjetipelvereniging De Oosthoek. Uit die vereniging is ook de Kaatsclub Oost- en Westhoek ontstaan.
Voorzieningen en cultuur
bewerkenDe buurtschap heeft een snackbar, een camping en een buurthuis bedoeld voor alle bewoners van de Oudebildtdijk en de Nieuwebildtdijk genaamd De Spitsroeden. Het heeft verder een café dat sinds 1889 bestaat en tot maart 2018 ook bekendstond als theatercafé De Oosthoek. Het theater moest echter de deuren sluiten wegens te weinig animo.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Westhoek — De Westhoek — De Westhoek) Geraadpleegd op 20 november 2024.
- Plaatsengids.nl pagina Westhoek en Oosthoek via web.archive.org (archiefversie 4 december 2022) Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher via etymologiebank.nl, pagina Oosthoek Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Sint Jacobiparochie — Sint Jabik) Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Sint Annaparochie — Sint Anne) Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher, pagina 227 Spitsroeden via books.google.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher, pagina 222 Smidshuizen via books.google.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'De schoolmeesters van Menaldumadeel in de loop der tijden.', Pagina 5 (duiding van een meester uit Sint Annaparochie (Oosthoek)) via fryske-akademy.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.
- 'Oast- en Westhoek' korte geschiedvertelling in het Bildts via streekbelangoost-enwesthoek.nl
- ↑ Huisnummer 428 met de dorpsgrens zichtbaar via bagviewer.kadaster.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.
- ↑ Huisnummer 504 met de dorpsgrens zichtbaar via bagviewer.kadaster.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.
- ↑ Huisnummer 602 met de dorpsgrens zichtbaar via bagviewer.kadaster.nl Geraadpleegd op 21 november 2024.