Boutersem

gemeente in Vlaams-Brabant, België

Boutersem is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. De gemeente telt ruim 8.000 inwoners. Een andere naam, die door de inwoners van Boutersem wordt gebruikt, is Baatsem. De oude spelling die hier en daar te vinden is in Boutersem is "Bautersem".

Boutersem
Gemeente in België Vlag van België
Boutersem (België)
Boutersem
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Leuven
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
31,14 km² (2022)
80,7%
10,2%
9,11%
Coördinaten 50° 51' NB, 4° 50' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
8.634 (01/01/2024)
49,35%
50,65%
277,26 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
20,25%
59,4%
20,35%
Buitenlanders 5,34% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Chris Vervliet (CD&V)
Bestuur CD&V, N-VA & Open Vld
Zetels
CD&V
Vooruit
N-VA
Groen
Open Vld
19
6
5
3
3
2
Economie
Gemiddeld inkomen 25.631 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 2,91% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3370
3370
3370
3370
3370
3370
Deelgemeente
Boutersem
Kerkom
Neervelp
Roosbeek
Vertrijk
Willebringen
Zonenummer 016
NIS-code 24016
Politiezone Bierbeek / Boutersem / Holsbeek / Lubbeek
Hulpverleningszone Oost Vlaams-Brabant
Website Officiële website
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België
Sint-Hilariuskerk

Geografie

bewerken

Naast Boutersem zelf telt de gemeente volgende woonkernen: Butsel, Kerkom, Neervelp, Roosbeek, Vertrijk, Willebringen en Honsem.

Deelgemeenten

bewerken
# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Boutersem 5,45 2.829 519 24016A0
2 Vertrijk 6,04 1.108 183 24016A1
3 Kerkom 6,91 1.233 178 24016B
4 Roosbeek 4,68 1.902 407 24016C
5 Neervelp 2,67 634 238 24016D
6 Willebringen 5,39 529 98 24016D4

Geschiedenis

bewerken

De Tiendaagse Veldtocht van 2 tot 12 augustus 1831 was een veldtocht van koning Willem I der Nederlanden om de Belgische Opstand met wapengeweld te onderdrukken. Op 11 en 12 augustus 1831 stonden in Boutersem het Belgische leger , aangevoerd door koning Leopold I, en het Nederlandse leger, aangevoerd door prins Willem (de latere koning Willem II) tegenover elkaar : de Slag bij Boutersem of de Slag bij Leuven (1831). België verkreeg zijn soevereiniteit door de dreiging van Franse militaire steun.[1][2]

De gemeente in zijn huidige vorm is ontstaan als gevolg van drie fusieoperaties. In 1964 werden Boutersem en Vertrijk samengevoegd en in 1970 werden Roosbeek en Kerkom aan die fusiegemeente toegevoegd. Bij de nationale fusieoperatie van 1976 werden Willebringen en Neervelp die sedert 1970 deel uitmaakten van de fusiegemeente Honsem opgenomen, en kreeg de gemeente zijn definitieve grenzen.

In 1980 kocht de gemeente Boutersem het kasteel van Kwabeek en het bijbehorende park en vestigde hier het gemeentehuis. Deze functie vervult het tot op de dag van vandaag.

De geschiedenis van het 12e Linieregiment van het Belgisch Leger is nauw verbonden met die van de gemeente Boutersem. De gemeente heeft daarom in 2019 met de stad Luik samengewerkt aan een tentoonstelling en datzelfde jaar een straat de naam "12e Liniehof" gegeven.[3]

Op 12 augustus 2021 was er de herdenking "190 jaar Slag bij Boutersem".[4] Deze herdenking vond plaats in aanwezigheid van onder meer van de plaatsvervangend Nederlandse ambassadeur en het Belgische Bataljon 12de Linie.[5][6][7][8]

Bezienswaardigheden

bewerken
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Boutersem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

bewerken

Boutersem ligt aan de Velp die in oostelijke richting stroomt, met zijrivieren als Kleine Vondelbeek. Het ligt in het Hageland op een hoogte van 50-93 meter. Een belangrijk natuurgebied is Snoekengracht in de vallei van de Velp. Verder vindt men hier het Butselbos.

Demografische ontwikkeling

bewerken

Demografische evolutie voor de fusie

bewerken
  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december
  • 1970:Aanhechting van Vertrijk (1965), Kerkom en[1] Neervelp (1970)

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[9] Evolutie: 1992=index 100
1992 6.700 100,0
1993 6.747 100,7
1994 6.799 101,5
1995 6.928 103,4
1996 6.979 104,2
1997 7.006 104,6
1998 7.081 105,7
1999 7.188 107,3
2000 7.234 108,0
2001 7.255 108,3
2002 7.327 109,4
2003 7.452 111,2
2004 7.525 112,3
2005 7.531 112,4
2006 7.532 112,4
2007 7.519 112,2
2008 7.541 112,6
2009 7.654 114,2
2010 7.691 114,8
2011 7.691 114,8
2012 7.792 116,3
2013 7.946 118,6
2014 7.974 119,0
2015 8.063 120,3
2016 8.132 121,4
2017 8.178 122,1
2018 8.167 121,9
2019 8.242 123,0
2020 8.242 123,0
2021 8.249 123,1
2022 8.386 125,2
2023 8.527 127,3
2024 8.634 128,9

Cultuur

bewerken

De officiële taal is er het Nederlands. Vele, vooral oudere inwoners gebruiken er het lokale dialect. Door immigratie van mensen die in Leuven studeerden en achteraf in de streek bleven hangen, wordt het lokale dialect in een minderheidsrol verdrongen.

Religie en levensbeschouwing

bewerken

In de gemeente bevinden zich verschillende kerkdorpen. De kerken zijn:

Daarnaast bevinden zich ook kapelletjes op het grondgebied van de gemeente waaronder de Sint-Martinuskapel bij Hoogbutsel en de Onze-Lieve-Vrouw-ten-Bloedekapel in Roosbeek.

Bekende Boutersemnaren

bewerken

Mobiliteit

bewerken

Openbaar vervoer

bewerken

Het openbaar vervoer in Boutersem wordt verzekerd door de NMBS (treinverbindingen) en De Lijn (busverbindingen).

Spoorvervoer

bewerken

Boutersem heeft 1 spoorwegstation: het station Vertrijk in de gelijknamige deelgemeente. Dit station ligt langs spoorlijn 36 en verbindt de gemeente onder andere rechtstreeks met Landen, Tienen, Leuven, de luchthaven in Zaventem en Brussel.

Busvervoer

bewerken

Boutersem kent twee belangrijke buslijnen op haar grondgebied. De lijn 380 (Leuven – Boutersem - Tienen) verbindt de kernen Roosbeek en Boutersem met de steden Tienen en Leuven. Lijn 6 (Hoegaarden – Neervelp – Leuven – Wijgmaal) verbindt de deelgemeente Neervelp met Leuven. Voor de intergemeentelijke verplaatsingen is er ook een belbus aanwezig in Boutersem. Met deze belbus kan iedereen in de gemeente zich ook naar Tienen verplaatsen. Er zijn ook nog specifieke schoolbussen en marktbussen in de verschillende deelgemeentes. Enkel lijnen 527 (schoolbus naar Heverlee) en 680 (marktbus naar Tienen) rijden door de hoofdkern Boutersem.

Wegennet

bewerken

De belangrijkste wegen op het grondgebied van Boutersem zijn de N3 (die de gemeente verbindt met o.a. Leuven en Tienen), de N234 (Bevekom en Binkom) en de E40 (Leuven, Brussel, Tienen en Luik).

Politiek

bewerken
Zetelverdeling gemeenteraad 2025-2030
8
7
2
2
De 19 zetels zijn als volgt verdeeld:

Burgemeesters

bewerken

2013-2018

bewerken

Burgemeester is Sarah Boon (sp.a). Zij leidt een coalitie bestaande uit sp.a en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 19 zetels.

2019-2024

bewerken

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 werd CD&V de grootste partij. De CD&V sloot een coalitie met N-VA en Open VLD. Samen vormen ze een meerderheid van 11 op 19 zetels. De burgemeester is Chris Vervliet.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

bewerken
Partij of kartel 10-10-1976[10] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[11] 14-10-2012[12] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 17 % 17 % 17 % 17 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19
SP1/ sp.a2/ Voor Boutersem3 23,241 4 29,241 5 23,951 4 34,981 7 38,321 8 40,422 8 33,882 7 25,62 5 38,13 8
Agalev1/ Groen2 - - 7,061 0 7,061 0 8,371 1 - 8,952 1 14,72 3 12,22 2
PVV1/ VLD2/ Open Vld3 25,681 4 21,281 3 24,311 4 22,222 4 27,162 6 25,52 4 19,153 4 14,33 2 -
CVP1/ B20002/ CD&V+N-VAA/ CD&V3 46,061 9 49,481 9 44,681 9 34,962 6 22,451 4 34,08A 7 23,833 5 26,83 6 31,43 7
VU1/ CD&V+N-VAA/ N-VA2 5,021 0 - - - - 14,182 2 15,02 3 14,12 2
Anderen(*) - - - 0,78 0 3,7 0 - - 3,6 0 4,3 0
Totaal stemmen 4532 4733 4874 5075 5350 5620 5664 5912 4398
Opkomst % 96,17 94,3 94,42 95,89 93,87 93,9 66,4
Blanco en ongeldig % 1,94 4,27 2,93 3,68 4 4,88 3,39 3,7 1,6

De rode cijfers en letters naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1994: NWP (0,78%) / 2000: G.B.L. (3,7%) / 2018: Leefbaar Boutersem (3,6%) / 2024: DorpspartijBoutersem (3,3%), Mijn Dorp (1%)

Nabijgelegen kernen

bewerken

Butsel, Roosbeek, Vertrijk, Lovenjoel, Lubbeek

Noten & referenties

bewerken
Zie de categorie Boutersem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.