पाकिस्तानको राष्ट्रिय सभा

पाकिस्तानको राष्ट्रिय सभा (लिप्यन्तरण:ऐवाने जरिँ) (ایوانِ زیریں‎, पाकिस्तानको द्विसदनीय संसदको तल्लो विधायी सदन हो, जसमा पाकिस्तानको महासभा (माथिल्लो सदन) पनि समावेश छ। पाकिस्तानको राजधानी इस्लामाबादस्थित संसद भवनमा राष्ट्रिय सभा र महासभाको बैठक बस्दै आएको छ। राष्ट्रिय सभा एक लोकतान्त्रिक तरिकाले निर्वाचित निकाय हो जसमा कुल ३३६ सदस्यहरू छन् जसलाई राष्ट्रिय सभाको सदस्यको रूपमा चिनिन्छ, जसमध्ये २६६ प्रत्यक्ष निर्वाचित सदस्यहरू हुन् र देशभरिका महिला र धार्मिक अल्पसङ्ख्यकहरूका लागि ७० आरक्षित सीटहरू रहन्छन्। कुनै पनि राजनीतिक दल वा गठबन्धनले बहुमत प्राप्त गर्न र सुरक्षित राख्न १७२ सिट प्राप्त गर्नुपर्दछ।

सदस्यहरू सार्वभौमिक वयस्क मताधिकार अन्तर्गत पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणालीमार्फत निर्वाचित हुन्छन्, जसले राष्ट्रिय सभा निर्वाचन क्षेत्रको रूपमा चिनिने निर्वाचन जिल्लाहरूको प्रतिनिधित्व गर्दछ। संविधान अनुसार महिला र धार्मिक अल्पसङ्ख्यकका लागि छुट्याइएको ७० सिट राजनीतिक दललाई समानुपातिक प्रतिनिधित्वका आधारमा छुट्याइएको छ।

प्रत्येक राष्ट्रिय सभा पाँच वर्षको कार्यकालको लागि गठन गरिन्छ, जुन पहिलो बैठकको मितिबाट सुरु हुन्छ, त्यसपछि यो स्वतः विघटन हुन्छ। राष्ट्रिय सभालाई पाकिस्तानको राष्ट्रपतिद्वारा पनि भङ्ग गर्न सकिन्छ। यसलाई पाकिस्तानको प्रधानमन्त्रीले विघटन गर्न सक्दैनन्।

१३औँ राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन १८ फेब्रुअरी २००८ मा सम्पन्न भएको थियो। राष्ट्रिय सभाको नयाँ अधिवेशन सन् २००८ को मार्चदेखि सुरु भएको थियो। संविधानको धारा ५२ बमोजिम पाँच वर्षे कार्यकाल पूरा गरी १३औँ राष्ट्रिय सभा १७ मार्च २०१३ गते विघटन भएको थियो। सन् २०१३ पाकिस्तानमा आम निर्वाचन (१४औँ राष्ट्रिय सभाको लागि) ११ मे २०१३ मा सम्पन्न भएको थियो। चौधौँ राष्ट्रिय सभाका सदस्यहरूले १ जुन २०१३ मा शपथ लिएका थिए। संविधानको धारा ५२ अन्तर्गत आफ्नो ५ वर्षे कार्यकाल पूरा गरेपछि १४औँ राष्ट्रिय सभा ३१ मे २०१८ मा विघटन भएको थियो। पाकिस्तानको १५ औँ राष्ट्रिय सभाका सदस्यहरूले १३ अगस्ट २०१८ मा शपथ लिएका थिए।

३ अप्रिल २०२२ मा, पाकिस्तानका राष्ट्रपति आरिफ अल्वीले प्रधानमन्त्री इमरान खानको सल्लाहमा धारा ५८-१ र ४८-१ अन्तर्गत विधानसभा विघटन गरेका थिए। ७ अप्रिलमा, पाकिस्तानको सर्वोच्च अदालतले विघटनको आदेशलाई खारेज गर्दै राष्ट्रिय सभाको पुनर्स्थापना गरेको थियो।

यी घटनाहरू पछि, २०२२ अप्रिल ११ मा, राष्ट्रिय सभाको कार्यवाही पछि, अयाज सादिकको अध्यक्षतामा पाकिस्तानको अर्को प्रधानमन्त्रीको निर्णय गर्न मतदान भएको थियो। पाकिस्तान तहरिके इन्साफका शाह मोहम्मद कुरैशी र पाकिस्तान मुस्लिम लिग (नवाज)का शहबाज शरिफ गरी दुई जना मात्र चुनावी मैदानमा थिए। मतदान अघि पाकिस्तान तहरिके इन्साफका १२३ सदस्यले राष्ट्रिय सभाबाट राजीनामा दिएर बहिर्गमन गरेका थिए भने राष्ट्रिय सभाका उपसभामुखले पनि बहिर्गमन गरेका थिए, जसले गर्दा अयाज सादिकको निगरानीमा हुने मतदानलाई छोडेर पाकिस्तानको प्रधानमन्त्रीका रूपमा शहबाज शरिफ निर्वाचित भएका थिए। इमरान खानले नयाँ सरकारविरुद्ध विशाल र्‍याली निकालेका थिए। त्यसपछि, १६ अक्टोबर २०२२ मा, पाकिस्तानको निर्वाचन आयोगले पाकिस्तान तहरिके इन्साफका कार्यकर्ताहरूले राजीनामा दिएका ८ राष्ट्रिय सभा सीटहरूको लागि चुनाव सार्ने सरकारको अनुरोधलाई बेवास्ता गरेको थियो। यी ८ सिटमध्ये दलका अध्यक्ष तथा अहिले पूर्वप्रधानमन्त्री इमरान खानले ७ सिटका लागि चुनाव लडेका थिए। इमरान खानले सुरुमा पाकिस्तान तहरिके इन्साफ (कराची)को स्वामित्वमा रहेको १ सिट गुमाएका थिए र अप्रिल २०२२ मा सत्ताच्युत भएपछि पहिलो पटक राष्ट्रिय सभामा फर्केका थिए।

बाह्य कडीहरू

• पाकिस्तानको राष्ट्रिय सभासँग सम्बन्धित चित्र तथा श्रव्यदृश्यहरू विकिमिडिया कमन्समा रहेको छ।
• आधिकारिक वेबसाइट
• पाकिस्तानको संविधान (अङ्ग्रेजी)
• पाकिस्तानको संविधान (उर्दू)