Nobelpries för Chemie

De Nobelpries för Chemie is een vun de Nobelpriesen. He warrt elk Johr vun de Königlich Sweedsche Akademie vun de Wetenschoppen vergeven.

Bit hüüd hebbt eerst veer Fruen de Nobelpries kregen.

Johr	Naam	För
1901	Jacobus Henricus van ’t Hoff	för dat Opdecken vun de Gesetten vun de cheemsche Dynamik un den osmootschen Druck in Lösungen
1902	Hermann Emil Fischer	för de Arbeiden to de Sucker- un Purin-Synthees
1903	Svante Arrhenius	för de Theorie to de elektrolytsche Dissoziatschoon
1904	Sir William Ramsay	för dat Opdecken vun de Inertgas-Elementen in de Lucht
1905	Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer	för de Arbeiden to orgaansche Farbstoffen un hydroaromaatsche Verbinnungen
1906	Henri Moissan	för dat Ünnersöken un Isoleren vun dat Element Fluor un för den elektrischen Aven, de na em nöömt is (Moissan-Aven)
1907	Eduard Buchner	för de biocheemschen Ünnersökungen un dat Opdecken vun de Fermentatschoon ahn Zellen
1908	Ernest Rutherford	för dat Ünnersöken vun den Verfall vun de Elementen un de Chemie vun radioaktive Stoffen
1909	Wilhelm Ostwald	för siene Arbeiden to de Katalys un de Ünnersökungen över Gliekgewichtsreakschonen un dat Tempo vun cheemsche Reakschonen
1910	Otto Wallach	för de Arbeiden to de alizyklischen Verbinnen
1911	Marie Curie	för dat Opdecken vun Radium un Polonium
1912	Victor Grignard	för dat Opdecken vun dat Grignard-Reagenz
	Paul Sabatier	för de Methood för dat Hydreren vun orgaansche Verbinnungen
1913	Alfred Werner	för de Arbeiden to de Atombinnungen in Molekülen
1914	Theodore William Richards	för dat Bestimmen vun dat Atomgewicht vun vele Elementen
1915	Richard Martin Willstätter	för dat Forschen to Plantenpigmenten
1918	Fritz Haber	för de Synthees vun Ammoniak
1920	Walther Hermann Nernst	för de Arbeiden to de Thermochemie
1921	Frederick Soddy	för de Arbeiden to de Chemie vun radioaktive Substanzen un de Ünnersöken över de Isotopen
1922	Francis William Aston	för dat Opdecken vun Isotopen bi vele Elementen, de nich radioaktiv sünd, un för dat Opdecken vun de Ganztallregel
1923	Fritz Pregl	för de Methood för de Mikroanalys vun orgaansche Substanzen
1925	Richard Adolf Zsigmondy	för den Nawies vun de heterogenene Natur vun Kolloid-Lösungen un de dorbi bruukten Methoden
1926	Theodor Svedberg	för de Arbeiden to disperse Systemen
1927	Heinrich Otto Wieland	för dat Forschen to de Gallensüür un verwandte Substanzen
1928	Adolf Otto Reinhold Windaus	för dat Forschen to de Sterinen un den Tosamenhang mit de Vitaminen
1929	Arthur Harden, Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin	för de Ünnersökungen to de Fermentatschoon vun Sucker un fermentative Enzymen
1930	Hans Fischer	för dat Forschen to Hämin un Chlorophyll
1931	Carl Bosch, Friedrich Bergius	för de Bidrääg to cheemsche Hoochdruckmethoden
1932	Irving Langmuir	för de Arbeiden to de Böverflachenchemie
1934	Harold Clayton Urey	för dat Opdecken vun den sworen Waterstoff
1935	Frédéric Joliot, Irene Joliot-Curie	för de Synthees vun ne’e radioaktive Elementen
1936	Peter Debye	för de Arbeiden to de Molekularstruktur dör dat Ünnersöken vun den Dipolmoment, dat Bögen vun Röntgenstrahlung un Elektronen in Gaas
1937	Walter Norman Haworth	för de Arbeiden to Kohlenhydraten un Vitamin C
	Paul Karrer	för de Arbeiden to Karotinoiden, Flavinen un de Vitaminen A un B2
1938	Richard Kuhn	för de Arbeiden to Karotinoiden un Vitaminen
1939	Adolf Friedrich Johann Butenandt	för de Arbeiden to Sexual-Hormonen
	Lavoslav Ružička	för de Arbeiden to Polymethylenen un högere Terpenen
1943	George de Hevesy	för de Arbeiden to dat Bruken vun Isotopen as Indikatoren bi dat Studeren vun cheemsche Prozessen
1944	Otto Hahn	för dat Opdecken vun de Splitten vun de Karns vun Atomen
1945	Artturi Ilmari Virtanen	för de Forschungen un Opdeckungen bi de Landweertschops- un Nehrmiddelchemie, besünners för dat Utfinnen vun Silaasch-Methoden
1946	James Batcheller Sumner	för de Opdeckung, dat Enzymen kristalleren köönt
	John Howard Northrop, Wendell Meredith Stanley	för dat Gewinnen vun Enzymen un Virus-Proteinen in pure Form
1947	Robert Robinson	för dat Ünnersöken vun Plantenprodukten, besünners de Alkaloiden
1948	Arne Wilhelm Kaurin Tiselius	för dat Forschen to de Elektrophorees un Adsorpschoon
1949	William Francis Giauque	för de Bidrääg to de Thermodynamik
1950	Otto Diels, Kurt Alder	för dat Opdecken un Entwickeln vun de Dien-Synthees
1951	Edwin Mattison McMillan, Glenn Theodore Seaborg	för de Opdeckungen bi de Chemie vun de Transuranen
1952	Archer John Porter Martin, Richard Laurence Millington Synge	för dat Utfinnen vun de Verdelungs-Chromatografie
1953	Hermann Staudinger	för de Opdeckungen bi de Makromolekularchemie
1954	Linus Pauling	för dat Forschen to de Natur vun de cheemsch Binnen
1955	Vincent du Vigneaud	för de Arbeiden to Swefelverbinnungen, besünners de eerste Synthees vun en Polypeptid-Hormoon
1956	Cyril Norman Hinshelwood, Nikolai Nikolajewitsch Semjonow	för dat Forschen to de Mechanismen vun cheemsche Reakschonen
1957	Alexander Todd	för de Arbeiden to Nukleotiden un Nukleotid-Koenzymen
1958	Frederick Sanger	för de Arbeiden to de Struktur vun Proteinen, besünners Insulin
1959	Jaroslav Heyrovský	för dat Opdecken un Entwickeln vun de polarograafschen Methoden vun de Analyys
1960	Willard Libby	för de Radikarbonmethood
1961	Melvin Calvin	för dat Forschen to de Kohlendioxid-Assimilatschoon bi Planten
1962	Max Ferdinand Perutz, John Kendrew	för de Arbeiden to de Strukturen vun Globulinproteinen
1963	Karl Ziegler, Giulio Natta	för de Opdeckungen to de Hoochpolymeren
1964	Dorothy Crowfoot Hodgkin	för dat Bestimmen vun de Strukturen vun wichtige biocheemsche Substanzen dör Röntgenstrahlen
1965	Robert Burns Woodward	för de Leistungen bi de Naturstoffsynthees
1966	Robert S. Mulliken	för de Arbeiden to cheemsche Binnungen un de Elektronenstruktur vun Molekülen
1967	Manfred Eigen, Ronald George Wreyford Norrish, George Porter	för de Arbeiden to de extrem gauen cheemschen Reakschonen
1968	Lars Onsager	för dat Opdecken vun de reziproken Relatschonen, de na em nöömt sünd
1969	Derek Harold Richard Barton, Odd Hassel	för de Bidrääg to dat Entwickeln vun dat Konzept vun de Konformatschoon
1970	Luis F. Leloir	för dat Opdecken vun Sucker-Nukleotiden un jemehr Rull in de Biosynthees vun Kohlenhydraten
1971	Gerhard Herzberg	för de Bidrääg to de Elektronenstruktur un de Geometrie vun Molekülen, besünners fre’e Radikale
1972	Christian B. Anfinsen	för de Arbeiden to Ribonukleas
	Stanford Moore, William Howard Stein	för de Bidrääg to dat Verstahn vun de Verbinnung twischen cheemsche Struktur un katalyytsche Aktivität vun dat Ribonukleas-Molekül
1973	Ernst Otto Fischer, Geoffrey Wilkinson	för de Arbeiden to de Chemie vun organometallsche Verbinnungen
1974	Paul Flory	för de theoreetschen un experimentellen Arbeiden to de physikaalsche Chemie vun Makromolekülen
1975	John Warcup Cornforth	för de Arbeiden to de Stereochemie vun enzymkatalyseert Reakschonen
	Vladimir Prelog	för dat Forschen to de Stereochemie vun orgaansche Molekülen un Reakschonen
1976	William Nunn Lipscomb	för de Arbeiden to de Struktur vun Boranen
1977	Ilya Prigogine	för de Bidrääg to de dissipative Thermodynamik
1978	Peter D. Mitchell	för de chemiosmootsche Theorie
1979	Herbert Charles Brown, Georg Wittig	för dat Entwickeln un dat Bruken vun Bor- un Phosphor-Verbinnungen bi Reagenzien in orgaansche Synthees
1980	Paul Berg	för de Arbeiden to de Biochemie vun Nukleinsüren, besünners bi Hybrid-DNA
	Walter Gilbert, Frederick Sanger	för de Bidrääg to dat Bestimmen vun DNA-Sequenzen
1981	Kenichi Fukui, Roald Hoffmann	för de Theorien to den Afloop vun cheemsche Reakschonen
1982	Aaron Klug	för dat Entwickeln vun kristallograafsche Elektronenmikroskopie un dat Opdecken vun bioloogsche wichtige Nukleinsüür-Protein-Komplexen
1983	Henry Taube	för de Arbeide to de Mechanismen vun Elektronentransferreakschonen
1984	Robert Bruce Merrifield	för dat Entwickeln vun Methoden för de Synthees vun Peptiden un Proteinen
1985	Herbert Aaaron Hauptman, Jerome Karle	för dat Entwickeln vun direkte Methoden för dat Bestimmen vun Kristallstrukturen
1986	Dudley R. Herschbach, Yuan T. Lee, John C. Polanyi	för de Bidrääg bi de Dynamik vun cheemsche Elementarprozessen
1987	Donald James Cram, Jean-Marie Lehn, Charles John Pedersen	för dat Entwickeln un Bruken vun Molekülen mit strukturspezifische Interakschonen vun hooch Selektivität
1988	Johann Deisenhofer, Robert Huber, Hartmut Michel	för dat Bestimmen vun de dreedimensionale Struktur vun en fotosyntheetsch Reakschoonszentrum bi en Purpurbakterium
1989	Sidney Altman, Thomas R. Cech	för dat Opdecken vun katalyytsche Egenschoppen vun de Ribonukleinsüür
1990	Elias James Corey	för dat Entwickeln vun de Theorie un de Methodologie för de orgaansche Synthees
1991	Richard R. Ernst	för de Bidrääg to dat Entwickeln vun hoochoplösen Karnspinresonanz-Spektroskopie
1992	Rudolph A. Marcus	för de Bidrääg to de Theorie vun Elektronentransferreakschonen in cheemsche Systemen
1993	Kary Mullis, Michael Smith	för de Bidrääg to dat Entwickeln vun de Polymerase-Kedenreakschoon
1994	George Andrew Olah	för de Bidrääg to de Chemie vun Karbokationen
1995	Paul Josef Crutzen, Mario José Molina, Frank Sherwood Rowland	för de Arbeiden to de Chemie vun de Atmosphäär, besünners to dat Ozonlock
1996	Robert Floyd Curl, Harold Walter Kroto, Richard Errett Smalley	för dat Opdecken vun Fullerenen
1997	Paul Delos Boyer, John Ernest Walker	för dat Opkloren vun de enzymaatschen Mechanismen bi de Synthees vun Adenosintriphosphat
	Jens Christian Skou	för dat Opdecken vun en Enzym, dat Ionen transporteert, de Natrium-Kalium-ATPase
1998	Walter Kohn	för dat Entwickeln vun de Dichtefunkschonaltheorie
	John Anthony Pople	för dat Entwickeln vun Rekenmethoden in de Quantenchemie
1999	Ahmed Hassan Zewail	för de Arbeiden to de Övergangstostänn vun cheemsche Reakschonen dör Femtosekunnen-Spektroskopie
2000	Alan Jay Heeger, Alan Graham MacDiarmid, Hideki Shirakawa	för dat Opdecken un Entwickeln vun Polymeren, de leiden doot
2001	William Standish Knowles, Ryōji Noyori	för de Arbeiden to chiral katalyseert Hydreerreakschonen
	Karl Barry Sharpless	för de Arbeiden to chiral katalyseert Oxidatschoonsreaktschonen
2002	Kurt Wüthrich, John Bennett Fenn, Kōichi Tanaka	för dat Entwickeln vun Methoden för dat Identifizeern un de Strukturanalyys vun bioloogsche Makromolekülen
2003	Peter Courtland Agre, Roderick MacKinnon	för dat Forschen to Ionen-Kanaals in Zellmembranen
2004	Aaron Ciechanover, Avram Hershko un Irwin Allan Rose	för dat Opdecken vun Ubiquitin-stüürten Protein-Afbo
2005	Robert Howard Grubbs, Richard Royce Schrock un Yves Chauvin	för dat Entwickeln vun de Metathees-Methood in de orgaansche Chemie
2006	Roger David Kornberg	för de Arbeiden to de molekularen Grundlagen vun de Gentranskripschoon bi Eukaryoten
2007	Gerhard Ertl	för siene Studien vun cheemsche Verfohrens op faste Böverflachen
2008	Osamu Shimomura, Martin Chalfie un Roger Yonchien Tsien	för dat Opdecken un Wieterentwickeln vun dat gröne fluoreszeeren Protein
2009	Venkatraman Ramakrishnan, Ada Yonath un Thomas Arthur Steitz	för jemehr Arbeiten an de Struktur un Funkschoonen vun Ribosomen
2010	Richard Fred Heck, Ei-ichi Negishi un Akira Suzuki	för de Entwicklung vun Palladium-katalyseert Krüüzkupplungen
2011	Daniel Shechtman	för dat Opdecken vun de Quasikristalle
2012	Robert Joseph Lefkowitz un Brian Kent Kobilka	för hör Studien to G-Protein-koppelt Rezeptoren
2013	Martin Karplus, Michael Levitt un Arieh Warshel	för de Entwicklung vun Multiskalenmodellen för komplexe chemische Systeme
2014	Robert Eric Betzig, Stefan Hell un William Esco Moerner	för de Entwicklung vun superuplösen Fluoreszenzmikroskopie
2015	Tomas Robert Lindahl, Paul Lawrence Modrich un Aziz Sancar	för de mechanistischen Studien to de DNA-Reparatur