Comanche
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Comanche (Mehrdüdig Begreep).
De Comanche (ok Komantschen; Eegenbeteknung: Nömöne oder Nemene = Minschen) hörrt to de Shoshone-Twieg in de uto-aztekisch Spraakfamilie.
De Vörfohren van de Comanche stammt ut de oostkalifornisch Wöst. Tegen 500 n. Chr. sünd se langsam över dat Groote Becken in de Plains vördrungen un weern wohrschienlich nahst Lidmaaten van de Cottonwood- (500 n. Chr.) un Desert-Traditschonen (1000 n. Chr.).
Nahdem se dat Peerd af 1650 n. Chr. für sük nutzt hebbt, hebbt se de Apachen ut de Plains rutdreben, de bit dorhenn dor dat Seggen harrn. De Comanche harrn nu dat Rebeet tüschen de Böverloop van de Arkansas in Oklahoma un de mittlere un ööstlich Prärie van Texas ünner sük.
De Comanche bestunnen ut een ganzen Rieg van eegen Volksstammen. De wichtigsten weern: Ditskana, Kewatsana, Kotsai, Kotsoteka, Kwahadi, Motsai, Nokono, Pagatsu, Penateka, Pohoi, Tanima, Tenawa, Yamparika un de Widyu.
De Comanche weern Kregers, vor de man Angst harr. Se hebbt de Spaniers stoppt un sogor weer ut de Prärie rutdreben. De Comanche sünd bi ehr Raubzüüg bit wiet nah Mexiko vördrungen.
An 25. August 1868 is mit de Freedensverdrag mit de USA ehr Herrschaftsrebeet düchtig inschränkt wurrn. An 2. Juni 1875 hett Hööftling Quanah Parker endgültig vör de US-Suldaten kapituleert.
Hüdtodag snakken blots noch ruch weg 800 bit 900 van de 6000 Comanche ehr eegen Spraak.
Gruppen der Comanche (Numunu)
[ännern | Bornkood ännern]- Hanitaibo (= "Koorn Lüüd")
- Kuhtsutuuka (meest Kotsoteka) (= "Büffel-Eeters")
- Kwahare (meest Kwahadi/Quahada) (= "Antilopen Eeters")
- Kwahihuu ki (= "Swaart Schaa Lüüd")
- Kware/Kwaaru Nuu (= "Lüüd, de luut snakken doht")
- Nokoninuu (meest Nokoni)(= "De, de immer ünnerwegens sünd")
- Noyuhkanuu (ok Noyukanuu) (= "Wanderers")
- Pekwi Tuhka (= "Fisch Eeters")
- Penatuka Nuu (meest Penateka, ok Penanuu, Pihnaatuka) (= "Hönig Eeters", ok as "Flink Angriepers" bekannt)
- Pikaatamu (= "Lüdd, de dat Fell van de Buck neihn doht")
- Saria Tuhka (ok Sata Teichas) (= "Hunnen Eeters")
- Tanimuu (meest Tanima) (= "Leever Eeters")
- Yaparuhka (meest Yamparika, ok Yapai Nuu, Yapuruhka) (= "Wuddel Eeters")
De Lüüd striet sük drüm, of Nokoninuu un Noyuhkanuu ok wirklich twee autonoom Gruppen sünd, oder doch blots twee verscheeden Naams för de een un sülvid Grupp.
Anner lütt Gruppen:
- Ohnonuu (auch Ohnununuu, Onahununuu)
- Tutsanoo Yehku
- Wianuu (ok Wianu)
Kiek ok bi
[ännern | Bornkood ännern]
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- T. R. Fehrenbach: Comanchen. Fackelträger-Verlag Schmidt-Küster Hannover, 1975. (Originaltitel: Comanches, Verlag Alfred A. Knopf Inc. erschienen 1974)
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
- Comanche History (engl.)