Vokal pusat tengah

Nombor AFA	322
Pengekodan
X-SAMPA	@
Imej
Sampel audio
noicon sumber · bantuan

Vokal tengah-tengah ialah sejenis bunyi vokel yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh ə dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan @ dalam X-SAMPA. Aksara yang sama boleh digunakan untuk vokal tengah-tengah yang bundar dan tak bundar.

Dalam bahasa Melayu, vokal pusat tengah diwakili oleh huruf e pepet, contohnya: enam, berat, liter. Huruf e dalam bahasa Melayu ada dua kegunaannya, iaitu e pepet [ə] dan e taling [e] (vokal tak bundar depan separuh sempit).

Vokal tak bundar pusat tengah

Vokal tak bundar pusat tengah sentiasa dilambangkan oleh aksara [ə], tetapi aksara ini tidak semestinya melambangkan vokal tak bundar, apalagi sering digunakan untuk mana-mana vokal vokal tak tentu yang tidak tertekan. Jika perlunya keperincian, digunakannya aksara vokal tak bundar pusat hampir sempit dengan tanda penurun: [ɘ̞].

Ciri-ciri

• Ketinggian vokalnya adalah tengah, iaitu lidah terletak di tengah-tengah jarak di antara vokal sempit dan vokal luas.
• Kebelakangan vokalnya adalah pusat, iaitu lidah terletak di tengah-tengah jarak di antara vokal depan dan vokal belakang.
• Vokal ini adalah tak bundar, iaitu bibir tidak dibundarkan.

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Inggeris	RP	fur	[fɜ̝ː]	'bulu'	Rujuk fonologi bahasa Inggeris
Jerman		bitte	[ˈbɪtə]	'tolong'	Rujuk fonologi bahasa Jerman.
Portugis	Eropah	pagar	[pɜ̝ˈɡaɾ]	'membayar'	Lebih kepada vokal hampir luas [ɐ] dalam bahasa Portugis Brazil. Rujuk fonologi bahasa Portugis
Romania		măr	[mər]	'epal'	Rujuk fonologi bahasa Romania.

Vokal bundar pusat tengah

Sesetengah bahasa ada vokal bundar pusat tengah ([ə] bundar) yang berbeza dari vokal separuh sempit dan separuh luas pusat tengah. Walaupun begitu, memandangkan tiada bahasa yang diketahui membezakan ketiga-tiganya, maka tiadanya aksara IPA yang khusus untuk vokal ini, sebaliknya aksara [ɵ] untuk vokal bundar pusat separuh sempit meminjam tempatnya. Jika perlunya keperincian, maka diakritik penurun boleh digunakan: [ɵ̞].

Ciri-ciri

• Ketinggian vokalnya adalah tengah, iaitu lidah terletak di tengah-tengah jarak di antara vokal sempit dan vokal luas.
• Kebelakangan vokalnya adalah pusat, iaitu lidah terletak di tengah-tengah jarak di antara vokal depan dan vokal belakang.
• Vokal ini adalah bundar, iaitu bibir dibundarkan.

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Belanda		kopen	[ˈkopə]	'membeli'	Rujuk fonologi bahasa Belanda
Perancis		je	[ʒɵ̞]	'saya'	Lebih ke depan untuk sebilangan penutur. Rujuk fonologi bahasa Perancis
Rusia		тётя	[ˈtʲɵ̞tʲə]	'ibu saudara'	Alofon bagi /o/ di keliling konsonan yang dipalatalkan. Rujuk fonologi bahasa Rusia
Sweden		energi	[ˌɛnːərˈɧiː]	'tenaga'	Alofon tak tertekan bagi /ɛ/. Rujuk fonologi bahasa Sweden

Bibliografi

• Barbosa, Plínio A. & Eleonora C. Albano (2004), "Brazilian Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 34 (2): 227-232
• Crosswhite, Katherine Margaret (2000), "Vowel Reduction in Russian: A Unified Account of Standard, Dialectal, and 'Dissimilative' Patterns", University of Rochester Working Papers in the Language Sciences 1 (1): 107-172
• Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90-94
• Fougeron, Cecile & Caroline L Smith (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association 23 (2): 73-76
• Jones, Daniel & Ward Dennis (1969), The Phonetics of Russian, Cambridge University Press
• Roach, Peter (2004), "British English: Received Pronunciation", Journal of the International Phonetic Association 34 (2): 239-245

Lihat juga

• Schwa