НҮБ-Эмэгтэйчүүд
Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүйсийн эрх тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийг чадавхижуулах байгууллага буюу НҮБ-Эмэгтэйчүүд (англ. UN Women) гэж нэрлэдэг байгууллага нь хүйсийн эрх тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийн эрх, нийгмийн оролцоо, бололцоог дээшлүүлэх чиглэлээр ажилладаг НҮБ-ын байгууллага юм. НҮБ-ын Эмэгтэйчүүдийн байгууллага нь эмэгтэйчүүд, охидын эрхийн төлөө тэмцдэг бөгөөд дэмжиж эсрэг хүчирхийлэл, ЛГБТИК+ хүмүүсийн эсрэг хүчирхийлэл зэрэг өргөн хүрээний асуудалд анхаарлаа хандуулдаг.
НҮБ-ын Эмэгтэйчүүдийн байгууллага нь НҮБ-ын Эмэгтэйчүүдийн хөгжлийн сан (UNIFEM, 1976 онд байгуулагдсан) болон бусад байгууллагуудын нэгдлээр үүсгэн байгуулагдаж, 2011 оны 1-р сард үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. Чилийн ерөнхийлөгч асан Мишель Бачелет анх гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан бөгөөд, одоо Сима Сами Бахус гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байна. UNIFEM-ийн нэгэн адил НҮБ-Эмэгтэйчүүд нь НҮБ-ын Хөгжлийн бүлгийн гишүүн юм.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]2006 оны 1-р сард НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мун Хүйсийн эрх тэгш байдал ба эмэгтэйчүүдийг чадавхижуулах нэгдсэн байгууллагын тухай (англ.Comprehensive Proposal for the Composite Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women) иж бүрэн саналыг нийтэлж, НҮБ-ын системийн дөрвөн тусдаа байгууллагын нөөц, эрх мэдлийг нэгтгэж хүйсийн эрх тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийн эрх мэдлийг хамгаалах нэг шинэ байгууллага бий болгох санал болгов. Улс орон, бүс нутаг, НҮБ-ын төв байрны түвшинд үндсэн боловсон хүчин, холбогдох үйл ажиллагааны зардал, эхлүүлэх чадавхийг бэхжүүлэх нь жилд ойролцоогоор 125 сая ам.доллар байхаар тооцоолсон; Нэмж дурдахад НҮБ-аас хөтөлбөрийн тусламж хүссэн улс орнуудын хүсэлтэд хариу өгөхөд эхний ээлжинд жилд 375 сая доллар шаардлагатай болно.
НҮБ-ын гишүүн орнууд, эмэгтэйчүүдийн бүлгүүд, иргэний нийгмийн хооронд олон жилийн хэлэлцээ хийсний үр дүнд 2010 оны 7-р сарын 2-нд Ерөнхий Ассамблей 64/289 тоот тогтоолыг санал нэгтэйгээр баталж, Эмэгтэйчүүдийн хөгжлийг дэмжих хэлтсийг (DAW) нэгтгэснээр НҮБ-Эмэгтэйчүүдийг байгуулсан; Эмэгтэйчүүдийн хөгжлийг дэмжих олон улсын судалгаа, сургалтын хүрээлэн (INSTRAW, 1976 онд байгуулагдсан); жендэрийн асуудал, эмэгтэйчүүдийн хөгжлийн асуудал хариуцсан тусгай зөвлөхийн алба (OSAGI, 1997 онд байгуулагдсан), НҮБ-ын эмэгтэйчүүдийн хөгжлийн сан (UNIFEM, 1976 онд байгуулагдсан). Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мун хөдөлгөөнийг үүсгэн байгуулах үеэрээ "Дэлхийн эмэгтэйчүүд, охидын төлөө ийм томоохон алхам хийсэн гишүүн орнууддаа талархаж байна. НҮБ-ын Эмэгтэйчүүд хүйсийн эрх тэгш байдлыг хангах, боломжийг нэмэгдүүлэх мөн дэлхий даяар ялгаварлан гадуурхах асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр НҮБ-ын хүчин чармайлтыг мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлэх болно" гэж мэдэгдэв.
2010 оны есдүгээр сарын 14-нд Чилийн Ерөнхийлөгч асан Мишель Бачелет НҮБ-Эмэгтэйчүүд байгууллагын тэргүүнээр томилогдсоныг зарлав. Төрөл бүрийн улс орнууд тус байгууллагыг бий болгохыг дэмжиж, Бачелетийг тэргүүнээр хүлээн авчээ. НҮБ-ын 65-р Ерөнхий Ассамблейн нээлтийн үеэр болсон Ерөнхий мэтгэлцээний үеэр дэлхийн удирдагчид тус байгууллагыг үүсгэн байгуулж, "эмэгтэйчүүдийг чадавхижуулах" зорилгыг сайшааж, мөн Бачелетийг анхдагч тэргүүнээр сонгогдсоныг сайшаав. 2011 оны гуравдугаар сарын 11-нд Канадын Жон Хендра, Энэтхэгийн Лакшми Пури нар НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын туслахын түвшний гүйцэтгэх захирлын нэгдүгээр орлогчоор томилогдсон.