Монголски јазици

Монголски јазици
Географска; распространетост:	Монголија, Кина, Русија и Авганистан
Класификација:	алтајски (контроверзно) монголски јазици;
Гранки:	централномонголски јужномонголски даурски моголски
Ethnologue:	17-16
ISO 639-5:	xgn
	; Географска распространетост на монголските јазици.

Монголските јазици се група од јазици, коишто се зборуваат во Монголија, Кина, Русија и Авганистан. Заедно со туркиските и тунгуските јазици ја сочинуваат групата на алтајските јазици.

Класификација

Историски:

средномонголски јазик (од 13 па до ран 15^[1] или доцен 16 век^[2])
класичен монголски јазик

Современи:

даурски јазик (околу 100,000 говорници)
централномонголски
- хамниганско-монголски јазик (околу 2000 гов.)
- бурјатски јазик (дијалекти: баргунски, хориски, агаски, ехиритски, унгански, нижно-удински, баргузински, тункански, окански, аларски, бохански, булагатски) (околу 300,000 гов.)
- монголски јазик (заедно со варијантите: халха монголски јазик, чахарско-монголски дијалект, хорчинско-монголски дијалект, харачинско-монголски дијалект, баринско-монголски дијалект, шилинголски дијалект) (околу 5–6 милиони гов.)
- ордоско-монголски дијалект (околу 100,000 гов.)
- ојратски јазик (со варијантите: торгутско-ојратски дијалект, дорбетски дијалек, олотски дијалект, захчински дијалект, мингатски дијалект, бајадски дијалект, калмички јазик, хошутски дијалект, алашански дијалект) (околу 300,000 гов.)
јужномонголски
- источен југурски јазик (шира-југурски) (околу 3000 гов.)
- широнголски
  - монгорски јазик (околу 100,000+30,000 гов.)
  - бонански јазик (околу 10,000 гов.), дунсијански јазик (околу 600,000 гов.), кангџијаски јазик
моголски јазик (не е јасно дали има говорници)

Погорната класификација е заснована на Јанхунен (2006)^[3] освен за јужномонголските кои се според Нугтерен (2011).^[4] Во списокот не се вметнати следниве јазици: дархатски јазик (Монголија) и исчезнатиот кидански јазик.

Класификација според Етнолог

Според Етнолог, оваа група е составена од следниве јазици^[5]:

монголски (13)
- источни (12)
  - дагурски (1)
    - даурски јазик (Кина)
  - монгорски (5)
  - ојратско-халхански (6)
    - халха-бурјатски (5)
      - бурјатски (3; истиот јазик, различни места)
        бурјатски јазик (Кина)
        
        бурјатски јазик (Монголија)
        
        бурјатски јазик (Русија)
      - монголски (2)
        монголски јазик (Монголија)
        
        монголски јазик (Кина)
    - орјатско-калмичко-далхатски (1)
      - калмички јазик (ојратски јазик) (Русија)
- западни (1)
  - моголски јазик (Авганистан)

Наводи

↑ Rybatzki (2003:57)
↑ Poppe (1964:1)
↑ Janhunen (2006:232–233)
↑ Nugteren (2011)
↑ Алтајски јазици> Монголски јазици на Ethnologue.

Симбол:

† - мртви јазици, вештачки зачувани во црквата или познати на науката по текстови.

Литература

Andrews, Peter A. (1999). Felt tents and pavilions: the nomadic tradition and its interaction with princely tentage, Volume 1. Melisende. ISBN 1-901764-03-6.
Janhunen, Juha, уред. (2003). The Mongolic languages. Routledge Language Family Series. London: Routledge. ISBN 0-7007-1133-3.
- Janhunen, Juha (2003a). „Proto-Mongolic“. Во Janhunen, J. (уред.). стр. 1–29. Отсутно или празно |title= (help)
- Janhunen, Juha (2003b). „Para-Mongolic“. Во Janhunen, J. (уред.). стр. 391–402. Отсутно или празно |title= (help)
- Rybatzki, Volker (2003). „Middle Mongol“. Во Janhunen, J. (уред.). стр. 47–82. Отсутно или празно |title= (help)
Janhunen, Juha (2006). „Mongolic languages“. Во Brown, K. (уред.). The encyclopedia of language & linguistics. Amsterdam: Elsevier. стр. 231–234.
Luvsanvandan, Š. (1959). „Mongol hel ajalguuny učir“. Mongolyn sudlal. 1.
Nugteren, Hans (2011). Mongolic Phonology and the Qinghai-Gansu Languages (Ph.D.). Netherlands Graduate School of Linguistics / Landelijke - LOT.
Poppe, Nicholas (1964) [1954]. Grammar of Written Mongolian. Wiesbaden: Harrassowitz.
Sechenbaatar, Borjigin (2003). The Chakhar dialect of Mongol – A morphological description. Helsinki: Finno-Ugrian society.
[Sechenbaatar] Sečenbaγatur, Qasgerel, Tuyaγ-a, B. ǰirannige, U Ying ǰe. (2005). Mongγul kelen-ü nutuγ-un ayalγun-u sinǰilel-ün uduridqal. Kökeqota: ÖMAKQ.
Starostin, Sergei A.; Dybo, Anna V.; Mudrak, Oleg A. (2003). Etymological Dictionary of the Altaic Languages. Leiden: Brill. Отсутно или празно |title= (help)
Svantesson, Jan-Olof; Tsendina, Anna; Karlsson, Anastasia; Franzén, Vivan (2005). The Phonology of Mongolian. New York: Oxford University Press.
Vovin, Alexander (2005). „The end of the Altaic controversy (review of Starostin et al. 2003)“. Central Asiatic Journal. 49 (1): 71–132.

Надворешни врски

Монголските јазици на Етнолог
Монголско јазично семејство Архивирано на 13 април 2013 г.
Етнички групи во Монголија
Етничка карта на Монголија
Монголски јазици на Curlie (англиски)

[1] Rybatzki (2003:57)

[2] Poppe (1964:1)

[3] Janhunen (2006:232–233)

[4] Nugteren (2011)

[5] Алтајски јазици> Монголски јазици на Ethnologue.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]