Volksgeluif
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Volksgeluif ies 't geluive in persone, dere of ander soort wezes die veurkómme in
Biegeluif ies 't geluive aan de bovenatuurlike wèrkinge van allerlei veurwerpe, handelinge, sjpreuke en zake.
Bekènde figure in 't volksgeluif
[bewirk | brón bewèrke]- Heks (persoon)
- Vuurman
- Auverman
- Boedebaer
- Touvenaer
- Kabouter
- Reus
- Elf
- Fee
- Vampier
- Geis
- Sjpoak
- Paosjhaas
- Woarzègker
- trol (mythologisch figuur)
- Waerwouf
- Kingersjriek
Volksdevotie
[bewirk | brón bewèrke]Volksdevotie woamèt bepaalde katholieke en orthodoxe gebruke bedoeld were neve de sacramente. Hiebie huère ouch zake, die gekerstend zin zoa-es de verièring van:
- waegkruus
- roazekrans
- relieke van heilige
- heiligebeelde
- baevaart
- processie
- kruuswaeg
- sjappeleer en ander medailles
Biegeluif
[bewirk | brón bewèrke]- 'ne Talisman
- Gelöksgetalle en óngelöksgetalle
- 3 en 7 zint gelöksgetalle. Daovan kump o.a. 't gezèkde: Alle gooj dinger in drieje.
- 11 ies 't gekkegetal. Toegepas o.a. rónd de carnaval
- 't Getal 13 ies 't óngelöksgetal. Dèks weurt daorum 't nummer euvergesjlage bv. in de reeks hotelkamersj.
- Vriedig de 13e, es de vriedig op de 13e daag van 'ne maond vèlt, weurt door väöl luuj es 'ne óngelöksdaag gezeen.
- Tetrafobie ies de angs veur 't nummer 4. 't Ies e biegeluif wat veural veurkump in Oas-Aziatische leng wie China, Japan, Korea en Taiwan.
- e zóndigskind zou gelök in 't leve höbbe
- Ónder 'n lödder doorloupe zou gevièrlik zin.
- 'n Zjwarte kat
- Jeuk in de naas höbbe of de oare tute, dan zouwe ze euver diech kalle
- de horoscoop
- 'n Klavertje veer, e klièplentsje mèt, bie hoage oetzóndering, e veerdeilig blaad, zou gelök bringe. Um dees rae were klaverzuringplante mèt veerdeilig blaad, tegewoordig es "gelöksklaver" gekweek.
- Aafweerteikes um gesjpaard te blieve veur ónheil:
- e wietgekalk kruus bove de deur, in kruusvörm gelagde daakpanne, e ingekap kruuske ónder 'ne helsjteine dörpel of e kruus bove 'ne poortklopper;
- e paumetekske achter 'n deursjtiel of kruus gesjtoke of 't gebruuk van de (of 'n deil van) de kroedwösj
- de hoeszege tege de balk op de zölder geprik;
- de lèttersj IHS (Latien veur: In diet teike zölt geer euverwinne) bove de deur of in 'ne balk gesjneje;
- gewiejd zand of water veur besjerming van viè of plant (bv ónder 't graaf van St. Gerlach in de kèrk in Houtem (Valkeberg));
- 't Ophange van e hoofiezer. Zoan iezer moos dan mèt 3 negel vasgemaak zin, want 3 waor e gelöksgetal. Es me 'n hoofiezer vóng mèt 7 loker d'r in dan zou dit extra gelök bringe. Ouch 7 ies e gelöksgetal. 't Iezer hingk in Limburg mèt de ope kant nao ónder, es symbool van 'ne hemelkoepel of e besjermend daak veur miensj en deer. Miè nao 't noorde ies 't gebrukelik um 't hoofiezer mèt de ope kant nao bove op te hange mèt es motief dat andersj 't gelök d'r oet zou valle.
- gelökskleure. bv. greun de kleur van de houp.
Volksgeneeskunde
[bewirk | brón bewèrke]- Genezing zeuke mèt hölp van plante en kroed. De signatuurlièr en de lièr van de sympathie zint dao ónderdeile van
- Genezing zeuke mèt heilzaam dinger bv. wiewater, gewiejd zand, plante, 'n noot in de tesj
- 't Oetdrieve, verjage en euverdrage van krenkdes
Volksetymologie
[bewirk | brón bewèrke]Volksetymologie ies de verklaoring wat 't volk geuf aan ombegrepe weurd. Zoa-es dèks gebeurt bie plaatsname. 't Ónbekènde weurt in verband gebrach mèt 't bekènde in e bepaald woord. De ièrsjte dae de term volksetymologie gebruukde waor W.Förstemann in 't "Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung" (13e ièw).