Sjtatische elektricitèèt
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sjtatische elektricitèèt is elektricitèèt oeëbie gene sjtroom löpt, mae waal 'n hoeëg (geliek)sjpanning väörhande is.
Elektrische taegenpole trèkke zich onderèè aan. Dus es d'r gene sjtroom löpt is d'r tóch 'n effect. Sjtatische elektricitèèt kan mèt elektrische apparatuur ópgewekt werre, mae ooch mechanisch.
Dör vrieving van versjillende materiale kan sjtatische elektricitèèt ópgewekt werre. Ooch de Grieke kaante dit versjiensel al. Ze howwe oontdèkt dat d'r barnsjtèè klèng dinger aantrèkt es me d'r över vrieft. Ós waoërd elektricitèèt is aafgeleid van 't Griekse waoërd vör barnsjtèè, elektron. In 'n elektriseermesjieng, zoewie d'r Van de Graaffgenerator, wert ooch dat principe gebruikt. Luuj kènne sjtatisch gelaje zieë dör vrieving van de sjónszaole en de vloerbedèkking; 't aanrake van metaal, bieväörbeeld de verwerming, kan da vör oontlading zörge.
'n Dónderwaer is sjtatisch gelaje, en d'r bliksem is de oontlading van sjtatische elektricitèèt.
Biezeunderhede
[bewirk | brón bewèrke]Bie sjtatische elektricitèèt kènne haore rechóp goeë sjtoeë, väöral es ieëmes zjuus de haore gewaesje haat. Truije van synthetisch materiaal bevordere dit versjiensel. De energie van väöl sjtatische oontladinge is zoe lieëg dat sjpanninge van minder wie 3000 Volt dèk gaar neet geveuld werre.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]- Bie druug vreeswaer kènne wages sjtatisch gelaje waeëre dör vrieving bie 't vare. Dat merkt me dan es me 't portier vaspakt want dae kriet me 'ne sjtoek.