Halogeen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Sint-Joasters. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De halogene (IUPAC-groepsnómmer 17, vreuger bekèndj es VIIa) oet 't periodiek systeem höbben es kènmirk det häör butelste sjil zeve elektrone bevatj. De elemente inne halogeengroep zeen: fluor, chloar, broam, joad en astaat. Deze litste is sterk radioaktief en haet 'ne kórten halveringstied.
Ómdet ze slechs ein elektron hoven op te numme veure aedelgaasconfiguratie te bereike höbbe ze 't oxidatiegetaal -1. Halogene zeen den ouch de sterkste oxidatore *elektronacceptore(. Veural de lichste in dees groep (fluor) is uters reaktief.
Ómdet waterstof nao 't opnumme van ein elektron 'n gans-gevöldje butelste sjil krieg, wuèrtj dit element sómtieds ouch es halogeen betrach. Vanwaege de anger neet-halogenide eigesjappe is 't aevel officieel gein halogeen.
De naam halogeen kump van 't Grieks hals, det "zawt" mèntj. Inderdaad vörme de halogene mekkelik (good in water oplosbaar) zawte mit väöl metale. 't Bekèndjste veurbild hievan is óngetwieveldj natriumchloried, ofwaal keukezawt. In 'n reactie van 'n halogeen mit waterstof óntsteit HX, det e zawt is. Wie wiejer me nao ónger geit inne groep is 't gevörmdje zoer HX sterker.