George W. Bush
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
George Walker Bush (New Haven, Connecticut, 6 juli 1946) waor de 43e president vaan de Vereinegde State tösse 2001 en 2009. Heer behuurt tot de Republikeine. Ziene pa, George Bush sr., waor ouch president, en wel vaan 1989 tot 1993. Bush is in 2000 nao controversieel verkezinge tot president gekoze (geïnaugureerd in 2001) en is in 2004 herkoze. In 2009 woort Bush opgevolg door Barack Obama.
Leve tot 2000
[bewirk | brón bewèrke]Bush woort gebore in Connecticut meh greujde op in Texas, es tèlg in 'n rieke femilie. Vaan 1964 tot 1968 studeerde heer aon de Yale-universiteit, boe heer neet door zien prestaties meh wel door zien talent in communicatie opveel. Nao zien studie gong heer in 't leger es reservis; heer woort neet nao Viëtnam oetgezoonde. Dit woort later, in 2004, door de Democratische Partij tege häöm gebroek.
Nao zien iervol ontslag in 1973 studeerde heer twie jaor aon Harvard Business School. Nao zien aofstudere in 1975 woort heer veurnaomelek bekind es 'ne playboy; wie heer ziech later kandidaad stèlde veur de verkezinge woorte väöl sjandale oet deen tied opgerakeld. In 1977 trojde heer. Zie leve naom 'n oonverwachte drej wie heer ziech in 1986 bekierde tot 't Methodisme en heer 'ne strènge christen woort.
Nao vaanaof 1977 in 't bedriefsleve te höbbe gewèrk leet heer ziech in 1995 keze tot gouverneur vaan Texas. Es gouverneur veel heer op door zien conservatief beleid: e recooraontal doedstraffe woorte oetgeveerdeg en de wette tege alcohol en drugs woorte aongesjèrp. Critici stèlle tot dees wette tamelek contra-productief gewèrk höbbe. Zien populariteit bij de Texane waor evels groet.
Verkezinge 2000
[bewirk | brón bewèrke]Wie Bill Clinton zie twiede termijn t'n einde leep brach dee ziene vice-president Al Gore nao veure um veur 't presidentsjap te strije. Bush woort door de Rippeblikeine oetgeveerdeg; 'ne strijd dee heer nog meh zjus won. Bush en Gore gonge de gaansen tied gliek op. Heer veel neet op door gooj behiersing vaan dossiers, get boe-in Gore häöm ederskier versloog, meh had significant mie oetstraling es de weineg charismatische Gore. 'ne Blunder in september, 't oetspreke vaan e sjèlwoord wie 'ne microfoon opestoont, weurt nog dèks aongehaald. Oeteindelek won Gore de popular vote, d.w.z. kraog de meiste stumme, meh versloog Bush deen door de meiste keeslui binne te häöle (zuug Presidentsverkezinge in de VS). 'ne Juridische strijd, door Gore begonne, euver e paar stumme in Florida, rekde de oeteindeleke beslissing mèt twie maond.
Regering
[bewirk | brón bewèrke]Oonmiddellik begós heer mèt taksverlaoginge veur de hoegste inkoumes, e veurnaam punt in zie programma. 't Verwèrpe vaan 't Tractaat vaan Kyoto kaom häöm op groete kritiek oet Europa te stoon. Zie presidentssjap veranderde radicaal wie op 11 september 2001 de fundamentalistische Moslim-terreurgroop Al-Qaedah suïcied-attentate tege de VS riechde. Heer zoch samewèrking mèt bekans alle len ter wereld veur dit terrorisme te bestrije en begós 'nen oorlog tegen Afghanistan, boe 't Talibân-rezjiem oonderdak bood aon Al-Qaedah-terroriste. 't Verdrieve vaan de Talibân waor neet te zwoer, daankzie hölp vaan Afghaanse rebelle, meh Al-Qaedah-leier Usâmah bin Lâdin te vinde bleek oonmeugelek.
In 2003 veel heer Irak binne. Dezen oorlog steit bekind es de Twiede of Derde Golfoorlog. Veur dezen oorlog, dee begonne woort umtot me Saddâm Hussayn verdach vaan 't bezitte vaan chemische wapes en 't höbbe vaan ban mèt Al-Qaeda, kraog heer väöl minder steun es veur zien acties in Afghanistan, umtot neet edereine - terech, bleek later - euvertuig waor van zie geliek. Tege de verwachtinge vaan väöl sceptici in waor dees actie militair succesvol, allewel tot 't sinds de val vaan Hussayn hendeg oonrösteg is in 't laand.
In zien binnelandse polletiek vèlt dudelek 'n conservatief lien te zeen. 't Budzjet veur defensie beslaot ein zesde vaan 't totaal budzjet (naoventrint eveväöl es oonder de Kawwen Oorlog). Recentelek heet heer geperbeerd 't homo-houwelek te verbeje, en in zien inaugureel reej vaan 2005 maakde heer zien planne veur 'n Ownership Society, 'n gemeinsjap boe-in börgers mèt aondeilehandel in häör pensioen mote goon veurzien, bekind.