Blieberig (dörp)

Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Blieberigs, es te dit dialek sjpriks.

---

't Sjild va Blieberig

Neo-byzantiense O.L.V.-kèrk va g'ne Blieberig

Blieberig (Fraans: Plombières; Duutsj: Bleyberg, Bleiberg; Nederlands: Blieberg) is 'n kèrkdörp van de gemèngde Blieberig of Plombières in de provincie Luuk in Wallonië op 't Belsj midde-n-in d'r Euregio Maas-Rien. 't Dörp haat 1.400 inwuënersj. In 1820 waor Blieberig 'n klèè gehuch en bies väör de fusie va 1977 vörmde 't buurtsjappe van de versjèllende gemèngdes d'r um hèè: Gemmenich, Hommerig en Moontse. Nao de fusie waoërt Blieberig d'r naamgaever van de gemèngde.

De mien va g'ne Blieberig

Wie aod de mien is, is nèèt gewete. D'r zeunt gèng vondste oet d'r Keltisch, Romeinse of Frankische tied. De mien wert in d'r 14de en 15de ieëw Bladersbergh, Blaebergh, Bredersberg, Braesberg en Bleyberg geneumd.

Örsjte vermeldinge

Zieëker is dat ze vanaaf d'r 14de ieëw wert geëxploiteerd. In 1365 wert de mien Bladersbergh geneumd in 'n acte oeë-in Jean van Wambeke, daeëke van 't kapittel Sint-Servaas va Mestreech verklaord dat-e va Jean d'Othee, d'r gemechtigde van 't Hertogdom Limburg de som va 200 Ecu's van good good en 't zjuus gewich haat oontvange. Op 2 oktober 1437 dèèt d'r hertog va Bourgondië väör 15 jaor aafsjtaand van de mien Blaesbergh in 't hertogdom Limburg an driej Aokense burgers (gebroeders Pael en Bernage). Ze kriege 't rech um loeëd, zeenk, kalamien, kaoëper en aander minerale te exploitere. Bies 1800 kènt de mien tieje va bleuj en va verval.

Cockerill

Hoes Paquot, väörmalige directeurswuning.

In 1825 vroge de gebroeders Cockerill toesjtèmming an kunning Willem I um de mien Bleiberg wer in bedrief te sjtèlle. De gemèngde Moontze verlieënde dat rech op 23 juni 1825. Groeëte bleuj in 1845. De keender va James Cockerill sjtichde 'n NV mèt 'n aandelekapitaal va 4.500.00 Bfr. same mèt de gebroeders Suermondt en de fam. Lampson. De baanke Lafitte en Oppenheim participere mèt èèder 250.000 Bfr. D'r waoërt väöl erts gedolve, mae 't loeëd how zich verboonde mèt zeenk en väör dat lètste oontbrook de concessie, die in 1848 aa-gevraogd waoërt.

Infrastructuurwaerke

In 1851-52 wert de mien verkoch an J.H. Pemonceau, directeur van de Banque Liégeoise. In 1855 kieëm de concessie binne um ooch zeenk te delve en de mien bleujt wie noeëts teväör. D'r werre wèrkplaatsje geboewd en de Geul, die verantwoordelek waor väör wateruvverlas in de mein, waoërd op 'n lengte van 3000 meter gekanaliseerd. Op 18 augustus 1862 vreugt d'r väörzitter van d'r Raod va Beheer F. Spitaels en d'r directeur R. Paquot 'n oetbreiding van de concessie, die ze bekieëme. Remy Paquot wert groeëtaandeelhaower van de geplande sjpoorlijn tösje Aoke en Welkenraedt en dat lieëverde häöm vör 99 jaor 50% van de bruto-opbrèngste va alle goedere die uvver die lijn vervoeërd waoërte op.

Klachte va bewuëners

In 1885 is d'r 'n klach va luuj die in de umgaeving van de loeëd-en zeenksjmaelterieje wonne. Ze wiete de hoeëg sjterfte oonder 't vieë, d'r klènge opbrèngs van de freutbeum en 't gebrek an graas in de wèjje an de giftige gaase (antimoon, arsenicum) van de sjmaelterieje oeë op dat momaent hos allèng boetelandse ertse gesjmoolte te waeëre. Ze kriege 'n sjadevergoeding en 't bedrief wert gezach um te wèrke nao de situatie van väör d'r invoer va ertse oet o.m. Sjpanje.

De lètste daartèg jaor

In 1896 wèrke 364 luuj 24 oor per daag in 'ne twieëploege deens. D'r werre plate zeenk gemakd en lood en zilver in bare. In 1912 gèèt 't bedrief 'n fusie aan mèt SA Penneroya, dat ooch 'n mien in Noord-Fraankriek exploiteert. Op 19 augustus 1912 wert P. Paquot aa-gesjtèld es directeur. Penneroya boewt in Fraankriek de geboewe die väör d'r Blieberig väörzieë waore. In 1922 wert de mien sjtilgelach. In 1939 verköpt SA Penneroya 't bedrief mae behèlt de concessie.