Mauritius

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Mauritius
Basisgegaevens
Officieel taal	Ingels (de facto, zuug de teks)
Huidsjtad	Port Louis
Sjtaotsvörm	Republiek
Sjtaotshoof	Prithvirajsing Roopun
premier	Pravind Jugnauth
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	2.040 km² 0,05%
Inwoeners – Deechde:	1.288.000 (2008) 631,4/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Mauritiaanse roepie (MUR)
Tiedzaone	UTC +4
Nationale fiesdaag	12 miert
Vouksleed	Motherland
Web | Code | Tel.	.mu | MUS | +230

Mauritius (officieel (Ingels): Republic of Mauritius) is 'n eiland en land in de Indische Oceaon, geopolitiek tot Afrika gerekend, doezend kilometer oostelek vaan Madagaskar en twiehoonderd kilometer oosnoordoos vaan Réunion. Hoofstad vaan 't diechbevolk eiland is Port Louis. Tot de staot Mauritius hure ouch nog e paar aander, kleinder eilen. Mauritius, wat pas in de vreugmodernen tied woort gekoloniseerd, heet 'n oetgesproke creoolse cultuur.

Bestuurleke indeiling

't Eiland Mauritius is verdeild in nege distrikte, te vergelieke mèt gemeintes. De perifeer eilen weure oonderhureghede (dependencies) geneump. Die höbbe 'n zeker maot vaan otonomie.

Distrikte vaan Mauritius (zuug de nevestoonde teks)

De distrikte, mèt de hoofplaotse tösse häökskes en e nómmer wat euvereinkump mèt 't keertsje, zien de volgende:

1. Black River (Bambous)
2. Flacq (Centre de Flacq)
3. Grand Port (Mahébourg)
4. Moka (Quartier Militaire)
5. Pamplemousses (Triolet)
6. Plaines Wilhems (Beau Bassin en Rose Hill, Phoenix)
7. Port Louis
8. Rivière du Rempart (Mapou)
9. Savanne (Souillac)

De oonderhureghede zien de volgende:

• Rodrigues
• Agalega-eilen
• Cargados Carajos

Mauritius eis ouch de volgende eilen es oonderhureghede op:

• Tromelin (in Frans bezit)
• Chagosarsjipel (in Brits bezit)

Fysische geografie

Raos douf (Nesoenas mayeri), 'ne bedreigde vogel endemisch op Mauritius.

Mauritius is, same mèt Réunion en Rodrigues, deil vaan 'nen arsjipel dee de Mascarene weurt geneump. Heer oontstoont ach tot tien mieljoen jaor trök wie de Afrikaanse plaat euver de hotspot vaan Réunion dreef. Geint vaan de eilen is noe nog völkanisch actief. Mauritius besteit oet e centraol plateau mèt bergskes drum, boe-in soms nog wel de völkaonkrater in te herkinne vèlt. 't Klimaot is oetgesproke tropisch, wat soms weurt verzach door passaatwinde oet 't zuidooste. Vaan november tot aprèl goon cyclone euver 't eiland, die soms e verweustend effek höbbe.

De inheimse levende natuur vaan Mauritius is typisch veur geïsoleerde eilen. Zoogdiere zien beperk tot vleermuis en ziezoogdiere, väöl vaan hun niches weure ingenome door veugel, die soms bezunder en exentrieke vörm höbbe. 't Totaol aontal soorte is relatief klein, meh väöl daovaan zien endemisch. Door de intensief bewoening (um neet te zègke euverbevolking) en de invasief soorte die de lui al of neet opzèttelek höbbe mètgenome (ratte, muis, katte, verkes, meh ouch de java-aap [Macaca fascicularis]) zien väöl vaan de oersprunkeleke soorte bedreig of al oetgestorve. 't Bekindste veurbeeld is d'n dodo (Raphus cucullatus), dee al roond 1690 verdween. De lèste jaore is väöl gedoon aon natuurbehaajd, dèks al mèt succes.

Cultuur en demografie

Port Louis, citadel op d'n achtergroond.

Mauritius is mèt zien mie es ein mieljoen inwoeners eint vaan de diechsbevolkde len op de wereld; aon 631 lui per veerkentege kilometer is 't mie es oonderhaaf kier zoe drök es Nederland. De bevolking is vaan Indische (Zuid-Aziatische), Afrikaanse, Franse en Chinesen aofkoms en cultureel divers. Dèks weurt wel gesproke vaan Indo-Mauritiaone, Afro-Mauritiaone, Franco-Mauritiaone en Sino-Mauritiaone.

De mojertaol vaan de mieste lui op Mauritius is 't Mauritiaans Creool, wat is gebaseerd op 't Frans en deil oetmaak vaan de Bourbonse creooltaole (veural op eilen in de umgeving gesproke). Cultuurtaole zien 't Frans en 't Ingels. De lèste deint feitelek deens es officieel taol, dewiel 't Frans as mediataol dominant is. E groet deil vaan de bevolking sprik nog Indiase taole. De bevolking is gooddeils twie- of dreitaoleg.

Mier es de helf vaan de Mauritiaone (52%) is hindoe. Oongeveer 36% is christelek (daovaan good 27 percintpunt katholiek), 12% hingk d'n islam aon.

Historie

Hollandse kaart vaan e deil vaan Mauritius.

't Eiland, aajdtieds oonbewoend, waor bekind bij Arabische en Maleise zievaarders in d'n tienden iew, de Arabiere kóste 't es Revis. De Portugeze oontdèkde 't eiland in 1507 en vestegde dao 'ne neet-permanente verveersingspos. De Hollenders landde dao in 1598 op weeg nao Indië, aofgeleid door 'ne cycloon, en neumde 't eiland nao stadhawwer Maurits vaan Oranje. Vaanaof 1638 waore ze permanent op 't eiland, wat ze exploiteerde op 't dao aonwezeg ebbehout. Ouch veurde ze dao sókkerreet in. Wie 't hout opraakde, verlete de Nederlanders 't eiland in 1710, ouch umtot 't benajd tropisch klimaot en de cyclone oonvrunteleke umstandeghede waore veur lui oet gemaotegde klimaote. Ze woorte quasi aofgelos door de Fransoze, die in 1715 vaanaof Réunion (toen nog Île Bourbon) Mauritius naome en 't umduipde in Île de France. Oonder Franse regering woort de sókkercultuur groetsjaoleg opgezat mèt plantages boe slaove op wèrkde.

In 1810 gaove de Fransoze 't eiland euver aon de Britte, nao 's serie neerlaoge op zie. De Britte gaove 't eiland zienen awwe naom trök. In 1835 sjafde ze de slaovernij aof. In 1968 woort 't eiland 'n oonaofhenkelek dominion, in 1992 'n rippubliek. 't Eiland woort 'ne witte raof in Afrika door efficiënt en stabiel bestuur, wèlvaart en vrei.

Bronne

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, in dees versie.