13 december

13 december is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is d'n 347en daag vaan e gewoen jaor en d'n 348e vaan e sjrikkeljaor; heinao koume nog 18 daog. 13 december is de nationaole fiesdaag vaan Saint Lucia.

Gebäörtenisse

• 902 - De Angelsakse versloon de Dene in de Slaag bij de Holme. D'n Angelsaksische keuning Æthelwold sneuvelt.
• 1294 - Paus Celestinus V trejt nao vief maond aof um zie leve es heremiet weer op te pakke.
• 1545 - 't Concilie vaan Trente begint.
• 1577 - D'n Ingelse kaptein Francis Drake begint vaanoet Plymouth aon zien reis um de wereld.
• 1642 - Abel Tasman óntdèk 'Sjtaotelandj' ('t latere Nuuj-Zeëlandj). De eësjte óntmoeting mèt Maori's löp oet op ein gewelddadige mislökking.
• 1643 - Ingelse Börgeroorlog: In de slaag bij Alton boke de Parlementariërs 'n groete euverwinning op de Monarchiste.
• 1795 - Eine meteoriet truf Wold Newton in 't Èngelsje Yorkshire. Later zal de sciencefiction sjriever Philip Jose Farmer dees gebäörtenis es basis veur zien Wold Newton family-verhaole gebruke.
• 1862 - Amerikaanse Börgeroorlog: De Sjlaag biej Fredericksburg in Virginia is ein fiasco veur 't Noordelik leger van Ambrose Burnside.
• 1879 - Op de Keizersgrach in Amsterdam wirt eine wedsjtried sjoansjaatse gehawwe, de awtste bekènde wedsjtried in dees vorm van sjaatse.
• 1928 - An American in Paris vaan George Gershwin geit in premièr.
• 1937 - Nao dertien daog indeg de slaag um Nanking en kump Nanking in Japanse han.
• 1938 - 't Concentratiekamp Neuengamme geit ope in Hamburg.
• 1939 - Twiede Wereldoorlog: In de zieslaag bij de Río de la Plata, d'n ierste zieslaag in d'n oorlog, book 't Vereineg Keuninkriek 'n euverwinning op nazi-Duitsland.
• 1949 - De Knesset stump deveur um de hoofstad vaan Israël nao Jeruzalem te verplaotse.
• 1960 - Dewijl keizer Haile Selassie vaan Ethiopië op staotsbezeuk in Brazilië is, deit 't leger 'ne coup en reup 't ziene zoon Amha Selassie tot keizer oet.
• 1962 - De NASA lanceert de communicatiesatelliet Relay 1.
• 1967 - De Utrechse peliesie dènk mèt de arrestatie van Hans van Zon ein aantal geruchmakende roafmäörd te höbbe opgelos.
• 1967 - Keuning Constantijn II vaan Griekeland perbeert 'nen oonsuccesvolle tegecoup tegen 't Kolonnèlsrezjiem.
• 1968 - De militaire junta in Brazilië kundeg bij moond vaan president Artur da Costa e Silva 't decreet AI-5 aof. De junta maag noe bij decreet regere en lui zoonder aonklach vaszètte.
• 1974 - Malta wirt ein repebliek.
• 1981 - Es reactie op de recinte acties vaan vakboond Solidariność kundeg generaol Wojciech Jaruzelski 't oorlogsrech aof.
• 1988 - Yasser Arafat, veurmaan vaan de PLO, sprik in Genève de Vereinegde Naties touw. Veur New York had heer gei visum gekrege.
• 2002 - De EU stump officieel in mèt de oetbreiing vaan de Unie mèt 13 nui len, per 1 jannewarie 2004.
• 2003 - Saddam Hoessein weurt gevonge in de kelder van 'n boerderie kort bie zien geboorteplaats Tikrit. Zien arrestatie weurt bekènd gemaak door de Amerikaanse bewindveurder in Irak, Paul Bremer, mèt de weurd: "Dames en hière, veer höbbe 'm!"
• 2006 - De Franstalige Belzje zender RTBF zörg veur väöl behej naodat ze in 'n gefingeerd nuujsberich "bekind maak" dat Vlaandere zich ónaafhenkelik verklaord heet.
• 2006 - Nao 'n motie van aafkäöring taege minister Rita Verdonk besjluut 't al demissionair kabinèt-Balkenende III Verdonk häör take ómtrènt vraemdelingezake te óntnumme. Hiemit geit de Twiede Kamer akkaord.
• 2007 - 't Verdraag vaan Lissabon weurt geteikend door de EU en edere lidstaot vaan de Unie.
• 2011 - Bij 'nen terroristischen aonval op 'n keersmerret in Luik koume zès lui um en raken 'rs 125 gewoond.

Gebore

• 1272 - Frederik III vaan Sicilië (gestorve 1337)
• 1521 - Paus Sixtus V (gestorve 1590)
• 1533 - Erik XIV vaan Zwede (gestorve 1577)
• 1553 - Hendrik IV vaan Fraankriek (gestorve 1610)
• 1678 - Keizer Yongzheng vaan China (gestorve 1735)
• 1720 - Carlo Gozzi, Italiaanse buunsjriever (gestorve 1806)
• 1724 - Franz Aepinus, Duutsje astronoom, wis- en natuurkundige (gesjtórve 1802)
• 1780 - Johann Wolfgang Döbereiner, Duitse sjemicus (gestorve 1849)
• 1797 - Heinrich Heine, Duitsen diechter (gestorve 1856)
• 1805 - Johann von Lamont, Brits-Duutsje astronoom en fysicus (gesjtorve 1879)
• 1816 - Ernst Werner von Siemens, Duutsje oetvènjer en indusjtrieel (gesjtorve 1892)
• 1854 - Herman Bavinck, Nederlandse predikant, theoloog en politicus (gesjtorve 1921)
• 1871 - Emily Carr, Canadese sjilderes en sjriefster (gesjtórve 1945)
• 1897 - Albert Aalbers, Nederlandsen arsjitek (gestorve 1961)
• 1911 - Trygve Haavelmo, Noorsen econoom, Nobelpries in de Economie 1989 (gestorve 1999)
• 1912 - Luiz Gonzaga, Braziliaanse muzikant (gestorve 1989)
• 1914 - Alan Bullock, Britsen historicus (gestorve 2004)
• 1915 - John Vorster, Zuid-Afrikaanse politicus (gestorve 1983)
• 1920 - Jan de Troye, Nederlandse radioversjlaaggaever en ómroopbesjtuurder (gesjtorve 2006)
• 1925 - Dick Van Dyke, Amerikaanse acteur en komiek
• 1929 - Christopher Plummer, Canadese acteur
• 1930 - Robert Prosky, Amerikaanse acteur (gesjtorve 2008)
• 1931 - Ida Vos, Nederlandse dichteres en sjriefster (gesjtorve 2006)
• 1937 - Rob Houwer, Nederlandse regisseur
• 1938 - Heino, Duutsje schlagerzenger
• 1948 - Ted Nugent, Amerikaanse popmuzikant
• 1955 - Tim Steens, Nederlandse hockeyer
• 1964 - Arturs Krišjānis Kariņš, premier vaan Lètland
• 1989 - Taylor Swift, Amerikaanse country- en popmuzikante

Gesjtorve

• 558 - Childebert I, keuning vaan de Fraanke (ca. 62)
• 1124 - Paus Callixtus II (ca. 59)
• 1250 - Frederik II vaan 't Heileg Roems Riek (55)
• 1516 - Johannes Trithemius, Duitse gelierde (54)
• 1521 - Manuel I vaan Portugal (52)
• 1533 - Vasili III vaan Moskou (53)
• 1603 - François Viète, Franse wiskundige, rechsgeleërde en parlementariër (63)
• 1716 - Charles de La Fosse, Franse sjilder (80)
• 1754 - Mahmut I, sultan van 't Osmaans Riek (58)
• 1784 - Samuel Johnson, Britse lexicograaf (75)
• 1814 - Charles-Joseph de Ligne, Zuud-Nederlandse vors, sjriever en veldjmaarsjalk in deens van Oasteriek (79)
• 1891 - Jean Stas, Belzje sjeikundige (78)
• 1922 - Hannes Hafstein, Ieslandjse politicus en dichter (61)
• 1930 - Fritz Pregl, Oasteriekse chemicus, Nobelpries in de Sjemie 1923 (61)
• 1939 - Joan Nieuwenhuis, Nederlandse gezèttemaeker, journalis en ambtenaer (83)
• 1944 - Wassily Kandinsky, Russisch-Franse sjèlder (77)
• 1961 - Grandma Moses, Amerikaanse sjèlderes (101)
• 1978 - Frits Slomp, Nederlandse predikant en verzètssjtriejer (80)
• 2012 - Otto Ketting, Nederlandse componis (77)
• 2015 - Benedict Anderson, polletieke weitesjapper en historicus (79)
• 2018 - Jean-Pierre Van Rossem, Belzje spikkelant en politicus (73)