Religio Mesopotamena
Religio Mesopotamena fuit religio polytheistica quam Sumerii, Accadii, Babylonenses, aliaeque gentes Mesopotamiae praecipue inter quartum et primum millennium a.C.n. coluerunt. Apud Sumer primum cultum civilem Mesopotamiae, deorum quattuor maximi putabantur An, Enlil, Enki et Ninhursag[1].
Di
[recensere | fontem recensere]| Nomen Sumericum | Nomen Acchadicum | Nomen Latinum | Interpretatio Romana |
|---|---|---|---|
| Abzu | Apsû | Apasōs,[2] ABZŌ[3] | |
| (Um-Uruk) | Tiāmat | Tauthĕ[2] Thalatth,[4] (in Bibliis: abyssus)[5] Ŏmŏrōcă[4] |
|
| Mummu | Mōymis[6] | ||
| Laḫmu | Dachos[7] | ||
| Laḫamu | Dachē[7] | ||
| Anšar | Assōros[8] | ||
| Kišar | Cissarē[8] | ||
| An | Anu | Anos[9] | |
| Enlil | Ellil | Illinos[9] | |
| Ninlil | Mulissu | Mylitta[10] | Venus Caelestis[11] |
| Enki | Ea | Aos[9] | Saturnus |
| Damgalnunu | Damkina | Daucē[12] | |
| Marduk, (Asa(r)luḫi) |
Bēl | Bēlus,[12] MARDŌC,[13] in Bibliis: Marōdach, Bēl[14] ASLIŌCH[15] |
Iuppiter[16] |
| Bēltu | Bēltis, Bēlthis[17] | Iuno, Venus[18] | |
| Nabû | Nabo,[19] Nĕbō[20] | Apollo[21] | |
| Utu | Šamaš | SAVAS[22] | Sol |
| Nergal | Nergel[23] | Hercules[24] | |
| Ereškigal | Ereschigal[25] | Proserpina, Hecate[26] | |
| Inana | Ištar | (Astartē), Nanaea[27] | Diana |
| Dumuzi | Tammuz | Thammūz[28] | Adonis[29] |
Nomina litteris maiusculis scripta sunt ex Graecobabyloniacis.
Sunt et di quorum cum nomen Mesopotamenum nusquam apud Graecos Romanosve attestetur, exstat autem nomen Phoenicium, e.g. Adad = Adodus, Dagan = Dagon.
Daemones & Heroes
[recensere | fontem recensere]| Nomen Sumericum | Nomen Acchadicum | Nomen Latinum | Interpretationes |
|---|---|---|---|
| Uan | (Adapa) | Ōannēs[30] | |
| Ōdacōn[31] | |||
| Ziusura | Ūt-Napištim, Atra-Ḫasīs | Xisūthrus[32] | (Noe, Deucalion) |
| Bilgames | Gilgameš | Gilgamus[33] |
Bibliographia
[recensere | fontem recensere]- M. J. Geller, "More Graeco-Babyloniaca", ZA 73, 1983, pp. 114–122 et imagines.
- J. Black & A. Green, Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia, 1992, 1997, ISBN 0-292-70794-0
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Samuel Noah Kramer, L'histoire commence à Summer,[1]
- ↑ 2.0 2.1 Eudemi Fragmentum 1: "δύο δὲ ποιεῖν Ταυθὲ καὶ Ἀπασών, τὸν μὲν Ἀπασὼν ἄνδρα τῆς Ταυθὲ ποιοῦντες" Forma autem verbi '"Tauthe" fortasse voci Acchadicae Tamtu "mari" potius quam Tiāmat respondet.
- ↑ Ashmolean 1937.993, verso, 7, ubi ΑΒΖΩΑΜΙΝ stat pro abzu.a.me.en
- ↑ 4.0 4.1 Berossi Fragmentum 1a.4 "Ἄρχειν δὲ τούτων πάντων γυναῖκα ᾗ ὄνομα Ὁμόρωκα· εἶναι δὲ τοῦτο Χαλδαϊστὶ μὲν Θαλάτθ, Ἑλληνιστὶ δὲ μεθερμηνεύεσθαι θάλασσα." Omoroca epitheto Sumerico Um-Uruk "Matri Orchoes" respondet. Fortasse Thalatth potius *Thavatth repraesentat, littera Υ inversa ita ut Λ fiat, fortasse autem verisimilius Thalatth est tantum corruptio quae fontem habet in voce Graeca thalatta "mare."
- ↑ Gen. 1:2 "Terra autem erat inanis et vacua et tenebrae super faciem abyssi et spiritus Dei ferebatur super aquas", quo versu "abyssus" non tantum habet partes Tauthe Mesopotamenae, sed etiam nomen, nam vox Hebraica quae abyssum significat est תְהוֹם təhōm a Protosemitico *tihāmu. Tiāmat deduci videtur a figura feminina eiusdem radicis, nempe *tihāmatu.
- ↑ Eudemi Fragmentum 1: "ἐξ ὧν μονογενῆ παῖδα γεννηθῆναι τὸν Μωϋμίν, αὐτόν, οἶμαι, τὸν νοητὸν κόσμον ἐκ τῶν δυεῖν ἀρχῶν παραγόμενον"
- ↑ 7.0 7.1 Eudemi Fragmentum 1: "ἐκ δὲ τῶν αὐτῶν ἄλλην γενεὰν προελθεῖν, Δαχὴν καὶ Δαχόν, εἶτα αὖ τρίτην ἐκ τῶν αὐτῶν"
- ↑ 8.0 8.1 Eudemi Fragmentum 1: "εἶτα αὖ τρίτην ἐκ τῶν αὐτῶν, Κισσαρὴ καὶ Ἀσσωρόν,"
- ↑ 9.0 9.1 9.2 Eudemi Fragmentum 1: "ἐξ ὧν γενέσθαι τρεῖς, Ἀνὸν καὶ Ἴλλινον καὶ Ἀόν"
- ↑ Herodoti HIstoriae 1.131 "καλέουσι δὲ Ἀσσύριοι τὴν Ἀφροδίτην Μύλιττα"
- ↑ Herodiani Περὶ ὀρθογραφίας, "Μύλιττα ἡ Οὐρανία. Ἀσσύριοι."
- ↑ 12.0 12.1 Eudemi Fragmentum 1: "τοῦ δὲ Ἀοῦ καὶ Δαύκης υἱὸν γενέσθαι τὸν Βῆλον, ὃν δημιουργὸν εἶναί φασιν."
- ↑ Ashmolean 1937.993, verso, 5
- ↑ Ier. 50:2 "dicite: capta est Babylon confusus est Bel victus est Marodach"
- ↑ Ashmolean 1937.993, verso, 7
- ↑ Procopii Horologium 20 "ὁ δέ τις ἐπιδημῶν Βαβυλῶνι Βὴλ Διὸς ἱερὸν ἴδοι καὶ ἑτέρους ἐφ’ ἑτέροις ἄλλον ἐπ’ ἄλλωι πύργους ὀκτώ…"
- ↑ Abydeni Fragmentum 9 ( = Eusebii Praeparatio Evangelica 9.41.3) "Οὗτος ἐγὼ Ναβουκοδρόσορος, ὦ Βαβυλώνιοι, τὴν μέλλουσαν ὑμῖν προαγγέλλω συμφορὴν, τὴν ὅ τε Βῆλος ἐμὸς πρόγονος ἥ τε βασίλεια Βῆλτις ἀποστρέψαι Μοίρας πεῖσαι ἀσθενοῦσιν."
- ↑ Hesychii Lexicon Β556: "Βῆλθις· ἡ Ἥρα. ἢ Ἀφροδίτη"
- ↑ Isa 41:1 "conflatus est Bel contritus est Nabo"
- ↑ Theodoreti Commentaria in Isaiam 14 "Ἔπεσε Βήλ, συνετρίβη Νεβώ. Ἔνια τῶν ἀντιγράφων «Δαγὼν» ἔχ;5;ι. Εἴδωλον δὲ ἦν τοῦτο τῶν Ἀλλοφύλων," eiusdem Interpretatio in Ieremiam v. 81 p. 717: "Οὐαὶ ἐπὶ Νεβὼ," et "Ἔπεσε Βὴλ, συνετρίβη Νεβών"
- ↑ Black & Green, p. 134, s.v. Nabû.
- ↑ HSM 1137, v. 6: Versione Acchadica: "[i]t-ti mari dUTU nab-lu l[a] MIN"; Versione Graece scripta: "ΙΘΘΙ ΜΑΡ ΣΑΥΑΣ ΝΑΒΑΛ ΛΑ <θηρουβ>", quae significant "Cum filio Solis—igne—non <intrabis>" (Geller, "More Graeco-Babyloniaca'')
- ↑ 2Reg. 17:30 "viri enim babylonii fecerunt Socchothbenoth viri autem chutheni fecerunt Nergel et viri de Emath fecerunt Asima", versione Graeca nomen scribitur Νηριγέλ, ergo fortasse Nērgěl.
- ↑ Black & Green, p. 136, s.v Nergal. Cf. Hercules Tyrius.
- ↑ Vox magica in papyris variis, e.g. Hymni Anonymi e papyris magicis, Fragmentum 13: "Περσεφόνα, τρικάρανε, <θεὰ> πυρίφοιτε, βοῶπι, / †βουορφορβη, πανφορβα φαρβαρα Ακτιωφι Ερεσχιγαλ"; Papyri Magicae 2; "Papyrus Magicus Londiniensis et Leidensis, 7.26, 23.16 "ΕΡΕΣΧΙΓΑΛ", (et graecis et demoticis litteris scripta.), etc.
- ↑ Papyri magiicae 4.336-7 "θεοῖς χθονίοις / Υεσεμιγαδων καὶ Κούρῃ Περσεφόνῃ Ἐρεσχιγὰλ", 70.5 "Ἑκάτης Ἐρεσχιγὰλ πρὸς φόβον κολάσιος"
- ↑ Isidori, Hymnus I in Isin 18: "Ἀστάρτην Ἄρτεμίν σε Σύροι κλῄζουσι Ναναίαν", 2Macc. 1:13 "Nam cum in Perside esset dux ipse et cum ipso inmensus exercitus cecidit in templo Naneae consilio deceptus sacerdotis Naneae"
- ↑ LXX: Eze 8:14 "καὶ εἰσήγαγέ με ἐπὶ τὰ πρόθυρα τῆς πύλης οἴκου Κυρίου τῆς βλεπούσης πρὸς βορρᾶν, καὶ ἰδοὺ ἐκεῖ γυναῖκες καθήμεναι θρηνοῦσαι τὸν Θαμμούζ"
- ↑ Eze 8:14 "et introduxit me per ostium portae domus Domini quod respiciebat ad aquilonem et ecce ibi mulieres sedebant plangentes Adonidem"
- ↑ Berossi Fragmentum 1a.3: "Ἐν δὲ τῷ πρώτῳ ἐνιαυτῷ φανῆναι ἐκ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης κατὰ τὸν ὁμοροῦντα τόπον τῇ Βαβυλωνίᾳ ζῶον ἄφρενον ὀνόματι Ὠάννην, καθὼς καὶ Ἀπολλόδωρος ἱστόρησε, τὸ μὲν ὅλον σῶμα ἔχον ἰχθύος, ὑπὸ δὲ τὴν κεφαλὴν παραπεφυκυῖαν ἄλλην κεφαλὴν ὑποκάτω τῆς τοῦ ἰχθύος κεφαλῆς, καὶ πόδας ὁμοίως ἀνθρώπου, παραπεφυκότας δὲ ἐκ τῆς οὐρᾶς τοῦ ἰχθύος· εἶναι δὲ αὐτῷ φωνὴν ἀνθρώπου, τὴν δὲ εἰκόνα αὐτοῦ ἔτι καὶ νῦν διαφυλάσσεσθαι"
- ↑ Berossi Fragmentum 6: "Ἐπὶ τούτου φησὶν ἄλλον φανῆναι ἐκ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης ὅμοιον κατὰ τὴν ἰχθύος πρὸς ἄνθρωπον μίξιν, ᾧ ὄνομα Ὠδάκων. "
- ↑ Berossi Fragmentum 5 = Eusebii Chron,: "Defuncto denique Otiarte, filium ejus Xisuthrum rexisse imperium saris octodecim: sub eoque evenisse magnum diluvium … X. Xisuthrus saris XVIII"
- ↑ Aeliani Historia Animalium 12.21: καὶ καλεῖται Γίλγαμος, καὶ βασιλεύει Βαβυλωνίων "et vocatur Gilgamos, et regit Babylonios"