تیگرانێ مەزن

تیگرانێ مەزن شاهانشاه Βασιλεὺς βασιλέω، باسلەúس باسلéōن
ناڤێ راستی	Տիգրան Մեծ
ژدایکبوون	140 ب.ز.  ئارتاخاتا
مرن	55 ب.ز.  کەیانیائە رمەنستانێ
جهێ گۆرستانێ	تگرانۆجەرتا
پیشە	دەستهلاتدار
مەقام	کنگئۆ فئا رمەنا
دین	زەردەشتی
حەڤژین	کلەۆپاترایا پۆنتی (کلەۆپاترایا پۆنتۆسێ)
زارۆک	چار کور: زارادرەس بێناڤ تیگران ئارتاڤازد II سێ کەچ: ئارازاتە بێناڤ بێناڤ
دێ وو باڤ	تگرانەس I  (باڤ)
مالبات	خانەدانائا رتاکسیان
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

تیگران للئا ن ژی تیگرانێ مەزن (ب ەرمەنی Տիգրան Մեծ، تگران مەتز، ب یەونانیا کەڤن: Τιγράνης ὁ Μέγας، لات. تگرā́نēس هۆ مéگاس، ژدب. 140 بەری زایینێ – 55 بەری زایینێ) کورێ تیگران Iئوو پرەنسەسەکە الانی، کەیێ هەری گرینگئێ خانەدانائا رتاکسیادانێ یەئوو سەروەرئە ، ل سەرئە رمەنستانا مەزن ل دۆرا 95-55 بەری زایینێ. د هەڤالبەندیا متهرداتەس ڤIئێ پۆنتۆسیئە و دەمەک کورت رابوو کەیێ هەری بهێزئێ رۆژهلاتێ دەریایا ناڤین، لێ دووڤ رە ژ هێلا رۆمایێ ڤە هاتە تێکبرنئوو دیسا گەلەک سەرکەتنێن خوە وندا کر.

رەهینئوو سالێن یەکەم وەکی کەی

پشتیئە رمەنستانێ د بنێئا پێ ویئا رتاڤاسدەس I دە بەری زایینێ 120ئا ن هێلا کەیێ مەزن متهرداتەس II (بەری زایینێ 123-88) ئیمپەراتۆریائە شکانی ڤە هاتبووئێ ریش کرنئوو تێک برن، تیگران II نەچار ما کو گەلەک سالان د دیوانائە شکانی دە ب رەهین ل مەیدانا سەروەریا تیسفوون بژی. بەری زایینێ هەیا 96/95ئا ن بەریا زایینێ، پشتی مرنا باڤێ وی تیگران I، دەستوور هاتە دایین کوئە و ڤەگەرە ئارتاکساتا - کو هلکشە سەر تەخت - ب شەرتێ کوئە و هەڤالێئە شکانیان بمینەئوو ژ وان رە (ل گۆری سترابۆن) "هەفتێ گەلی" بهێلە .

وەکی کەیێ نوو، تیگران تاڤلێ دەست ب بەرفرەهکرنا هێزا خوە کر: ل دۆر سالا 94 بەری زایینێ وی سۆفێنێ فەته کرئوو ب متهرداتەس ڤIئێ پۆنتۆسی رە کەت هەڤالبەندیێئوو کەچا وی یا شازدەه سالی کلەۆپاترا وی کر ژنا خوەیا سەرەکە.

د بەردێلا ڤێ زەواجێ دە، تیگران داخوازێن خەزوورێ خوە یێ نوو د 93 زایینی دە بجیهئا نیئوو لەشکەرێ خوە بەر ب جیرانا کاپادۆکیایێ ڤە مەشیا.

پادیشاهێ وێ ئاریۆ بارزانێ یەکێ یێ کاپادۆکیایێ، کوکلایەکەکی رۆمایی، دووڤ رە رەڤیائوو تیگران پشتراست بوو کو بئا راراتهەس Iخ رە. - پسمامێ متهرداتەس، کو بەرێ ژ هێلا گەنەرالێ رۆمان سوللا ڤە هاتبوو دەرخستن - نامزەتێ پۆنتی دیسا وەک کو هاتبوو پلانکرن، ل مازاکا هاتە سەر تەخت، بەری کو لەشکەرێنئە رمەنی ب تالانێ خوەئوو بەری هەر تشتی، گرتیان ڤەکشیننئا رتاکساتا.

حلکشینا شاهنشاه

ئیمپاراتۆریا تیگرانێ مەزن

پشتی مرنا متهرداتەس II مەزن (88 بەری زایینێ) تیگرانئی مپاراتۆریا خوە بەر ب پارتهیا ڤە فرەه کر: هەیائە کباتانا وەلاتێ مەد، ئاربەلائا ئاسوورئوو دەریایا قەزوینێ، وی "هەفتێ گەلیێن" پاشدەئوو هەر وەها میگدۆنیا داگر کر (دگەل نسبس)، کاردۆخ، حەزەوانئوو ئۆسرۆەنە ل باکورێ مەزۆپۆتامیائوو ئاترۆپاتەنا ل ئازەربایجان.

حەیا 83 سال بەری زایینێ، شاهنشا، وەکی تیگران ژ خوە رە دگۆت، سووریا ژی بندەست کر (ئانتیۆخەا)، فەنیکیا، دەڤەرێن کیلیکیائوو کۆماگێنێ، کو وی هێزا ئیمپەراتۆریا سەلەوکی شکاندئوو بەر ب دەریایا ناڤین ڤە پێشڤە چوو. ب شێورمەندیا ب متهرداتەس ڤI رە. دووڤ رە تیگران بەری زایینێ 77 سال بەرێ دیسا کاپادۆکیا داگر کر. وی دۆرا 300،000 گرتیێن کو ویئوو هەروەها گەلێن دن ژی دەرسینۆر کر دا کو وان ل پایتەختا خوەیا کو نوو هاتی چێکرن تگرانۆکەرتا ("باژارێ تیگران") بجیه بکە بجیه بکە، کو دبە کو ب مارتیرۆپۆلس رە یەکسان بە.

شەرئوو تێکچوونا ل دژی رۆمایێ

تیگرانێ مەزن ب چار زەڤیدار

سەرداریا سپەهی یا تیگران وەکی شاهێ مەزن دۆم نەکر. پشتی متهرداتەس ڤI. د 71-ێ زایینێ دە د درێژاهیا شەرێ 3-یێ متهرداتی دە چووئە رمەنستانێئوو تیگرانەس رەد کربوو کو هەڤالێ خوە رادەستی رۆمایێ بکە، ژ 69 بزئە و ل دژی رۆمایێ د شەر دە بووئوو ، دگەل سەروەریا هەژماری یا هێزێن خوە یێن چەکدار، تگرانۆکەرتائوو نسبس وندا کر ژ لوجوللووس رە.

دەما کو کورێ تیگران 66 سال بەری زایینێ ل دژی باڤێ خوە سەری هلدائوو پۆمپەووس بئا رتێشەک نوو بەر بئا رتاکساتا ڤە مەشیا، تیگران د داویێ دە بەرێ خوە دائوو پێشنیارا رۆمێ یا رارادەستکرنێ پەژراند. وی ژ خەینیئە رمەنستانێ هەمی مالئوو ملکێ خوە وندا کرئوو هەیا مرنا خوە وەک "هەڤالێ رۆما" سەروەری کر. ئارتاڤازد II شووندا دۆمدارێ وی بوو.

وێژە

• ئادۆلف باومگارتنەر: ئارتاڤاسدەس 1. Iن: پاولیس رەالەنجیجلۆپäدە دەر جلاسسسجهەنئا لتەرتومسوسسەنسجهافت (رئە). باند II،1، ستوتتگارت 1895، سپ. 1308 ف.
• وەرنەر حوß: Äگیپتەن ن هەللەنستسجهەر زەت. ج. ح. بەجک، مüنجهەن 2001، ISBN 3-406-47154-4، س. 738ف.; 740.
• جهرستۆپه سجهäفەر: کلەۆپاترا. دارمستادت 2006، س. 163ف.; 175ف.; 178; 188.