Абаза тил
Абаза Бызшва | |
|---|---|
| Къралла: | Россия, Тюрк |
| Официал статусу: | Къарачай-Черкесияда (Россия) |
| Бютеу сёлешгенле: | ~ 50 000 |
| Джазыу системасы: | кирилл алфавит, диаспорада латин алфавит |
| Категориясы: | Кавказ тилле |
|
- Шималкавказ башюйюр (танылмагъанды) | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | abq |
| Бёлюмю: | |
тюрлендириу  |
|
Абаза тил (Абаза Бызшва) — абазалыланы тиллериди, хачыпсы-адыг тилледен бириди. Асламысына Къарачай-Черкесияда джайылгъанды, республиканы 5 официал тилинден бириди. Россияда 2002 джылдагъы Бютеу Россиялыкъ халкъны санаугъа кёре[1] абаза тилде сёлешгенлени саны 38 247 адам болгъанды, Тюрк де уа — 10 000 адам чакълы бирди (1995)[2].
Абаза тил, хачыпсы тилге эм джууукъ тилди.
Диалект бёлюнюую
- ашхар диалект:
- кувин сёзлеу
- апсуа сёзлеу
- ашуй диалект:
- кубина-элбургъан сёзлеу
- красновосток сёзлеу
Диалектлени фонетиканы системасында да, лексикада да эмда грамматикада да башхалыкълары барды. Хар диалектде экишер сёзлеу айырылады. Диалектледе сёлешгенлени бир-бирлерин ангылау бла проблемалары джокъду.
Бусагъатда бар болгъан тилледен абаза тилге эм джууукъ хачыпсы тилди. Специалистлени ойларына кёре протоабаза тил, прототилден (абаза бла хачыпсы тилни орта бабасындан) VIII—XII ёмюрледе айырылгъанды.
Абаза тилге джазыу система 1932 джыл латиницаны тамалында къуралгъанды, 1938 джылда уа кириллицагъа кёчюрюлгенди:
| А а | Б б | В в | Г г | Гв гв | Гъ гъ | Гъв гъв | Гъь гъь |
| Гь гь | ГӀ гӀ | ГӀв гӀв | Д д | Дж дж | Джв джв | Джь джь | Дз дз |
| Е е | Ё ё | Ж ж | Жв жв | Жь жь | З з | И и | Й й |
| К к | Кв кв | Къ къ | Къв къв | Къь къь | Кь кь | КӀ кӀ | КӀв кӀв |
| КӀь кӀь | Л л | Ль ль | М м | Н н | О о | П п | ПӀ пӀ |
| Р р | С с | Т т | Тл тл | Тш тш | ТӀ тӀ | У у | Ф ф |
| Х х | Хв хв | Хъ хъ | Хъв хъв | Хь хь | ХӀ хӀ | ХӀв хӀв | Ц ц |
| ЦӀ цӀ | Ч ч | Чв чв | ЧӀ чӀ | ЧӀв чӀв | Ш ш | ШӀ шӀ | Шв шв |
| Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Абаза тилде «Абазашта» газет чыгъады.
Джибериуле
| Къайнакъла: |
 Бу, тилни юсюнден тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.
|