Къытай Халкъ Республика

Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Къытай (магъаналары).

中華人民共和國


Гимн	義勇軍進行曲 («Волонтёрланы маршы»)

Административ билги
Оноу формасы	Република.
КъХР-ну Башчысы Кърал Советни Башчысы	Ху Дзиньтао Вень Дзябао.
Тил(лер)и	Къытай тил ^[1]
Ара шахары	Пекин.

География билги
Уллу шахар(лар)ы	Шанхай, Пекин, Гуанджоу, Харбин.
Бютеу территориясы	9 596 960 км² (дунияда 3-чю)
Сууну юсю	2,8 %
Сагъат бёлгеси	UTC +8

Тарих билги
Эркинлиги	1 октябрьда 1949

Демография билги
Бютеу халкъы (2008)	1 317 000 000 адам (дунияда 1-чи)
Къалынлыгъы	140 адам/км²

Экономика билги
БИП (номинал) (2008)	$ 3,942 трлн. (3-чю)
БИП (ном.) адам башына	$ 2 968
Валютасы	Юань (CNY, код 156)

Башха билги
Домен(лер)и	.cn
Телефон коду	+86

Къытай Халкъ Республика (къысхасыча КъХР), неда къуру Къытай (къыт. 中國|中国, Джунго, кёчюрмеси: «орта кърал») — Кюнчыгъыш Азияда орналгъан къарл. Халкъыны саны бла эм уллу кърал дунияда (1,3 млрд кёб, кёбюсюне — этникалы къытайлыла, кеси атлары — хань); территориясы бла ючюнчю орун алады джерде, Россия бла Канаданы алгъа ийиб.

1949 джыл Къытай Халкъ Республика баямланнгандан бери оноу этген партия Къытайны Коммунист партиясыды. Дагъыда тогъуз политика партия бардыла.

КъХР 14 кърал бла чеклешеди, ала: Афганистан, Бутан, Мьянма, Индия, Къазакъстан, Къыргъызия, Лаос, Монголия, Непал, Пакистан (даулу Кашмир регионда), КХДР, Россия, Таджикистан эм Вьетнам.

КъХР конституциясына кёре, аннга Тайвань бла аны къатындагъы айрымканла киредиле, де-факто джарым танылгъан Къытай Республика контрольда тутханлыкъгъа.

Туризм пуа 2013 ийыште 5,2 % эл ВВП-Н (нунын кокла гыч 4,6 % ВВП-Н — туризм кӧргӧ), 64 млн еҥ утларак налеш да тудо ты аланыште иктаж-мо лийын. 2013 ийыште эртен кудалме 98,18 млн вер гыч (Кечывалвел Корей эн оҥайже тӱҥалын, Таиланд да США)[149]. Йот элыш турист-влак толыт 26,29 млн ий 2013 (1990 ийыште — 1,75 гына млн), россий гыч эн шуко, сша да Другом. Тыгак 2013 ийыште человеком 97,63 млн ху-Гонконг да Макао гыч толын, 5,16 да млн — Тайвань гыч.^[2]

1985 ийыште частный собственность форман да тӱшка турфирмыжым ышташ кӧнен ыле. Тидын дене кӧнеда пашам ыштыме годым шкендам кӧргӧ агентстве турист-влакым веле лийын, а китай гыч йот элысе да тыгак малпого эмигрант фирме тӱшкашке пуртыман. Турист фирме дене ышташ кӧнен 2009 ийыште 100 % капиталым йот (китай турист верыш лектын коштмо шотышто пашам деч посна), а китай дене пырля тыгак палемдыман. Йот элласе унагудышто участвоватлаш капиталым 2012 ийлаште 327 кнр, а эше 340 — Гонконг капитал гыч, тайвань да Аомынь. Тиде изиш таҥастараш гын, шотыш налын, элыште лийше тӱрлӧ отель звездность 11687 классыште тиде ийын мом, ты шотышто кугыжаныш 3328.

Тӱҥалтышлан 1983 ийыште республикысе туризм кнр логалеш, гонконгыш да родо-тукым калык-влакын йолташышт чоҥештыл кошташ годым шке кӱшеш лияш кӧнен. 1990 ийыште эрыкан кудалыштмашым лияш кӧнен Сингапур, Таиланд да Малайзий, австралий да у зеландий 1997 ийыште а. 2002 ийыште китай элыште 22 кошташ лиеш кӧнен, ынде 66 2005 ийыште элыштына, кундемыштына кугыжаныш да 2013 ийлаште 114. 2008 ийыште китайыште граждан США турист-влакын коштмо лияш кӧнен. Группо лектеден шоген: кужу жап веле коштеш шукталтын — тур 2003 ийыште шкет лияш кӧнен веле (гына гонконг да Макао). 2007 ий дене кӧнен ыле, но тольык турист-влакым группыштын составыштыже, тайвань да кнр гыч 2012 ий коштеш отрош миен 2,42 млн. еҥ гына.

Статистике почеш ООН тӱнямбал организаций (UNWTO) турпоток почеш 2017 ийыште тӱнямбал, Китай, сша деч вара толмекем дене нылымше верым айла 60,7 млн, Франций ден испанийыште.