Контентге кёч

Фолкленд къазауат: Версияланы арасында башхалыкъ

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
Fry1989 (сюзюу | къошумла)
File renamed. (GlobalReplace v0.6.5)
 
(14 къошулуучуну 28 аралыкъ тюрлениую кёргюзюлмегенди)
Тизгин 2: Тизгин 2:
|conflict ='''Фолкленд къазауат'''
|conflict ='''Фолкленд къазауат'''
|partof =
|partof =
|image = [[Файл:FalklandsWarMontage3.jpg|300px]]
|image =
|caption = <small>''Башындан солгъа сагъат бурулгъаныча: '' Бата башлагъан «[[Генерал Бельграно (крейсер)|Генерал Бельграно]]» крейсер; Десант кеме «[[Сир Тристам]]»; Аргентин джесирле; [[Тэтчер, Маргарет Хильда|Маргарет Тэтчер]]; [[Сан-Карлос (Фолкленд айрымканла)|Сан-Карлосда]] британ къабырла;[[Буэнос-Айрес]]де мемориал; Аргентинаны Ючюнчю Аскер хунтасыны членлери; [[Уллу Британияны патчах тенгиз пехотасы|британ тенгиз пехотачыланы]] джесирге тюшюулери</small>
|caption = <small>''Башындан солгъа сагъат бурулгъаныча: '' Бата башлагъан «[[Генерал Бельграно (крейсер)|Генерал Бельграно]]» крейсер; Десант кеме «[[Сир Тристам]]»; Аргентин джесирле; [[Тэтчер, Маргарет Хильда|Маргарет Тэтчер]]; [[Сан-Карлос (Фолкленд айрымканла)|Сан-Карлосда]] британ къабырла;[[Буэнос-Айрес]]де мемориал; Аргентинаны Ючюнчю Аскер хунтасыны членлери; [[Уллу Британияны патчах тенгиз пехотасы|британ тенгиз пехотачыланы]] джесирге тюшюулери</small>
|date = <small>[[2-чи апрель]]—[[20-чы июнь]] [[1982]]</small>
|date = <small>[[2-чи апрель]]—[[20-чы июнь]] [[1982]]</small>
Тизгин 8: Тизгин 8:
|casus =
|casus =
|result = <small>Уллу Британияны хорламы</small>
|result = <small>Уллу Британияны хорламы</small>
|combatant1 =<small>{{Байракъ|Уллу Британия}}
|combatant1 =<small>{{Байракъландырыу|Уллу Британия}}<br />{{Байракъландырыу|Фолкленд айрымканла|1948}}</small>
|combatant2 =<small>{{Байракъ|Аргентина}}</small>
|combatant2 =<small>{{Байракъландырыу|Аргентина}}</small>
|commander1 =
|commander1 =
|commander2 =
|commander2 =
Тизгин 16: Тизгин 16:
}}
}}
'''Фолкленд къазауат''' [[1982]] ({{lang-en|Falklands War}}, {{lang-es|Guerra de las Malvinas}}) — [[Уллу Британия]] бла [[Аргентина]]ны арасында [[Фолькленд айрымканла]]ны (Аргентинада Мальвин айрымканла дейдиле) кючлер мурат бла бардырылгъан [[къазауат]]ды. Не Аргентина, не Уллу Британия ачыкъдан къазауат баямламагъандыла бир-бирлерине, эки джанындан да кеслерини закон территорияларында контролну орнуна салыр нюзюр болгъанды. Къазауат Уллу Британияны хорламы бла бошалгъанды. Бусагъатда да айрымканла аны къолундадыла.
'''Фолкленд къазауат''' [[1982]] ({{lang-en|Falklands War}}, {{lang-es|Guerra de las Malvinas}}) — [[Уллу Британия]] бла [[Аргентина]]ны арасында [[Фолькленд айрымканла]]ны (Аргентинада Мальвин айрымканла дейдиле) кючлер мурат бла бардырылгъан [[къазауат]]ды. Не Аргентина, не Уллу Британия ачыкъдан къазауат баямламагъандыла бир-бирлерине, эки джанындан да кеслерини закон территорияларында контролну орнуна салыр нюзюр болгъанды. Къазауат Уллу Британияны хорламы бла бошалгъанды. Бусагъатда да айрымканла аны къолундадыла.

== Урушну чурумлары ==
== Урушну чурумлары ==
[[Файл:Falklandinseln Karte deutsch.jpg|thumb|250px|right|Фолкленд (Мальвин) айырмканла]]
[[Файл:LocationFalklandIslands.png|thumb|300px|right|Фолкленд (Мальвин) айрымканланы джер алыулары]]


Фолкленд айрымканланы эки кере ачхандыла: [[1690 джыл]]да ингилиз тенгизчиле, [[1694 джыл]]да французла (ала бу айрыманлагъа Мальвин атны бергендиле, кеслерини туугъан шахарлары Сан-Малону сыйына атаб) XIX ёмюрню башындан (азатлыкъ алгъандан сора) Аргентина бу айрымканланы кесиники санагъанды. Алай а Мальвин айрымканланы Бирлешген Королевство 1833 джыл кючлейди, бу ишге Аргентинаны халкъы уллу ачыуланады. 1981 джыл властха келген генерал-лейтенант [[Леопольдо Гальтиери]] халкъда сыйын кёлтюрюр мурат бла, эскиден бери джилтин этген ачыуну тышына чыгъарады.
Фолкленд айрымканланы эки кере ачхандыла: [[1690 джыл]]да ингилиз тенгизчиле, [[1694 джыл]]да французла (ала бу айрыманлагъа Мальвин атны бергендиле, кеслерини туугъан шахарлары Сан-Малону сыйына атаб) XIX ёмюрню башындан (азатлыкъ алгъандан сора) Аргентина бу айрымканланы кесиники санагъанды. Алай а Мальвин айрымканланы Бирлешген Королевство 1833 джыл кючлейди, бу ишге Аргентинаны халкъы уллу ачыуланады. 1981 джыл властха келген генерал-лейтенант [[Леопольдо Гальтиери]] халкъда сыйын кёлтюрюр мурат бла, эскиден бери джилтин этген ачыуну тышына чыгъарады.

== Урушну башланыуу ==
== Урушну башланыуу ==
[[Файл:ComandosAnfibios-Marines.jpg|thumb|250px|left|Джесирге тюшген британ аскерчилени сауутсузландырыу, 1982 джылны 2-чи апрели]]


[[1982 джыл]]ны [[2-чи апрель|2-чи апрелинде]] аргентин десант айрымканлагъа тюшеди, анда аз санлы британ гарнизонну джесирге алады. Аны ызындан, айрымканланы ызына къайтарыр мурат бла Къыбыла Атлантикагъа уллу британ аскер-тенгиз бирлешиу джибериледи.
[[1982 джыл]]ны [[2-чи апрель|2-чи апрелинде]] аргентин десант айрымканлагъа тюшеди, анда аз санлы британ гарнизонну джесирге алады. Аны ызындан, айрымканланы ызына къайтарыр мурат бла Къыбыла Атлантикагъа уллу британ аскер-тенгиз бирлешиу джибериледи.
Тизгин 29: Тизгин 28:


[[25-чи апрель|25-чи апрелде]] британ кючле [[Къыбыла Георгия]] айрымканда тюшедиле, бу айрымкан Фольклендледен узакъда болгъанды, эмда аргентин кючлени саны аз болгъанды.
[[25-чи апрель|25-чи апрелде]] британ кючле [[Къыбыла Георгия]] айрымканда тюшедиле, бу айрымкан Фольклендледен узакъда болгъанды, эмда аргентин кючлени саны аз болгъанды.
== Хауа-тенгиз фазасы ==


== Хауа-тенгиз фазасы ==
=== Сермешиулени башланыуу ===
=== Сермешиулени башланыуу ===
[[Файл:Vulcan bomber 18 May 1982.JPG|thumb|250px|right|[[Avro Vulcan|«Вулкан»]] бомбалаучу къайтыб келеди. 18-чи май 1982]]


Фолклендлени къатында баш сермешиуле 1982 джылны [[1-чи май]]ында башланнганды, аргентин авиация джауну флотуна чабханды, британ авиация бла кемеле уа [[Порт-Стэнли]]ни къатында аргентин позицияланы бомбалагъандыла.
Фолклендлени къатында баш сермешиуле 1982 джылны [[1-чи май]]ында башланнганды, аргентин авиация джауну флотуна чабханды, британ авиация бла кемеле уа [[Порт-Стэнли]]ни къатында аргентин позицияланы бомбалагъандыла.


[[2-чи май]]да британ атом суу тюбю кеме аргентин крейсер «[[Генерал Бельграно (крейсер)|Генерал Бельгранону]]» батдырады, аны эсебинде 323 адам ёледи, бу къазауатда Аргентинаны эм уллу къурман бериуу болады. Андан сора аргентин аскер-тенгиз флотха базалагъа къайтыу буйрукъ бериледи, аны бла флотну къазауатха къошулгъаны битеди. Аргентин басым билдиргеннге кёре [[ARA San Luis (S-32)|«Сан Луис»]] атлы суу тюбю кеме [[11-чи май]]гъа дери джюзгенлей тургъанды<ref>[http://www.lanacion.com.ar/202442 Diario La Nación: La guerra que no se vio] {{ref-es}}</ref>, алай а бир джетишимли чабыу этмегенди, аны къой бир кере да торпеда чыгъармагъанды<ref>''Almost Total Exclusion''; in: Jon Guttman. ''Defiance at Sea''. Cassell, London, 1999 (Repr. 1995.), p.170-181. ISBN 0-304-35085-0</ref>. Бу шартлада аргентин аскер башчылыкъ басымны авиациягъа салады, Уллу Британия адам къурманланы саны кёбейсе кесини муратларындан артха турур деген нюзюр бла. [[A-4 Скайхок|A-4 «Скайхок»]] штурмчула бла «[[IAI Nesher|Даггер]]» къурутуучу-бомбалаучула таймаздан британ флотха чабханлай тургъандыла, алай а ала тюз эркин тюшюучю бомбаланы хайырландыргъандыла. Аргентинлилени баш умутлары джангы кемелеге къаршчы «[[Экзосет (ККР)|Экзосет]]» ракетала бла сауутланнган «[[Супер Этандар]]» штурмчулагъа салыннганды. [[4-чю май]]да быллай ракета бла «[[Шеффилд (эсминец)|Шеффилд]]» эсминец батдырылады. Алай а аргентинлиледе къуру тёрт быллай ракета болгъанды.
[[2-чи май]]да британ атом суу тюбю кеме аргентин крейсер «[[Генерал Бельграно (крейсер)|Генерал Бельгранону]]» батдырады, аны эсебинде 323 адам ёледи, бу къазауатда Аргентинаны эм уллу къурман бериуу болады. Андан сора аргентин аскер-тенгиз флотха базалагъа къайтыу буйрукъ бериледи, аны бла флотну къазауатха къошулгъаны битеди. Аргентин басым билдиргеннге кёре [[ARA San Luis (S-32)|«Сан Луис»]] атлы суу тюбю кеме [[11-чи май]]гъа дери джюзгенлей тургъанды<ref>[http://www.lanacion.com.ar/202442 Diario La Nación: La guerra que no se vio] {{ref-es}}</ref>, алай а бир джетишимли чабыу этмегенди, аны къой бир кере да торпеда чыгъармагъанды<ref>''Almost Total Exclusion''; in: Jon Guttman. ''Defiance at Sea''. Cassell, London, 1999 (Repr. 1995.), p.170-181. ISBN 0-304-35085-0</ref>. Бу шартлада аргентин аскер башчылыкъ басымны авиациягъа салады, Уллу Британия адам къурманланы саны кёбейсе кесини муратларындан артха турур деген нюзюр бла. [[A-4 Скайхок|A-4 «Скайхок»]] штурмчула бла «[[IAI Nesher|Даггер]]» къурутуучу-бомбалаучула таймаздан британ флотха чабханлай тургъандыла, алай а ала тюз эркин тюшюучю бомбаланы хайырландыргъандыла. Аргентинлилени баш умутлары джангы кемелеге къаршчы «[[Экзосет (ККР)|Экзосет]]» ракетала бла сауутланнган «[[Супер Этандар]]» штурмчулагъа салыннганды. [[4-чю май]]да быллай ракета бла «[[Шеффилд (эсминец)|Шеффилд]]» эсминец батдырылады. Алай а аргентинлиледе къуру тёрт быллай ракета болгъанды.


=== Отну кесиу ===
== Джердеги фаза ==
4-чю майдан сора сермешиуледе тёрт ыйыкълыкъ аралыкъ болады. [[15-чи май]]ны кечесинде британ спецназны энчи бёлеги - [[Энчи авиацион къуллукъ|SAS]] Пеббл айрымканда аргентин аэродромгъа чабыб, 11 самолетну къурутады. Аны бла бирге [[БМО]]-ну болушлугъу бла къазауатны тыяр муратда кёрюшюуле бардырыладыла. 20-чы майлагъа къазауатны тыйыу перспективалагъа болмагъаны ангыланады. Бу заманнга [[Уллу Британияны тенгиз пехотасы]]ны 3-чю бригадасы Фолклендлеге десант тюшерге хазырлыкъ эте тургъанды, 5-чи бригада эсе уа айрымканлагъа джолну алыгъанды.


== Джердеги фаза ==
=== Сан-Карлос бла Гуз-Грин ===
=== Сан-Карлос бла Гуз-Грин ===
Британ аскер башчылыкъ десантны тюшюрюр джерге Сан-Карлос бухтаны сайлайды, аргентинлиле десантны сакълагъан джерден бу тамам терсине айрымканны башха джанында болады. 3-чю бригада десантны [[21-чи май]]да башлайды, алагъа къаршчылыкъ талай аргентин аскерчи этерге табылады. Алай а танг атаргъа Фолклендени башында аргентин аскер самолетла чыгъадыла, алай бухтадагъы британ кемелеге чабар мурат алгъандыла
Британ аскер башчылыкъ десантны тюшюрюр джерге Сан-Карлос бухтаны сайлайды, аргентинлиле десантны сакълагъан джерден бу тамам терсине айрымканны башха джанында болады. 3-чю бригада десантны [[21-чи май]]да башлайды, алагъа къаршчылыкъ талай аргентин аскерчи этерге табылады. Алай а танг атаргъа Фолклендени башында аргентин аскер самолетла чыгъадыла, алай бухтадагъы британ кемелеге чабар мурат алгъандыла

[[Файл:Super Etendard ARA 204.jpg|thumb|300px|«Супер Этандар» Аргентинаны АТК-сы. Эскадрильяны эмблемасыны аллында бу самолет бла батдырылгъан «Атлантик Конвейор» контейнер ташыучуну ауангысы барды]]


[[25-чи май]]да аргентинлиле «Экзосет» бла «Атлантик Конвейор» контейнер ташыучуну урадыла. Талай кюнден кеме батады. Ол заманда 3-чю бригада плацдармда кесин бегитиб, андан ары этимлеге хазыр болады.
[[25-чи май]]да аргентинлиле «Экзосет» бла «Атлантик Конвейор» контейнер ташыучуну урадыла. Талай кюнден кеме батады. Ол заманда 3-чю бригада плацдармда кесин бегитиб, андан ары этимлеге хазыр болады.


[[28-чи май]]да британ парашютчуланы батальону Дарвин эмда Гуз-Грин джерлешимлени къатына джууукълашыб, андагъы аргентин гарнизоннга чабады. [[Груз-Гринде сермешиу|Ауур сермешиуден]] сора гарнизон джесир болады. Ол заманда 3-чю бригаданы бёлеклери Кюнчыгъыш Фолклендлени юсю бла белгили джаяу джюрюшюн этиб Порт-Стенлиге келеди. 5-чи пехота бригаданы бир-бир бёлеклери десант кемеледен Порт-Стенлини къатында тюшедиле. Ол заманда эки десант кемени эслеген аргентинлиле, авиацияны ашырадыла, ол чабыуулдан сора 50 британ аскерчи ёледи, «Сэр Галахэд» десант кеме эсе уа бузулады, бузлуулары тюзетилир мадары болмагъаны себебли, кеме британлыла джанындан батдырылады. Алай болса да, июнну биринчи декадасыны ахырына, британ бригадала аргентинлилени Порт-Стенлини къатында къуршоулайдыла, эмда штурм этерге хазыр боладыла.
[[28-чи май]]да британ парашютчуланы батальону Дарвин эмда Гуз-Грин джерлешимлени къатына джууукълашыб, андагъы аргентин гарнизоннга чабады. [[Груз-Гринде сермешиу|Ауур сермешиуден]] сора гарнизон джесир болады. Ол заманда 3-чю бригаданы бёлеклери Кюнчыгъыш Фолклендлени юсю бла белгили джаяу джюрюшюн этиб Порт-Стенлиге келеди. 5-чи пехота бригаданы бир-бир бёлеклери десант кемеледен Порт-Стенлини къатында тюшедиле. Ол заманда эки десант кемени эслеген аргентинлиле, авиацияны ашырадыла, ол чабыуулдан сора 50 британ аскерчи ёледи, «Сэр Галахэд» десант кеме эсе уа бузулады, бузлуулары тюзетилир мадары болмагъаны себебли, кеме британлыла джанындан батдырылады. Алай болса да, июнну биринчи декадасыны ахырына, британ бригадала аргентинлилени Порт-Стенлини къатында къуршоулайдыла, эмда штурм этерге хазыр боладыла.


=== Отну кесиу ===
=== Порт-Стэнли ===
[[12-чи июнь|12-чи июнну]] кечесинде британ тенгиз пехотаны 3-чю бригадасы, аргентинлиле кючлеген Маунт-Гарриет, Ту-Систерз эм Маунт-Лонгдон мийикликлени атака этедиле. Эртденблагъа бютеу мийикликле британлыланы къолларына тюшедиле. [[14-чю июнь|14-чю июнну]] кечесинде 5-чи пехота бригаданы кёзюую келеди. Аны нюзюрюнде Маунт-Тамблдаун, Уайрлесс-Ридж эм Маунт-Уильям мийикликле боладыла. Иги хазырлыкълыкъла бардыралмасала да Уэльсчи эмда Шотлан ышанчыла муратларына джетедиле, британ аскерни элитасы [[гуркхла]]ны батальону уа сермешиугъа къатышыргъа да джетмейди.
4-чю майдан сора сермешиуледе тёрт ыйыкълыкъ аралыкъ болады. [[15-чи май]]ны кечесинде британ спецназны энчи бёлеги - [[Энчи авиацион къуллукъ|SAS]] Пеббл айрымканда аргентин аэродромгъа чабыб, 11 самолетну къурутады. Аны бла бирге [[БМО]]-ну болушлугъу бла къазауатны тыяр муратда кёрюшюуле бардырыладыла. 20-чы майлагъа къазауатны тыйыу перспективалагъа болмагъаны ангыланады. Бу заманнга [[Уллу Британияны тенгиз пехотасы]]ны 3-чю бригадасы Фолклендлеге десант тюшерге хазырлыкъ эте тургъанды, 5-чи бригада эсе уа айрымканлагъа джолну алыгъанды.

Порт-Стенлини къуршоуланыуу къаты болгъаны себебли, кеслерини къарыу этелмезликлерин ангылаб, аргентин аскер башчылыкъ капитуляция этеди. Уллу Британия кесине Фолкленд айрымканланы къайтарады.

<center><gallery>
Файл:Falklandinseln Karte deutsch.jpg|Фолкленд (Мальвин) айырмканла
Файл:LocationFalklandIslands.png|Фолкленд (Мальвин) айрымканланы джер алыулары

Файл:Vulcan bomber 18 May 1982.JPG|[[Avro Vulcan|«Вулкан»]] бомбалаучу къайтыб келеди. 18 май 1982
Файл:Argentine POWs guarded by 2 Para.jpg|Британ парашютчула джесир аргентинлилени сакълайдыла. Порт-Стэнли, 17 июнь 1982
Файл:Super Etendard ARA 204.jpg|«Супер Этандар» Аргентинаны АТК-сы. Эскадрильяны эмблемасыны аллында бу самолет бла батдырылгъан «Атлантик Конвейор» контейнер ташыучуну ауангысы барды
</gallery></center>

== Белгиле ==
{{белгиле}}

{{викигёзен|Falklands War}}

[[Категория:Къазауат]]
[[Категория:Аргентинаны тарихи]]
[[Категория:Уллу Британияны тарихи]]

Бусагъатдагъы версия, 00:12, 7 октябрь 2018

Фолкленд къазауат
Баргъан кёзюую 2-чи апрель20-чы июнь 1982
Баргъан джери Фолкленд айрымканла бла Къыбыла Георгия
Эсеби Уллу Британияны хорламы
Къаршчыла
Уллу Британия Уллу Британия
Фолкленд айрымканла Фолкленд айрымканла
Аргентина Аргентина
Къоранчла
258 адам
2 фрегат
2 эсминец
1 контейнер ташыучу «Атлантик Конвейор»
1 десант кеме
1 десант катер
Аргентина 649 адам
Аргентина 1 крейсер
Аргентина 1 суу тюбю кеме
Аргентина 1 сакълауул катер
Аргентина 4 улоу кеме
Аргентина 1 чабакъ тутуучу траулер

Фолкленд къазауат 1982 (ингил. Falklands War, исп. Guerra de las Malvinas) — Уллу Британия бла Аргентинаны арасында Фолькленд айрымканланы (Аргентинада Мальвин айрымканла дейдиле) кючлер мурат бла бардырылгъан къазауатды. Не Аргентина, не Уллу Британия ачыкъдан къазауат баямламагъандыла бир-бирлерине, эки джанындан да кеслерини закон территорияларында контролну орнуна салыр нюзюр болгъанды. Къазауат Уллу Британияны хорламы бла бошалгъанды. Бусагъатда да айрымканла аны къолундадыла.

Урушну чурумлары

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Фолкленд айрымканланы эки кере ачхандыла: 1690 джылда ингилиз тенгизчиле, 1694 джылда французла (ала бу айрыманлагъа Мальвин атны бергендиле, кеслерини туугъан шахарлары Сан-Малону сыйына атаб) XIX ёмюрню башындан (азатлыкъ алгъандан сора) Аргентина бу айрымканланы кесиники санагъанды. Алай а Мальвин айрымканланы Бирлешген Королевство 1833 джыл кючлейди, бу ишге Аргентинаны халкъы уллу ачыуланады. 1981 джыл властха келген генерал-лейтенант Леопольдо Гальтиери халкъда сыйын кёлтюрюр мурат бла, эскиден бери джилтин этген ачыуну тышына чыгъарады.

Урушну башланыуу

[тюзет | къайнакъны тюзет]

1982 джылны 2-чи апрелинде аргентин десант айрымканлагъа тюшеди, анда аз санлы британ гарнизонну джесирге алады. Аны ызындан, айрымканланы ызына къайтарыр мурат бла Къыбыла Атлантикагъа уллу британ аскер-тенгиз бирлешиу джибериледи.

Британлыла айрымканланы блокада этгенден сора, анда тургъан аргентин гарнизонну баджарыу къыйынлашады. Фолклендеде орналгъан джангыз бетонлу аэродром асыры къысха болгъаны себебли, аргентин самолетла тюшелмегендиле.

25-чи апрелде британ кючле Къыбыла Георгия айрымканда тюшедиле, бу айрымкан Фольклендледен узакъда болгъанды, эмда аргентин кючлени саны аз болгъанды.

Хауа-тенгиз фазасы

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Сермешиулени башланыуу

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Фолклендлени къатында баш сермешиуле 1982 джылны 1-чи майында башланнганды, аргентин авиация джауну флотуна чабханды, британ авиация бла кемеле уа Порт-Стэнлини къатында аргентин позицияланы бомбалагъандыла.

2-чи майда британ атом суу тюбю кеме аргентин крейсер «Генерал Бельгранону» батдырады, аны эсебинде 323 адам ёледи, бу къазауатда Аргентинаны эм уллу къурман бериуу болады. Андан сора аргентин аскер-тенгиз флотха базалагъа къайтыу буйрукъ бериледи, аны бла флотну къазауатха къошулгъаны битеди. Аргентин басым билдиргеннге кёре «Сан Луис» атлы суу тюбю кеме 11-чи майгъа дери джюзгенлей тургъанды[1], алай а бир джетишимли чабыу этмегенди, аны къой бир кере да торпеда чыгъармагъанды[2]. Бу шартлада аргентин аскер башчылыкъ басымны авиациягъа салады, Уллу Британия адам къурманланы саны кёбейсе кесини муратларындан артха турур деген нюзюр бла. A-4 «Скайхок» штурмчула бла «Даггер» къурутуучу-бомбалаучула таймаздан британ флотха чабханлай тургъандыла, алай а ала тюз эркин тюшюучю бомбаланы хайырландыргъандыла. Аргентинлилени баш умутлары джангы кемелеге къаршчы «Экзосет» ракетала бла сауутланнган «Супер Этандар» штурмчулагъа салыннганды. 4-чю майда быллай ракета бла «Шеффилд» эсминец батдырылады. Алай а аргентинлиледе къуру тёрт быллай ракета болгъанды.

4-чю майдан сора сермешиуледе тёрт ыйыкълыкъ аралыкъ болады. 15-чи майны кечесинде британ спецназны энчи бёлеги - SAS Пеббл айрымканда аргентин аэродромгъа чабыб, 11 самолетну къурутады. Аны бла бирге БМО-ну болушлугъу бла къазауатны тыяр муратда кёрюшюуле бардырыладыла. 20-чы майлагъа къазауатны тыйыу перспективалагъа болмагъаны ангыланады. Бу заманнга Уллу Британияны тенгиз пехотасыны 3-чю бригадасы Фолклендлеге десант тюшерге хазырлыкъ эте тургъанды, 5-чи бригада эсе уа айрымканлагъа джолну алыгъанды.

Джердеги фаза

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Сан-Карлос бла Гуз-Грин

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Британ аскер башчылыкъ десантны тюшюрюр джерге Сан-Карлос бухтаны сайлайды, аргентинлиле десантны сакълагъан джерден бу тамам терсине айрымканны башха джанында болады. 3-чю бригада десантны 21-чи майда башлайды, алагъа къаршчылыкъ талай аргентин аскерчи этерге табылады. Алай а танг атаргъа Фолклендени башында аргентин аскер самолетла чыгъадыла, алай бухтадагъы британ кемелеге чабар мурат алгъандыла


25-чи майда аргентинлиле «Экзосет» бла «Атлантик Конвейор» контейнер ташыучуну урадыла. Талай кюнден кеме батады. Ол заманда 3-чю бригада плацдармда кесин бегитиб, андан ары этимлеге хазыр болады.

28-чи майда британ парашютчуланы батальону Дарвин эмда Гуз-Грин джерлешимлени къатына джууукълашыб, андагъы аргентин гарнизоннга чабады. Ауур сермешиуден сора гарнизон джесир болады. Ол заманда 3-чю бригаданы бёлеклери Кюнчыгъыш Фолклендлени юсю бла белгили джаяу джюрюшюн этиб Порт-Стенлиге келеди. 5-чи пехота бригаданы бир-бир бёлеклери десант кемеледен Порт-Стенлини къатында тюшедиле. Ол заманда эки десант кемени эслеген аргентинлиле, авиацияны ашырадыла, ол чабыуулдан сора 50 британ аскерчи ёледи, «Сэр Галахэд» десант кеме эсе уа бузулады, бузлуулары тюзетилир мадары болмагъаны себебли, кеме британлыла джанындан батдырылады. Алай болса да, июнну биринчи декадасыны ахырына, британ бригадала аргентинлилени Порт-Стенлини къатында къуршоулайдыла, эмда штурм этерге хазыр боладыла.

12-чи июнну кечесинде британ тенгиз пехотаны 3-чю бригадасы, аргентинлиле кючлеген Маунт-Гарриет, Ту-Систерз эм Маунт-Лонгдон мийикликлени атака этедиле. Эртденблагъа бютеу мийикликле британлыланы къолларына тюшедиле. 14-чю июнну кечесинде 5-чи пехота бригаданы кёзюую келеди. Аны нюзюрюнде Маунт-Тамблдаун, Уайрлесс-Ридж эм Маунт-Уильям мийикликле боладыла. Иги хазырлыкълыкъла бардыралмасала да Уэльсчи эмда Шотлан ышанчыла муратларына джетедиле, британ аскерни элитасы гуркхланы батальону уа сермешиугъа къатышыргъа да джетмейди.

Порт-Стенлини къуршоуланыуу къаты болгъаны себебли, кеслерини къарыу этелмезликлерин ангылаб, аргентин аскер башчылыкъ капитуляция этеди. Уллу Британия кесине Фолкленд айрымканланы къайтарады.

  1. Diario La Nación: La guerra que no se vio (исп.)
  2. Almost Total Exclusion; in: Jon Guttman. Defiance at Sea. Cassell, London, 1999 (Repr. 1995.), p.170-181. ISBN 0-304-35085-0
  Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Фолкленд къазауат.