ყინულქუდი
ყინულქუდი — ყინულის მასა ან ვრცელი საფარული მყინვარი, რომელიც მოიცავს ხმელეთის ფართობის 50 ათ. კმ²-ზე ნაკლებს. ისეთი ყინულის მასა, რომლის ფართობი აღეტება 50 ათ. კმ²-ს ყინულოვანი ფარი ეწოდება.[1] გავრცელებულია სუსტად დანაწევრებულ ამაღლელებსა თუ დაბლობებზე. პატარა ჰორიზონტალური სიდიდის გამო ახასიათებს ციცაბო კალთები.[2]
ასეთი მყინვარების კვების არე და აბლაცია მკვეთად არ არის დაყოფილი. ყინულქუდი არ არის შემოსაზღვრული რელიეფის თავისებურებებით, პირიქით, იგივე ზომის რელიეფის თავისებურებებით შემოსაზღვრული ყინულის მასები ცნობილია მყინვარული მინდვრის სახელწოდებით. ყინულქუდის გუმბათი როგორც წესი, კონცენტრირებულია მასივის უმაღლეს წერტილში.[1]
ყინულის ნაკადი ამ უმაღლესი წერტილიდან მოედიება ყინულქუდის პერიფერიისაკენ.[3] მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს თავისივე დაკავებული ტერიტორიის გეომორფოლოგიაზე. დამახასიათებელია პოლარული და სუბპოლარული მხარეებისათვის.[2]
ანტარქტიდის ზოგიერთ კუნძულსა და ფრანც-იოსების მიწაზე ყინულქუდი მთლიანად ფარავს ხმელეთის ზედაპირს. ასეთ მყინვარებს „კუნძულოვან მყინვარებს“ უწოდებენ. ყინულით დაფარული მაღალი განედების რეგიონები, რომელიც მკაცრი გაგებით ყინულქუდს არ წარმოადგენს ცნობილია პოლარული ყინულქუდის სახელწოდებით; ეს მნიშვნელობა ფართოდ არის გამოყენებული მასმედიაში[4] და შესაძლოა აღიარებული იყოს ექსპერტების მიერ.[5]
ყინულქუდის კლასიკური მაგალითია ისლანდიის უმსხვილესი მყინვარი ვატნაიეკუდლი. სამხრეთ ისლანდიაში აღსანიშნავია მცირე ყინულქუდი ეიაფიადლაიეკუდლი, რომლის ფართობია დაახლოებით 100 კმ² და რომელიც ფარავს ვულკანის კალდერას. ვატნაიეკუდლის შემდეგ სიდიდით ისლანდიის მეორე მყინვარია ლაუნგიეკუდლი, რომლის ფართობია 953 კმ².[6]
იხილეთ აგრეთვე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 Benn, Douglas; Evans, David (1998). Glaciers and Glaciation. London: Arnold
- ↑ 2.0 2.1 Криштофович А.Н. Геологический словарь (А-Л). Москва, 1955 г.
- ↑ Greve, R.; Blatter, H. (2009). Dynamics of Ice Sheets and Glaciers. Springer
- ↑ Time Magazine Online: Arctic Ice Explorers CNN. 2009-03-11. Retrieved 2010-05-04.
- ↑ Cryosphere Glossary. The National Snow and Ice Data Center. Retrieved 27 March 2020
- ↑ Langjökull | Helgi Björnsson. Glaciers in Iceland[მკვდარი ბმული]
