«Ուիլիըմ Սարոյեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Ուիլիըմ Սարոյեան;
Ծնած է	31 Օգոստոս 1908[…]
Ծննդավայր	Ֆրէզնօ, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մահացած է	18 Մայիս 1981[…] (72 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ֆրէզնօ, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր	Ֆրէզնոյի Երկրորդական Վարժարան
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Քու կեանքիդ ժամանակը, Անունս Արամ է, Մարդկային Կատակերգութիւն եւ Seventy thousand Assyrians?
Մասնագիտութիւն	գրագէտ, թատերագիր, հեղինակ, վիպասան, բանաստեղծ, Երգահան
Անդամութիւն	Արուեստի եւ գրականութեան ամերիկեան ակադեմիա
Ամուսին	Քարոլ Կրէյս
Երեխաներ	Լիւսի Սարոյեան եւ Արամ Սարոյեան
	Ստորագրութիւն;

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ խմբագրում

Content deleted Content added

ՏեսողականԵլատեքստ

Գծային

Ընթացիկ տարբերակը 15:38, 13 Սեպտեմբեր 2024ի դրութեամբ

Ուիլիըմ Սարոյեան 31 Օգոստոս 1908(1908-08-31)^[1]^[2]^[3]^[…], Ֆրէզնօ, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[4]^[5] - 18 Մայիս 1981(1981-05-18)^[1]^[2]^[3]^[…], Ֆրէզնօ, Քալիֆորնիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[1]^[5]^[6]), ամերիկահայ գրող, թատերագիր, վիպագիր եւ բանաստեղծ։

Կենսագրութիւն

Սարոյեան ծնած է 1908-ին, ԱՄՆ-ի Քալիֆորնիա նահանգին Ֆրեզնօ քաղաքը, Պիթլիսէն գաղթած հայ ընտանիքի մը յարկին տակ։

Հյրը՝ Արմենակ, 1905-ին, 30 տարեկանին, պանդուխտ կ'երթայ Նիւ Եորք, նորակազմ ընտանիքը իր մօտ բերելու յոյսերով։ Շուտով կինը՝ Թագուհին ու երեք զաւակները կը հասնին Նիւ Եորք: Սակայն Նիւ Եորքի կլիման տարբեր էր իրենց հայրենի հողի կլիմայէն, ուստի Արմենակ իր ընտանիքով կ'անցնի Քալիֆորնիա, որուն օդն ու բնութիւնը աւելի հարազատ էին իրենց համար։ 1908-ին կը ծնի ընտանիքին չորրորդ զաւակն ու երկրորդ տղան՝ Ուիլիըմը։ Բայց անակնկալ եւ անողոք հիւանդութիւն մը, երեք տարի ետք, պատճառ կը դառնայ Արմենակի մահուան։ Երեք տարեկանին, հօր մահէն ետք, մայրը կը ստիպուի իր դեռատի զաւակները յանձնել Օքլէնտ գտնուող Ֆրետ Ֆինչ (Fred Finch Orphanage) որբանոցին խնամքին, իսկ ինք աշխատանք կը գտնէ մերձակայ Սան Ֆրանսիսքօ քաղաքին մէջ։ Քանի մը տարի ետք ընտանիքը կը վերամիանայ Ֆրեզնոյի մէջ, Սան Եովաքիմ Հովիտին շրջակայքը։ Անոնց կը միանայ նաեւ նոր այրիացած մեծ մայրը՝ Լիւսին, որ խոր ազդեցութիւն կը գործէ մանուկ Ուիլիըմի կազմաւորման վրայ։

Որբ մանկութեան կեանքի դաժան պայմանները, որբանոցային կեանքը, Ֆրեզնոյի գեղեցիկ բնութիւնը եւ սովորական մարդոց պարզութիւնը կը շաղախեն Ուիլիըմի անսահման մարդկայնապաշտութիւնը։

1922-ին, երբ մայրը իրեն կը յանձնէ հօր թուղթերէն ու տետրակներէն կազմուած ծրար մը, 14-ամեայ Ուիլիըմ կ'իմանայ, որ իր հայրը բանաստեղծ էր, բանաստեղծութիւններ գրած էր «հին հայրենիքի» լեզուով։

1926-ին 18-ամեայ Ուիլիըմ, ապրուստի հոգերով, կը ստիպուի կեանքի ասպարէզ նետուիլ, կը դառնայ թերթավաճառ, հեռագրատան ցրուիչ եւ լրագրող, թղթատար, սեւագործ բանուոր եւ Սան Եովաքիմի ագարակներուն ու այգիներուն մէջ կ'աշխատի իբրեւ մշակ, կը հեռանայ հարազատ ամերիկա-հայկական Ֆրեզնոյէն ու կ'երթայ Սան Ֆրանսիսքօ: Կ'աշխատի իբրեւ հեռագրատան ծառայող, մարզային ապրանքներու խանութի վաճառող եւ պահեստի բանուոր, սակայն ոչ մէկ տեղ երկար կը մնայ, կ'ապրի վարձու սենեակներու մէջ^[7]:

Միաժամանակ՝ կանոնաւոր ուսման բացակայութեան, կը կլանուի ինքնադաստիարակութեամբ ու ինքնազարգացումով. անյագօրէն կը նուիրուի ամերիկեան եւ համաշխարհային գրականութեան գոհարներու ընթերցանութեան, յատկապէս սեփական՝ հայ ժողովուրդի հոգեմտաւոր մշակութային հարստութեան, աւանդոյթներուն, պատմութեան եւ շրջապատի հայկական կեանքին խուզարկու ուսանողը կը դառնայ։

Սարոյեան մեծ կարօտ ունեցած է իր հօրենական ծննդավայրը տեսնելու (այս փափաքը կ'իրականացնէ 1964-ին, դէպի Թիֆլիս կատարած ճամբորդութեամբ)։ Մայիս 1964-ին, Ուիլիըմ Սարոյեան Պոլսոյ մէջ ծանօթացած է Պետրոս Զօպեանին, որ ուղեկցած է դէպի Պիթլիս իր ուղեւորութեան ընթացքին։ «Արաս» հրատարակած է Զօպեանի «Դէպի Պիթլիս Ուիլիըմ Սարոյեանի հետ» հատորը, ուր ան պատմած է այս ուղեւորութեան մասին^[8]։

Սարոյեան Գրողը

Թէեւ հայախօս, կը գրէ անգլերէն (1933-էն): 1933-ին, Պոսթոնի Հ.Յ.Դ. պաշտօնաթերթ «Հայրենիք» շաբաթաթերթի էջերուն, Սիրակ Կորեան ստորագրութեամբ լոյս կ'ընծայէ իր առաջին պատմուածքը։ Տարի մը ետք, լոյս կ'ընծայէ «Խիզախ պատանին թռչող ճօճաձողի վրայ եւ այլ պատմուածքներ» խորագիրով իր առաջին անգլերէն գիրքը, որ անմիջապէս լայն ժողովրդականութիւն կը գտնէ եւ մեծ հռչակ կ'ապահովէ 26-ամեայ արձակագիրին։

Ի՞նչն է յատկանշական Սարոյեանի պարագային իբրեւ գրողի: Սարոյեան բուռն է, պոռթկուն եւ խելացի. ան թախծոտ է, քնքուշ ու մարդկային. ան միամիտ կը ձեւանայ, սակայն բնաւ միամիտ չէ…։ Սարոյեան կ'ատէ դաժանութիւնն իր բոլոր դրսեւորումներով. ան կը յարգէ մարդկային արժանապատուութիւնն ու հպարտութիւնը»:

- Քննադատ Պ. Ռասքոն

1935-ին, Սարոյեան կ'այցելէ հայրենի հող՝ Արեւմտահայաստան, նաեւ՝ Խորհրդային Հայաստան, ուր շուտով մտերմութիւն կը հաստատէ Ե. Չարենցի եւ Մարտիրոս Սարեանի նման հայոց մեծերուն հետ։

1939-ին, վեց օրուան ընթացքին կը գրէ «Քու կեանքիդ ժամերը», որուն շնորհիւ կ'արժանանայ Փուլիցերի եւ Նիւ Եորքի քննադատներու հեղինակաւոր գրական մրցանակներուն:

1940-ին կը հրաժարի առաջին մրցանակէն՝ յայտարարելով, որ «Առեւտուրը իրաւունք չունի հովանաւորելու արուեստը»:

Երկար ատեն կ'ապրի ու կը ստեղծագործէ Փարիզի մէջ։

Իր գրական կեանքին առաջին տասնամեակին, կը գրէ եւ իրերայաջորդ աւելի քան տասը հատորներով լոյս կ'ընծայէ քանի մը հարիւր պատմուածք։

1942-ին կը զօրակոչուի բանակ, ուր կ'աշխատի զինուորական բեմագրութեանց ստեղծման վրայ: Ան պատերազմը կ'ընկալէ իբրեւ աղէտ եւ այդ նիւթը արտացոլուած է իր «Մարդկային կատակերգութիւն» վիպակին եւ «Ուեսլի Ճէքսընի արկածները» վէպին մէջ:

1950-1960-ական թուականներուն դարձեալ կ'ապրի Եւրոպա, ապա վերջնականապէս կը հաստատուի Մ. Նահանգներ։ Այդ տարիներուն, ինքնակենսագրական նիւթի օգտագործումով՝ կը ստեղծէ հոգեբանական վիպակներու արժէքաւոր շարք մը:

1960-ականներէն, կը նուիրուի յուշագրական գործերու ստեղծման: Յատկապէս ուշագրաւ են Պեռնարտ Շոյի, Չարլի Չափլինի, Թոմաս Էլիոթի եւ Եղիշէ Չարենցի նուիրուած էջերը, ինչպէս նաեւ՝ իր մտորումները՝ գրականութեան վերաբերեալ:

Սարոյեան, կը ստեղծագործէ ամերիկեան գրականութեան աւանդներուն համահունչ, նաեւ՝ ամէն գոյնի եւ սեռի մարդ էակի հանդէպ անհուն սիրոյ պարզութեամբ եւ երգիծանքով կը փարի կեանքին ու աշխարհին, բայց յանուն մարդկութեան ժառանգութիւն մը կը ձգէ գեղարուեստական բարձրորակ գրականոււթիւն մը, ուր միշտ տիրական կը դառնայ ինքը՝ անվիճելիօրէն հայ Սարոյեանը, անվիճելիօրէն հայաշունչ իր աշխարհայեացքով։

Սարոյեան միշտ հպարտութեամբ կը շեշտէ, որ անգլերէն գրելով եւ ամերիկեան միջավայրէն իր նիւթերը քաղելով հանդերձ՝ խորապէս ամերիկահայ գրող է ինք եւ անպայման մաս կը կազմէ հայ գրողներու տաղանդաշատ ընտանիքին^[9]։

«Կեանքիդ ժամանակը» թարգմանուած է բազմաթիւ լեզուներու։ Իր գլխաւոր գործերէն են նաեւ «Անունս Արամ Է» պատմուածքներու ժողովածուն եւ «Սիրտս Լեռներուն Մէջ» թատերախաղը։

Մինչեւ 70-ական տարիները, Սարոյեան արտադրած է մեծ թիւով գործեր՝ պատմուածք, վէպ, թատերակ, պատուաւոր տեղ մը բանալով իրեն՝ ամերիկեան գրականութեան մէջ։

Հայեցի որոշ շունչ, երբեմն նաեւ հայկական հարցադրումներ ներկայ են Սարոյեանի գործերուն մէջ։ Սարոյեանի գրականութիւնը ջերմ է եւ մարդասիրական։ Սարոյեան յատկապէս կարճ պատմուածքի, նորավէպի ժանրին մէջ ներմուծած է տեղի ու ժամանակի իրողութեան հետ սերտօրէն կապուած ընկերային-հոգեբանական թարմ թեմաներ, արդիական հնչողութիւն ունեցող մարդասիրական բարոյական պատկերներ, պատումի նոր ձեւեր, քնարականութեամբ ու հիւմըրով լի հնչերանգներ, բնականութիւն եւ ճշմարտացիութիւն, պատկերներու ու կերպարներու գունագեղութիւն։ Ան թէեւ անգլերէն գրած է, բայց իր գործերուն ոգին զուտ հայկական է, իսկ կարգ մը գործերուն հերոսներն ալ՝ հայեր։ Ուիլիըմ Սարոյեան ներշնչուած է իր հայկական միջավայրէն, «հին հայրենիք»ի կարօտէն եւ համամարդկային ազնիւ զգացումներէն: Ան ըսած է. «Ոգին, սակայն, որ զիս կը մղէ գրելու, հայոց ոգին է: Ուրեմն եւ` հայ գրող եմ»: Իր գործերը միշտ լաւ ընդունելութիւն գտած են Միացեալ Նահանգներու մէջ եւ թարգմանուած՝ բազմաթիւ լեզուներու:

Սարոյեանի գրական ձեաւորման մէջ մեծ դեր կատարած է՝ ինքնակրթութիւնը, ամերիկեան եւ համաշխարհային գրականութեան ընթերցումը, հարազատ ժողովուրդին հոգեւոր մշակոյթին, աւանդութիւններուն, պատմութեան տարրերուն ժառանգումը եւ հայկական շրջապատին ազգային ինքնատիպութիւնը:

Մեծանուն գրող Սարոյեան գրիչով կերտած է իր ապագայ կեանքը եւ իր տեղը գրաւած՝ անմահ գրողներու ցանկին մէջ։

Մահը

Սարոյեան մահացած է Ֆրեզնօ։ Իր կտակին համաձայն՝ իր աճիւնին մէկ մասը փոխադրուած է Երեւան, ուր թաղուած է «Կոմիտասի Անուան Պանթէոն»ին մէջ։

Ստեղծագործութիւններ

The Summer of Beautiful White Horse (Սպիտակ Ձիու Ամառը), 1938,
My name is Aram (Անունս Արամ է), 1940,
The Human Comedy (Մարդկային Կատակերգութիւն), 1943,
Մարդկային Կատակերգութիւն, Երեւան, 1959,
Վեսլի Ճեքսընի Արկածները, Երեւան, 1965,
Ընտիր Երկեր, հատ. 1, Երեւան, 1986, հատ. 2, Եր.,1987, հատ. 3, Եր., 1988, հատ. 4, Եր., 1991,
Երկեր /100 ամեակի առթիւ/, հատ. 1-3, Երեւան, 2008,
«Տղաք եւ Աղջիկներ»,
«Սիրտս Լեռներուն մէջ է» (թատերախաղ),
«Կեանքիդ Ժամանակը»(թատերախաղ),
«Հէ՛յ, ով կայ այդտեղ»(թատերախաղ),
«Քարանձաւի մարդիկ»(թատերախաղ),
«Կոտորածը Մանկանց»(թատերախաղ),
«Խաղողի Այգին»(թատերախաղ):

Ուիլիըմ Սարոյեանի Յուշարձանը

2008-ին, «Համահայկական աշխարհագրական ասոցիացիա»ի հասարակական կազմակերպութեան նախաձեռնութեամբ՝ Երեւանի Մոսկովեան եւ Մաշտոցի պողոտաներուն կից այգիին մէջ՝ Սայաթ Նովայի յուշարձանին կողքին, տեղադրուած է Սարոյեանի յուշարձանը^[10]:

Արձանին հեղինակն է ֆրանսաբնակ քանդակագործ Դաւիթ Երեւանցին^[10], որ հեղինակն է նաեւ Փարիզի մէջ տեղադրուած Կոմիտասի յուշարձանին^[11]։

Ըստ ՀԿ-ի նախագահ Ռաֆայէլ Յովհաննիսեանին, յուշարձանին ձուլման աշխատանքները կատարուած են Փրակի մէջ^[11]։

Յուշարձանին ծախսերը ապահովուած են «Համահայկական աշխարհագրական ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպութեան կազմակերպած հանգանակութեան միջոցով^[11]:

Նախաձեռնութիւնը իրականացուած է Ուիլիըմ Սարոյեանի ծննդեան 100-ամեակին նուիրուած յոբելենական միջոցառումներու ծիրին մէջ^[10]։

Սարոյեանական Խոհեր

Կ'ուզէի տեսնել այս աշխարհին վրայ որեւէ ուժ, որ բնաջնջէ այս սերունդը, այս փոքր ցեղին ժողովուրդը, որուն բոլոր պատերազմները` կռուած են եւ յաղթուած, կառոյցները` փշրուած, գրականութիւնը չէ կարդացուած, երաժշտութիւնը չէ լսուած եւ աղօթքներն ալ չեն պատասխանուած: Համարձակեցէ՛ք բնաջնջել Հայաստանը: Տեսէք, թէ կրնա՞ք: Աքսորեցէ՛ք դէպի անապատները առանց հացի եւ ջուրի, այրեցէ՛ք անոնց տուներն ու եկեղեցիները: Յետոյ տեսէ՛ք, թէ անոնք արդեօք կրկին չե՞ն խնդար, երգեր կամ աղօթեր: Որովհետեւ, երբ անոնց երկուքը աշխարհի որեւէ մասին մէջ հանդիպին, տեսէ՛ք, թէ անոնք արդեօք նոր Հայաստան մը չե՞ն ստեղծեր:

- Ուիլիըմ Սարոյեան^[12]

Ես հայերէն չեմ գրեր, բայց աշխարհին կը նայիմ հայերէն։

Ան հայ կեանքի եւ մշակոյթի խորհրդանիշն էր, ինչ երկնքի տակ էլ որ գտնուէր։ Ես զգացի, որ Չարենց իմ եղբայրս է։ Ես սիրեցի զինք, հիացայ իրմով։ Ես հպարտ էի, որ հայրենակիցն եմ, իր արուեստակիցը։ Ես առյաւէտ հաւատարիմ կը մնամ Չարենցի յիշատակին:

Պատերազմը ամենասարսափելի բանն է, ինքնապաշտպանութեան հաւասար չարիք, անոր համար բոլորը եւ մենք՝ գրողներս, ամէն ինչ պիտի ընենք պատերազմը կանխելու համար:

Ուիլիըմ Սարոյեանի Մասին Թուրքիոյ Մէջ Նկարահանուած Ֆիլմ

Հրանդ Տինքի եղբօր՝ Խոսրովի աղջկան, բեմադրիչ Լուսին Տինքի «Սարոյեանի երկիրը» ֆիլմը հասանելի է համացանցի միջոցով։ 2013-ին Թուրքիոյ մէջ ստեղծուած փաստագեղարուեստական այս ֆիլմը կը պատմէ անուանի ամերիկահայ գրող Ուիլիըմ Սարոյեանի հայրենիքի կարօտին, դէպի հայրենի Պիթլիս կատարած ուղեւորութեան եւ այդ հողերուն վրայ ժամանակին եղած իրադարձութիւններուն մասին^[13]: «Սարոյեանի երկիրը» ֆիլմը կը սկսի 1900-ականներու սկիզբը մեծ գրողին ընտանիքին գաղթի պատմութեամբ։ Ապա կը ներկայացուի անոր այցը այժմեան Թուրքիա՝ դէպի Էրզրում, Աղրը, Վան եւ հայրենի Պիթլիս։

Ֆիլմին մէջ օգտագործուած են ինչպէս Սարոյեանի ընկերներուն վկայութիւնները, այնպէս ալ անոր ստեղծագործութիւնները, մօր եւ հօր պատմած պատմութիւններուն հիման վրայ գրի առնուած յուշագրութիւնները, որոնց մէջ արտացոլուած է հայրենիքի նկատմամբ կարօտը, խանդավառութիւնը սէրը, վիշտը, յոյսն ու յուսահատութիւնը։

Սարոյեանի մայրը անոր միշտ ըսած է, որ մարդիկ Պիթլիսի մէջ խօսած են երեք լեզուներով «Քրտերէնը սիրտի, թրքերէնը երաժշտութեան, իսկ հայերէնը ցաւի ու վիշտի լեզու է»։ Պիթլիս կատարած այցին ընթացքին, սակայն, Սարոյեան կը համոզուի, որ Պիթլիսի մէջ մարդիկ արդէն կը խօսին միայն քրտերէն ու թրքերէն։ Իր հայրենի Պիթլիսը ան միշտ պատկերացուցած է իբրեւ երկիր մը, ուր «երեք ազգ համատեղ կ'ապրի», մինչդեռ Պիթլիս գալով՝ Սարոյեան հայերէն խօսող գէթ մէկ մարդու չի հանդիպիր:

Աղբիւրներ

Արտաքին յղումներ

Saroyan in (Western) Armenian: Two Short Stories (AUDIOBOOK) | Սարոյեանը՝ (արեւմտա)հայերէնով

Ծանօթագրութիններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Сароян Уильям // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10 — հատոր 10. — է. 241–242.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Ան հազարաւոր այն հայերէն է, որոնք ժամանակին ստիպուած լքեցին այս հողերը…. թրքականօ Սարոյեանի մասին
↑ Ու. Սարոյեան
↑ Դէպի Պիթլիս Ուիլիըմ Սարոյեանի հետ
↑ Ուիլիըմ Սարոյեան
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 «Լուրեր հայ աշխարհէն»
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 «Երեւանի Կեդրոնը Կը Տեղադրուի Ուիլեըմ Սարոյեանի Յուշարձանը» ^{[permanent dead link]}
↑ Սարոյեանական Խոհեր
↑ Ոիլիըմ Սարոյեանի Մասին Թուրքիոյ Մէջ Նկարահանուած Ֆիլմ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/William-Saroyan_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q31964">Internet_Broadway_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q1789476"_data-entity-id="Q2629164">Internet_Speculative_Fiction_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Сароян_Уильям_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Сароян Уильям // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q124737637">Հայկական_սովետական_հանրագիտարան,_հատոր_10<span_class="wef_low_priority_links">_—_հատոր&nbsp;10._—_է.&nbsp;241–242.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10 — հատոր 10. — է. 241–242.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124737637"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[6] Ան հազարաւոր այն հայերէն է, որոնք ժամանակին ստիպուած լքեցին այս հողերը…. թրքականօ Սարոյեանի մասին

[7] Ու. Սարոյեան

[8] Դէպի Պիթլիս Ուիլիըմ Սարոյեանի հետ

[9] Ուիլիըմ Սարոյեան

[ռռռ-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 «Լուրեր հայ աշխարհէն»

[ոոո-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 «Երեւանի Կեդրոնը Կը Տեղադրուի Ուիլեըմ Սարոյեանի Յուշարձանը» ^{[permanent dead link]}

[12] Սարոյեանական Խոհեր

[13] Ոիլիըմ Սարոյեանի Մասին Թուրքիոյ Մէջ Նկարահանուած Ֆիլմ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-{{Տեղեկաքարտ Անձ
+{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
-| անուն ազգանուն = Ուիլիամ Սարոյեան
+'''Ուիլիըմ Սարոյեան''' {{ԱԾ}}<ref>[http://akunq.net/am/?p=21294 Ան հազարաւոր այն հայերէն է, որոնք ժամանակին ստիպուած լքեցին այս հողերը…. թրքականօ Սարոյեանի մասին]</ref>), ամերիկահայ գրող, թատերագիր, վիպագիր եւ բանաստեղծ։
-| բնագիր ԱԱՀ =
-| պատկեր = Saroyan Portrait2ab.jpg
-| չափ =
-| նկարագրութիւն =
-| ծնած է = [[31 Օգոստոս]] [[1908]]
-| ծննդավայր = [[Ֆրեզնօ]]
-| վախճանած է = [[18 Մայիս]] [[1981]]
-| վախճանի վայրը = Ֆրեզնօ
-| քաղաքացիութիւն =
-| հպատակութիւն =
-| ազգութիւն =
-| ալմա մատեր =
-| կրօնք =
-| ազդուած է =
-| ազդած է =
-| գրքեր =
-| աշխատանք =
-| կարողութիւն =
-| մասնագիտութիւն = Թատերագիր, վիպագիր, գրող եւ բանաստեղծ
-| ամուսին = Քերոլ Կրէյս
-| ծնողներ =
-| երեխաներ = Լիւսի Սարոյեան, Արամ Սարոյեան
-| պարգեւներ և մրցանակներ =
-| կայքէջք =
-| ստորագրութիւն =
-}}
-'''Ուիլիամ Սարոյեան (Արամ Գարաօղլանեան)''' ([[31 Օգոստոս]] [[1908]], [[Ֆրեզնօ]] - [[18 Մայիս]] [[1981]], Ֆրեզնօ<ref>[http://akunq.net/am/?p=21294 Ան հազարաւոր այն հայերէն է, որոնք ժամանակին ստիպուած լքեցին այս հողերը…. թրքականօ Սարոյեանի մասին]</ref>), ամերիկահայ գրող, թատերագիր, վիպագիր եւ բանաստեղծ։
 == Կենսագրութիւն ==
+Սարոյեան ծնած է 1908-ին, ԱՄՆ-ի [[Քալիֆորնիա]] նահանգին Ֆրեզնօ քաղաքը, [[Բաղէշ|Պիթլիս]]<nowiki/>էն գաղթած հայ ընտանիքի մը յարկին տակ։
-Սարոյեան ծնած է 1908-ին ԱՄՆ-ի Քալիֆորնիա նահանգի Ֆրեզնօ քաղաքին մէջ՝ հայ ներգաղթեալի ընտանիքի մէջ: 3 տարեկանին, հօր մահէն ետք, եղբայրներուն հետ յայտնուած է մանկատան մը մէջ եւ միշտ երազած է գրող դառնալ: Իր ապրուստը ապահովելու համար մանուկ հասակէն սկսած է աշխատիլ, եղած է թերթավաճառ, հեռագրատան ցրուիչ, լրագրող։ Ան շատ մեծ կարօտ ունեցած է իր հօրենական ծննդավայրը տեսնելու (զայն իրականացուցած է [[1964]]–ին, դէպի [[Թիֆլիս]])։
+Հյրը՝ Արմենակ, 1905-ին, 30 տարեկանին, պանդուխտ կ'երթայ <nowiki/>[[Նիւ Եորք]], նորակազմ ընտանիքը իր մօտ բերելու յոյսերով։ Շուտով կինը՝ Թագուհին ու երեք զաւակները կը հասնին Նիւ Եորք: Սակայն Նիւ Եորքի կլիման տարբեր էր իրենց հայրենի հողի կլիմայէն, ուստի Արմենակ իր ընտանիքով կ'անցնի Քալիֆորնիա, որուն օդն ու բնութիւնը աւելի հարազատ էին իրենց համար։ 1908-ին կը ծնի ընտանիքին չորրորդ զաւակն ու երկրորդ տղան՝ Ուիլիըմը։ Բայց անակնկալ եւ անողոք հիւանդութիւն մը, երեք տարի ետք, պատճառ կը դառնայ Արմենակի մահուան։ Երեք տարեկանին, հօր մահէն ետք, մայրը կը ստիպուի իր դեռատի զաւակները յանձնել Օքլէնտ գտնուող Ֆրետ Ֆինչ (Fred Finch Orphanage) որբանոցին խնամքին, իսկ ինք աշխատանք կը գտնէ մերձակայ <nowiki/>[[Սան Ֆրանսիսքօ|Սան Ֆրանսիսքօ]] քաղաքին մէջ։ Քանի մը տարի ետք ընտանիքը կը վերամիանայ Ֆրեզնոյի մէջ, Սան Եովաքիմ Հովիտին շրջակայքը։ Անոնց կը միանայ նաեւ նոր այրիացած մեծ մայրը՝ Լիւսին, որ խոր ազդեցութիւն կը գործէ մանուկ Ուիլիըմի կազմաւորման վրայ։
+Որբ մանկութեան կեանքի դաժան պայմանները, որբանոցային կեանքը, Ֆրեզնոյի գեղեցիկ բնութիւնը եւ սովորական մարդոց պարզութիւնը կը շաղախեն Ուիլիըմի անսահման մարդկայնապաշտութիւնը։
+-ին, երբ մայրը իրեն կը յանձնէ հօր թուղթերէն ու տետրակներէն կազմուած ծրար մը, 14-ամեայ Ուիլիըմ կ'իմանայ, որ իր հայրը բանաստեղծ էր, բանաստեղծութիւններ գրած էր «հին հայրենիքի» լեզուով։
+-ին 18-ամեայ Ուիլիըմ, ապրուստի հոգերով, կը ստիպուի կեանքի ասպարէզ նետուիլ, կը դառնայ թերթավաճառ, հեռագրատան ցրուիչ եւ լրագրող, թղթատար, սեւագործ բանուոր եւ Սան Եովաքիմի ագարակներուն ու այգիներուն մէջ կ'աշխատի իբրեւ մշակ, կը հեռանայ հարազատ ամերիկա-հայկական Ֆրեզնոյէն ու կ'երթայ Սան Ֆրանսիսքօ: Կ'աշխատի իբրեւ հեռագրատան ծառայող, մարզային ապրանքներու խանութի վաճառող եւ պահեստի բանուոր, սակայն ոչ մէկ տեղ երկար կը մնայ, կ'ապրի վարձու սենեակներու մէջ<ref>[https://www.arasyayincilik.com/yazarlar/%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A8%D5%B4-%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6/ Ու. Սարոյեան]</ref>:
+Միաժամանակ՝ կանոնաւոր ուսման բացակայութեան, կը կլանուի ինքնադաստիարակութեամբ ու ինքնազարգացումով. անյագօրէն կը նուիրուի ամերիկեան եւ համաշխարհային գրականութեան գոհարներու ընթերցանութեան, յատկապէս սեփական՝ հայ ժողովուրդի հոգեմտաւոր մշակութային հարստութեան, աւանդոյթներուն, պատմութեան եւ շրջապատի հայկական կեանքին խուզարկու ուսանողը կը դառնայ։
+Սարոյեան մեծ կարօտ ունեցած է իր հօրենական ծննդավայրը տեսնելու (այս փափաքը կ'իրականացնէ 1964-ին, դէպի [[Թիֆլիս]] կատարած ճամբորդութեամբ)։  Մայիս [[1964 թուական|1964]]-ին, Ուիլիըմ Սարոյեան Պոլսոյ մէջ  ծանօթացած է [[Պետրոս Զօպեան]]ին, որ ուղեկցած է դէպի [[Բաղէշ|Պիթլիս]] իր ուղեւորութեան ընթացքին։ «Արաս» հրատարակած է Զօպեանի «Դէպի Պիթլիս Ուիլիըմ Սարոյեանի հետ» հատորը, ուր ան պատմած է այս ուղեւորութեան մասին<ref>[https://www.arasyayincilik.com/urun/%D5%A4%D5%A7%D5%BA%D5%AB-%D5%BA%D5%AB%D5%A9%D5%AC%D5%AB%D5%BD-%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A8%D5%B4-%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D5%BF/?v=ebe021079e5a Դէպի Պիթլիս Ուիլիըմ Սարոյեանի հետ]</ref>։
 == Սարոյեան Գրողը ==
+Թէեւ հայախօս, կը գրէ անգլերէն (1933-էն):
-Իր առաջին գիրքը՝ «Խիզախ Երիդասարդը Սաւառնող Մարզաձողին Վրայ», հռչակաւոր կը դարձնէ իր անունը։ «Կեանքիդ ժամանակը» թարգմանուած է բազմաթիւ լեզուներու։ Իր գլխաւոր գործերէն են նաեւ «Անունս Արամ Է» պատմուածքներու ժողովածուն եւ «Սիրտս Լեռներուն Մէջ» թատերախաղը։ Թէեւ հայախօս, գրած է անգլերէն (սկսած 1933-էն):
+-ին, Պոսթոնի [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հ.Յ.Դ.]] պաշտօնաթերթ «Հայրենիք» շաբաթաթերթի էջերուն, Սիրակ Կորեան ստորագրութեամբ լոյս կ'ընծայէ իր առաջին պատմուածքը։ Տարի մը ետք, լոյս կ'ընծայէ «Խիզախ պատանին թռչող ճօճաձողի վրայ եւ այլ պատմուածքներ» խորագիրով իր առաջին անգլերէն գիրքը, որ անմիջապէս լայն ժողովրդականութիւն կը գտնէ եւ մեծ հռչակ կ'ապահովէ 26-ամեայ արձակագիրին։
-[[Պատկեր:Saroyan.jpg|ձախից|մինի|160px|Սարոյեանը երիտասարդ տարիներուն]]
+{{քաղուածք|Ի՞նչն է յատկանշական Սարոյեանի պարագային իբրեւ գրողի: Սարոյեան բուռն է, պոռթկուն եւ խելացի. ան թախծոտ է, քնքուշ ու մարդկային. ան միամիտ կը ձեւանայ, սակայն բնաւ միամիտ չէ…։ Սարոյեան կ'ատէ դաժանութիւնն իր բոլոր դրսեւորումներով. ան կը յարգէ մարդկային արժանապատուութիւնն ու հպարտութիւնը»:|Քննադատ Պ. Ռասքոն}}
-Մինչեւ 70-ական տարիները, Սարոյեան արտադրած է մեծաթիւ գործեր՝ պատմուածք, վէպ, թատերակ, պատուաւոր տեղ մը բանալով իրեն՝ ամերիկեան գրականութեան մէջ: Հայեցի որոշ շունչ, երբեմն նաեւ հայկական հարցադրումներ ներկայ են Սարոյեանի գործերուն մէջ: Սարոյեանի գրականութիւնը ջերմ է եւ մարդասիրական.գրական կեանքի առաջին տասնամեակին Սարոյեան գրած է քանի մը հարիւր պատմուածք, որոնց մեծ մասը ամփոփուած են տասէ աւելի ժողովածուներու մէջ։ Սարոյեան յատկապէս կարճ պատմուածքի, նորավէպի ժանրին մէջ ներմուծած է տեղի ու ժամանակի իրողութեան հետ սերտօրէն կապուած ընկերային-հոգեբանական թարմ թեմաներ, արդիական հնչողութիւն ունեցող մարդասիրական բարոյական պատկերներ, պատումի նոր ձեւեր, քնարականութեամբ ու հիւմըրով լի հնչերանգներ, բնականութիւն եւ ճշմարտացիութիւն, պատկերներու ու կերպարներու գունագեղութիւն։ Ան թէեւ [[անգլերէն]] գրած է, բայց իր գործերուն ոգին զուտ հայկական է, իսկ կարգ մը գործերուն հերոսներն ալ՝ հայեր։ Ուիլիամ Սարոյեան ներշնչուած է իր հայկական միջավայրէն, «հին հայրենիք»ի կարօտէն, համամարդկային ազնիւ զգացումներէն: Ան ըսած է.«Ոգին, սակայն, որ զիս կը մղէ գրելու, հայոց ոգին է: Ուրեմն եւ` հայ գրող եմ»: Իր գործերը միշտ լաւ ընդունելութիւն գտած են Միացեալ Նահանգներու մէջ եւ թարգմանուած՝ բազմաթիւ լեզուներու: Սարոյեանի գրական ձեաւորման մէջ մեծ դեր կատարած է՝ ինքնակրթութիւնը, ամերիկեան եւ համաշխարհային գրականութեան ընթերցումը, հարազատ ժողովուրդի հոգեւոր մշակոյթի, աւանդութիւններու, պատմութեան տարրերու ժառանգումը, հայկական շրջապատի ազգային ինքնատիպութիւնը:
+-ին, Սարոյեան կ'այցելէ հայրենի հող՝ Արեւմտահայաստան, նաեւ՝ Խորհրդային Հայաստան, ուր շուտով մտերմութիւն կը հաստատէ [[Եղիշէ Չարենց|Ե. Չարենց]]<nowiki/>ի եւ <nowiki/>[[Մարտիրոս Սարեան|Մարտիրոս Սարեան]]<nowiki/>ի նման հայոց մեծերուն հետ։
+-ին, վեց օրուան ընթացքին կը գրէ «Քու կեանքիդ ժամերը», որուն շնորհիւ կ'արժանանայ Փուլիցերի եւ Նիւ Եորքի քննադատներու հեղինակաւոր գրական մրցանակներուն:
+-ին կը հրաժարի առաջին մրցանակէն՝ յայտարարելով, որ «Առեւտուրը իրաւունք չունի հովանաւորելու արուեստը»:
+Երկար ատեն կ'ապրի ու կը ստեղծագործէ <nowiki/>[[Փարիզ|Փարիզ]]<nowiki/>ի մէջ։
+Իր գրական կեանքին առաջին տասնամեակին, կը գրէ եւ իրերայաջորդ աւելի քան տասը հատորներով լոյս կ'ընծայէ քանի մը հարիւր պատմուածք։
+-ին կը զօրակոչուի բանակ, ուր կ'աշխատի զինուորական բեմագրութեանց ստեղծման վրայ: Ան պատերազմը կ'ընկալէ իբրեւ աղէտ եւ այդ նիւթը արտացոլուած է իր «Մարդկային կատակերգութիւն» վիպակին եւ «Ուեսլի Ճէքսընի արկածները» վէպին մէջ:
+-1960-ական թուականներուն դարձեալ կ'ապրի [[Եւրոպա|Եւրոպա]], ապա վերջնականապէս կը հաստատուի  Մ. Նահանգներ։ Այդ տարիներուն, ինքնակենսագրական նիւթի օգտագործումով՝ կը ստեղծէ հոգեբանական վիպակներու արժէքաւոր շարք մը:
+-ականներէն, կը նուիրուի յուշագրական գործերու ստեղծման: Յատկապէս ուշագրաւ են <nowiki/>[[Պեռնարտ Շօ|Պեռնարտ Շո]]<nowiki/>յի, <nowiki/>[[Չարլի Չափլին]]<nowiki/>ի, <nowiki/>[[Թոմաս Էլիոթ]]<nowiki/>ի եւ Եղիշէ Չարենցի նուիրուած էջերը, ինչպէս նաեւ՝ իր մտորումները՝ գրականութեան վերաբերեալ:
+Սարոյեան, կը ստեղծագործէ ամերիկեան գրականութեան աւանդներուն համահունչ, նաեւ՝ ամէն գոյնի եւ սեռի մարդ էակի հանդէպ անհուն սիրոյ պարզութեամբ եւ երգիծանքով կը փարի կեանքին ու աշխարհին, բայց յանուն մարդկութեան ժառանգութիւն մը կը ձգէ գեղարուեստական բարձրորակ գրականոււթիւն մը, ուր միշտ տիրական կը դառնայ ինքը՝ անվիճելիօրէն հայ Սարոյեանը, անվիճելիօրէն հայաշունչ իր աշխարհայեացքով։
+Սարոյեան միշտ հպարտութեամբ կը շեշտէ, որ անգլերէն գրելով եւ ամերիկեան միջավայրէն իր նիւթերը քաղելով հանդերձ՝ խորապէս ամերիկահայ գրող է ինք եւ անպայման մաս կը կազմէ հայ գրողներու տաղանդաշատ ընտանիքին<ref>[https://azator.gr/?p=10930 Ուիլիըմ Սարոյեան]</ref>։
+«Կեանքիդ ժամանակը» թարգմանուած է բազմաթիւ լեզուներու։ Իր գլխաւոր գործերէն են նաեւ «Անունս Արամ Է» պատմուածքներու ժողովածուն եւ «Սիրտս Լեռներուն Մէջ» թատերախաղը։
+[[Պատկեր:Saroyan.jpg|ձախից|մինի|160px|Սարոյեան երիտասարդ տարիներուն]]
+Մինչեւ 70-ական տարիները, Սարոյեան արտադրած է մեծ թիւով գործեր՝ պատմուածք, վէպ, թատերակ, պատուաւոր տեղ մը բանալով իրեն՝ ամերիկեան գրականութեան մէջ։
+Հայեցի որոշ շունչ, երբեմն նաեւ հայկական հարցադրումներ ներկայ են Սարոյեանի գործերուն մէջ։ Սարոյեանի գրականութիւնը ջերմ է եւ մարդասիրական։ Սարոյեան յատկապէս կարճ պատմուածքի, նորավէպի ժանրին մէջ ներմուծած է տեղի ու ժամանակի իրողութեան հետ սերտօրէն կապուած ընկերային-հոգեբանական թարմ թեմաներ, արդիական հնչողութիւն ունեցող մարդասիրական բարոյական պատկերներ, պատումի նոր ձեւեր, քնարականութեամբ ու հիւմըրով լի հնչերանգներ, բնականութիւն եւ ճշմարտացիութիւն, պատկերներու ու կերպարներու գունագեղութիւն։ Ան թէեւ [[անգլերէն]] գրած է, բայց իր գործերուն ոգին զուտ հայկական է, իսկ կարգ մը գործերուն հերոսներն ալ՝ հայեր։ Ուիլիըմ Սարոյեան ներշնչուած է իր հայկական միջավայրէն, «հին հայրենիք»ի կարօտէն եւ համամարդկային ազնիւ զգացումներէն: Ան ըսած է. «Ոգին, սակայն, որ զիս կը մղէ գրելու, հայոց ոգին է: Ուրեմն եւ` հայ գրող եմ»: Իր գործերը միշտ լաւ ընդունելութիւն գտած են Միացեալ Նահանգներու մէջ եւ թարգմանուած՝ բազմաթիւ լեզուներու:
+Սարոյեանի գրական ձեաւորման մէջ մեծ դեր կատարած է՝ ինքնակրթութիւնը, ամերիկեան եւ համաշխարհային գրականութեան ընթերցումը, հարազատ ժողովուրդին հոգեւոր մշակոյթին, աւանդութիւններուն, պատմութեան տարրերուն ժառանգումը եւ հայկական շրջապատին ազգային ինքնատիպութիւնը:
+Մեծանուն գրող Սարոյեան գրիչով կերտած է իր ապագայ կեանքը եւ իր տեղը գրաւած՝ անմահ գրողներու ցանկին մէջ։
+== Մահը ==
 Սարոյեան մահացած է Ֆրեզնօ։ Իր կտակին համաձայն՝ իր աճիւնին մէկ մասը փոխադրուած է [[Երեւան]], ուր թաղուած է «[[Կոմիտասի Անուան Պանթէոն]]»ին մէջ։
-Մեծանուն Գրագէտ Սարոյեան գրիչով կերտած է իր ապագայ կեանքը եւ իր տեղը գրաւած՝ անմահ գրողներու ցանկին մէջ։
 == Ստեղծագործութիւններ ==
-[[Պատկեր:W. Saroyan.jpg|մինի|ձախից|Ուիլիամ Սարոյեանի Հ.Հ. դրամանիշ]]
+[[Պատկեր:W. Saroyan.jpg|մինի|ձախից|Ուիլիըմ Սարոյեանի Հ.Հ. դրամանիշ]]
-* ''The Summer of Beautiful White Horse (Սպիտակ Ձիու Ամառը)'', 1938.
+* ''The Summer of Beautiful White Horse (Սպիտակ Ձիու Ամառը)'', 1938,
-* ''My name is Aram (Անունս Արամ է)'', 1940.
+* ''My name is Aram (Անունս Արամ է)'', 1940,
-* ''The Human Comedy (Մարդկային Կատակերգութիւն)'', 1943.
+* ''The Human Comedy (Մարդկային Կատակերգութիւն)'', 1943,
-* Մարդկային Կատակերգութիւն, Երեւան, 1959։
+* Մարդկային Կատակերգութիւն, Երեւան, 1959,
-* Վեսլի Ճեքսընի Արկածները, Երեւան, 1965։
+* Վեսլի Ճեքսընի Արկածները, Երեւան, 1965,
-* Ընտիր Երկեր, հատ. 1, Երեւան, 1986, հատ. 2, Եր.,1987, հատ. 3, Եր., 1988, հատ. 4, Եր., 1991։
+* Ընտիր Երկեր, հատ. 1, Երեւան, 1986, հատ. 2, Եր.,1987, հատ. 3, Եր., 1988, հատ. 4, Եր., 1991,
-* Երկեր /100 ամեակի առթիւ/, հատ. 1-3, Երեւան, 2008։
+* Երկեր /100 ամեակի առթիւ/, հատ. 1-3, Երեւան, 2008,
 * «Տղաք եւ Աղջիկներ»,
 * «Սիրտս Լեռներուն մէջ է» (թատերախաղ),
-* «Կեանքիդ Ժամանակը»(թատերախաղ) :
+* «Կեանքիդ Ժամանակը»(թատերախաղ),
 * «Հէ՛յ, ով կայ այդտեղ»(թատերախաղ),
 * «Քարանձաւի մարդիկ»(թատերախաղ),
 * «Կոտորածը Մանկանց»(թատերախաղ),
-* «Խաղողի Այգին»(թատերախաղ)
+* «Խաղողի Այգին»(թատերախաղ):
-== Ուիլիամ Սարոյեանի Յուշարձանը ==
+== Ուիլիըմ Սարոյեանի Յուշարձանը ==
-[[Պատկեր:Վիլյամ Սարոյանի արձանը.jpg|350px|մինի|աջից|Սարոյեանի յուշարձանը, Երեւան]]
+[[Պատկեր:Վիլյամ Սարոյանի արձանը.jpg|350px|մինի|աջից|Սարոյեանին յուշարձանը, [[Երեւան]]]]
--ին, «Համահայկական աշխարհագրական ասոցիացիա»ի հասարակական կազմակերպութեան նախաձեռնութեամբ՝ Երեւանի Մոսկովեան եւ [[Մաշտոցի Պողոտայ (Երեւան)|Մաշտոցի պողոտաներուն]] կից այգիին մէջ՝ Սայեաթ Նովայի յուշարձանի կողքին, տեղադրուած է Սարոյեանի յուշարձանը<ref name="ռռռ">{{cite web | url=http://hy.radiovaticana.va/storico/2008/12/01/%D5%AC%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B5_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A7%D5%B6_%D5%B0%D6%85%D5%B4-%D5%AB_%D5%BB%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%AD%D6%84_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE__%D5%99_%D5%99_%D5%A2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6/arm-248995 | title=Լուրեր հայ աշխարհէն}}</ref>:
+-ին, «Համահայկական աշխարհագրական ասոցիացիա»ի հասարակական կազմակերպութեան նախաձեռնութեամբ՝ Երեւանի Մոսկովեան եւ [[Մաշտոցի Պողոտայ (Երեւան)|Մաշտոցի պողոտաներուն]] կից այգիին մէջ՝ [[Սայեաթ-Նովա|Սայաթ Նովա]]<nowiki/>յի յուշարձանին կողքին, տեղադրուած է Սարոյեանի յուշարձանը<ref name="ռռռ">{{cite web | url=http://hy.radiovaticana.va/storico/2008/12/01/%D5%AC%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B5_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A7%D5%B6_%D5%B0%D6%85%D5%B4-%D5%AB_%D5%BB%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%AD%D6%84_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE__%D5%99_%D5%99_%D5%A2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6/arm-248995 | title=Լուրեր հայ աշխարհէն}}</ref>:
-Արձանին հեղինակն է ֆրանսաբնակ քանդակագործ՝ Դաւիթ Երեւանցին<ref name="ռռռ"/>, որ հեղինակն է նաեւ Փարիզի մէջ տեղադրուած Կոմիտասի յուշարձանին<ref name="ոոո">{{cite web | url=http://asbarez.com/arm/50054/%D5%A5%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AF%D5%A5%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%A8-%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AB-%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%A8%D5%B4/ | title=Երեւանի Կեդրոնը Կը Տեղադրուի Ուիլեըմ Սարոյեանի Յուշարձանը}}</ref>։
+Արձանին հեղինակն է ֆրանսաբնակ քանդակագործ [[Դաւիթ Երեւանցի]]<nowiki/>ն<ref name="ռռռ"/>, որ հեղինակն է նաեւ [[Փարիզ]]<nowiki/>ի մէջ տեղադրուած [[Կոմիտասի Յուշարձան (Փարիզ)|Կոմիտասի յուշարձան]]<nowiki/>ին<ref name="ոոո">{{cite web | url=http://asbarez.com/arm/50054/%D5%A5%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%AF%D5%A5%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A8-%D5%AF%D5%A8-%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AB-%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%A8%D5%B4/ | title=Երեւանի Կեդրոնը Կը Տեղադրուի Ուիլեըմ Սարոյեանի Յուշարձանը }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>։
-Ըստ ՀԿ-ի նախագահ Ռաֆայէլ Յովհաննիսեանի, յուշարձանի ձուլման աշխատանքները կատարուած են Փրակի մէջ<ref name="ոոո"/>։
+Ըստ ՀԿ-ի նախագահ Ռաֆայէլ Յովհաննիսեանին, յուշարձանին ձուլման աշխատանքները կատարուած են [[Փրակ]]<nowiki/>ի մէջ<ref name="ոոո"/>։
 Յուշարձանին ծախսերը ապահովուած են «Համահայկական աշխարհագրական ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպութեան կազմակերպած հանգանակութեան միջոցով<ref name="ոոո"/>:
-Նախաձեռնութիւնը իրականացուած է Ուիլիամ Սարոյեանի ծննդեան 100-ամեակին նուիրուած յոբելենական միջոցառումներու ծիրին մէջ<ref name="ռռռ"/>։
+Նախաձեռնութիւնը իրականացուած է Ուիլիըմ Սարոյեանի ծննդեան 100-ամեակին նուիրուած յոբելենական միջոցառումներու ծիրին մէջ<ref name="ռռռ"/>։
+== Սարոյեանական Խոհեր ==
+{{քաղուածք|Կ'ուզէի տեսնել այս աշխարհին վրայ որեւէ ուժ, որ բնաջնջէ այս սերունդը, այս փոքր ցեղին ժողովուրդը, որուն բոլոր պատերազմները` կռուած են եւ յաղթուած, կառոյցները` փշրուած, գրականութիւնը չէ կարդացուած, երաժշտութիւնը չէ լսուած եւ աղօթքներն ալ չեն պատասխանուած: Համարձակեցէ՛ք բնաջնջել Հայաստանը: Տեսէք, թէ կրնա՞ք: Աքսորեցէ՛ք դէպի անապատները առանց հացի եւ ջուրի, այրեցէ՛ք անոնց տուներն ու եկեղեցիները: Յետոյ տեսէ՛ք, թէ անոնք արդեօք կրկին չե՞ն խնդար, երգեր կամ աղօթեր: Որովհետեւ, երբ անոնց երկուքը աշխարհի որեւէ մասին մէջ հանդիպին, տեսէ՛ք, թէ անոնք արդեօք նոր Հայաստան մը չե՞ն ստեղծեր:|Ուիլիըմ Սարոյեան<ref>[https://www.aztagdaily.com/archives/398260 Սարոյեանական Խոհեր]</ref>}}
+{{քաղուածք|Ես հայերէն չեմ գրեր, բայց աշխարհին կը նայիմ հայերէն։|}}
+{{քաղուածք|Ան հայ կեանքի եւ մշակոյթի խորհրդանիշն էր, ինչ երկնքի տակ էլ որ գտնուէր։ Ես զգացի, որ Չարենց իմ եղբայրս է։ Ես սիրեցի զինք, հիացայ իրմով։ Ես հպարտ էի, որ հայրենակիցն եմ, իր արուեստակիցը։ Ես առյաւէտ հաւատարիմ կը մնամ Չարենցի յիշատակին:|}}
+{{քաղուածք|Պատերազմը ամենասարսափելի բանն է, ինքնապաշտպանութեան հաւասար չարիք, անոր համար բոլորը եւ մենք՝ գրողներս, ամէն ինչ պիտի ընենք պատերազմը կանխելու համար:|}}
+== Ուիլիըմ Սարոյեանի Մասին Թուրքիոյ Մէջ Նկարահանուած Ֆիլմ ==
+Հրանդ Տինքի եղբօր՝ Խոսրովի աղջկան, բեմադրիչ Լուսին Տինքի «Սարոյեանի երկիրը» ֆիլմը հասանելի է համացանցի միջոցով։ 2013-ին Թուրքիոյ մէջ ստեղծուած փաստագեղարուեստական այս ֆիլմը կը պատմէ անուանի ամերիկահայ գրող Ուիլիըմ Սարոյեանի հայրենիքի կարօտին, դէպի հայրենի Պիթլիս կատարած ուղեւորութեան եւ այդ հողերուն վրայ ժամանակին եղած իրադարձութիւններուն մասին<ref>[https://abakanews.org/wp-content/uploads/2020/05/ABAKA-MAY-11-2020.pdf Ոիլիըմ Սարոյեանի Մասին Թուրքիոյ Մէջ Նկարահանուած Ֆիլմ]</ref>:
+«Սարոյեանի երկիրը» ֆիլմը կը սկսի 1900-ականներու սկիզբը մեծ գրողին ընտանիքին գաղթի պատմութեամբ։ Ապա կը ներկայացուի անոր այցը այժմեան [[Թուրքիա]]՝ դէպի [[Էրզրում]], [[Աղրը]], [[Վան]] եւ հայրենի Պիթլիս։
+Ֆիլմին մէջ օգտագործուած են ինչպէս Սարոյեանի ընկերներուն վկայութիւնները, այնպէս ալ անոր ստեղծագործութիւնները, մօր եւ հօր պատմած պատմութիւններուն հիման վրայ գրի առնուած յուշագրութիւնները, որոնց մէջ արտացոլուած է հայրենիքի նկատմամբ կարօտը, խանդավառութիւնը սէրը, վիշտը, յոյսն ու յուսահատութիւնը։
+Սարոյեանի մայրը անոր միշտ ըսած է, որ մարդիկ Պիթլիսի մէջ խօսած են երեք լեզուներով «Քրտերէնը սիրտի, թրքերէնը երաժշտութեան, իսկ հայերէնը ցաւի ու վիշտի լեզու է»։ Պիթլիս կատարած այցին ընթացքին, սակայն, Սարոյեան կը համոզուի, որ Պիթլիսի մէջ մարդիկ արդէն կը խօսին միայն քրտերէն ու թրքերէն։ Իր հայրենի Պիթլիսը ան միշտ պատկերացուցած է իբրեւ երկիր մը, ուր «երեք ազգ համատեղ կ'ապրի», մինչդեռ Պիթլիս գալով՝ Սարոյեան հայերէն խօսող գէթ մէկ մարդու չի հանդիպիր:
+== Աղբիւրներ ==
+* [https://hairenikweekly.com/2018/08/31/36179 Ուիլիըմ Սարոյեան (1908-1981). Ամերիկեան Գրականութեան Հայատրոփ Մեծ Սիրտը]
+* [http://www.aztagdaily.com/archives/414149 Ուիլիըմ Սարոյեանի Այցելութիւնը «Ասպարէզ»-ի Խմբագրատուն]
+== Արտաքին յղումներ ==
+* [https://www.youtube.com/watch?v=QNESAN29j5s&t=171s Saroyan in (Western) Armenian: Two Short Stories (AUDIOBOOK) | Սարոյեանը՝ (արեւմտա)հայերէնով]
 == Ծանօթագրութիններ ==
 {{Ծնթ․ցանկ}}
-{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից|2017 թվականի [[Կաղապար:Օրվա հոդված/Մայիսի 19, 2017 թ.|մայիսի 19]]}}
 {{DEFAULTSORT:Սարոյեան, Ուիլիամ}}
-[[Կատեգորիա:1908 ծնունդներ]]
+[[Ստորոգութիւն:1908 ծնունդներ]]
-[[Կատեգորիա:1981 մահեր]]
+[[Ստորոգութիւն:1981 մահեր]]
-[[Կատեգորիա:Ֆրեզնօ ծնածներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Ֆրեզնօ ծնունդներ]]
-[[Կատեգորիա:Ֆրեզնօ մահացածներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Ֆրեզնօ մահեր]]
-[[Կատեգորիա:Ամերիկահայ գրողներներ (արւմտ․)]]
+[[Ստորոգութիւն:Ամերիկահայ գրողներներ]]
-[[Կատեգորիա:Ամերիկահայ թատերագիրներ (արւմտ․)]]
+[[Ստորոգութիւն:Ամերիկահայ թատերագիրներ]]
-[[Կատեգորիա:31 Օգոստոսի ծնածներ]]
+[[Ստորոգութիւն:31 Օգոստոսի ծնունդներ]]
-[[Կատեգորիա:18 Մայիսի մահացածներ]]
+[[Ստորոգութիւն:18 Մայիսի մահեր]]
+[[Ստորոգութիւն:Հայ գրողներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Հայ տղամարդ գրողներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Ամերիկահայ արձակագիրներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Հայ արձակագիրներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Հայ թատերագիրներ]]
+[[Ստորոգութիւն:Գրողներ այբբենական կարգով]]