Քորդավորներ
Արտաքին տեսք
(Վերահղված է Քորդավորից)
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Քորդավորների (լատին․՝ Chordata), կենդանիների տիպ։ Քորդավորները տարածված են ամբողջ երկրագնդով մեկ, տեսակների թիվը 43 հազար։ Մարմնի երկարությունը տատանվում է 2-3 սմ մինչև 35 մ սահմաններում։ Խիստ բազմազան, բազմաձև կենդանիներ են։ Ցածրակարգերի մեջ կան նստակյաց տեսակներ, բարձրակարգերն ակտիվ տեղափոխվում են։ Ունեն հետևյալ ընդհանուր հատկանիշները.
- Բոլորին բնորոշ է քորդան։ Ցածրակարգների մոտ այն պահպանվում է նույնիսկ հասուն շրջանում, իսկ բարձրակարգների մոտ այն փոխարինվում է ողնաշարով։ Քորդան ունի էնդոդերմային ծագում և առաջանում է սաղմնային աղիքից, իսկ ողնաշարը՝ մեզոդերմային։ Քորդայի փոխարինվելը հատվածավորված ողնաշարի ունի կարևոր էվոլուցիոն նշանակություն, դրա շնորհիվ մեծանում է ճկունությունը։
- Քորդայի վերևով ձգվում է նյարդային խողովակը, այն առաջանում է էկտոդերմից։ Նրա խոռոչը (նևրոցել) դիՖերենցված է երկու բաժնի՝ գլխային և մեջքային։ Սրանց մոտ ուժեղ արտահայտված է ցեֆալիզացիան։
- Բոլոր քորդավորներն ունեն գլխուղեղ։
- Ունեն խռիկային ճեղքեր։ Ջրային ձևերի խռիկային ճեղքերի միջնապատերի վրա զարգանում են խռիկները։ Ցամաքային ողնաշարավորների մոտ խռիկային ճեղքերը դիտվում են սաղմնային փուլում։ Թոքերը զարգանում են ըմպանի հետին մասի զույգ արտափքումներից։
- Սիրտը տեղադրված է մարմնի փորային կողմում՝ քորդայի և մարսողական խողովակի տակ։
- Քորդավորները երկրորդաբերանային կենդանիներ են, սաղմնային շրջանում գաստրոպորը կամ անհետանում է կամ վեր է ածվում անալ անցքի, իսկ նրա դիմաց բացվում է բերանային անցքը։
- Երկսիմետրիկ կենդանիներ են։
- Օրգանների դասավորությունը մետամեր է։
Դասակարգում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քորդավորները բաժանվում են հետևյալ ենթատիպերի՝
- Անգանգներ Acrania
- Պարեգոտավորներ կամ թրթուրաքորդավորներ Tunicata, Urochordata
- Գանգավորներ կամ ողնաշարավորներ Craniata, Vertebrata
Առաջինը և երկրորդը՝ ստորակարգ, իսկ երրորդը՝ բարձրակարգ ողնաշարավորներ են։