Բաղեղի լիգա

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Բաղեղի լիգա (անգլ.՝ The Ivy League), ամերիկյան մասնավոր ութ համալսարանների միավորում։ Համալսարանները գտնվում են ԱՄՆ-ի հյուսիսարևելյան յոթ նահանգներում։ Անվանումը կապված է բաղեղի թփերի հետ, որոնք ծածկում են համալսարանական հին շենքերը։ Լիգայի կազմի մեջ մտնող համալսարանները բարձր համարում ունեն և աչքի են ընկնում կրթության առաջնակարգ որակով։

Նկարագրություն

Պատմություն

«Բաղեղի լիգա» անվանումը ի սկզբանե տրվել է ԱՄՆ-ի հյուսիս-արևելքում տեղակայված մասնավոր ութ համալսարանների մարզական միավորմանը։ Եզրույթը հաճախ օգտագործվում է մատնանշելու համար ութ դպրոցները` որպես մեկ ընդհանուր միավորում։ Այն ենթադրում է կրթության բարձր որակ, ընդունելության մեծ մրցակցություն և պատկանելություն սոցիալական էլիտային։

«Բաղեղի լիգա» եզրը լայն տարածում է գտել 1954 թվականից, երբ ձևավորվել է մարզական NCAA Division I միավորումը, և ամերիկացիները սկսել են երկրպագել համալսարանական մարզական տարբեր թիմերի։ Ժամանակի ընթացքում «բաղեղի լիգա» հասկացությունը տարածվել է նրանում ընդգրկված համալսարանների այլ ոլորտների վրա ևս։

Լիգայի համալսարանները U.S. News & World Report ամսագրի տվյալներով մշտապես ընդգրկվում են ԱՄՆ-ի լավագույն 15 քոլեջների և համալսարանների ցանկում։ Այսպես` 2010 թվականին ԱՄՆ-ի լավագույն համալսարանների եռյակում ընդգրկվել են Հարվարդի, Եյլի և Փրինսթոնի համալսարանները, որոնք ներկայացնում են «Բաղեղի լիգան»^[1]։ Լիգայի համալսարանները ներառված են նաև աշխարհի ակադեմիական ամենահարուստ հաստատությունների ցանկում, ինչը գրավում է լավագույն ուսանողներին ու դասախոսներին։

Համալսարանները երկրի գիտական առաջատար հաստատություններն են, որոնք ունեն ֆինանսավորման տարբեր աղբյուրներ։ Օրինակ` Հարվարդի և Եյլի համալսարանները 2014 թվականին գիտական հետազոտությունների համար տրամադրել են համապատասխանաբար 36.4 և 23.9 միլիարդ դոլար^[2]։

Լիգայի անդամ համալսարաններ

Ստորև ներկայացվում են «Բաղեղի լիգայի» անդամ հանդիսացող համալսարանները այբբենական կարգով.

Բրաունի համալսարան (անգլ.՝ Brown University) - քաղաք Փրովիդենս, Ռոդ Այլենդի նահանգ։ Հիմնադրվել է 1764 թվականին Ռոդ Այլենդի քոլեջ անվանումով։
Դարտմուտի քոլեջ (անգլ.՝ Dartmouth College) - Հաննովեր, Նյու Հեմփշիրի նահանգ։ Հիմնադրվել է 1769 թվականին։
Եյլի համալսարան (անգլ.՝ Yale University) - Նյու Հեյվըն, Կոնեկտիկուտ նահանգ։ Հիմնադրվել է 1701 թվականին «Կոլեգիալ դպրոց» անվանումով։
Կոլումբիայի համալսարան (անգլ.՝ Columbia University) - Նյու Յորք, Նյու Յորք նահանգ։ Հիմնադրվել է 1754 թվականին «Արքայական քոլեջ» անվանումով։
Կոռնելի համալսարան (անգլ.՝ Cornell University) - Իթակա, Նյու Յորք նահանգ։ Հիմնադրվել է 1865 թվականին։
Հարվարդի համալսարան (անգլ.՝ Harvard University) - Քեմբրիջ, Մասաչուսեթս նահանգ։ Հիմնադրվել է 1636 թվականին։
Փենսիլվանիայի համալսարան (անգլ.՝ University of Pennsylvania) - Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա նահանգ։ Հիմնադրվել է 1740 թվականին «Ֆիլադելֆիայի ակադեմիա» անունով։
Փրինսթոնի համալսարան (անգլ.՝ Princeton University) - Փրինսթոն, Նյու Ջերսի նահանգ։ Հիմնադրվել է 1746 թվականին «Նյու Ջերսիի քոլեջ» անվանումով։

Անվան ծագում

Բաղեղի մասին հիշատակումը, որը վերաբերում է քոլեջներին, արձանագրվել է մարզական լրագրող Սթենլի Վուդվարդի հոդվածում (անգլ.՝ Stanley Woodward, (1895-1965)):

A proportion of our eastern ivy colleges are meeting little fellows another Saturday before plunging into the strife and the turmoil.

- Stanley Woodward, New York Tribune, October 14, 1933, describing the football season

«Բաղեղի լիգա» արտահայտության ծագման մասին վկայում է հետևյալ պատմությունը. մարզական մի լրագրող խմբագրությունից հանձնարարություն է ստանում մեկնաբանելու Կոլումբիայի և Փենսիլվանիայի համալսարանական թիմերի մեջ կայանալիք խաղը ամերիկյան ֆուտբոլից։ Կարծելով, որ խաղը լինելու է անհետաքրքիր` լրագրողը նշել է, որ ինքը ստիպված է լինելու տեսնել, թե «ինչպես է աճում բաղեղը»։ Մեկ ուրիշ լրագրող, սխալ հասկանալով լսածը, համալսարանների խումբն անվանում է «Բաղեղի լիգա»։