Jump to content

«Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբ
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
 
(44 intermediate revisions by 6 users not shown)
Տող 6. Տող 6.
}}
}}


'''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան''', '''ԳԱԱ''' կամ '''ՀՀ ԳԱԱ''' հապավումով, բարձրագույն պետական ինքնակառավարվող ոչ առևտրային հաստատություն է, որի նախագահությունը գտնվում է [[Երևան]]ում։
'''Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան''', '''ԳԱԱ''' կամ '''ՀՀ ԳԱԱ''' հապավումով, բարձրագույն պետական ինքնակառավարվող ոչ առևտրային հաստատություն է, որի նախագահությունը գտնվում է [[Երևան]]ում։


Այն կազմակերպում և իրականացնում է [[հիմնարար գիտություն|հիմնարար]] և [[կիրառական գիտություն|կիրառական]] գիտական [[հետազոտություն]]ներ, և համակարգում է հանրապետությունում կատարվող հիմնարար հետազոտությունները։ ԳԱԱ-ն նաև ծառայում է որպես ՀՀ իշխանության բարձրագույն մարմինների պաշտոնական գիտական խորհրդական։
Այն կազմակերպում և իրականացնում է [[հիմնարար գիտություն|հիմնարար]] և [[կիրառական գիտություն|կիրառական]] գիտական [[հետազոտություն]]ներ, և համակարգում է հանրապետությունում կատարվող հիմնարար հետազոտությունները։ ԳԱԱ-ն նաև ծառայում է որպես Հայաստանի իշխանության բարձրագույն մարմինների պաշտոնական գիտական խորհրդական։


ՀՀ ԳԱԱ-ն 1943 թվականին հիմնադրված Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իրավահաջորդն է դարձել 1993 թվականից։
ՀՀ ԳԱԱ-ն 1943 թվականին հիմնադրված Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իրավահաջորդն է դարձել 1993 թվականից։
Տող 14. Տող 14.
== Պատմություն ==
== Պատմություն ==
{{Տես|ԳԱԱ հիմնադիր ակադեմիկոսների ցանկ}}
{{Տես|ԳԱԱ հիմնադիր ակադեմիկոսների ցանկ}}
1943 թվականի նոյեմբերի 10-ին<ref name="historyrussia">{{Cite web |url=http://docs.historyrussia.org/ru/nodes/296633-postanovlenie-sovnarkoma-armyanskoy-ssr-ob-organizatsii-akademii-nauk-armyanskoy-ssr-10-noyabrya-1943-g |title=Постановление Совнаркома Армянской ССР «Об организации Академии наук Армянской ССР». 10 ноября 1943 г. |last=ИнфоРост |first=Н. П. |website=docs.historyrussia.org |accessdate=2022-11-11}}</ref> հիմնադրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան՝ 1935 թվականից գործող [[ԱրմՖԱՆ|ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի հայկական մասնաճյուղի]] (ԱրմՖԱՆ հապավումով) հիման վրա։ Նրա հիմնադիր ակադեմիկոսներն են եղել [[Հովսեփ Օրբելի]]ն, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը, և [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը։ Հովսեփ Օրբելին ընտրվել է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ և նախագահել մինչև 1947 թվականը, որից հետո ԳԱԱ նախագահ է դարձել Վիկտոր Համբարձումյանը մինչ 1993 թվական։
1943 թվականի նոյեմբերի 10-ին<ref name="historyrussia">{{Cite web |last=ИнфоРост |first=Н. П. |title=Постановление Совнаркома Армянской ССР «Об организации Академии наук Армянской ССР». 10 ноября 1943 г. |url=http://docs.historyrussia.org/ru/nodes/296633-postanovlenie-sovnarkoma-armyanskoy-ssr-ob-organizatsii-akademii-nauk-armyanskoy-ssr-10-noyabrya-1943-g |accessdate=2022 թ․ նոյեմբերի 11 |website=docs.historyrussia.org}}</ref> հիմնադրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան՝ 1935 թվականից գործող [[ԱրմՖԱՆ|ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի հայկական մասնաճյուղի]] (ԱրմՖԱՆ հապավումով) հիման վրա։ Նրա հիմնադիր ակադեմիկոսներն են եղել [[Հովսեփ Օրբելի]]ն, [[Ստեփան Մալխասյանց]]ը, և [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը։ Հովսեփ Օրբելին ընտրվել է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ և նախագահել մինչև 1947 թվականը, որից հետո ԳԱԱ նախագահ է դարձել Վիկտոր Համբարձումյանը մինչ 1993 թվական։


1993 թվականին, Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, և այդ թվականից մինչ 2007 թվական նրա նախագահն է եղել [[Ֆադեյ Սարգսյան]]ը, իսկ 2007 թվականի փետրվարի 19–ին այդ պաշտոնում ընտրվել է [[Ռադիկ Մարտիրոսյան]]ը։ 2021 թվականի հուլիսի 28-ից այդ պաշտոնում ընտրվել է [[Աշոտ Սաղյան]]ը։
1993 թվականին, Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, և այդ թվականից մինչ 2007 թվական նրա նախագահն է եղել [[Ֆադեյ Սարգսյան]]ը, իսկ 2007 թվականի փետրվարի 19–ին այդ պաշտոնում ընտրվել է [[Ռադիկ Մարտիրոսյան]]ը։ 2021 թվականի հուլիսի 28-ից այդ պաշտոնում ընտրվել է [[Աշոտ Սաղյան]]ը։
Տող 20. Տող 20.
2005 թ. ակադեմիան վերանվանվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։
2005 թ. ակադեմիան վերանվանվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։


2011 թ. դեկտեմբերի 29-ին ՀՀ Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմակերպվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» ոչ առևտրային կազմակերպության։
2011 թ. դեկտեմբերի 29-ին Հայաստանի Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմակերպվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» ոչ առևտրային կազմակերպության։


ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի շենքը կառուցվել է 1955 թվականին։ Շենքը վերանորոգվել է 2009 թվականին ՀՀ նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ ու «[[Տաշիր (հիմնադրամ)|Տաշիր]]» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով<ref>{{cite web|url=https://news.am/arm/news/7659.html|title=Գիտությունների ազգային ակադեմիայում հիմնանորոգումից հետո վերաբացվեց նիստերի դահլիճը|accessdate=2009 թ․ դեկտեմբերի 26–ին}}</ref>։
Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի շենքը կառուցվել է 1955 թվականին։ Շենքը վերանորոգվել է 2009 թվականին Հայաստանի նախագահ [[Սերժ Սարգսյան]]ի նախաձեռնությամբ ու «[[Տաշիր (հիմնադրամ)|Տաշիր]]» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով<ref>{{Cite web |title=Գիտությունների ազգային ակադեմիայում հիմնանորոգումից հետո վերաբացվեց նիստերի դահլիճը |url=https://news.am/arm/news/7659.html |accessdate=2009 թ․ դեկտեմբերի 26–ին}}</ref>։


== Կառուցվածք ==
== Կառուցվածք ==
Տող 31. Տող 31.
Այն ունի գիտության բնագավառների հինգ բաժանմունքներ՝
Այն ունի գիտության բնագավառների հինգ բաժանմունքներ՝


* Մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունք<ref>{{Cite web |url=https://www.sci.am//divsview.php |title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |last=ակադեմիա |first=ՀՀ գիտությունների ազգային |website=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |accessdate=2022-11-15}}</ref> - ներառում է 3 գիտական կազմակերպություն
* [https://www.sci.am/divsview.php?id=1&langid=1#top Մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունք] - ներառում է 3 գիտական կազմակերպություն
* [http://math.sci.am/hy Մաթեմատիկայի Ինստիտուտ]
* [http://math.sci.am/hy Մաթեմատիկայի Ինստիտուտ]
* [[ՀՀ ԳԱԱ Մեխանիկայի ինստիտուտ|Մեխանիկայի ինստիտուտ]]
* [[ՀՀ ԳԱԱ Մեխանիկայի ինստիտուտ|Մեխանիկայի ինստիտուտ]]
* [https://iiap.sci.am/index.php?p=13&langcode=2 Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ]
* Ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=https://www.sci.am//orgsview.php |title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |last=ակադեմիա |first=ՀՀ գիտությունների ազգային |website=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |accessdate=2022-11-15}}</ref>
* Ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի բաժանմունք<ref>{{Cite web |url=https://www.sci.am//divsview.php |title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |last=ակադեմիա |first=ՀՀ գիտությունների ազգային |website=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |accessdate=2022-11-15}}</ref> - ներառում է 4 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝
* [https://www.sci.am/divsview.php?id=2&langid=1#top Ֆիզիկայի և աստղաֆիզիկայի բաժանմունք] - ներառում է 4 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝
** [[Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարան]] (ԲԱԱ), գ. [[Բյուրական]]
** [[Բյուրականի աստղաֆիզիկական աստղադիտարան]] (ԲԱԱ), գ. [[Բյուրական]]
** [[Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ]] (ՌՖԷԻ), ք. [[Աշտարակ]]
** [[Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ]] (ՌՖԷԻ), ք. [[Աշտարակ]]
** [[Ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտ]] (ՖԿՊԻ), ք. [[Երևան]]
** [[Ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտ]] (ՖԿՊԻ), ք. [[Երևան]]
** [[Միքայել Տեր-Միքայելյանի անվան Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտ]] (ՖՀԻ), ք. Աշտարակ
** [[Միքայել Տեր-Միքայելյանի անվան Ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտ]] (ՖՀԻ), ք. Աշտարակ
* [[Բնական գիտություններ]]ի բաժանմունք - ներառում է 8 գիտական կազմակերպություն
* [https://www.sci.am/divsview.php?id=3&langid=1#top Բնական գիտությունների բաժանմունք] - ներառում է 8 գիտական կազմակերպություն
* [https://www.sci.am/m/orgsview.php?id=10&langid=1 Էկոլոգանոոսֆերային հետազոտությունների կենտրոն]
* Էկոլոգանոոսֆերային հետազոտությունների կենտրոն<ref>{{Cite web |url=http://www.cens.am/ |title=CENS | Center for Ecological-Noosphere Studies National Academy of Sciences, RA |website=www.cens.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [http://www.biochem.sci.am/ Հր․ Բունիաթյանի անվան կենսաքիմիայի ինստիտուտ]
* Հր․ Բունիաթյանի անվան կենսաքիմիայի ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://www.biochem.sci.am/ |title=Institute of Biochemistry |website=www.biochem.sci.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* Ա․Լ․ Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտ
* [[ՀՀ ԳԱԱ բուսաբանության ինստիտուտ|Ա․Լ․ Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտ]]
* Գ․Ս․ Դավթյանի անվան հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=https://www.sci.am//orgsview.php |title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |last=ակադեմիա |first=ՀՀ գիտությունների ազգային |website=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [[Գ. Դավթյանի անվան հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտ|Գ․Ս․ Դավթյանի անվան հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտ]]
* «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական կենտրոն<ref>{{Cite web |url=https://www.armbiotech.am/en |title=SCIENTIFIC AND PRODUCTION CENTER “ARMBIOTECHNOLOGY” NAS RA |website=www.armbiotech.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [[Հայկենսատեխնոլոգիա գիտաարտադրական կենտրոն|«Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական կենտրոն]]
* Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://www.molbiol.sci.am/ |title=Home page |website=www.molbiol.sci.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [[ՀՀ ԳԱԱ մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտ|Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտ]]
* Լ․Ա․ Օրբելու անվան ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://www.physiol.sci.am/ |title=Institute of Physiology |website=www.physiol.sci.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [[Լևոն Օրբելու անվան ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտ|Լ․Ա․ Օրբելու անվան ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտ]]
* [https://www.sci.am/orgsview.php?id=20&langid=1 Կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոն]
* Կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոն<ref>{{Cite web |url=http://www.sczhe.sci.am/ |title=ՀՀ ԳԱԱ ԿՀԷԳԿ |website=www.sczhe.sci.am |accessdate=2022-11-16}}</ref>
* [https://www.sci.am/divsview.php?id=4&langid=1#top Քիմիայի և Երկրի մասին գիտությունների բաժանմունք] - ներառում է 8 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝

⚫
**[http://www.stcopc.sci.am/ Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոն]
* Քիմիայի և Երկրի մասին գիտությունների բաժանմունք<ref>{{Cite web |url=https://www.sci.am//divsview.php |title=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |last=ակադեմիա |first=ՀՀ գիտությունների ազգային |website=ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա |accessdate=2022-11-15}}</ref> - ներառում է 8 գիտական կազմակերպություն։ Դրանք են՝
⚫
**[[Օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոն]]
**[[Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ|Լ.Մնջոյանի անվան Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]]
**[[Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ|Լ.Մնջոյանի անվան Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]]
** [[Օրգանական քիմիայի ինստիտուտ]]
** [https://ichph.am Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ]
** [https://www.sci.am/orgsview.php?id=28&langid=1 Մ․Գ․ Մանվելյանի անվան ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի ինստիտուտ]
** [[Մոլեկուլի կառույցի ուսումնասիրությունների կենտրոն]]
⚫
** [[Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ]]
** [[Ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի ինստիտուտ]]
**[[ՀՀ ԳԱԱ Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ|Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ]]
**[[ՀՀ ԳԱԱ Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ|Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ]]
**[[Ա. Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ|Ա.Նազարովի անվան Երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ]]
**[[Ա. Նազարովի անվան երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ|Ա.Նազարովի անվան Երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտ]]
* [[Հումանիտար գիտություններ]]ի բաժանմունք - ներառում է 10 գիտական կազմակերպություն
* [https://www.sci.am/divsview.php?id=5&langid=1#top Հումանիտար գիտությունների բաժանմունք] - ներառում է 10 գիտական կազմակերպություն՝
** [http://www.academhistory.am Պատմության ինստիտուտ]
* Պատմության ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://www.academhistory.am/hy/ |title=Գլխավոր |website=www.academhistory.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [https://economics.sci.am/ Մ․ Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտ]
* Փիլիսոփայության,սոցիոլոգիայի և իրավունքի ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://ipsl.sci.am/ |title=ՀՀ ԳԱԱ Փիլիսոփայության, սոցիոլոգիայի և իրավունքի ինստիտուտ |language=hy-AM |accessdate=2022-11-25}}</ref>
* Մ․ Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=https://economics.sci.am/ |title=ՀՀ ԳԱԱ Մ. Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտ | |language=hy-AM |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [[Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ]]<ref>{{Cite web |title=ՀՀ ԳԱԱ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶԳԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ |url=https://iae.am |accessdate=2022 թ․ նոյեմբերի 25}}</ref>
⚫
** [[ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտ|Արևելագիտության ինստիտուտ]]<ref>{{Cite web |title=Institute of Oriental Studies |url=http://orient.sci.am/ |accessdate=2022 թ․ նոյեմբերի 25}}</ref>
* Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=https://iae.am/hy |title=ՀՀ ԳԱԱ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶԳԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ |website=ՀՀ ԳԱԱ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶԳԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ |language=hy |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [[ՀՀ ԳԱԱ Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ|Հր․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ]]<ref>{{Cite web |title=Հր․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ |url=http://language.sci.am/ |accessdate=2023 թ․ հունվարի 23}}</ref>
⚫
* Արևելագիտության ինստիտուտ <ref>{{Cite web |url=http://orient.sci.am/ |title=Institute of Oriental Studies |website=orient.sci.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [http://litinst.sci.am/am/ Մ․ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտ]
* Հր․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://language.sci.am/ |title=. | language.sci.am |website=language.sci.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
* Մ․ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://litinst.sci.am/am/ |title=Մեր մասին | ՀՀ ԳԱԱ ՄԱՆՈՒԿ ԱԲԵՂՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ |website=litinst.sci.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [[ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտ|Արվեստի ինստիտուտ]]<ref>{{Cite web |title=ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտ |url=http://arts.sci.am/ |accessdate=2022 թ․ նոյեմբերի 25}}</ref>
** [http://www.shirakcenter.sci.am Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն]
* Արվեստի ինստիտուտ<ref>{{Cite web |url=http://arts.sci.am/ |title=ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտ |website=arts.sci.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
** [https://www.encyclopedia.am/about.php "Հայկական հանրագիտարան" հրատարակչություն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221206011030/https://encyclopedia.am/about.php |date=2022-12-06 }}
* Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն<ref>{{Cite web |url=http://www.shirakcenter.sci.am/ |title=ՀՀ ԳԱԱ ՇՀՀԿ |website=www.shirakcenter.sci.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>
* "Հայկական հանրագիտարան" հրատարակչություն<ref>{{Cite web |url=https://www.encyclopedia.am/about.php |title=Հայկական Հանրագիտարան |website=www.encyclopedia.am |accessdate=2022-11-25}}</ref>


Սույն գիտությունների բաժանմունքներում գործում են տարբեր գիտական ուղղությունների խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահության առընթեր նաև գոյություն ունեն գիտահրատարակչական խորհուրդ, [[հաշվողական տեխնիկա]]յի հանձնաժողով, [[էներգետիկա]]յի պրոբլեմային գիտական խորհուրդ, և [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] պահպանության փորձագիտական հանձնաժողով։
Սույն գիտությունների բաժանմունքներում գործում են տարբեր գիտական ուղղությունների խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահության առընթեր նաև գոյություն ունեն գիտահրատարակչական խորհուրդ, [[հաշվողական տեխնիկա]]յի հանձնաժողով, [[էներգետիկա]]յի պրոբլեմային գիտական խորհուրդ, և [[Սևանա լիճ|Սևանա լճի]] պահպանության փորձագիտական հանձնաժողով։


ԳԱԱ Նախագահությանն առընթեր գործում են՝ [[<ref>{{Cite web |title=ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան |url=https://www.flib.sci.am/ |accessdate=2023 թ․ հունվարի 23}}</ref> րան|Հիմնարար գիտական գրադարանը]], [[ՀՀ ԳԱԱ գիտակրթական միջազգային կենտրոն|Գիտակրթական միջազգային կենտրոնը]]<ref>{{Cite web |title=ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն |url=https://www.isec.am/ |accessdate=2023 թ․ հունվարի 23}}</ref>, «Գիտություն» հրատարակչական-արտադրական միավորումը, տպարանը, ՀՀ ԳԱԱ գիտության զարգացման հիմնադրամը<ref>{{Cite web |title=ՀՀ ԳԱԱ գիտության զարգացման հիմնադրամ |url=http://sdfund.sci.am/ |accessdate=2023 թ․ հունվարի 23}}</ref>, Հայագիտական ուսումնասիրությունները ֆինանսավորող համահայկական հիմնադրամը, Վիկտոր Համբարձումյանի անվան մրցանակի շնորհման միջազգային կոմիտեն, Հայկական ազգային տեղեկատվական կետ HORIZON 2020-ը, Հայաստանի ակադեմիական գիտահետազոտական կոմպյուտերային ցանցը։
ԳԱԱ-ի շենքին առընթեր գործում են [https://www.flib.sci.am/ Հիմնարար գիտական գրադարան], [http://www.isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm Գիտակրթական միջազգային կենտրոն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130315084111/http://isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm |date=2013-03-15 }}, «Գիտություն» հրատարակչական-արտադրական միավորումը և տպարանը, ինչպես նաև այլ ծառայություններ։


=== Անձնակազմ ===
=== Անձնակազմ ===
Տող 105. Տող 101.
[[Աշոտ Սաղյան|Սաղյան Աշոտ Սերոբի]] (ապիրիլի 7, 1957թ), քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր(1997), պրոֆեսոր(2003), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (թղթակից անդամ՝ 2006 թվականից), 2021 թվականի հուլիսի 28-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահ։
[[Աշոտ Սաղյան|Սաղյան Աշոտ Սերոբի]] (ապիրիլի 7, 1957թ), քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր(1997), պրոֆեսոր(2003), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (թղթակից անդամ՝ 2006 թվականից), 2021 թվականի հուլիսի 28-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահ։


[[1978]] թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան|Երևանի պետական համալսարանը]]։ 1979 թվականից [[Հայկենսատեխնոլոգիա գիտաարտադրական կենտրոն|ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտահետազոտական կենտրոնի]] տնօրեն (նախկինում ԽՍՀ մանրէաբանական արդյունաբերության Նախարարության «Ամինաթթուների տեխնոլոգիական ԳՀԻ»), [[1986]] թվականից Կենսատեխնոլոգիա ԳՀԻ ամինաթթուների նմանակների և ածանցյալների սինթեզի լաբորատորիայի վարիչ, [[2000]] թվականից՝ տնօրեն, միաժամանակ, [[2003]] թվականից՝ ԵՊՀ դեղագործական քիմիայի ամբիոնի վարիչ, [[2001]] թվականից՝ [[ՉԺՀ]] [[Սինցզյան|Սինցզյանի մարզի]] ԳԱ Մանրէաբանության ինստիտուտի գիտական խորհրդատու և ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզի լաբորատորիայի հիմնադիր-ղեկավար։
[[1978]] թվականին ավարտել է [[Երևանի պետական համալսարան]]ը։ 1979 թվականից [[Հայկենսատեխնոլոգիա գիտաարտադրական կենտրոն|ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտահետազոտական կենտրոնի]] տնօրեն (նախկինում ԽՍՀ մանրէաբանական արդյունաբերության Նախարարության «Ամինաթթուների տեխնոլոգիական ԳՀԻ»), [[1986]] թվականից Կենսատեխնոլոգիա ԳՀԻ ամինաթթուների նմանակների և ածանցյալների սինթեզի լաբորատորիայի վարիչ, [[2000]] թվականից՝ տնօրեն, միաժամանակ, [[2003]] թվականից՝ ԵՊՀ դեղագործական քիմիայի ամբիոնի վարիչ, [[2001]] թվականից՝ [[ՉԺՀ]] [[Սինցզյան|Սինցզյանի մարզի]] ԳԱ Մանրէաբանության ինստիտուտի գիտական խորհրդատու և ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզի լաբորատորիայի հիմնադիր-ղեկավար։


==== Փոխնախագահ ====
==== Փոխնախագահ ====
[[Հրանտ Մաթևոսյան (ռադիոֆիզիկոս)|Մաթևոսյան Հրանտ Հենրիկի]] (ծնված [[1947]], Երևան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիայի քարտուղար՝ 2011 թվականից։ Ռադիոֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (1997), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2010), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2011 թվականից), Գիտության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն (2007 թվականից), Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տեսական ֆիզիկայի բաժնի վարիչ (2006 թվականից)։ Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1970)։ Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։
[[Հրանտ Մաթևոսյան (ռադիոֆիզիկոս)|Հրանտ Մաթևոսյան]] (ծնված [[1947]], Երևան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիայի քարտուղար՝ 2011 թվականից։ Ռադիոֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (1997), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2010), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2011 թվականից), Գիտության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն (2007 թվականից), Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տեսական ֆիզիկայի բաժնի վարիչ (2006 թվականից)։ Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1970)։ Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։


==== Ակադեմիկոս-քարտուղար ====
==== Ակադեմիկոս-քարտուղար ====
Տող 114. Տող 110.


== Միջազգային գիտական համագործակցություն ==
== Միջազգային գիտական համագործակցություն ==
ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցության պայմանագրեր ունի մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների հետ, որոնք են [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա|Ռուսաստանը]], [[Վրաստանի գիտությունների ակադեմիա|Վրաստանը]], [[Բելառուսի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Բելառուսը]], [[Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Ուկրաինան]], [https://science.gov.tm/en/ Թուրքմենստանը], [[Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա|Հունգարիան]], [[Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա|Չինաստանը]], և [[Մեծ Բրիտանիայի թագավորական ընկերություն|Մեծ Բրիտանիան]]։
ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցության պայմանագրեր ունի մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների հետ, որոնք են [[Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա|Ռուսաստանը]], [[Վրաստանի գիտությունների ակադեմիա|Վրաստանը]], [[Բելառուսի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Բելառուսը]], [[Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա|Ուկրաինան]], [https://science.gov.tm/en/ Թուրքմենստանը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211102112322/https://science.gov.tm/en/ |date=2021-11-02 }}, [[Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա|Հունգարիան]], [[Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա|Չինաստանը]], և [[Մեծ Բրիտանիայի թագավորական ընկերություն|Մեծ Բրիտանիան]]։


ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Գերմանիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Նեդեռլանդներ]]ի, [[Իսրայել]]ի, [[Իրան]]ի, [[Կիպրոս]]ի, [[Մեքսիկա]]յի և այլ երկրների գիտական կենտրոնների հետ։
ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Գերմանիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Նեդեռլանդներ]]ի, [[Իսրայել]]ի, [[Իրան]]ի, [[Կիպրոս]]ի, [[Մեքսիկա]]յի և այլ երկրների գիտական կենտրոնների հետ։
Տող 121. Տող 117.


== Հրատարակչական գործունեություն ==
== Հրատարակչական գործունեություն ==
[[Պատկեր:Գիտություն2.jpg|մինի|«[[Գիտություն (թերթ)|Գիտություն]]» թերթ]]

ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական տպագիր և էլեկտրոնային ամսագրեր.
ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական տպագիր և էլեկտրոնային ամսագրեր.


Տող 140. Տող 136.
# [[Հայկական տնտեսագիտական հանդես]]
# [[Հայկական տնտեսագիտական հանդես]]
# [[Նեյրոքիմիա (հանդես)]]<br />ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական էլեկտրոնային հանդեսներ՝
# [[Նեյրոքիմիա (հանդես)]]<br />ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական էլեկտրոնային հանդեսներ՝
# [[Ֆիզիկայի հայկական հանդես|Հայկական ֆիզիկական հանդես]]
# [[Ֆիզիկայի հայկական հանդես]]
# [[Հայկական մաթեմատիկական հանդես]]
# [[Հայկական մաթեմատիկական հանդես]]
# [[Հիմնարար հայագիտություն]]
# [[Հիմնարար հայագիտություն]]
Ակադեմիան 1993 թվականից նաև հրատարակում է [[Գիտություն (թերթ)|Գիտություն]] թերթը։
Ակադեմիան 1993 թվականից նաև հրատարակում է «[[Գիտություն (թերթ)|Գիտություն]]» թերթը։


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
Տող 149. Տող 145.


== Արտաքին հղումներ ==
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.sci.am/index.php?langid=2 Պաշտոնական կայք]
* [https://sci.am Պաշտոնական կայք]
⚫
* [https://ichph.am Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ]
* [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ մաթեմատիկայի ինստիտուտ]
* [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ մաթեմատիկայի ինստիտուտ]
* [http://iiap.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Ինֆորմատիկայի և Ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ]
* [https://iae.am Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ]
⚫
* [https://flib.sci.am Հիմնարար գիտական գրադարան]
* [http://www.isec.am/ ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն]
⚫
* [http://www.flib.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան]
⚫
* [https://avproduction.am/?ln=am&page=culture&id=7 Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա]
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=213}}
{{ՀՍՀ|հատոր=1|էջ=213}}
{{ՀՀ ԳԱԱ հիմնադիր անդամներ}}


{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}


[[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա| ]]
[[Կատեգորիա:Գիտությունների ազգային ակադեմիաներ]]
[[Կատեգորիա:Գիտությունների ազգային ակադեմիաներ]]
[[Կատեգորիա:Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]]
[[Կատեգորիա:Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով պարգևատրված կազմակերպություններ]]
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ ԳԱ]]
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ ԳԱ]]
⚫
[[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա| ]]

Ընթացիկ տարբերակը 13:26, 30 Մայիսի 2024-ի դրությամբ

Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա
Изображение логотипа
ՀապավումՀՀ ԳԱԱ
Տեսակգիտությունների ակադեմիա և ազգային ակադեմիա
Հիմնադրվել էնոյեմբերի 10, 1943[1]
Անդամ էԱսիայի գիտությունների ակադեմիաների և միությունների ասոցիացիա[2], Գիտությունների ակադեմիաների միջազգային ասոցիացիան[3], Բոլոր եվրոպական ակադեմիաներ[4], InterAcademy Partnership[5] և Միջազգային գիտական խորհուրդ[6]
ՆախագահԱշոտ Սաղյան
Աշխատակիցներ4500 մարդ
Ակադեմիկոսներ99
Թղթ․ անդամներ20
Գիտ․ դոկտորներ335
Գիտ․ թեկնածուներ1156
Երկիր Հայաստան
ՏեղագրությունԵրևան
Հասցեք. Երևան, Մարշալ Բաղրամյան պող., 24
Պարգևներ
Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան
Կայքsci.am
Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա (Հայաստան)##
Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա (Հայաստան)
Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Հայաստան
 National Academy of Sciences of Armenia Վիքիպահեստում

Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիան, ԳԱԱ կամ ՀՀ ԳԱԱ հապավումով, բարձրագույն պետական ինքնակառավարվող ոչ առևտրային հաստատություն է, որի նախագահությունը գտնվում է Երևանում։

Այն կազմակերպում և իրականացնում է հիմնարար և կիրառական գիտական հետազոտություններ, և համակարգում է հանրապետությունում կատարվող հիմնարար հետազոտությունները։ ԳԱԱ-ն նաև ծառայում է որպես Հայաստանի իշխանության բարձրագույն մարմինների պաշտոնական գիտական խորհրդական։

ՀՀ ԳԱԱ-ն 1943 թվականին հիմնադրված Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իրավահաջորդն է դարձել 1993 թվականից։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տե՛ս նաև՝ ԳԱԱ հիմնադիր ակադեմիկոսների ցանկ

1943 թվականի նոյեմբերի 10-ին[7] հիմնադրվել է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան՝ 1935 թվականից գործող ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի հայկական մասնաճյուղի (ԱրմՖԱՆ հապավումով) հիման վրա։ Նրա հիմնադիր ակադեմիկոսներն են եղել Հովսեփ Օրբելին, Ստեփան Մալխասյանցը, և Վիկտոր Համբարձումյանը։ Հովսեփ Օրբելին ընտրվել է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ և նախագահել մինչև 1947 թվականը, որից հետո ԳԱԱ նախագահ է դարձել Վիկտոր Համբարձումյանը մինչ 1993 թվական։

1993 թվականին, Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան վերանվանվել է Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիայի, և այդ թվականից մինչ 2007 թվական նրա նախագահն է եղել Ֆադեյ Սարգսյանը, իսկ 2007 թվականի փետրվարի 19–ին այդ պաշտոնում ընտրվել է Ռադիկ Մարտիրոսյանը։ 2021 թվականի հուլիսի 28-ից այդ պաշտոնում ընտրվել է Աշոտ Սաղյանը։

2005 թ. ակադեմիան վերանվանվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։

2011 թ. դեկտեմբերի 29-ին Հայաստանի Կառավարության որոշմամբ «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը վերակազմակերպվել է «Հայաստանի Հանրապետության Գիտությունների ազգային ակադեմիա» ոչ առևտրային կազմակերպության։

Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի շենքը կառուցվել է 1955 թվականին։ Շենքը վերանորոգվել է 2009 թվականին Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնությամբ ու «Տաշիր» բարեգործական հիմնադրամի միջոցներով[8]։

Կառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիան ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից։ Լրացուցիչ ֆինանսավորման աղբյուր են հանդիսանում պետական և մասնավոր հիմնադրամներից տրամադրված, ինչպես նաև հանրապետության և այլ պատվիրատուների հետ կնքած պայմանագրերի արդյունքում ստացվող գումարները։

ՀՀ ԳԱԱ-ն 50-ից ավելի գիտական ինստիտուտների, հաստատությունների, ձեռնարկությունների, և այլ կազմակերպությունների միավորումը և նախագահության միասնությունն է։

Այն ունի գիտության բնագավառների հինգ բաժանմունքներ՝

Սույն գիտությունների բաժանմունքներում գործում են տարբեր գիտական ուղղությունների խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահության առընթեր նաև գոյություն ունեն գիտահրատարակչական խորհուրդ, հաշվողական տեխնիկայի հանձնաժողով, էներգետիկայի պրոբլեմային գիտական խորհուրդ, և Սևանա լճի պահպանության փորձագիտական հանձնաժողով։

ԳԱԱ Նախագահությանն առընթեր գործում են՝ [[[13] րան|Հիմնարար գիտական գրադարանը]], Գիտակրթական միջազգային կենտրոնը[14], «Գիտություն» հրատարակչական-արտադրական միավորումը, տպարանը, ՀՀ ԳԱԱ գիտության զարգացման հիմնադրամը[15], Հայագիտական ուսումնասիրությունները ֆինանսավորող համահայկական հիմնադրամը, Վիկտոր Համբարձումյանի անվան մրցանակի շնորհման միջազգային կոմիտեն, Հայկական ազգային տեղեկատվական կետ HORIZON 2020-ը, Հայաստանի ակադեմիական գիտահետազոտական կոմպյուտերային ցանցը։

Անձնակազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիան ունի ավելի քան 4500 աշխատակից, որոնցից 99-ը ակադեմիկոսներ, 20-ը թղթակից անդամներ, 335-ը գիտության դոկտորներ, և 1156-ը գիտության թեկնածուներ են։ Ակադեմիան նաև իր կազմում ունի 3 պատվավոր անդամ, 24 արտասահմանյան անդամ և 24 պատվավոր դոկտոր։

Կառավարում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀՀ ԳԱԱ-ն կառավարվում է ակադեմիայի ընդհանուր ժողովի կողմից, որն ընդրգրկում է ակադեմիայի իսկական անդամներին, թղթակից անդամներին և գիտական կազմակերպությունների տնօրեններին։

ԳԱԱ-ի նախագահներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախագահի անուն Նախագահության ժամանակաշրջան
Հովսեփ Օրբելի 1943–1947
Վիկտոր Համբարձումյան 1947–1993
Ֆադեյ Սարգսյան 1993–2007
Ռադիկ Մարտիրոսյան 2007–2021
Աշոտ Սաղյան 2021-ից

Ղեկավարություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախագահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սաղյան Աշոտ Սերոբի (ապիրիլի 7, 1957թ), քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր(1997), պրոֆեսոր(2003), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (թղթակից անդամ՝ 2006 թվականից), 2021 թվականի հուլիսի 28-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահ։

1978 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը։ 1979 թվականից ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն (նախկինում ԽՍՀ մանրէաբանական արդյունաբերության Նախարարության «Ամինաթթուների տեխնոլոգիական ԳՀԻ»), 1986 թվականից Կենսատեխնոլոգիա ԳՀԻ ամինաթթուների նմանակների և ածանցյալների սինթեզի լաբորատորիայի վարիչ, 2000 թվականից՝ տնօրեն, միաժամանակ, 2003 թվականից՝ ԵՊՀ դեղագործական քիմիայի ամբիոնի վարիչ, 2001 թվականից՝ ՉԺՀ Սինցզյանի մարզի ԳԱ Մանրէաբանության ինստիտուտի գիտական խորհրդատու և ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզի լաբորատորիայի հիմնադիր-ղեկավար։

Փոխնախագահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրանտ Մաթևոսյան (ծնված 1947, Երևան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիայի քարտուղար՝ 2011 թվականից։ Ռադիոֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (1997), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2010), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2011 թվականից), Գիտության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն (2007 թվականից), Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի տեսական ֆիզիկայի բաժնի վարիչ (2006 թվականից)։ Ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետը (1970)։ Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։

Ակադեմիկոս-քարտուղար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իշխանյան Արթուր Միքայելի (ծնված 1960, գ. Շոշ (ԼՂՀ)), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս-քարտուղար՝ 2011 թվականից։ Ֆիզիկոս։ Ֆիզմաթ գիտական դոկտոր (2004), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (2006), ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ (2021 թվականից), ՀՀ ԳԱԱ «Մաշտոց» ճարտարագիտական կենտրոնի գիտքարտուղար (1994-2005թթ.), ՀՀ ԳԱԱ «Մաշտոց» ճարտարագիտական կենտրոնի տնօրենի պաշտոնակատար (2005-2006թթ.), ՀՀ ԳԱԱ ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտի «Նյութական ալիքների ֆիզիկայի» լաբորատորիայի վարիչ (2007թ.-ից)։ Աշխատանքները վերաբերում են պլազմայի ու պլազմանման միջավայրերի, լիցքավորված մասնիկների փնջերի ու արտաքին էլեկտրամագնիս, դաշտերի փոխազդեցությանը։

Միջազգային գիտական համագործակցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցության պայմանագրեր ունի մի շարք երկրների գիտությունների ակադեմիաների հետ, որոնք են Ռուսաստանը, Վրաստանը, Բելառուսը, Ուկրաինան, Թուրքմենստանը Արխիվացված 2021-11-02 Wayback Machine, Հունգարիան, Չինաստանը, և Մեծ Բրիտանիան։

ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն ԱՄՆ-ի, Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Նեդեռլանդների, Իսրայելի, Իրանի, Կիպրոսի, Մեքսիկայի և այլ երկրների գիտական կենտրոնների հետ։

ՀՀ ԳԱԱ գիտնականները նաև իրենց մասնակցությունն են բերում միջազգային մի շարք հիմնադրամների և այլ կազմակերպությունների գիտական ծրագրերին։

Հրատարակչական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Գիտություն» թերթ

ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական տպագիր և էլեկտրոնային ամսագրեր.

  1. ՀՀ ԳԱԱ զեկույցներ
  2. ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Երկրի մասին գիտություններ
  3. ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Մաթեմատիկա
  4. ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Մեխանիկա
  5. ՀՀ ԳԱԱ տեղեկագիր․ Ֆիզիկա
  6. ՀՀ ԳԱԱ և ՀՊՃՀ տեղեկագիր. Տեխնիկական գիտություններ
  7. Հայաստանի քիմիական հանդես
  8. Հայաստանի կենսաբանական հանդես
  9. Հայաստանի բժշկագիտություն (հանդես)
  10. Պատմաբանասիրական հանդես
  11. Լրաբեր հասարակական գիտությունների
  12. Աստղաֆիզիկա (հանդես)
  13. Արվեստագիտական հանդես
  14. Բանբեր հայագիտության
  15. Հայկական տնտեսագիտական հանդես
  16. Նեյրոքիմիա (հանդես)
    ՀՀ ԳԱԱ հրատարակվող գիտական էլեկտրոնային հանդեսներ՝
  17. Ֆիզիկայի հայկական հանդես
  18. Հայկական մաթեմատիկական հանդես
  19. Հիմնարար հայագիտություն

Ակադեմիան 1993 թվականից նաև հրատարակում է «Գիտություն» թերթը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Постановление Совнаркома Армянской ССР «Об организации Академии наук Армянской ССР». 10 ноября 1943 г.
  2. ↑ http://aassa.asia/member/academies.php
  3. ↑ https://www.int-maan.by/rus/full_members.php
  4. ↑ https://allea.org/members
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies
  6. ↑ https://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/
  7. ↑ ИнфоРост, Н. П. «Постановление Совнаркома Армянской ССР «Об организации Академии наук Армянской ССР». 10 ноября 1943 г.». docs.historyrussia.org. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  8. ↑ «Գիտությունների ազգային ակադեմիայում հիմնանորոգումից հետո վերաբացվեց նիստերի դահլիճը». Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 26–ին-ին.
  9. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶԳԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ». Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  10. ↑ «Institute of Oriental Studies». Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  11. ↑ «Հր․ Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 23-ին.
  12. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտ». Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  13. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 23-ին.
  14. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 23-ին.
  15. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ գիտության զարգացման հիմնադրամ». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 23-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 213)։
✯
 Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հայաստանի_գիտությունների_ազգային_ակադեմիա&oldid=9977365» էջից