Դիտել Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ էջի աղբյուրը

[[պատկեր:Map of Council of Europe member states by founding and later members.svg|thumb|250px|{{legend|#e4e454|Հիմնադիր անդամներ}}{{legend|#2b42a3|Միացել են ավելի ուշ}}]]

'''ԵԽ անդամ երկրներ''', Եվրոպայի տարածքում հիմնադրված ամենահին կազմակերպություններից մեկի անդամ երկրներ, որը ստեղծվել է 1949 թվականի մայիսի 5-ին։ [[Եվրոպայի Խորհուրդ]]ը հիմնադրվել է եվրոպական 10 երկրների կողմից։ [[Հունաստան]]ը և [[Թուրքիա]]ն միացել են երեք ամիս անց, իսկ [[Իսլանդիա]]ն և [[Արևմտյան Գերմանիա]]ն՝ մեկ տարի անց։ Ներկայումս ԵԽ-ին անդամակցում են 47 պետություններ։ Վերջինը երկիրը, որը դարձել է Եվրոպայի Խորհրդի անդամ [[Մոնտենեգրո]]ն է։

Եվրոպայի Խորհրդի կանոնադրության 4-րդ հոդվածի համաձայն, ԵԽ անդամակցությունը բաց է եվրոպական բոլոր պետությունների համար, եթե նրանք ապահովում են ժողովրդավարական համապատասխան արժեքների և մարդու իրավունքների պաշտպանությունը։ [[Եվրոպայի երկրների և կախյալ տարածքների ցանկ|Եվրոպական]] գրեթե բոլոր պետությունները անդամակցում են Եվրոպայի Խորհրդին, բացառությամբ [[Բելառուս]]ի, [[Վատիկան]]ի և [[Ղազախստան]]ի։ Վերջինիս տարածքի մեծ մասը գտնվում է [[Կենտրոնական Ասիա]]յում<ref>{{cite web |title=Council of Europe |url=http://www.austria.org/foreign-policy/europe/the-council-of-europe |publisher=Austrian Embassy in Washington |accessdate=2015 թ․ ապրիլի 1 |quote=The Council of Europe now includes all European states except Belarus, Kazakhstan, and Vatican City. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150114005241/http://www.austria.org/foreign-policy/europe/the-council-of-europe |archivedate=2015 թ․ հունվարի 14 |df=dmy-all |url-status=dead }}</ref>։ Բացի այդ, ԵԽ-ին չեն անդամակցում չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետությունները։
__TOC__
{{Clear}}

==Ցանկ==
{|class="sortable wikitable"
|-
!class="unsortable"|Դրոշ
!class="unsortable" style="width:10px" |Զինանշան
!Պետություն<ref>{{cite web|url=http://www.coe.int/en/web/portal/country-profiles;jsessionid=02DD102A100CB0C82866F2AF5D23087E|title= Member states|accessdate=2013 թ․ դեկտեմբերի 22|publisher=Council of Europe}}</ref>
!class="unsortable" style="width:10px" |Մայրաքաղաք
! style="width: 20%;" |Անդամակցության տարեթիվ
!Ծանոթագրություններ
|-
|{{դրոշ|Բելգիա}}
|{{Coat of arms|Belgium|text=none}}
|[[Բելգիա]]
|[[Բրյուսել]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Դանիա}}
|{{Coat of arms|Denmark|text=none}}
|[[Դանիա]]
|[[Կոպենհագեն]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Ֆրանսիա}}
|{{Coat of arms|France|text=none}}
|[[Ֆրանսիա]]
|[[Փարիզ]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Իռլանդիա}}
|{{Coat of arms|Ireland|text=none}}
|[[Իռլանդիա]]
|[[Դուբլին]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Իտալիա}}
|{{Coat of arms|Italy|text=none}}
|[[Իտալիա]]
|[[Հռոմ]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Լյուքսեմբուրգ}}
|{{Coat of arms|Luxembourg|text=none}}
|[[Լյուքսեմբուրգ]]
|[[Լյուքսեմբուրգ (քաղաք)|Լյուքսեմբուրգ]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Նիդերլանդներ}}
|{{Coat of arms|Netherlands|text=none}}
|[[Նիդերլանդներ]]
|[[Ամստերդամ]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Նորվեգիա}}
|{{Coat of arms|Norway|text=none}}
|[[Նորվեգիա]]
|[[Օսլո]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Շվեդիա}}
|{{Coat of arms|Sweden|text=none}}
|[[Շվեդիա]]
|[[Ստոկհոլմ]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Մեծ Բրիտանիա}}
|{{Coat of arms|United Kingdom|text=none}}
|[[Մեծ Բրիտանիա]]
|[[Լոնդոն]]
|Մայիսի 5, 1949
|Հիմնադիր
|-
|{{դրոշ|Հունաստան}}
|{{Coat of arms|Greece|text=none}}
|[[Հունաստան]]
|[[Աթենք]]
|Օգոստոսի 9, 1949
|[[Սև գնդապետներ]]ի իշխանության տարիներին (1967- 1974 թվականներ) հեռացվել է Խորհրդի կազմից։
|-
|{{դրոշ|Թուրքիա}}
|
|[[Թուրքիա]]
|[[Անկարա]]
|Օգոստոսի 9, 1949
|
|-
|{{դրոշ|Իսլանդիա}}
|{{Coat of arms|Iceland|text=none}}
|[[Իսլանդիա]]
|[[Ռեյկյավիկ]]
|Մարտի 7, 1950
|
|-
|{{դրոշ|Գերմանիա}}
|{{Coat of arms|Germany|text=none}}
|[[Գերմանիա]]
|[[Բեռլին]]
|Հուլիսի 13, 1950
| [[Արևմտյան Գերմանիա]]ն և [[Սաարի պրոտեկտորատ]]ը 1950 թվականին դարձել են Խորհրդի ասոցացված անդամներ։ Դաշնային հանրապետությունը խորհրդի լիիրավ անդամ է դարձել 1951 թվականին։ Սաարը միացել է Դաշնային հանրապետությանը 1956 թվականին։ Միասնական [[Գերմանիա]] պետությունը Խորհրդի անդամ է դարձել 1990 թվականին։ Ընդ որում, Արևելյան Գերմանիան երբեք չի եղել Խորհրդի անդամ։
|-
|{{դրոշ|Ավստրիա}}
|{{Coat of arms|Austria|text=none}}
|[[Ավստրիա]]
|[[Վիեննա]]
|Ապրիլի 16, 1956
|
|-
|{{դրոշ|Կիպրոս}}
|{{Coat of arms|Cyprus|text=none}}
|[[Կիպրոս]]
|[[Նիկոսիա]]
|Մայիսի 24, 1961
|
|-
|{{դրոշ|Շվեյցարիա}}
|{{Coat of arms|Switzerland|text=none}}
|[[Շվեյցարիա]]
|[[Բեռն]]
|Մայիսի 6, 1963 
|
|-
|{{դրոշ|Մալթա}}
|{{Coat of arms|Malta|text=none}}
|[[Մալթա]]
|[[Վալետա]]
|Ապրիլի 29, 1965
|
|-
|{{դրոշ|Պորտուգալիա}}
|{{Coat of arms|Portugal|text=none}}
|[[Պորտուգալիա]]
|[[Լիսաբոն]]
|Սեպտեմբերի 22, 1976 
|
|-
|{{դրոշ|Իսպանիա}}
|{{Coat of arms|Spain|text=none}}
|[[Իսպանիա]]
|[[Մադրիդ]]
|Նոյեմբերի 24, 1977 
|
|-
|{{դրոշ|Լիխտենշտայն}}
|{{Coat of arms|Liechtenstein|text=none}}
|[[Լիխտենշտայն]]
|[[Վադուց]]
|Նոյեմբերի 23, 1978
|
|-
|{{դրոշ|Սան Մարինո}}
|{{Coat of arms|San Marino|text=none}}
|[[Սան Մարինո]]
|[[Սան Մարինո]]
|Նոյեմբերի 16, 1988
|
|-
|{{դրոշ|Ֆինլանդիա}}
|{{Coat of arms|Finland|text=none}}
|[[Ֆինլանդիա]]
|[[Հելսինկի]]
|Մայիսի 5, 1989
|
|-
|{{դրոշ|Հունգարիա}}
|{{Coat of arms|Hungary|text=none}}
|[[Հունգարիա]]
|[[Բուդապեշտ]]
|Նոյեմբերի 6, 1990
|
|-
|{{դրոշ|Լեհաստան}}
|{{Coat of arms|Poland|text=none}}
|[[Լեհաստան]]
|[[Վարշավա]]
|Նոյեմբերի 26, 1991
|
|-
|{{դրոշ|Բուլղարիա}}
|{{Coat of arms|Bulgaria|text=none}}
|[[Բուլղարիա]]
|[[Սոֆիա]]
|Մայիսի 7, 1992
|
|-
|{{դրոշ|Էստոնիա}}
|{{Coat of arms|Estonia|text=none}}
|[[Էստոնիա]]
|[[Տալլին]]
|Մայիսի 14, 1993
|
|-
|{{դրոշ|Լիտվա}}
|{{Coat of arms|Lithuania|text=none}}
|[[Լիտվա]]
|[[Վիլնյուս]]
|Մայիսի 14, 1993
|
|-
|{{դրոշ|Սլովենիա}}
|{{Coat of arms|Slovenia|text=none}}
|[[Սլովենիա]]
|[[Լյուբլյանա]]
|Մայիսի 14, 1993
|
|-
|{{դրոշ|Չեխիա}}
|{{Coat of arms|Czech Republic|text=none}}
|[[Չեխիա]]
|[[Պրահա]]
|Հունիսի 30, 1993
|1990 թվականի հունվարի 21-ից մինչև 1992 թվականի դեկտեմբերի 31-ը [[Չեխոսլովակիա]]յի կազմում եղել է ԵԽ անդամ։ 
|-
|{{դրոշ|Սլովակիա}}
|{{Coat of arms|Slovakia|text=none}}
|[[Սլովակիա]]
|[[Բրատիսլավա]]
|Հունիսի 30, 1993
|1990 թվականի հունվարի 21-ից մինչև 1992 թվականի դեկտեմբերի 31-ը [[Չեխոսլովակիա]]յի կազմում եղել է ԵԽ անդամ։ 
|-
|{{դրոշ|Ռումինիա}}
|{{Coat of arms|Romania|text=none}}
|[[Ռումինիա]]
|[[Բուխարեստ]]
|Հոկտեմբերի 7, 1993
|
|-
|{{դրոշ|Անդորա}}
|{{Coat of arms|Andorra|text=none}}
|[[Անդորա]]
|[[Անդորրա լա Վելյա]]
|Նոյեմբերի 10, 1994
|
|-
|{{դրոշ|Լատվիա}}
|{{Coat of arms|Latvia|text=none}}
|[[Լատվիա]]
|[[Ռիգա]]
|Փետրվարի 10, 1995
|
|-
|{{դրոշ|Ալբանիա}}
|{{Coat of arms|Albania|text=none}}
|[[Ալբանիա]]
|[[Տիրանա]]
|Հուլիսի 13, 1995
|
|-
|{{դրոշ|Մոլդովա}}
|{{Coat of arms|Moldova|text=none}}
|[[Մոլդովա]]
|[[Քիշնև]]
|Հուլիսի 13, 1995
|
|-
|{{դրոշ|Մակեդոնիա}}
|{{Coat of arms|Macedonia|text=none|link=Republic of Macedonia}}
|[[Մակեդոնիա]]
|[[Սկոպյե]]
|Նոյեմբերի 9, 1995
|Պաշտոնապես կոչվում է Նախկին Հարավսլավիայի մաս կազմող Մակեդոնիայի Հանրապետություն<ref>{{Cite web|title =Statute of the Council of Europe|date=1949 թ․ մայիսի 5|publisher=Council of Europe|url=http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/001.htm|accessdate = 2008 թ․ օգոստոսի 5}}</ref>։
|-
|{{դրոշ|Ուկրաինա}}
|{{Coat of arms|Ukraine|text=none}}
|[[Ուկրաինա]]
|[[Կիև]]
|Նոյեմբերի 9, 1995
|
|-
|{{դրոշ|Ռուսաստան}}
|{{Coat of arms|Russia|text=none}}
|[[Ռուսաստան]]
|[[Մոսկվա]]
|Փետրվարի 28, 1996
|
|-
|{{դրոշ|Խորվաթիա}}
|{{Coat of arms|Croatia|text=none}}
|[[Խորվաթիա]]
|[[Զագրեբ]]
|Նոյեմբերի 6, 1996
|
|-
|{{դրոշ|Վրաստան}}
|{{Coat of arms|Georgia|text=none|link=Georgia (country)}}
|[[Վրաստան]]
|[[Թբիլիսի]]
|Ապրիլի 27, 1999
|
|-
|{{դրոշ|Հայաստան}}
|{{Coat of arms|Հայաստան|text=none}}
|[[Հայաստան]]
|[[Երևան]]
|Հունվարի 25, 2001
|
|-
|{{դրոշ|Ադրբեջան}}
|{{Coat of arms|Azerbaijan|text=none}}
|[[Ադրբեջան]]
|[[Բաքու]]
|Հունվարի 25, 2001
|
|-
|{{դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}}
|{{Coat of arms|Bosnia and Herzegovina|text=none}}
|[[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]
|[[Սարաևո]]
|Ապրիլի 24, 2002
|
|-
|{{դրոշ|Սերբիա}}
|{{Coat of arms|Serbia|text=none}}
|[[Սերբիա]]
|[[Բելգրադ]]
|Ապրիլի 3, 2003
|2003-2007 թվականներին Սերբիայի և Չեռնոգորիայի կազմում եղել է ԵԽ անդամ<ref>{{Cite web|title =Continuation by the Republic of Serbia of membership of the State Union of Serbia and Montenegro in the Council of Europe|date=2006 թ․ հունիսի 14|publisher=Council of Europe|url=https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1010125|accessdate = 2008 թ․ օգոստոսի 5}}</ref>։
|-
|{{դրոշ|Մոնակո}}
|{{Coat of arms|Monaco|text=none}}
|[[Մոնակո]]
|[[Մոնակո]]
|Հոկտեմբերի 5, 2004
|
|-
|{{դրոշ|Մոնտենեգրո}}
|{{Coat of arms|Montenegro|text=none}}
|[[Մոնտենեգրո]]
|[[Պոդգորիցա]]
|Մայիսի 11, 2007
|2003-2007 թվականներին Սերբիայի և Չեռնոգորիայի կազմում եղել է ԵԽ անդամ։
|}

[[Պատկեր:AM 100 dram Ag 2001 Council b.png|thumb|Հուշադրամ, որը նվիրված է 2001 թվականին ԵԽ-ին ՀՀ անդամակցությանը]]

== Անդամակցության հայտեր ==
ԵԽ կառույցներից մեկում՝ [[Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողով]]ում, հատուկ հյուրի կարգավիճակը ստեղծվել է 1989 թվականին՝ որպես ժամանակավոր երևույթ՝ ԵԽ-ին անդամակցել ցանկացող երկրների համար` դառնալով նախնական կարգավիճակ, որին հաջորդում է լրիվ անդամակցության կարգավիճակը։ Հատուկ հյուրի նպատակը ոչ եվրոպական երկրների ազգային խորհրդարանների հետ ավելի մոտ կապերի հաստատումն է՝ հնարավորություն տալով ազգային խորհրդարաններին ներկայացված լինելու և աշխատելու Վեհաժողովի հետ, հատկապես` խնդիրների համատեղ լուծման գործընթացում<ref name="PfD"/>։

[[Բելառուս]]ը լրիվ անդամակցության հայտն ուղարկել է 1993 թվականի մարտի 12-ին։ Բելառուսի խորհրդարանը Խորհրդարանական վեհաժողովում հատուկ հյուրի կարգավիճակ է ունեցել 1992 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1997 թվականի հունվար ամիսը։ Այդուհանդերձ, Բելառուսի խորհրդարանը զրկվեց Հատուկ հյուրի կարգավիճակից՝ 1996 թվականի նոյեմբերին տեղի ունեցած սահմանադրական փոփոխությունների հետևանքով, որով նախատեսում էր մահապատժի վերականգնումը։ Սահմանադրական փոփոխությունները և հաջորդող խորհրդարանական ընտրությունները Եվրոպայի Խորհրդի կողմից ճանաչվեցին որպես հակաժողովրդավարական։ ԵԽ-ն հայտարարեց, որ սահմանափակումներ կան ժողովրդավարական արժեքների վրա, ինչպես օրինակ` [[խոսքի ազատություն|խոսքի ազատության]]։ ԵԽ հայտարարության մեջ նաև նշված էր, որ Բելառուսում լրատվամիջոցները գտնվում են նախագահ [[Ալեքսանդր Լուկաշենկո]]յի վարչակազմի հսկողության տակ։ Բելառուսում սահմանադրական երկրորդ փոփոխությունը տեղի ունեցավ 2004 թվականի հոկտեմբերին, որը ԵԽ գնահատմամբ «չէր հարգում ժողովրդավարական նվազագույն չափանիշները և խաթարում իշխանության ճյուղերի բաժանման և օրենքի գերակայության սկբունքների կայուն գործունեությունը»<ref>{{Cite web|title =Belarus : a referendum under a 'hardening dictatorial regime'|year=2004|publisher=Council of Europe|url=http://assembly.coe.int/ASP/APFeaturesManager/defaultArtSiteView.asp?ArtId=362|accessdate = 2008 թ․ օգոստոսի 5}}</ref>։ 2009 թվականի հունիսին ԵԽԽՎ-ն հայտարարեց, որ Բելառուսի խորհրդարանի հատուկ հյուրի կարգավիճակը Վեհաժողովում կվերականգնվի միայն այն դեպքում, երբ երկրի կառավարությունը ձեռնարկի մահապատժի վերացման գործընթացը։ 2018 թվականի դրությամբ գործընթացը դեռևս չի վերականգնվել<ref>{{cite web|url=http://freeales.fidh.net/2013/05/secretary-general-hopes-belarus-join-coe/|title=Secretary general hopes that Belarus will join Council of Europe|publisher=Freeales.fidh.net|date=2013 թ․ մայիսի 22|accessdate=2018 թ․ մարտի 27|archive-date=2013 թ․ նոյեմբերի 10|archive-url=https://web.archive.org/web/20131110124745/http://freeales.fidh.net/2013/05/secretary-general-hopes-belarus-join-coe/|url-status=dead}}</ref>։

[[Ղազախստան]]ը Վեհաժողովում Հատուկ հյուրի կարգավիճակի համար դիմել է 1999 թվականին։ Վեհաժողովի եզրակացության մեջ նշված էր, որ Ղազախստանը կարող էր դիմել լրիվ անդամակցության համար, քանի որ երկրի տարածքը 4 %-ը՝ [[Ուրալ (գետ)|Ուրալ գետից]] արևմուտք ընկած տարածքները գտնվում են Եվրոպայում<ref>{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/44c4bb5c4.html|title=Situation in Kazakhstan and its Relations with the Council of Europe|publisher=Parliamentary Assembly Council of Europe|work=Document 11007: II General information, point 11|date=2006 թ․ հուլիսի 7}}</ref>։ Սակայն Հատուկ հյուրի կարգավիճակ ստանալու համար երկիրը պետք է բարեփոխումներ իրականացնի, որոնք միտված կլինեն ժողովրդավարությանը և մարդու իրավունքների պաշտպանությանը։ Ղազախստանը Վեհաժողովի հետ փոխգործակցության համաձայնագիրը ստորագրել է 2004 թվականի ապրիլին։ 2006 թվականի նոյեմբերին Ղազախստանի խորհրդարանը պաշտոնապես դիմել է Վեհաժողովին՝ Դիտորդի կարգավիճակ ստանալու համար, սակայն վերջինս չտրվեց Ղազախստանին, քանի որ երկիրը ԵԽ որդեգրած հիմնական արժեքների և սկզբունքների կրող չէր<ref name="PfD"/>։ Երկիրը 2010 թվականի փետրվարի 24-ին վավերացրել է Եվրոպայի Խորհրդի մշակութային կոնվենցիան<ref>[https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1537865&Site=COE Council of Europe - Committee of Ministers - 1074 Meeting, 13 January 2010 - 7.4 European Cultural Convention (ETS No. 18)]</ref>։ 2010 թվականի մարտի 15-16-ը պաշտոնական այցով [[Ղազախստան]] է մեկնել Եվրոպայի Խորհրդի խորհրդանական վեհաժողովի նախագահը<ref name="KZPfD">{{Cite web|url=http://assembly.coe.int/ASP/NewsManager/EMB_NewsManagerView.asp?ID=5361&L=2|title=PACE: News|website=assembly.coe.int|accessdate=2018 թ․ մարտի 27}}</ref>, ով նախագահ [[Նուրսուլթան Նազարբաև]]ի հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ երկու կողմերը պետք է է՛լ ավելի խորացնեն երկկողմ հարաբերությունները։ Այս այցը դարձավ Նազարբաևի կողմից առաջ քաշված «Ճանապարհ դեպի Եվրոպա» ծրագրի մի մասը, որի մասին [[Աստանա]]յում 2008 թվականին հայտարարել էր Ղազախստանի նախագահը<ref>{{cite web |url=http://www.kazembassy.org.uk/path_to_europe_state_programme.html |title=Archived copy |accessdate=2010 թ․ հուլիսի 25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100826051125/http://www.kazembassy.org.uk/path_to_europe_state_programme.html |archivedate=2010 թ․ օգոստոսի 26 |df=dmy-all |url-status=dead }}</ref>։ 2013 թվականի դեկտեմբերին ստորագրվել է «ԵԽ-Ղազախստան 2014-2015» գործընկերության միասնական հռչակագիրը, որի շրջանակներում ԵԽ-ն օգնելու էր Ղազախստանին արդիականացնելու դատական արդարադատության համակարգը<ref>{{cite web|url=https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=DGProg/Inf(2013)6&Language=lanEnglish&Ver=rev&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383|title=Neighbourhood Co-operation Priorities for Kazakhstan 2014-2015: Co-operation activities on Council of Europe’s conventions in criminal matters|publisher=Council of Europe|date=2013 թ․ դեկտեմբերի 9}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.inform.kz/eng/article/2615013|title=Joint Declaration on enhancing cooperation between Kazakhstan and the Council of Europe signed in Brussels|publisher=Kazinform|date=2013 թ․ դեկտեմբերի 20|accessdate=2018 թ․ մարտի 27|archive-date=2018 թ․ մայիսի 19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180519034725/http://www.inform.kz/eng/article/2615013|url-status=dead}}</ref>։

[[Կոսովո]]յի արտաքին գործերի նախարար [[Հաշիմ Տաչի]]ն 2014 թվականի դեկտեմբերին հայտարարել է, որ Կոսովոն 2015 թվականի առաջին քառամսյակում նախատեսում է ԵԽ անդամակցության հայտ ներկայացնել<ref>{{Cite news|url=http://english.albeu.com/news/news/kosovo-applies-to-become-ec-member-within-three-months/182440/|title=Kosovo applies to become EC member within three months|language=sq|access-date=2018 թ․ մարտի 27|archive-date=2018 թ․ նոյեմբերի 20|archive-url=https://web.archive.org/web/20181120082548/http://english.albeu.com/news/news/kosovo-applies-to-become-ec-member-within-three-months/182440/|url-status=dead}}</ref>։

== Դիտորդներ ==
[[պատկեր:Council of Europe map.svg|400px|thumb|<div style="text-align:left;">{{legend|#007800|10 հիմնադիր անդամներ}}{{legend|#00ff00|Միացել են ավելի ուշ}}{{legend|#ff0000|Պաշտոնական թեկնածուներ}}{{legend|#ffff00|Դիտորներ Խորհրդարանական Վեհաժողովում}}{{legend|#ff6600|Դիտորդներ Նախարարների կոմիտեում}}{{legend|#552200|Դիտորդներ Նախարարների կոմիտեում և Խորհրդարանական Վեհաժողովում}}</div>]]

Դիտորդական կարգավիճակը սահմանված է ոչ եվրոպական ժողովրդավարությունների համար, որոնք նպատակամիտված են՝ օգնելու Եվրոպայի ողջ տարածքը ժողովրդավարացնելու գործընթացին<ref name="PfD"/>։

[[Կանադա]]ն, [[Ճապոնիա]]ն, [[Մեքսիկա]]ն, [[ԱՄՆ]]-ն և [[Վատիկան]]ը Եվրոպայի Խորհրդում ունեն դիտորդի կարգավիճակ և կարող են մասնակցել Նախարարների կոմիտեի և միջկառավարական բոլոր կոմիտեների աշխատանքներին։ Նրանք կարող են կամավորական հիմունքներով ֆինանսավորել Եվրոպայի Խորհրդի կողմից իրականացվող ծրագրերը։

[[Կանադա]]յի, [[Իսրայել]]ի և [[Մեքսիկա]]յի խորհրդարանները [[Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողով]]ում ունեն դիտորդի կարգավիճակ։ Նրանց պատվիրակությունները կարող են մասնակցել Վեհաժողովի նստաշրջաններին և կոմիտեների հանդիպումներին։ [[Պաղեստինյան ազգային վարչություն|Պաղեստինյան ազգային վարչության]] խորհրդարանի ներկայացուցիչները կարող են մասնակցել Վեհաժողովի՝ Մերձավոր Արևելքին վերաբերող քննարկումներին, իսկ [[Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետություն|Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության]] ներկայացուցիչները՝ թուրք-կիպրոսյան հարցի քննարկումներին։

Բազմիցս քննադատվել են [[Ճապոնիա]]յի և [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]ի դիտորդի կարգավիճակ ունենալու հանգամանքը, քանի որ այս երկրներում ընդունված է մահապատիժը<ref>{{Cite web|title=Europarådet kan frånta USA observatörsstatus|year=2004|publisher=Yelah|url=http://www.yelah.net/articles/20020226183029|accessdate=2008 թ․ փետրվարի 22|archive-date=2018 թ․ ապրիլի 25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180425035302/http://www.yelah.net/articles/20020226183029|url-status=dead}}</ref>։ Եվրոպայի Խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի կոչ է անում Միացյալ Նահանգներին և Ճապոնիային՝ չեղարկելու մահապատիժը, հակառակ դեպքում նրանք կզրկվեն դիտորդի կարգավիճակից։ Խորհուրդը կողմ կքվեարկի Բելառուսի Հատուկ հյուրի կարգավիճակի վերականգնմանը, եթե այդ երկիրը օրենսդրորեն չեղարկի մահապատիժը։

== Գործընկերներ ==
2009 թվականի մայիսին Եվրոպայի Խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը սահմանել է նոր կարգավիճակ ոչ անդամ երկրների խորհրդարանների հետ ինստիտուցիոնալ փոխգործակցության գործընթացում։ Արդյունքում բարելավվելու էր գործընկերության կողմ հանդիսացող երկրներում և եվրոպական տարածքում ժողովրդավարացման գործընթացը և քաղաքական բանավեճերի կայուն գործընթացը<ref name="PfD"/>։

Նոր գործընթացը կոչվում է «Գործընկերություն հանուն ժողովրդավարության», և շահագրգիռ պետությունները կարող են ստանալ այս կարգավիճակը, եթե ընդունեն Եվրոպայի Խորհրդի կողմից սահմանված այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են պլյուրալիստական ժողովրդավարությունը, օրենքի և իրավունքի գերիշխանությունը և մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանությունը։ Բացի այդ, ԵԽ-ն կոչ է անում բացառել ցանկացած տիպի խտրականություն, վերացնել մահապատիժը, կազմակերպել և անցկացնել ազատ և արդար ընտրություններ, դառնալ ԵԽ գործընկերության հավատարիմ կողմ, օգտագործել ԵԽ փորձը, իրավական դաշտը կարգավորել Վենետիկի հանձնաժողովի անմիջական օգնության միջոցով<ref name="PfD"/>։

Եվրոպայի Խորհուրդը ոչ ԵԽ անդամ միջերկրածովյան երկրների, [[Մերձավոր Արևելք]]ի և [[Կենտրոնական Ասիա]]յի երկրների հետ համագործակցության համար ընդունել է երկխոսությունների քաղաքականություններ, որոնք հիմնված են մարդու համընդհանուր իրավունքների վրա։ Քաղաքականությունների ընդունումից հետո Վեհաժողովը աշխատանքային կապեր է հաստատել հարևան տարածաշրջանների երկրների խորհրդարանների հետ, որոնց մի մասը ունեն նաև դիտորդի կարգավիճակ, ինչպես օրինակ [[Ալժիր]]ը, [[Ղազախստան]]ը, [[Մարոկկո]]ն, [[Թունիս]]ը, [[Պաղեստին]]ը։ Այս երկրների խորհրդարանների մեծ մասը ցանկանում է ընդլայնել իրենց կարգավիճակը ԵԽ-ի հետ փոխգործակցության համատեքստում և հաստատել հարաբերություններ, որոնք հիմնված կլինեն կայուն փոխգործակցության վրա։ Սկսած 1994 թվականից, ԵԽ-ին հարակից երկրների խորհրդարանները հնարավորություն ունեն կնքելու համագործակցության պայմանագրեր ԵԽԽՎ-ի հետ, որը սահմանափակվում է միայն խորհրդարանական փոխգործակցության շրջանակներում և չի կաչող դառնալ ԵԽ-ին անդամակցության լրացուցիչ գործոն։ 2004 թվականից հետո միայն Ղազախստանն է օգտվել այդ հնարավորությունից։ 2006 թվականի նոյեմբերին Ղազախստանի խորհրդարանը պաշտոնապես դիմել է ԵԽԽՎ-ին՝ դիտորդի կարգավիճակ ստանալու համար։ Որոշ ֆորմալ և ոչ ֆորմալ դիմումներ խորհրդարաններից ստացվել են, որոնց նպատակը ԵԽ հետ համագործակցության խորացումն է, սակայն ավելի տեսանելի և ավելի էֆֆեկտիվ են փոխգործակցության ամրագրումը, որտեղ հստակ սահմանված կլինեն կողմերի իրավունքները և պարտականությունները։ Այդուհանդերձ, դիտորդի կարգավիճակի ստացումը արդեն իսկ առավելություն է, քանի որ ենթադրում է, որ կարգավիճակ ունեցող պետությունը կամ բարելավել է իր երկրում ժողովրդարավության մակարդակը և ձգտում է ԵԽ արժեքների պահպանմանը, կամ էլ այնպիսի պետություն է, որը կարող է օգնել ԵԽ-ին՝ արագացնելու տրանսֆորմացիոն գործընթացները։ Այս համաձայնագրերը կարող են օգնելու ժողովրդավարական տրանսֆորմացիայի առաջնային փուլում գտնվող երկրներին՝ արագացնել տրանսֆորմացիոն գործընթացները<ref name="PfD"/>։

Նոր ձևավորված «Գործընկերություն հանուն ժողովրդավարության» կարգավիճակը նման է եվրոպական պետությունների միջկառավարական կազմակերպությունների փոխգործակցության նախաձեռնություններին, ինչպես օրինակ՝ [[ԵՄ]] [[Եվրոպական հարևանության քաղաքականություն]]ը, [[ԵԱՀԿ]] «Գործըներներ հանուն համագործակցության» ծրագիրը, [[ՆԱՏՕ]]-ի ոչ անդամ երկրների հետ համագործակցության ծրագրերը և այլն։

Հետևյալ երկրների ազգային խորհրդարանները կարող են դիմել «Գործընկերություն հանուն ժողովրդավարության» կարգավիճակի ստացման համար<ref name="PfD">{{cite web|url=http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/X2H-Xref-ViewHTML.asp?FileID=12191&lang=EN|title=Establishment of a "Partner for democracy" status with the Parliamentary Assembly|publisher=Parliamentary Assembly Council of Europe|date=2009 թ․ մայիսի 14}}</ref>՝
*Հարավային Միջերկրականի և Մերձավոր Արևելքի այն երկրները, որոնք անդամակցում են [[Միջերկրածովյան միություն|Միջերկրածովյան միությանը]] (Մավրիտանիա, Մարոկկո, Ալժիր, Թունիս, Եգիպտոս, Հորդանան, Սիրիա, Լիբանան, Պաղեստին և Լիբիա<ref group="Ն">Լիբիան Միջերկրածովյան միության դիտորդ երկիր է։</ref>), 
*ԵԱՀԿ-ի անդամ [[Կենտրոնական Ասիա]]յի պետությունները՝ Ղազախստան, Ղրղզստան, Տաջիկստան, Թուրքմենստան և Ուզբեկստան,
*այլ երկրներ, որոնք Վեհաժողովի որոշմամբ կստանան այդ կարգավիճակը։

2015 թվականին հետևյալ պետություններն ունեն «Գործընկերություն հանուն ժողովրդավարության» կարգավիճակ<ref>{{Cite news|url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2011/Oct-05/150490-council-of-europe-body-gives-palestinians-partner-status.ashx#axzz1a5JmHE9k|title=Council of Europe body gives Palestinians ‘partner’ status|date=2011 թ․ հոկտեմբերի 5|newspaper=The Daily Star Newspaper - Lebanon|access-date=2018 թ․ մարտի 27|archive-date=2020 թ․ օգոստոսի 3|archive-url=https://web.archive.org/web/20200803225700/http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2011/Oct-05/150490-council-of-europe-body-gives-palestinians-partner-status.ashx#axzz1a5JmHE9k|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=240529|title=Middle East News {{!}} The Jerusalem Post|website=www.jpost.com|accessdate=2018 թ․ մարտի 27}}</ref>՝
*[[Մարոկկո]]՝ 2011 թվականի հունիս<ref>[https://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/4DF4FA2ACD5AD5978525791F005E6DCF PACE grants ‘Partner for democracy’ status to the Palestinian National Council, Strasbourg, 04.10.2011] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130416003615/http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/4DF4FA2ACD5AD5978525791F005E6DCF |date=2013-04-16 }}: "In June this year, the Parliament of Morocco became the first to be granted the new status"</ref>,
*[[Պաղեստին]]՝ 2011 թվականի հոկտեմբերի 4<ref>[http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/Records/2011/E/1110041000E.htm 2011 ORDINARY SESSION, Thirtieth sitting, Tuesday 4 October 2011] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140307130400/http://assembly.coe.int/Main.asp?link=%2FDocuments%2FRecords%2F2011%2FE%2F1110041000E.htm |date=7 March 2014 }}</ref>,
*[[Ղրղզստան]]՝ 2014 թվականի ապրիլի 8<ref>{{Cite web|url=http://assembly.coe.int/nw/xml/News/News-View-EN.asp?newsid=4952&lang=2&cat=8|title=PACE: News|website=assembly.coe.int|accessdate=2018 թ․ մարտի 27}}</ref>։

== Նշումներ ==
{{ծանցանկ|group="Ն"}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

{{Եվրոպայի երկրներ}}
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից|2018 թվականի [[Կաղապար:Օրվա հոդված/Մարտի 28, 2018 թ.|մարտի 28]]}}

[[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհուրդ]]
[[Կատեգորիա:Երկրներ ըստ միջազգային կազմակերպության]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ]]