«Եհովայի վկաներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Պիտակներ՝ հետշրջված Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
(8 intermediate revisions by 6 users not shown) | |||
Տող 1.
'''Եհովայի վկաներ''', [[19-րդ դար]]ի վերջում [[Միացյալ Նահանգներ]]ում ստեղծված միջազգային քրիստոնեական [[կրոն]]ական կազմակերպություն։ Կազմակերպության հաղորդած պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ նրանց անդամների թիվը ողջ աշխարհում 8.68 մլն է<ref name=":2">{{Cite web |title=2019 Եհովայի վկաների ծառայողական տարվա համաշխարհային հաշվետվություն |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2019-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/2019-%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/ |
Եհովայի վկաները հայտնի են տնետուն քարոզչություն իրականացնելով, փողոցում պատահական անցորդների հետ զրուցելով և կրոնական գրականություն, մասնավորապես՝ ''«Դիտարան»'' և ''«Արթնացե՛ք»'' պարբերագրերը բաժանելով։ Նրանք հավատում են, որ մարդկությունը գտնվում է [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչում]] հիշատակված [[Վախճանաբանություն|աշխարհի վախճանին]] նախորդող ժամանակաշրջանում։ Նրանք կատարել են մի շարք կանխատեսումներ, որոնք չեն իրականացել<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 01.01.2013 թ., էջեր 4-8 |title=Աշխարհի վերջ. վախ, հետաքրքրություն, հուսախաբություն |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2013003#h=43
Նրանք չեն հավատում [[Սուրբ Երրորդություն|երրորդության]], անմահ [[Հոգի|հոգու]] և [[դժոխք]]ի (որպես հավիտենական տանջարան) ուսմունքներին՝ համարելով դրանք ոչ [[Աստվածաշունչ|սուրբգրային]]։ Նրանք չեն նշում [[Ամանոր]]ը, [[Սուրբ ծնունդ]]ը, ծննդյան օրերը և շատ այլ տոներ ու սովորույթներ՝ համարելով դրանք [[Հեթանոսություն|հեթանոսական]] ծագում ունեցող<ref name=":10" />։ Նրանք չեն մասնակցում [[ընտրություններ]]ին, պատիվ չեն տալիս [[պետական դրոշ]]ին և հրաժարվում են [[Բանակ|զինվորական ծառայությունից]], որի փոխարեն որոշ երկրներում, այդ թվում նաև Հայաստանում, զորակոչման ենթակա Եհովայի վկաներն իրականացնում են այլընտրանքային աշխատանքային ծառայություն<ref>{{Cite book |last=Մնա Աստծու սիրո մեջ |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7-%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6 |title=Հավելված - Դրոշին պատիվ տալը, ընտրություններ և այլընտրանքային քաղաքացիական ծառայություն
Եհովայի վկաներն ընդունում են որոշակի գիտակցական տարիքի հասած անձանց, այդ թվում՝ երեխաների [[մկրտություն]]ը<ref>{{Cite web
Եհովայի վկաները հրաժարվում են ամբողջական արյան և դրա հիմնական բաղադրամասերի՝ էրիթրոցիտների, լեյկոցիտների, թրոմբոցիտների և պլազմայի [[Արյան փոխներարկում|փոխներարկումից]]՝ անկախ հիվանդի տարիքից և առողջական վիճակի ծանրությունից։ Նրանց նաև արգելված է արյուն տալ ուրիշներին ներարկելու համար և պահեստավորել սեփական արյունը իրենց իսկ ներարկելու համար։ Արյան պլազմայի առանձին բաղադրամասերի ներարկումը (օր.՝ [[Հակամարմիններ|իմունոգլոբուլիններ]], [[ալբումին]]) անձնական որոշման հարց է<ref name=":11">Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania, էջ՝ 77,78 [https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102008066 կարդալ օնլայն]</ref>։
Նրանք «ընկերակցությունից զրկում» են կազմակերպությունից դուրս եկող անդամներին, այսինքն՝ չեն բարևում և չեն շփվում ո՛չ կրոնական, ո՛չ էլ որևէ այլ թեմայով։ Եթե վտարված անհատն ընտանիքի անդամ է, շփումը պետք է հասցվի նվազագույնի<ref name=":13">Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania, էջ՝ 207,208 [https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102008083 կարդալ օնլայն]</ref><ref name=":4">{{Cite web |
Եհովայի վկաներին խրախուսվում է բարձրագույն կրթություն չստանալ<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.11.2011 թ., էջեր 16–20, պարբ. 11 |title=«Ժամանակավոր բնակիչներ» ամբարիշտ աշխարհում |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011843#h=17 |
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Russell Charles Taze 1911.jpg|մինի|[[Չարլզ Ռասել]]ը (1852-1916), Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հիմնադիրը և «Դիտարանի ընկերության» առաջին նախագահը|249x249px]]
Եհովայի վկաների կազմակերպությունը սկիզբ է առել [[Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների շարժում]]ից, որը հիմնադրվել է 1870-ականներին Պիտսբուրգում ([[Փենսիլվանիա]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]) [[Չարլզ Ռասել|Չարլզ Թեյզ Ռասելի]] կողմից։ 1884 թվականին նա հիմնում է «Սիոնի Դիտարանի և թերթիկի ընկերությունը» (այժմ կոչվում է «Փենսիլվանիայի Աստվածաշնչի և թերթիկի Դիտարան ընկերություն», անգլ.՝ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania) և դառնում վերջինիս առաջին նախագահը։ 1909 թվականին Ռասելը ընկերության գլխավոր վարչությունը Պիտսբուրգից տեղափոխում է [[Բրուքլին]] ([[Նյու Յորք]])<ref name=":0">{{Cite web |title=Jehovah's Witness {{!}} religion |url=https://www.britannica.com/topic/Jehovahs-Witnesses |
[[Պատկեր:J.F. Rutherford.gif|ձախից|մինի|215x215փքս|[[Ջոզեֆ Ռատերֆորդ]]ը, «Դիտարանի ընկերության» երկրորդ նախագահը]]
1909-1932 թթ. Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների համայնքում բաժանումների<ref>{{Cite book |last=Penton |first=James M |url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent |title=Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses (2nd ed.)
Ռասելի մահվանից մոտ երկու ամիս անց՝ 1917 թվականի հունվարին «Դիտարանի ընկերության» երկրորդ նախագահ է ընտրվում [[Ջոզեֆ ֆրանկլին Ռատերֆորդ]]ը («Դատավոր Ռատերֆորդ»; 1869–1942): Ռատերֆորդը կատարեց կազմակերպչական և ուսմունքային նշանակալի փոփոխություններ և 1931 թվականին Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների իր խումբն այլ խմբերից առանձնացնելու համար ընտրեց «Եհովայի վկաներ» անվանումը<ref name=":1" />։
Տող 23.
1942 թվականին ընկերության երրորդ նախագահ է նշանակվում [[Նաթան Նոր]]ը (1905-1977)։ 1943 թվականին միսիոներներ պատրաստելու նպատակով նա հիմնում է «Դիտարանի աստվածաշնչյան Գաղաադ» դպրոցը։ Նրա որոշմամբ մինչ օրս ընկերության բոլոր գրքերն ու պարբերագրերը տպագրվում են անանուն։ Նորի գլխավորությամբ մի խումբ Եհովայի վկաներ ստեղծում են [[Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ» թարգմանություն]]ը<ref name=":0" />։
Կազմակերպության հաջորդ նախագահներն են եղել Ֆրեդերիկ Ֆրանցը, Միլթոն Հենշելը, Դոն Ադամսը։ 2014 թվականին ընկերության նախագահ է նշանակվում Ռոբերտ Սիրանկոն<ref>{{Cite book |last=George |first=D. Chryssides. |title=Jehovah's Witnesses: Continuity and Change
== Կազմակերպություն ==
=== Կազմակերպչական կառուցվածքը ===
==== Կառավարիչ մարմին ====
Կազմակերպության գործունեությունը վերահսկվում է գլխավոր վարչությունում (Ուորվիք, [[Նյու Յորք]], [[ԱՄՆ]]) գտնվող 8 անձից կազմված խմբի՝ «կառավարիչ մարմնի» կողմից<ref name=":9" /> (տարբեր ժամանակաշրջաններում անդամների թիվը եղել է 7-18)։ Կառավարիչ մարմնի բոլոր անդամները տղամարդիկ են։ Նրանցից յուրաքանչյուրն իրեն համարում է «օծյալների դասի» անդամ, որոնք ունեն երկնային կյանքի հույս (մինչդեռ Եհովայի վկաների մեծ մասը երկրային դրախտում ապրելու հույս ունեն)։ Կառավարիչ մարմնի նոր անդամներն ընտրվում են գործող անդամների կողմից<ref>{{Cite book |last=Franz, Raymond |title=In Search of Christian Freedom
==== Մասնաճյուղեր ====
Ամբողջ աշխարհում Եհովայի վկաներն ունեն 87 մասնաճյուղ<ref name=":2" /> (կոչվում է նաև «Բեթել»), որոնք գտնվում են ''գլխավոր վարչության ներկայացուցիչների'' (նախկինում՝ ''զոնալ վերակացու'') վերահսկողության տակ, ովքեր ժամանակ առ ժամանակ ստուգայց են կատարում իրենց նշանակված մասնաճյուղեր։ Մասնաճյուղերում աշխատում են «Բեթելի ընտանիք» կազմող կամավորները։ Յուրաքանչյուր մասնաճյուղ վերահսկվում է երեք կամ ավելի երեցներից կազմված կոմիտեի կողմից, որոնցից մեկն աշխատում է որպես կոորդինատոր։ Որոշ երկրներում, որտեղի վկաները գտնվում են այլ երկրի մասնաճյուղի կոմիտեի վերահսկողության տակ, նշանակվում է երկրի կոմիտե։ Այս բոլոր նշանակումները կատարում է Կառավարիչ մարմինը<ref>{{Cite web |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը, էջ 47-49 |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014935 |
==== Ժողովներ ====
Տող 39 ⟶ 38՝
=== Հրատարակչական գործունեություն ===
«Դիտարանի ընկերությունը» ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն հրատարակել է Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ» թարգմանության ավելի քան 220 միլիոն օրինակ՝ ավելի քան 160 լեզուներով<ref>{{Cite web |title=Online Bible |url=https://www.jw.org/en/publications/bible/ |
=== Ֆինանսավորում ===
Կազմակերպության գործունեությունը հիմնականում ֆինանսավորվում է Եհովայի վկաների նվիրատվությունների միջոցով։ Նրանց հանդիպումների ժամանակ հանգանակություն չի արվում, և անդամներից տասանորդ չի պահանջվում<ref>{{Cite book |last=Hesse, Hans. |title=Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi-Regime
== Համոզմունքներ ==
Եհովայի վկաների ուսմունքները հաստատվում են «կառավարիչ մարմնի» կողմից, որը ստանձնում է [[Աստվածաշունչ]]ը մեկնաբանելու պատասխանատվությունը։ «Կառավարիչ մարմինը» թեև իրեն Աստծուց ներշնչված և անսխալական չի համարում, պնդում է, որ տրամադրում է «առաջնորդություն Աստծու կողմից»<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.04.2011 թ., էջեր 3–5 |title=Տեսնո՞ւմ ես Եհովայի առաջնորդությունը |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011286#h=14
[[Պատկեր:YHWH.svg|մինի|202x202px|[[Տետրագրամմատոն]]]]
Եհովայի վկաները կարևորություն են տալիս [[Աստված|Աստծու]] անվան կիրառմանը և նախընտրում են օգտագործել [[տետրագրամմատոն]]ի «[[Եհովա]]» արտասանությամբ տարբերակը<ref>{{Cite book |last=Holden, Andrew |title=Jehovah's Witnesses: Portrait of a Contemporary Religious Movement.
Նրանք հավատում են, որ [[Հիսուս]]ը Աստծու միակ անմիջական ստեղծագործությունն է, և մնացած ամեն բան ստեղծվել է Հիսուսի կողմից՝ Աստծու զորությամբ<ref>{{Cite book |last=Hoekema, Anthony A |title=The Four Major Cults
Նրանք չեն հավատում [[Սուրբ Երրորդություն|երրորդության]], անմահ հոգու և [[դժոխք]]ի (որպես հավիտենական տանջարան) ուսմունքներին՝ համարելով դրանք ոչ սուրբգրային։ Նրանք չեն նշում [[Ամանոր]]ը, [[Սուրբ ծնունդ]]ը, [[Զատիկ]]ը, [[Տյառնընդառաջ|Տրնդեզը]], ծննդյան օրերը և շատ այլ տոներ ու սովորույթներ՝ համարելով դրանք հեթանոսական ծագում ունեցող<ref name=":10">{{Cite book |last=Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%BF%D5%B0%D5%A1%D5%B3-%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D6%87-%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80/ |title=Գլուխ 13 - Աստծուն տհաճ տոներ և սովորույթներ
Եհովայի վկաները սովորեցնում են, որ 1914 թվականին [[Սատանա]]ն և նրա դևերը երկնքից ցած են նետվել երկրի վրա, որով և սկսվել է «վերջին օրերը»<ref>{{Cite book |last=Ի՞նչ է Աստվածաշունչը սովորեցնում մեզ, 2017 թ. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102015149#h=7 |title=Գլուխ 9 - Աշխարհի վերջը մո՞տ է, պարբ. 4
== Կրոնական գործունեություն ==
==== Երկրպագություն ====
[[Պատկեր:Reunião em Salão do Reino.jpg|մինի|Երկրպագություն «Թագավորության սրահում»]]
Երկրպագության և ուսումնասիրության համար նախատեսված հանդիպումներն անցկացվում են ''Թագավորության սրահներում։'' Այս հանդիպումները հիմնականում նվիրված են «Դիտարանի ընկերության» գրականության և Աստվածաշնչի ուսումնասիրությանը։ Հանդիպումները սկսվում և ավարտվում են թագավորության երգերով և կարճ աղոթքներով։ Մինչև 2009 թվականը ժողովները հանդիպում էին շաբաթական 3 անգամ, ներկայումս ժողովը հավաքվում է շաբաթական 2 անգամ (յուր. մոտ 1 ժամ 45 րոպե տևողությամբ)։ Նման փոփոխության նպատակն այն էր, որ ընտանիքները կարողանան առանձին երեկո տրամադրել ''ընտանեկան երկրպագության'' համար<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.05.2011 թ., էջեր 11–15 |title=Քրիստոնյա՛ ընտանիքներ, «պատրա՛ստ եղեք» |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/2011364#h=18
==== Քարոզչություն ====
[[Պատկեր:Jehovah's Witnesses outside the British Museum 02.jpg|մինի|221x221px|Եհովայի վկաները [[Բրիտանական թանգարան]]ի մոտ, 2017 թ.]]
Եհովայի վկաները առավել հայտնի են իրենց համոզմունքները այլ մարդկանց պատմելով՝ առաջին հերթին ''տնետուն'' քարոզչության միջոցով։ Քարոզչության այլ կերպերից են ոչ պաշտոնական վկայությունը, փողոցում, զբոսայգիներում, կայանավայրերում կամ այլ մարդաշատ վայրերում քարոզչությունը, որը հաճախ իրականացվում է շարժական ցուցատախտակների օգնությամբ<ref>{{Cite book |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2015 |pages=84-85 |chapter=Բարի լուրը քարոզելու կերպեր |chapter-url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014939#h=15}}</ref>։ Քարոզչության նպատակը ոչ վկա անհատների հետ ''«Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն»'' սկսելն է, որի նպատակն էլ իր հերթին տվյալ անհատի ''չմկրտված քարոզիչ'' դառնալն ու հետագայում որպես Եհովայի վկա մկրտվելն է<ref>{{Cite web |last=01.04.2001 թ., Մեր թագավորական ծառայությունը |title=«Ամբողջ հոգիով ճիգ» թափենք մեր ծառայության մեջ |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/202001124#h=6
==== Էթիկա և բարոյականություն ====
Ամուսնությունից դուրս ցանկացած տեսակի [[սեռական հարաբերություն]]ը հիմք է վտարելու համար, եթե անհատը զղջացող չի համարվում<ref>{{
Ընտանիքում ամուսինն ընտանեկան հարցերում որոշումներ կայացնելու իշխանություն ունի, սակայն խրախուսվում է հաշվի առնել կնոջ և երեխաների կարծիքն ու զգացմունքները։ Բազմակնությունն արգելված է, իսկ ամուսնությունը պետք է լինի օրինականորեն գրանցված<ref>{{
Ամուսնալուծությունը ևս քննադատվում է, իսկ վերաամուսնությունն արգելված է, բացառությամբ դավաճանության հիմքով ամուսնալուծության դեպքերի<ref>{{harvnb|Penton|1997|pages=110–112}}</ref>։ Եթե ամուսնալուծությունը կատարվել է ցանկացած այլ պատճառով, այլ անհատների հետ ամուսնությունը համարվում է դավաճանություն՝ մինչև առաջին կողակիցը կմահանա կամ «սեռական անբարոյություն» կգործի<ref>{{
==== Կարգապահական միջոցներ ====
Ժողովում պատիժը սահմանվում է երեցների կողմից։ Երբ մկրտված վկան մեղադրվում է «լուրջ մեղք» գործելու մեջ, օրինակ՝ սեռական անբարոյության կամ հավատուրացության մեջ, երբ անհատը կասկածի է ենթարկում Վկաների ուսմունքները, ձևավորվում է ''իրավական կոմիտե՝'' մեղավորությունը որոշելու, օգնություն տրամադրելու և որոշ դեպքերում պատիժ սահմանելու համար։ Պատժի ամենածանր տեսակը ''«ընկերակցությունից զրկելը»'' կամ ''վտարելն'' է, որը կիրառվում է, երբ մեղավորը համարվում է չզջացող<ref>{{
Պատժի ավելի մեղմ տեսակ է ''հանդիմանությունը'', որն իրավական կոմիտեն տալիս է այն մկրտված Վկաներին, որոնց համարում է զղջացող։ Հանդիմանություն ստացած անհատը ժամանակավորապես զրկվում է որոշակի առանձնաշնորհումներից (օր.՝ հանդիպումներին մեկնաբանություններ տալու հնարավորությունից), սակայն հոգևոր և ընկերական շփման սահմանափակումներ չեն դրվում<ref>{{
==== Եհովայի վկաները և իշխանությունները ====
Տող 82 ⟶ 80՝
==== Արյան փոխներարկումից հրաժարվելը ====
Եհովայի վկաները, անկախ տարիքից, հրաժարվում են [[արյան փոխներարկում]]ից և այն համարում են Աստծու օրենքի խախտում։ Նրանց կարծիքով այս պահանջը հիմնված է Աստվածաշնչի [[Գործք առաքելոց|Գործեր]] 15։28, 29 և նմանատիպ խոսքերի վրա<ref name=":11" />։ Սկսած1961 թվականից՝ կամավոր արյան փոխներարկում ընդունելը և դրա համար չզղջալը հիմք է հանդիսանում տվյալ անհատին կազմակերպությունից վտարելու («ընկերակցությունից զրկելու») համար<ref>{{Cite journal |last=Muramoto |first=Osamu |date=2001 թ․ հունվարի 6 |title=Bioethical aspects of the recent changes in the policy of refusal of blood by Jehovah's Witnesses |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1119307/ |journal=BMJ : British Medical Journal |volume=322 |issue=7277 |pages=37–39 |issn=0959-8138 |pmc=PMCPMC1119307 |pmid=11141155}}</ref>։ Անգամ կյանքին սպառնացող վիճակներում կառավարիչ մարմինը խրախուսում է հրաժարվել արյան փոխներարկումից<ref>{{Cite web |date=1983 |title=United in Worship of the Only True God. pp. 156–160 |url=https://wol.jw.org/en/wol/sydp/r1/lp-e/r44/lp-rea/r1/lp-e/1101983100/1#h=2
Եհովայի վկաներն անընդունելի են համարում ամբողջական արյան և դրա հիմնական բաղադրամասերի՝ էրիթրոցիտների, լեյկոցիտների, թրոմբոցիտների և պլազմայի [[Արյան փոխներարկում|փոխներարկումը]]։ Նրանց նաև արգելված է արյուն տալ ուրիշներին ներարկելու համար և պահեստավորել սեփական արյունը իրենց իսկ ներարկելու համար։ Արյան պլազմայի առանձին բաղադրամասերի ներարկումը (օր.՝ [[Հակամարմիններ|իմունոգլոբուլիններ]], [[ալբումին]]), հեմոդիալիզը, հեմոդիլյուցիան անձնական որոշման հարց է<ref name=":11" />։
Տող 89 ⟶ 87՝
[[Պատկեր:JWpublishers.png|մինի|'''Դիտարանի ընկերության''' ակտիվ անդամների թիվը 1945-2013 թթ.|277x277փքս]]Եհովայի վկաներ կան գրեթե բոլոր երկրներում, բայց ոչ մի երկրի բնակչության մեծ մասը չեն կազմում։
Կազմակերպության հաղորդած տվյալների համաձայն՝ նրանց ''քարոզիչների'' թիվը ողջ աշխարհում 2019 թվականի դրությանբ 8.68 մլն է՝ միավորված մոտ 120,000 ժողովում։ Նախորդ տարվա համեմատ աճը 1.3% է։ Նույն տարվա համար նրանք տրամադրել են ավելի քան 2 միլիարդ ժամ քարոզչությանը, և անցկացրել են Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն ավելի քան 10 մլն մարդու հետ<ref name=":2" /> (ներառում է Վկաների՝ իրենց երեխաների հետ անցկացված ուսումնասիրությունը<ref>{{Cite web |
Պաշտոնական վիճակագրությունը ներառում է միայն այն անդամներին, որոնք հաշվետվություն են տրամադրում իրենց քարոզչական ծառայության մասին<ref name="jwmediastats">{{
== Հետապնդումներ ==
Տող 100 ⟶ 98՝
==== Պատմություն ====
Դեռևս 20-րդ դարի սկզբին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում բնակվող հայերը հետաքրքրվում էին [[Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների շարժում|Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների]] ուսմունքներով։ Առաջին հայերեն լեզվով համաժողովն անցկացվել է 1916 թվականին [[Ռոդ Այլենդ]]ում (ԱՄՆ)<ref name=":6">{{Cite web |title=Բարի գալուստ Եհովայի վկաների Հայաստանի մասնաճյուղ - շրջայցի գրքույկ |url=https://download-a.akamaihd.net/files/media_publication/ce/fo_s-Am_REA.pdf |
1924 թվականին Եհովայի վկաները գրասենյակ են հիմնում [[Բեյրութ|Բեյրութում]] ([[Լիբանան]])՝ որոշ երկրներում, այդ թվում նաև Հայաստանում քարոզչական գործը վերահսկելու համար<ref>{{Cite web |last=Եհովայի վկաների տարեգիրք 2017 |title=Ճշմարտությունը որոնողներից առաջինները {{!}} Վրաստան։ 1924–1990 |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2017-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84/%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/%D5%B3%D5%B7%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/ |
1975 թվականին [[Ռուսաստան]]ից ժամանած մի հայ ընտանիք՝ Սերգեյ Ավետիսյանի գլխավորությամբ, Հայաստանում հիմք է դնում Եհովայի վկաների կազմակերպության գործունեությանը<ref name=":7" />։ 1989 թվականին կրոնական հանդիպումներին կանոնավոր հաճախում էր մոտ 100 հոգի։ 2003 թվականին Հայաստան են ժամանում «Գաղաադ» դպրոցն ավարտած միսիոներներ<ref name=":6" />։ 1993-2004 թթ. ընթացքում Եհովայի վկաները 15 անգամ դիմում են պետական գրանցում ստանալու համար, սակայն մերժվում են։ 2004 թվականին կազմակերպությունը ստանում է պետական գրանցում<ref name=":7">{{Cite book |last=Վ. Իշխանյան, Ա. Իշխանյան, Մ. Վարդանյան |url=http://armhels.com/wp-content/uploads/2012/06/1071arm-Kroni_Azatutyune_Hayastanum.pdf |title=Կրոնի ազատությունը Հայաստանում։ Ուսումնասիրություն։
Ըստ 2011 թվականին ՀՀ-ում անցկացված մարդահամարի՝ Եհովայի վկաների թիվը այդ տարի եղել է 8,695 (բոլոր տարիքային խմբերը ներառված են)<ref>{{Cite web |title=2011 թվականին ՀՀ-ում անցկացված մարդահամարի արդյունքները |url=https://www.armstat.am/file/article/sv_03_13a_520.pdf
Ըստ Եհովայի վկաների պաշտոնական կայքի՝ 2019 թվականի դրությամբ Հայաստանում կա 129 ժողով և 10,924 քարոզիչ, իսկ հիշատակի երեկոյին մասնակցել է 20,968 մարդ<ref>{{Cite web |title=2019 Եհովայի վկաների ծառայողական տարվա համաշխարհային հաշվետվություն |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2019-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/2019-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84/
==== Դատական գործընթացներ ====
1993–2012 թթ. զինվորական ծառայությունից հրաժարված ավելի քան 450 Եհովայի վկաներ ազատազրկվել են հիմնականում 1-3 տարի ժամկետներով։ Հայաստանում դատական պաշտպանություն չգտնելով՝ որոշ Եհովայի վկաներ դիմեցին [[Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան]] (ՄԻԵԴ)։ 2012 թվականին «Խաչատրյանն ու մյուսները ընդդեմ Հայաստանի» գործով ՄԻԵԴ-ը վճռեց, որ [[Հայաստանի Կառավարություն|Հայաստանի կառավարությունը]] կրոնական համոզմունքների հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարված 19 դիմումատուներից17-ին պետք է վճարեր 6000-ական [[եվրո]], ևս 10,000 եվրո՝ ընդհանուր դատական ծախսերի համար։ Ծառայությունից հրաժարվելու համար պատիժ կրած այլ Եհովայի վկաներ նույնպես դիմել էին ՄԻԵԴ, և նրանցից երեքը՝ «Բայաթյանն ընդդեմ Հայաստանի» (2011 թ.), «Բուխարատյանն ընդդեմ Հայաստանի» և «Ծատուրյանն ընդդեմ Հայաստանի» (2012 թ.), հաղթել են։ Ընդհանուր առմամբ այս դատավարությունները շահած Եհովայի վկաներին պետությունը պետք է վճարեր 142,000 եվրո<ref name=":8" />։
2017 թվականին ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է «Ադյանը և այլք ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը, որով արձանագրվել է [[Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիա|Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի]] 9–րդ հոդվածի (մտքի, խղճի և կրոնի ազատություն) խախտում։ Դատարանը գտել է, որ Հայաստանի կառավարությունը 4 դիմումատուներին պետք է վճարի ընդհանուր առմամբ 48,000 եվրո՝ որպես ոչ նյութական վնասի փոխհատուցում<ref>{{Cite web
2019 թվականի դեկտեմբերին ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է «Աղայանն ու մյուսներն ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը, որով Հայաստանին պարտավորեցվել է 22 դիմումատուներին վճարել ընդհանուր առմամբ 242,000 եվրո<ref>{{Cite web |title=Case of Aghanyan and Others v. Armenia, |url=https://hudoc.echr.coe.int/eng#%7B%22tabview%22:%5B%22document%22%5D,%22itemid%22:%5B%22001-198793%22%5D%7D |
==== Այլընտրանքային ծառայություն ====
2013 թ. ԱԺ-ն ընդունեց «այլընտրանքային ծառայության մասին» Հայաստանի օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենք, որից հետո զորակոչման ենթակա Եհովայի վկաները անցնում են այլընտրանքային աշխատանքային ծառայություն։ Նրանք կարող են նշանակվել որպես հանրային ծառայող, բակի հավաքարար, փողոց մաքրող, տեխսպասարկման աշխատող, աղբահան, բուժքրոջ օգնական, փոստատար, գործավար, սանիտար, շտապօգնության մեքենայի վարորդ կամ գրասենյակային աշխատող<ref>{{Cite web |date=5.02.2015 թ. |title=Այլընտրանքային քաղաքացիական ծառայությունը Հայաստանում |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6/%D5%A8%D5%BD%D5%BF-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-2 |
Այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության ժամկետը 36 ամիս է։ Ծառայողների համար սահմանվում է վեցօրյա աշխատանքային շաբաթ, իսկ աշխատաժամանակի տևողությունը սահմանվում է շաբաթական 48 ժամ։ Այլընտրանքային ծառայողին ծառայության ընթացքում տրվում է տարեկան 10 օրացուցային օր տևողությամբ արձակուրդ։ Այլընտրանքային ծառայողի երեխայի ծնվելու, ընտանիքի անդամի ամուսնության կամ մահվան դեպքերում նրան կարող է տրվել լրացուցիչ արձակուրդ` մինչև 5 օրացուցային օր տևողությամբ<ref>{{Cite web |title=«Այլընտրանքային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը |url=http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=23483 |
== Քննադատություն ==
Եհովայի վկաները քննադատվում են քրիստոնեական այլ կրոնների ներկայացուցիչների, որոշ բժիշկների, նախկին անդամների և վերլուծաբանների կողմից։ նրանք մեղադրվում են նախկին անդամներին վտարելու, արյան փոխներարկումից հրաժարվելու, երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության դեպքերը իշխանություններին չհաղորդելու, ուսմունքային
==== Հայտնի քննադատներ ====
1980 թվականին «Կառավարիչ մարմնի» անդամ [[Ռեյմոնդ Ֆրանց]]ը (1922-2010) դուրս է եկել և վտարվել է Եհովայի վկաների կազմակերպությունից<ref>{{Cite web |last=Our Kingdom Ministry, August 1980, page 2 |title=Announcements |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/201980284#h=6 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 3 |website=wol.jw.org |quote=This is a notification that Raymond Victor Franz is no longer a member of the Governing Body and of the Brooklyn Bethel family as of May 22, 1980.}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Ostling, Richard |date=Feb. 22, 1982 |title=Witness Under Prosecution |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,922767-1,00.html |url-status=dead |journal=Time Magazine |archive-url=https://web.archive.org/web/20071222043929/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,922767-1,00.html |archive-date=2007 թ․ դեկտեմբերի 22}}</ref>։ Կազմակերպությունը լքելուց հետո նա գրել է «Խղճի ճգնաժամ»<ref>{{Cite web |last=Реймонд Френц - Кризис совести |title=Բեռնել գիրքը (ռուս.) |url=https://www.nekudaidti.com/app/download/7336662675/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%81+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8.pdf?t=1556561656 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 3 |website=Свидетели Иеговы: Некуда Идти}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> և «Քրիստոնեական ազատություն փնտրելով»<ref>{{Cite web |last=Реймонд Френц - В поисках христианской свободы |title=Բեռնել գիրքը (ռուս.) |url=https://www.nekudaidti.com/app/download/7383564375/%D0%92+%D0%BF%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%85+%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D1%8B.pdf?t=1488106094 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 3 |website=Свидетели Иеговы: Некуда Идти}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> գրքերը, որոնցում քննադատական վերլուծության է ենթարկել «Դիտարանի ընկերության» գործունեությունն ու որոշ ուսմունքներ։
==== Նախկին անդամներին «ընկերակցությունից զրկելը» ====
Եհովայի վկաները չեն բարևում և չեն շփվում «լուրջ մեղք» գործած չզղջացող մկրտված անդամների և կազմակերպությունից կամավոր դուրս եկող անհատների հետ<ref name=":4" />։ «Կառավարիչ մարմնի» տված բացատրության համաձայն՝ «չզղջացող մեղավորին ժողովից հեռացնում են, որպեսզի Աստծու չափանիշները չնսեմացվեն, ու ժողովը հոգևորապես մաքուր մնա։ Դա նաև կարող է մղել անզեղջ մեղավորին սթափվելու»<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.11.2006 թ., էջեր 26-30, պարբ.՝ 6 |title=Միշտ ընդունիր Եհովայի խրատը |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2006845 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=wol.jw.org}}</ref>։ Նրանք ընկերակցությունից զրկելը ներկայացնում են որպես «սիրո դրսևորում՝ մեղք գործած անհատի հանդեպ»<ref name=":5">{{Cite web |last=Մեր քրիստոնեական կյանքը և ծառայությունը հանդիպման ձեռնարկ (մարտ, 2019 թ.), էջ 6 |title=Ընկերակցությունից զրկելը սիրո դրսևորում է |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/202019091#h=8 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 31 |website=wol.jw.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.04.2015 թ., էջեր 29-31 |title=Ընկերակցությունից զրկելը սիրո դրսևորում է |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2015287 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 31 |website=wol.jw.org}}</ref>։ Վտարված անհատից պետք է խուսափեն բոլոր Եհովայի վկաները, այդ թվում նաև ընտանիքի այն անդամները, որոնք միևնույն տան մեջ չեն բնակվում, «նույնիսկ եթե գործի բերումով.... [շփվելն] անհրաժեշտ է, ապա դա [պետք է] անեն նվազագույն չափով»<ref name=":13" />։
Վտարված անհատները հաճախ բախվում են դժվարությունների և ենթարկվում են հոգեկան տրավմայի, քանի որ Եհովայի վկա եղած ժամանակ նրանց շփումը ոչ վկա անհատների հետ եղել է սահմանափակված<ref>{{Cite book |last=Holden, Andrew |url=https://books.google.am/books?id=40Sqq6n_HYgC&redir_esc=y |title=Jehovah's Witnesses: Portrait of a Contemporary Religious Movement |publisher=Routledge |year=2002 |isbn=0-415-26609-2 |pages=163}}</ref>։ «Դիտարան» պարբերագրում նախկին անդամներին որպես հավատուրաց «հոգեկան հիվանդներ» ("mentally diseased"<ref>{{Cite web |last=Watchtower 15.07.2011, pp. 15-19 |title=Will You Heed Jehovah’s Clear Warnings? |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/2011524#h=9 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=wol.jw.org}}</ref>) բնութագրելը (հոդվածի հայերեն թարգմանության մեջ կիրառվում է «հիվանդությամբ բռնված» արտահայտությունը<ref name=":15">{{Cite web |last=Դիտարան 15.07.2011, էջեր 15-19, պարբ.՝ 6 |title=Ուշադրություն կդարձնե՞ս Եհովայի հստակ նախազգուշացումներին |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011524#h=9 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=wol.jw.org}}</ref>) բազմաթիվ քննադատությունների առիթ է հանդիսացել<ref>{{Cite web |date=2011 թ․ սեպտեմբերի 27 |title=War of words breaks out among Jehovah's Witnesses |url=http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/war-of-words-breaks-out-among-jehovahs-witnesses-2361448.html |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=The Independent |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2011 թ․ հոկտեմբերի 1 |title=Jehova's Witnesses defectors cop a blast |url=https://www.heraldsun.com.au/archive/news/jehovas-witnesses-defectors-cop-a-blast/news-story/c30ac70e6f8b114fe63326d2b4ddf3cd |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=www.heraldsun.com.au |language=en}}</ref>։
==== Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ թարգմանություն» ====
Տարբեր աստվածաշնչագետներ, այդ թվում՝ [[Բրյուս Մեցգեր]]ը<ref>{{Cite journal |last1=Metzger |first1=Bruce |date=1964 թ․ հուլիսի 1 |title=Book Review: New World Translation of the Christian Greek Scriptures |url=http://www.ubs-translations.org/tbt/1964/03/TBT196403.html?seq=49 |url-status=dead |journal=The Bible Translator |volume=15 |issue=3 |pages=151 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200802013602/http://www.ubs-translations.org/tbt/1964/03/TBT196403.html?seq=49 |archive-date=2020 թ․ օգոստոսի 2 |access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 30 |quote=On the whole, one gains a tolerably good impression of the scholarly equipment of the translators (their names are not divulged.). They refer not only to modern translations, including various English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese translations, but to ancient versions as well, including the Old Latin, Old Syriac, Vulgate, Armenian and Ethiopoc versions. Frequently an intelligent use of critical information is apparent.}}</ref> և [[ՄաքԼին Գիլմոր]]ը<ref>{{Cite journal |last=Gilmour |first=MacLean |date=1966 թ․ սեպտեմբեր |title=The Use and Abuse of the Book of Revelation |journal=Andover Newton Quarterly |volume=7 |issue=1 |pages=25–26 |quote=The New World translation was made by a committee whose membership has never been revealed-a committee that possessed an unusual competence in Greek ... It is clear that doctrinal considerations influenced many turns of phrase, but the work is no crack-pot or pseudo-historical fraud.* ... *See Robert M. McCoy 'Jehovah's Witnesses and Their New Testament', Andover Newton Quarterly, Jan., 1963, Vol. 3, No. 3, pp. 15–31}}</ref> ասել են, որ թեև Աստվածաշնչի ''Նոր աշխարհ թարգմանության'' (անգլերեն տարբերակի) գիտականությունն ակներև է, որոշ հատվածներ ճշգրիտ չեն և ձևափոխված են՝ ի նպաստ Վկաների ուսմունքների և սովորույթների<ref>{{Cite journal |last=Metzger |first=Bruce M. |date=1953 թ․ ապրիլի 1 |title=The Jehovah's Witnesses and Jesus Christ |url=https://archive.org/details/sim_theology-today_1953-04_10_1/page/74 |journal=Theology Today |volume=10 |issue=1 |page=74 |bibcode=1998ThT....55..305G |doi=10.1177/004057365301000110 |issn=0040-5736}} See also Metzger, "The New World Translation of the Christian Greek Scriptures," ''The Bible Translator'' (July 1964).</ref><ref>{{Cite journal |last=McCoy |first=Robert |date=1963 թ․ հունվար |title=Jehovah's Witnesses and Their New Testament |journal=Andover Newton Quarterly |volume=3 |issue=3 |pages=15–31 |quote=The translation of the New Testament is evidence of the presence in the movement of scholars qualified to deal intelligently with the many problems of Biblical translation. ... In not a few instances the New World Translation contains passages which must be considered as 'theological translations.'}}</ref><ref name="haas">{{Cite journal |last=Haas |first=Samuel S. |date=1955 թ․ դեկտեմբեր |title=Book Review: ''New World Translation of the Hebrew Scriptures, Vol. I'' by New World Bible Translation Committee |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-biblical-literature_1955-12_74_4/page/282 |journal=Journal of Biblical Literature |volume=74 |issue=4 |pages=282–283 |doi=10.2307/3261681 |jstor=3261681 |quote=this work indicates a great deal of effort and thought as well as considerable scholarship, it is to be regretted that religious bias was allowed to colour many passages.}} See also {{Cite journal |last=Owens |first=John Joseph |date=1956 թ․ ապրիլի 1 |title=Book Review: New World Translation of the Hebrew Scriptures |journal=Review & Expositor |volume=53 |issue=2 |pages=253–254 |doi=10.1177/003463735605300239}}</ref><ref name="Ankerberg">{{Cite book |author1=John Ankerberg |url=https://books.google.com/books?id=rLHuulPCiTgC&pg=PA43 |title=The Facts on Jehovah's Witnesses |author2=John Weldon |author3=Dillon Burroughs |publisher=Harvest House Publishers |year=2008 |isbn=978-0-7369-3907-2 |location=Eugene, OR |pages=43–45}} See also John Ankerberg and John Weldon, 2003, ''The New World Translation of the Jehovah's Witnesses'', accessible [https://web.archive.org/web/20121029043702/http://www.johnankerberg.org/Articles/ATRI-Bible-School/Fall-Bible-School/fall-bible-school-jw-new-world-translation.htm online]</ref><ref name="pentonbible" >{{harvnb|Penton|1997|pages=[https://books.google.com/books?id=wmsdmva7u6kC&id=38SYXalMLeQC&pg=PA175 174–176]}}</ref>։ «Նոր աշխարհ թարգմանության» քննադատությունը հիմնականում առնչվում է [[Նոր Կտակարան|Նոր կտակարանին]], մասնավորապես «Եհովա» անվան ներմուծմանը և [[Սուրբ Երրորդություն|Երրորդության]] ուսմունքի հետ կապված խոսքերին<ref>G. HÉBERT/EDS, "Jehovah's Witnesses", ''The New Catholic Encyclopedia'', Gale, 2005<sup>2</sup>, Vol. 7, p. 751.</ref><ref>Anthony A. Hoekema, The Four Major Cults, Christian Science, Jehovah's Witnesses, Mormonism, Seventh-day Adventism, William B. Eerdmans, 1963, {{ISBN|0802831176}}, pp. 208–209</ref>։
==== Խոսքի և մտքի ազատություն ====
Եհովայի վկաների ուսմունքները հաստատում է Կառավարիչ մարմինը<ref name=":14" />։ Դենոմինացիան չի հանդուրժում կրոնական գործունեության և ուսմունքների հարցում այլակարծությունը<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 01.07.2007 թ., էջեր 21-25, պարբ. 12 |title=Նվիրված լինենք Քրիստոսին և նրա հավատարիմ ծառային |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/2007245#h=18 |website=wol.jw.org |quote=Ուստի երբ հավատարմորեն հնազանդվում ենք հավատարիմ ծառայի և Կառավարիչ մարմնի առաջնորդությանը, մենք հնազանդվում ենք Քրիստոսին՝ ծառայի Տիրոջը։}}</ref>։ Այն անդամները, որոնք ազատորեն արտահայտում են իրենց անհամաձայնությունը կրոնական ուսմունքներին, վտարվում են<ref>{{Cite journal |last=Muramoto |first=Osama |date=1998 Aug; 24(4): 223–230 |title=Bioethics of the refusal of blood by Jehovah's Witnesses: Part 1. Should bioethical deliberation consider dissidents' views? |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1377670/ |journal=Journal of Medical Ethics |doi=10.1136/jme.24.4.223}}</ref>։ Վկաների գրականությունը խիստ քննադատում է Կառավարիչ մարմնի տված խորհուրդները և ուսմունքները կասկածի ենթարկողներին՝ պնդելով, որ դրանք պետք է դիտարկվեն որպես «Աստծո կազմակերպության» մաս<ref>{{Cite magazine |date=1983 թ․ հունվարի 15 |title='Exposing the Devil's Subtle Designs' and 'Armed for the Fight Against Wicked Spirits' |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1983046 |magazine=The Watchtower |pages=18–27}}</ref><ref>{{Cite magazine |date=1981 թ․ օգոստոսի 15 |title=Serving Jehovah Shoulder to Shoulder |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1981609 |magazine=The Watchtower |page=28}}</ref><ref>{{Cite magazine |date=1952 թ․ փետրվարի 1 |title=Jehovah's Theocratic Organization Today |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1952083 |magazine=The Watchtower |pages=79–81}}</ref>։ Վկաներին նաև զգուշացնում են «խուսափել անկախ մտածելակերպից»՝ պնդելով, որ նման մտածելակերպը «ներմուծվում է Բանսարկու Սատանայի կողմից»<ref>{{Cite magazine |date=1983 թ․ հունվարի 15 |title=Exposing the Devil's Subtle Designs |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1983046 |magazine=The Watchtower |pages=27 |quote=From the very outset of his rebellion Satan called into question God's way of doing things. He promoted independent thinking. ... How is such independent thinking manifested? A common way is by questioning the counsel that is provided by God's visible organization.}}</ref> և «կառաջացնի բաժանումներ»<ref>{{Cite magazine |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=1964 թ․ մայիսի 1 |title=Building a Firm Foundation in Christ |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1964324 |magazine=The Watchtower |pages=277–278 |quote=It is through the columns of The Watchtower that Jehovah provides direction and constant Scriptural counsel to his people, and it requires careful study and attention to details in order to apply this information, to get a full understanding of the principles involved, and to assure ourselves of right thinking on these matters. It is in this way that we "are thoroughly able to grasp mentally with all the holy ones" the fullness of our commission and of the preaching responsibility that Jehovah has placed on all Christians as footstep followers of his Son. Any other course would produce independent thinking and cause division.}}</ref>։ Նրանք, ովքեր ազատորեն հայտնում են իրենց անհամաձայնությունները, մեղադրվում են «հավատուրացության» մեջ<ref name=":15" />։
Ալան Ռոջերսոնը Վկաների ղեկավարությունը համարում է [[Ամբողջատիրություն|տոտալիտար]]<ref>Alan Rogerson, ''Millions Now Living Will Never Die'', Constable, 1969, page 50.</ref>։ Կազմակերպության առաջնորդները քննադատվում են Վկաների անհատական որոշումներ կայացնելու հնարավությունը սահմանափակելու և արհամարհելու համար, որով նրանք ստեղծում են անառարկելի հնազանդության համակարգ<ref>{{Cite book |last=Beverley |first=James A. |url=https://archive.org/details/crisisofallegian0000beve |title=Crisis of Allegiance |publisher=Welch Publishing Company |year=1986 |isbn=0-920413-37-4 |location=Burlington, Ontario |pages=[https://archive.org/details/crisisofallegian0000beve/page/25 25]–26, 101 |quote=For every passage in Society literature that urges members to be bold and courageous in critical pursuits, there are many others that warn about independent thinking and the peril of questioning the organization ... Fear of disobedience to the Governing Body keeps Jehovah's Witnesses from carefully checking into biblical doctrine or allegations concerning false prophecy, faulty scholarship, and injustice. Witnesses are told not to read books like this one.}}</ref>։ Քննադատները մեղադրում են Վկաների առաջնորդներին նաև նրանց հանդեպ «ինտելեկտուալ վերահսկողություն» իրականացնելու, ինֆորմացիան սահմանափակելու և «մտավոր իզոլյացիա» ստեղծելու մեջ, որոնք ըստ Կառավարիչ մարմնի նախկին անդամ Ռեյմոնդ Ֆրանցի «մտքի կառավարման» տարրեր են<ref>R. Franz, "In Search of Christian Freedom", chapter 12</ref>։
Եհովայի վկաների գրականության մեջ նշվում է, որ հավատքի շուրջ համաձայնությունը նպաստում է միասնությանը և ժխտում է, որ միասնությունը սահմանափակում է վկաների անհատականությունը<ref>{{Cite magazine |date=1988 թ․ օգոստոսի 15 |title=Maintaining our Christian Oneness |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1988608 |magazine=The Watchtower |pages=28–30}}</ref>։ Պատմաբան Ջեյմս Իրվին Լիխտին համաձայն չէ, որ դենոմինացիան «տոտալիտար» է<ref>[https://books.google.com/books?id=vsrJLASVC3QC&pg=359&Ipg=PA359#v=onepage ''The Routledge History of the Holocaust'', Routledge, 2010], "Labeling the Jehovah's Witnesses as totalitarian trivializes the term totalitarian and defames the Jehovah's Witnesses."</ref>։
Սոցիոլոգ Ռոդնի Ստարկը պնդում է, որ Եհովայի վկաների առաջնորդները «միշտ չէ, որ դեմոկրատ են» և անդամներից «ակնկալվում է համաձայնություն բավականին խիստ ստանդարտների», բայց ավելացնում է, որ «այդ պարտադրությունը հիմնականում ոչ պաշտոնական է, ապահովվում է խմբում մտերիմ կապերի և ընկերական փոխհարաբերությունների միջոցով» և որ «Եհովայի վկաները իրենց համարում են հզոր կառույցի մաս, ու ոչ թե՝ այդ կառույցի հպատակներ»<ref>{{Cite journal |last=Laurence R. Iannaccone, |first=Rodney Stark |date=Vol.12,No.2,1997 |title=Why the Jehovah’s Witnesses Grow so Rapidly: A Theoretical Application |url=http://www.kotiposti.net/raamattu/jt/doc/study-why-jw-grow-so-rapidly.pdf |journal=Journa lof Contemporary Religion |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412073649/http://www.kotiposti.net/raamattu/jt/doc/study-why-jw-grow-so-rapidly.pdf |archive-date=2019 թ․ ապրիլի 12}}</ref>։ Սոցիոլոգ էնդրյու Հոլդենը պնդում է, որ Եհովայի վկաներին միացողների մեծ մասը կատարում է գիտակցված ընտրություն<ref>{{harvnb|Holden|2002|Portrait|pages=x, 7}}</ref>։ Սակայն, նա նաև պնդում է, որ կազմակերպությունը լքողները հազվադեպ են արժանապատիվ ձևով դուրս գալիս<ref name="Holden163">{{harvnb|Holden|2002|page=163}}</ref>, և նրանց կառավարման ձևը բնութագրում է որպես [[Անձնիշխանություն|ավտոկրատական]]{{sfn|Holden|2002|page=22}}։
==== Չիրականացած կանխատեսումներ ====
{{Անավարտ բաժին}}
==== Երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության դեպքեր ====
Եհովայի վկաները մեղադրվում են այնպիսի մշակույթ և քաղաքականություն ունենալու մեջ, որը նպաստում է [[Սեռական բռնություն երեխաների նկատմամբ|երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության]] դեպքերը գաղտնի պահելուն<ref>{{Cite news |last=Goodstein |first=Laurie |date=2002 թ․ օգոստոսի 11 |title=Ousted Members Say Jehovah's Witnesses' Policy on Abuse Hides Offenses |url=https://www.nytimes.com/2002/08/11/us/ousted-members-say-jehovah-s-witnesses-policy-on-abuse-hides-offenses.html |access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 28 |newspaper=The New York Times |language=en |issn=0362-4331}}</ref>։ Կազմակերպությունը մեղադրվում է իր «երկու վկայի կանոնը» կիրառելու համար (ըստ Եհովայի վկաների այս կանոնը հիմնված է [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչյան]] [[Երկրորդ օրենք|2-րդ Օրենք]] 19:15; [[Ավետարան ըստ Մատթեոսի|Մատթեոս]] 18:15-17 խոսքերի վրա), որի համաձայն՝ եթե սեռական բռնություն կատարելու մեջ մեղադրվող անձը ժխտում է մեղադրանքը, երեք երեցներից կազմված «իրավական կոմիտեն» այն հիմնավորված կարող է համարել, երբ նույն դեպքի վերաբերյալ, բացի սեռական բռնության զոհից, կա մեկ այլ անձի վկայություն<ref name=":3">{{Cite web |last=Jehovah's Witnesses Official Media website |date=Archived from the original on November 23, 2009 |title=Jehovah's Witnesses and Child Protection |url=http://www.jw-media.org/aboutjw/article23.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20091123144858/http://www.jw-media.org/aboutjw/article23.htm |archive-date=2009 թ․ նոյեմբերի 23 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 28 |website=web.archive.org}}</ref>։ Այն դեպքերում, երբ երկրորդ անձի վկայություն չկա, «Դիտարանի ընկերության» կարգադրությունն է. «երեցները հարցը կթողնեն Եհովայի ձեռքերում»<ref>{{Cite book |last=Shepherd the Flock of God։ Brooklyn, New York: Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania։ 2010։ էջ 72 |url=https://yadi.sk/i/dG32KQrjhuTFd |title=Գրքի ռուսերեն թարգմանությունը}}</ref>։
«Դիտարանի ընկերությունը» երեցներին կարգադրում է սեռական բռնության դեպքերը հաղորդել իշխանություններին, երբ օրենքն է պարտադրում այդպես վարվել, այլ դեպքերում՝ իշխանություններին հաղորդելու հարցը պետք է թողնել տուժածի կամ նրա ընտանիքի անդամների հայեցողությանը<ref name=":3" /><ref>{{Cite book |title=Shepherd the Flock of God |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2010 |location=Brooklyn, New York |pages=131-132}}</ref>։ Որոշ տուժածների խոսքերով՝ տեղի երեցները կարգադրել են նրանց լռություն պահպանել, որ մեղադրյալը և կազմակերպությունը զերծ մնան վարկաբեկությունից<ref>{{Cite web |last=Bootie Cosgrove-Mather |date=29.04.2003 |title=Another Church Sex Scandal |url=https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 29 |website=www.cbsnews.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=BBC News |date=2002 թ․ հուլիսի 12 |title=Secret database protects paedophiles |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm |access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 29 |language=en}}</ref>։
2015 թվականին [[Ավստրալիա]]յի «Երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության ինստիտուցիոնալ արձագանքների արքայական կոմիտեն» (անգլերեն՝ The Royal Commission into Institutional Responses to Child Sexual Abuse) հայտնաբերել է, որ այդ երկրում սկսած 1950 թվականից Եհովայի վկաների երեցների կողմից ուսումնասիրված սեռական բռնության մեջ մեղադրվող1,006 անձանց դեպքերից (կապված ավելի քան 1800 զոհի հետ) «ոչ մեկը չի հաղորդվել աշխարհիկ իշխանություններին»<ref name=":14">{{Cite web |date=2015 թ․ հուլիսի 27 |title=Case Study 29: Jehovah’s Witnesses |url=https://www.childabuseroyalcommission.gov.au/case-studies/case-study-29-jehovahs-witnesses |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 28 |website=Royal Commission into Institutional Responses to Child Sexual Abuse |language=en}}</ref>։
== Ծանոթագրություններ ==
Տող 139 ⟶ 167՝
*''Փոլ Գրանդի'' - [https://www.jwfacts.com/ Փաստեր jw.org կայքի, «Դիտարանի», Եհովայի վկաների և «ճշմարտության» մասին (անգլ.) - jwfacts.com]
[[Կատեգորիա:Քրիստոնեություն]]▼
[[Կատեգորիա:Աղանդներ]]
[[Կատեգորիա:Կրոնական կազմակերպություններ]]
▲[[Կատեգորիա:Քրիստոնեություն]]
|