«Եհովայի վկաներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(24 intermediate revisions by 11 users not shown)
Տող 1.
'''Եհովայի վկաներ''', [[19-րդ դար]]ի վերջում [[Միացյալ Նահանգներ]]ում ստեղծված աղանդմիջազգային ։քրիստոնեական [[կրոն]]ական կազմակերպություն։ Կազմակերպության հաղորդած պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ նրանց անդամների թիվը ողջ աշխարհում 8.68 մլն է<ref name=":2">{{Cite web |title=2019 Եհովայի վկաների ծառայողական տարվա համաշխարհային հաշվետվություն |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2019-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/2019-%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/ |titleaccessdate=20192020 Եհովայիթ․ վկաներիհունվարի ծառայողական11 տարվա համաշխարհային հաշվետվություն|last=|first=|date=|website=jw.org - Եհովայի վկաների պաշտոնական կայք|publisher=|language=|accessdate=2020 թ․ հունվարի 11}}</ref>։ Կազմակերպության գործունեությունը վերահսկվում է 8 անձից կազմված խմբի՝ «կառավարիչ մարմնի» կողմից<ref name=":9">{{Cite web |title=Եհովայի վկաների Կառավարիչ մարմին. ի՞նչ է այն {{!}} ՀՏՀ |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A5%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%B0%D5%BF%D5%B0/%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B9-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6/ |titleaccessdate=Եհովայի2018 վկաներիթ․ Կառավարիչդեկտեմբերի մարմին.27 ի՞նչ է այն {{!}} ՀՏՀ|last=|first=|date=|website=jw.org|publisher=|language=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 27}}</ref>։
 
Եհովայի վկաները հայտնի են տնետուն քարոզչություն իրականացնելով, փողոցում պատահական անցորդների հետ զրուցելով և կրոնական գրականություն, մասնավորապես՝ ''«Դիտարան»'' և ''«Արթնացե՛ք»'' պարբերագրերը բաժանելով։ Նրանք հավատում են, որ մարդկությունը գտնվում է [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչում]] հիշատակված [[Վախճանաբանություն|աշխարհի վախճանին]] նախորդող ժամանակաշրջանում։ Նրանք կատարել են մի շարք կանխատեսումներ, որոնք չեն իրականացել<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 01.01.2013 թ., էջեր 4-8 |title=Աշխարհի վերջ. վախ, հետաքրքրություն, հուսախաբություն |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2013003#h=43|title=Աշխարհի վերջ. վախ, հետաքրքրություն, հուսախաբություն|lastaccessdate=Դիտարան2018 01.01.2013թ․ թ.,դեկտեմբերի էջեր27 4-8|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 27}}</ref>։ Oրինակ՝ կանխատեսել են, որ 1914, 1925 և 1975 թթ. լինելու է աշխարհի վախճանը ([[Արմագեդոն]]ը)<ref>{{Cite web |title=1914 - Failed Watchtower prophecy - Falsified History |url=https://www.jwfacts.com/watchtower/failed-1914-predictions.php |titleaccessdate=19142019 -թ․ Failedհունվարի Watchtower1 prophecy - Falsified History|last=|first=|date=|website=www.jwfacts.com - Փաստեր Եհովայի վկաների մասին (անգլերեն)|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 1}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.jwfacts.com/watchtower/1925.php |title=1925 and the Watchtower teaching that Millions now living will never die! |lasturl=https://www.jwfacts.com/watchtower/1925.php |first=|dateaccessdate=2019 թ․ հունվարի 1 |website=www.jwfacts.com - Փաստեր Եհովայի վկաների մասին (անգլերեն)|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 1}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.jwfacts.com/watchtower/1975.php |title=1975 - Watchtower Quotes to show what really was predicted |lasturl=https://www.jwfacts.com/watchtower/1975.php |first=|dateaccessdate=2019 թ․ հունվարի 1 |website=www.jwfacts.com - Փաստեր Եհովայի վկաների մասին (անգլերեն)|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 1}}</ref>։
 
Նրանք չեն հավատում [[Սուրբ Երրորդություն|երրորդության]], անմահ [[Հոգի|հոգու]] և [[դժոխք]]ի (որպես հավիտենական տանջարան) ուսմունքներին՝ համարելով դրանք ոչ [[Աստվածաշունչ|սուրբգրային]]։ Նրանք չեն նշում [[Ամանոր]]ը, [[Սուրբ ծնունդ]]ը, ծննդյան օրերը և շատ այլ տոներ ու սովորույթներ՝ համարելով դրանք [[Հեթանոսություն|հեթանոսական]] ծագում ունեցող<ref name=":10" />։ Նրանք չեն մասնակցում [[ընտրություններ]]ին, պատիվ չեն տալիս [[պետական դրոշ]]ին և հրաժարվում են [[Բանակ|զինվորական ծառայությունից]], որի փոխարեն որոշ երկրներում, այդ թվում նաև Հայաստանում, զորակոչման ենթակա Եհովայի վկաներն իրականացնում են այլընտրանքային աշխատանքային ծառայություն<ref>{{Cite book |last=Մնա Աստծու սիրո մեջ |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%A4%D6%80%D5%B8%D5%B7-%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6 |title=Հավելված - Դրոշին պատիվ տալը, ընտրություններ և այլընտրանքային քաղաքացիական ծառայություն|last=Մնա Աստծու սիրո մեջ|first=|publisher=WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2014|isbn=|location=|pages=}}</ref> (տե՛ս ստորև)։
 
Եհովայի վկաներն ընդունում են որոշակի գիտակցական տարիքի հասած անձանց, այդ թվում՝ երեխաների [[մկրտություն]]ը<ref>{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2018321#h=12|title=Ծնողնե՛ր, պատրաստո՞ւմ եք ձեր երեխաներին մկրտվելու|last=Դիտարան 15.03.2018 թ., էջեր 8-12, պարբ.՝ 4 |firsttitle=Ծնողնե՛ր, պատրաստո՞ւմ եք ձեր երեխաներին մկրտվելու |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher/hy/wol/d/r44/lp-rea/2018321#h=12 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 1 |website=wol.jw.org}}</ref>, որով նորահավատը նրանց կազմակերպության անդամ է դառնում։ Որոշ Եհովայի վկաներ մկրտվել են 6 կամ 7 տարեկանում<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 1.03.1992, էջ 27 (ռուս.) |title=Преследование цели, поставленной шестилетней девочкой |url=https://wol.jw.org/ru/wol/d/r2/lp-u/1992168#h=6|title=Преследование цели, поставленной шестилетней девочкой|last=Դիտարան 1.03.1992, էջ 27 (ռուս.)|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite book |last=Եհովայի վկաների տարեգիրք 2011 (ռուս.) |url=https://wol.jw.org/ru/wol/d/r2/lp-u/302011017#h=41 |title=Проповедь и обучение по всему миру|last=Եհովայի վկաների տարեգիրք 2011 (ռուս.)|first=|publisher=WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։
 
Եհովայի վկաները հրաժարվում են ամբողջական արյան և դրա հիմնական բաղադրամասերի՝ էրիթրոցիտների, լեյկոցիտների, թրոմբոցիտների և պլազմայի [[Արյան փոխներարկում|փոխներարկումից]]՝ անկախ հիվանդի տարիքից և առողջական վիճակի ծանրությունից։ Նրանց նաև արգելված է արյուն տալ ուրիշներին ներարկելու համար և պահեստավորել սեփական արյունը իրենց իսկ ներարկելու համար։ Արյան պլազմայի առանձին բաղադրամասերի ներարկումը (օր.՝ [[Հակամարմիններ|իմունոգլոբուլիններ]], [[ալբումին]]) անձնական որոշման հարց է<ref name=":11">Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania, էջ՝ 77,78 [https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102008066 կարդալ օնլայն]</ref>։
 
Նրանք «ընկերակցությունից զրկում» են կազմակերպությունից դուրս եկող անդամներին, այսինքն՝ չեն բարևում և չեն շփվում ո՛չ կրոնական, ո՛չ էլ որևէ այլ թեմայով։ Եթե վտարված անհատն ընտանիքի անդամ է, շփումը պետք է հասցվի նվազագույնի<ref name=":13">Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania, էջ՝ 207,208 [https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102008083 կարդալ օնլայն]</ref><ref name=":4">{{Cite web |urllast=https://wolՄեր թագավորական ծառայությունը (օգոստոս.jw 2002 թ.org/hy/wol/d/r44/lp,), էջեր 3-rea/2020022854 |title=Քրիստոնեական հավատարմություն դրսևորիր, երբ հարազատներիցդ որևէ մեկը զրկվում է ընկերակցությունից|last=Մեր թագավորական ծառայությունը (օգոստոս. 2002 թ.,), էջեր 3-4|first=|date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher=/hy/wol/d/r44/lp-rea/202002285 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 31 |website=wol.jw.org |quote=երբ վտարված կամ ընկերակցությունից հրաժարված անհատը ընտանեկան շրջանակից դուրս է ապրում.... թերևս հնարավոր լինի խզել այդ ազգականի հետ բոլոր կապերը։ Եթե նույնիսկ որոշ ընտանեկան հարցերի պատճառով նրա հետ շփվելու անհրաժեշտություն առաջանա, ինչ խոսք, դա պետք է հասցվի նվազագույնի}}</ref>։
 
Եհովայի վկաներին խրախուսվում է բարձրագույն կրթություն չստանալ<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.11.2011 թ., էջեր 16–20, պարբ. 11 |title=«Ժամանակավոր բնակիչներ» ամբարիշտ աշխարհում |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011843#h=17 |titleaccessdate=«Ժամանակավոր2018 բնակիչներ»թ․ ամբարիշտդեկտեմբերի 27 |website=wol.jw.org}}</ref><ref>{{Cite web աշխարհում|last=Դիտարան 15.1104.20112008 թ., էջեր 16–203-7, պարբ. 1110 |firsttitle=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018Մերժենք թ․«անարժեք դեկտեմբերիբաները» 27}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2008281?q=%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6+%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&p=par#h=13|title=Մերժենք «անարժեք բաները»|lastaccessdate=Դիտարան2018 15.04.2008թ․ թ.,դեկտեմբերի էջեր27 3-7, պարբ. 10|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 27}}</ref>։
 
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Russell Charles Taze 1911.jpg|մինի|[[Չարլզ Ռասել]]ը (1852-1916), Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հիմնադիրը և «Դիտարանի ընկերության» առաջին նախագահը|249x249px]]
Եհովայի վկաների կազմակերպությունը սկիզբ է առել [[Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների շարժում]]ից, որը հիմնադրվել է 1870-ականներին Պիտսբուրգում ([[Փենսիլվանիա]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]) [[Չարլզ Ռասել|Չարլզ Թեյզ Ռասելի]] կողմից։ 1884 թվականին նա հիմնում է «Սիոնի Դիտարանի և թերթիկի ընկերությունը» (այժմ կոչվում է «Փենսիլվանիայի Աստվածաշնչի և թերթիկի Դիտարան ընկերություն», անգլ.՝ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania) և դառնում վերջինիս առաջին նախագահը։ 1909 թվականին Ռասելը ընկերության գլխավոր վարչությունը Պիտսբուրգից տեղափոխում է [[Բրուքլին]] ([[Նյու Յորք]])<ref name=":0">{{Cite web |title=Jehovah's Witness {{!}} religion |url=https://www.britannica.com/topic/Jehovahs-Witnesses |titleaccessdate=Jehovah's2018 Witnessթ․ {{!}}դեկտեմբերի 26 religion|website=Encyclopedia Britannica |language=en|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 26}}</ref>։
[[Պատկեր:J.F. Rutherford.gif|ձախից|մինի|215x215փքս|[[Ջոզեֆ Ռատերֆորդ]]ը, «Դիտարանի ընկերության» երկրորդ նախագահը]]
1909-1932 թթ. Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների համայնքում բաժանումների<ref>{{Cite book |last=Penton |first=James M |url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent |title=Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses (2nd ed.)|url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent|last=Penton|first=James M|publisher=Toronto, Ont. : University of Toronto Press |year=1997 |isbn=0-8020-7973-3.|location= |pages=[https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent/page/43 43]–62}}</ref><ref name=":1">{{Cite book |last=Alan |first=Rogerson |title=Millions Now Living Will Never Die|last=Alan|first=Rogerson |publisher=London, Constable |year=1969 |isbn=978-0-09-455940-0.|location= |pages=55 |quote=In 1931, came an important milestone in the history of the organization. For many years Rutherford's followers had been called a variety of names: 'International Bible Students', 'Russellites', or 'Millennial Dawners'. In order to distinguish clearly his followers from the other groups who had separated in 1918 Rutherford proposed that they adopt an entirely new name—Jehovah's witnesses.}}</ref> արդյունքում ձևավորվում են մի շարք ինքնուրույն կրոնական կազմակերպություններ։
 
Ռասելի մահվանից մոտ երկու ամիս անց՝ 1917 թվականի հունվարին «Դիտարանի ընկերության» երկրորդ նախագահ է ընտրվում [[Ջոզեֆ ֆրանկլին Ռատերֆորդ]]ը («Դատավոր Ռատերֆորդ»; 1869–1942): Ռատերֆորդը կատարեց կազմակերպչական և ուսմունքային նշանակալի փոփոխություններ և 1931 թվականին Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների իր խումբն այլ խմբերից առանձնացնելու համար ընտրեց «Եհովայի վկաներ» անվանումը<ref name=":1" />։
Տող 23.
1942 թվականին ընկերության երրորդ նախագահ է նշանակվում [[Նաթան Նոր]]ը (1905-1977)։ 1943 թվականին միսիոներներ պատրաստելու նպատակով նա հիմնում է «Դիտարանի աստվածաշնչյան Գաղաադ» դպրոցը։ Նրա որոշմամբ մինչ օրս ընկերության բոլոր գրքերն ու պարբերագրերը տպագրվում են անանուն։ Նորի գլխավորությամբ մի խումբ Եհովայի վկաներ ստեղծում են [[Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ» թարգմանություն]]ը<ref name=":0" />։
 
Կազմակերպության հաջորդ նախագահներն են եղել Ֆրեդերիկ Ֆրանցը, Միլթոն Հենշելը, Դոն Ադամսը։ 2014 թվականին ընկերության նախագահ է նշանակվում Ռոբերտ Սիրանկոն<ref>{{Cite book |last=George |first=D. Chryssides. |title=Jehovah's Witnesses: Continuity and Change.|last=George|first=D. Chryssides.|publisher=Taylor & Francis |year=2016 |isbn=9781138548787|location= |pages=143}}</ref>։ 2016 թվականին Եհովայի վկաների կազմակերպության գլխավոր վարչությունը տեղափոխվել է Ուորվիք (Նյու Յորք, ԱՄՆ)<ref name=":0" />։
 
== Կազմակերպություն ==
 
=== Կազմակերպչական կառուցվածքը ===
 
==== Կառավարիչ մարմին ====
Կազմակերպության գործունեությունը վերահսկվում է գլխավոր վարչությունում (Ուորվիք, [[Նյու Յորք]], [[ԱՄՆ]]) գտնվող 8 անձից կազմված խմբի՝ «կառավարիչ մարմնի» կողմից<ref name=":9" /> (տարբեր ժամանակաշրջաններում անդամների թիվը եղել է 7-18)։ Կառավարիչ մարմնի բոլոր անդամները տղամարդիկ են։ Նրանցից յուրաքանչյուրն իրեն համարում է «օծյալների դասի» անդամ, որոնք ունեն երկնային կյանքի հույս (մինչդեռ Եհովայի վկաների մեծ մասը երկրային դրախտում ապրելու հույս ունեն)։ Կառավարիչ մարմնի նոր անդամներն ընտրվում են գործող անդամների կողմից<ref>{{Cite book |last=Franz, Raymond |title=In Search of Christian Freedom|last=Franz, Raymond|first=|publisher=Commentary Press |year=2007 |isbn=0-914675-17-6|location= |pages=123}}</ref>։ Կառավարիչ մարմնի անդամները կարծում են, որ իրենք Աստվածաշնչում հիշատակված ([[Ավետարան ըստ Մատթեոսի|Մատթեոս]] 24։45) «հավատարիմ և իմաստուն ծառան» են<ref>{{Cite web |title=Տարեկան հանդիպման հաշվետվություն 2012 {{!}} Եհովայի վկաներ |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A5%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%BA%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-2012/ |titleaccessdate=Տարեկան2019 հանդիպմանթ․ հաշվետվությունհունվարի 201229 {{!}} Եհովայի վկաներ|last=|first=|date=|website=jw.org|publisher= |language=hy|accessdate=2019 թ․ հունվարի 29}}</ref> (մինչև 2012 թվականը նրանք իրենց համարում էին այդ դասակարգի ներկայացուցիչներ, իսկ «հավատարիմ և իմաստուն ծառա» դասակարգի մեջ ընդգրկվում էին բոլոր 144,000 «օծյալները»<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.06.2009 թ., էջեր 20-24 |title=Հավատարիմ տնտեսը և նրա Կառավարիչ մարմինը |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2009443|title=Հավատարիմ տնտեսը և նրա Կառավարիչ մարմինը|lastaccessdate=Դիտարան2019 15.06.2009թ․ թ.,հունվարի էջեր29 20-24|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 29}}</ref>): Կառավարիչ մարմինը ղեկավարում է մի շարք կոմիտեներ, որոնք պատասխանատու են հրատարակչական, քարոզչական և այլ գործերի համար<ref name=":9" />։
 
==== Մասնաճյուղեր ====
Ամբողջ աշխարհում Եհովայի վկաներն ունեն 87 մասնաճյուղ<ref name=":2" /> (կոչվում է նաև «Բեթել»), որոնք գտնվում են ''գլխավոր վարչության ներկայացուցիչների'' (նախկինում՝ ''զոնալ վերակացու'') վերահսկողության տակ, ովքեր ժամանակ առ ժամանակ ստուգայց են կատարում իրենց նշանակված մասնաճյուղեր։ Մասնաճյուղերում աշխատում են «Բեթելի ընտանիք» կազմող կամավորները։ Յուրաքանչյուր մասնաճյուղ վերահսկվում է երեք կամ ավելի երեցներից կազմված կոմիտեի կողմից, որոնցից մեկն աշխատում է որպես կոորդինատոր։ Որոշ երկրներում, որտեղի վկաները գտնվում են այլ երկրի մասնաճյուղի կոմիտեի վերահսկողության տակ, նշանակվում է երկրի կոմիտե։ Այս բոլոր նշանակումները կատարում է Կառավարիչ մարմինը<ref>{{Cite web |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը, էջ 47-49 |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014935 |titleaccessdate=Կազմակերպված2019 ենք՝թ․ կատարելուհունվարի Եհովայի30 կամքը, էջ 47-49|last=|first=|date=|website=wol.jw.org |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania|accessdate=2019 թ․ հունվարի 30}}</ref>։ Մասնաճյուղերն ունեն կամ կարող են ունենալ բաժիններ, որոնք պատասխանատու են քարոզչական գործի վերահսկողության, իրավաբանական հարցերի, գրականության թարգմանության, տպագրման և/կամ առաքման համար։
 
==== Ժողովներ ====
Տող 39 ⟶ 38՝
 
=== Հրատարակչական գործունեություն ===
«Դիտարանի ընկերությունը» ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն հրատարակել է Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ» թարգմանության ավելի քան 220 միլիոն օրինակ՝ ավելի քան 160 լեզուներով<ref>{{Cite web |title=Online Bible |url=https://www.jw.org/en/publications/bible/|title=Online Bible|last=|first=|dateaccessdate=2019 թ․ հունվարի 29 |website=jw.org - Եհովայի վկաների պաշտոնական կայք |publisher=The Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |language=en|accessdate=2019 թ․ հունվարի 29}}</ref>։ ''«Դիտարան»'' և ''«Արթնացե՛ք»'' պարբերագրերը աշխարհում ամենալայն տարածում ունեցող պարբերագրերն են<ref>{{Cite web |urllast=Joe Pompeo |date=https://www.businessinsider.com/the-most-widely-read-magazine-in-the-world-is-the-monthly-pub-of-jehovahs-witnesses-2010-9 թ․ սեպտեմբերի 30 |title=Did You Know The Most Widely Circulated Magazine In The World Is The Monthly Publication Of Jehovah's Witnesses?|last=Joe Pompeo|firsturl=|date=սեպտեմբերի 30, https://www.businessinsider.com/the-most-widely-read-magazine-in-the-world-is-the-monthly-pub-of-jehovahs-witnesses-2010|website=Business-9 Insider|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 29 |website=Business Insider}}</ref>։ Եհովայի վկաների գրականությունը տպագրվում է ավելի քան 750 լեզուներով<ref>{{Cite web |title=Ովքե՞ր են կատարում Եհովայի կամքը այսօր էջ 26 |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102012164#h=3 |titleaccessdate=Ովքե՞ր2019 ենթ․ կատարումհունվարի Եհովայի29 կամքը այսօր էջ 26|last=|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 29}}</ref>։ Գրականությունը հասանելի է նաև օնլայն տարբերակով Եհովայի վկաների պաշտոնական կայքում։
 
=== Ֆինանսավորում ===
Կազմակերպության գործունեությունը հիմնականում ֆինանսավորվում է Եհովայի վկաների նվիրատվությունների միջոցով։ Նրանց հանդիպումների ժամանակ հանգանակություն չի արվում, և անդամներից տասանորդ չի պահանջվում<ref>{{Cite book |last=Hesse, Hans. |title=Persecution and Resistance of Jehovah's Witnesses During the Nazi-Regime|last=Hesse, Hans.|first=|publisher=Chicago: Edition Temmen c/o. |year=2011 |isbn=3-861-08750-2.|location= |pages=296, 298}}</ref>։ Եհովայի վկա քարոզիչները, ծառայող օգնականները, երեցները, ենթառահվիրաները, ընդհանուր ռահվիրաները վարձատրություն չեն ստանում։ «Լիաժամ ծառայություն» իրականացնող կամավորների (բացառությամբ ընդհանուր ռահվիրաների)՝ միսիոներների, շրջանային և մարզային վերակացուների, հատուկ ռահվիրաների և մասնաճյուղում աշխատողների ապրուստի ծախսերը հատուցվում են կազմակերպության կողմից, և յուրաքանչյուր ամիս անձնական կարիքների համար նրանց տրամադրվում է ֆինանսական օգնություն<ref>{{Cite book |titlelast=TheBotting, OrwellianHeather; WorldGary ofBotting Jehovah's Witnesses|url=https://archive.org/details/orwellianworldof0000bott |lasttitle=Botting,The Heather;Orwellian GaryWorld of Jehovah's Witnesses Botting|first=|publisher=University of Toronto Press |year=1984 |isbn=978-0-8020-6545-2.|location= |pages=[https://archive.org/details/orwellianworldof0000bott/page/32 32] |quote=Missionaries, circuit overseers, district overseers, special pioneers, and branch-office workers receive small allowances each month}}</ref><ref>{{Cite book |last=Paul A. Djupe, Laura Olson |title="Watchtower Society". Encyclopedia of American Religion and Politics.|last=Paul A. Djupe, Laura Olson|first=|publisher=|year=2003|isbn=|location= |pages=466 |quote=The religious order of Jehovah's Witnesses caters to the needs of all volunteers who have taken a vow of poverty and obedience.}}</ref><ref>{{Cite journal |date=15.09.2014 թ |title=Հիշիր լիաժամ ծառայողներին (հասկացությունների բացատրությունները տե՛ս «Լիաժամ ծառայության ձևեր» շրջանակում) |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2014687 |journal=Դիտարան}}</ref>։ Կազմակերպության հաղորդած տվյալների համաձայն` «2019 թ. ծառայողական տարվա (01.09.2018 թ.-ից մինչև 31.08.2019 թ.) ընթացքում Եհովայի վկաները ծախսել են ավելի քան 224 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ հոգալու համար հատուկ ռահվիրաների, միսիոներների և շրջագայող վերակացուների կարիքները, որոնք նշանակված են ծառայելու դաշտում»<ref name=":2" />։
 
== Համոզմունքներ ==
Եհովայի վկաների ուսմունքները հաստատվում են «կառավարիչ մարմնի» կողմից, որը ստանձնում է [[Աստվածաշունչ]]ը մեկնաբանելու պատասխանատվությունը։ «Կառավարիչ մարմինը» թեև իրեն Աստծուց ներշնչված և անսխալական չի համարում, պնդում է, որ տրամադրում է «առաջնորդություն Աստծու կողմից»<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.04.2011 թ., էջեր 3–5 |title=Տեսնո՞ւմ ես Եհովայի առաջնորդությունը |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011286#h=14|title=Տեսնո՞ւմ ես Եհովայի առաջնորդությունը|lastaccessdate=Դիտարան2018 15.04.2011թ․ թ.,դեկտեմբերի էջեր30 3–5|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 30}}</ref>՝ իր ուսմունքները բնութագրելով որպես «....հիմնված Աստծու Խոսքի վրա։ Հետևաբար այն, ինչ.... [Եհովայի վկաները սովորում են], Եհովայից է և ոչ թե մարդկանցից»<ref>{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2010683#h=12|title=Ճշմարիտ երկրպագությունը միասնությամբ է բնորոշվում|last=Դիտարան 15.09.2010 թ., էջեր 12-16, պարբ. 8 |firsttitle=Ճշմարիտ երկրպագությունը միասնությամբ է բնորոշվում |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher/hy/wol/d/r44/lp-rea/2010683#h=12 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 30 |website=wol.jw.org}}</ref>
[[Պատկեր:YHWH.svg|մինի|202x202px|[[Տետրագրամմատոն]]]]
 
Եհովայի վկաները կարևորություն են տալիս [[Աստված|Աստծու]] անվան կիրառմանը և նախընտրում են օգտագործել [[տետրագրամմատոն]]ի «[[Եհովա]]» արտասանությամբ տարբերակը<ref>{{Cite book |last=Holden, Andrew |title=Jehovah's Witnesses: Portrait of a Contemporary Religious Movement.|last=Holden, Andrew|first=|publisher=Routledge |year=2002 |isbn=978-0-415-26610-9|location= |pages=24}}</ref>։ Նրանք հավատում են, որ Եհովան է միակ ճշմարիտ Աստվածը, իսկ [[Սուրբ Հոգի]]ն, որին կոչում են «սուրբ ոգի», Աստծու «գործուն ուժն» է, և ոչ թե՝ անձնավորություն<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 01.10.2009 թ., էջեր 4-6 |title=Ի՞նչ է սուրբ ոգին |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2009721#h=7|title=Ի՞նչ է սուրբ ոգին|lastaccessdate=Դիտարան2018 01.10.2009թ․ թ.,դեկտեմբերի էջեր30 4-6|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 30}}</ref>։
 
Նրանք հավատում են, որ [[Հիսուս]]ը Աստծու միակ անմիջական ստեղծագործությունն է, և մնացած ամեն բան ստեղծվել է Հիսուսի կողմից՝ Աստծու զորությամբ<ref>{{Cite book|title=The Four Major Cults|last=Hoekema, Anthony A |firsttitle=The Four Major Cults |publisher=Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans |year=1963 |isbn=0-8028-3117-6.|location= |pages=262}}</ref>։ Եհովայի վկաները հավատում են, որ Հիսուսը մահացել է մարդկության մեղքերի ներման համար և Հիսուսի մահվան շնորհիվ Արմագեդոնը վերապրածներին ''երկրային դրախտում'' հավիտյան ապրելու հնարավորություն կտրվի<ref>{{Cite book |last=Ի՞նչ է սովորեցնում Աստվածաշունչը իրականում , 2016 թ. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102005135 |title=Գլուխ 5 - Փրկանք. Աստծու մեծագույն նվերը|last=Ի՞նչ է սովորեցնում Աստվածաշունչը իրականում , 2016 թ. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։ Նման հնարավորություն կտրվի նաև մինչև Արմագեդոնը մահացածներին, ովքեր Արմագեդոնից հետո հազար տարվա ընթացքում հարություն կառնեն<ref>{{Cite book |last=Ի՞նչ է սովորեցնում Աստվածաշունչը իրականում, 2016 թ., Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102005137 |title=Գլուխ 7 - Հույս, որ կարող ենք ունենալ մահացածների համար, պարբ.՝ 16-20|last=Ի՞նչ է սովորեցնում Աստվածաշունչը իրականում, 2016 թ., Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։ Իսկ նրանք, ովքեր կմերժեն վկաների հաղորդած «բարի լուրը» կոչնչացվեն Արմագեդոնի ժամանակ<ref>{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2008520#h=17|title=Տնետուն ծառայություն. ինչո՞ւ է կարևոր այսօր|last=Դիտարան 15.07.2008 թ., էջեր 3–7, պարբ.՝ 12 |firsttitle=Տնետուն ծառայություն. ինչո՞ւ է կարևոր այսօր |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher/hy/wol/d/r44/lp-rea/2008520#h=17 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 30 |website=wol.jw.org}}</ref>։ Նրանք կարծում են, որ Հիսուսին գամել են ոչ թե [[խաչ]]ի, այլ՝ ուղղահայաց սյան կամ ցցի վրա<ref>{{Cite book |last=Penton James M |url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent |title=Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses (2nd ed.)|url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent|last=Penton James M|first=|publisher=University of Toronto Press |year=1997 |isbn=0-8020-7973-3.|location= |pages=[https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent/page/372 372]}}</ref>։
 
Նրանք չեն հավատում [[Սուրբ Երրորդություն|երրորդության]], անմահ հոգու և [[դժոխք]]ի (որպես հավիտենական տանջարան) ուսմունքներին՝ համարելով դրանք ոչ սուրբգրային։ Նրանք չեն նշում [[Ամանոր]]ը, [[Սուրբ ծնունդ]]ը, [[Զատիկ]]ը, [[Տյառնընդառաջ|Տրնդեզը]], ծննդյան օրերը և շատ այլ տոներ ու սովորույթներ՝ համարելով դրանք հեթանոսական ծագում ունեցող<ref name=":10">{{Cite book |last=Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82-%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%BF%D5%B0%D5%A1%D5%B3-%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D6%87-%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80/ |title=Գլուխ 13 - Աստծուն տհաճ տոներ և սովորույթներ|last=Մնա Աստծու սիրո մեջ, 2014 թ., WatchTower Bible and Tract Society of Pennsylvania|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։
 
Եհովայի վկաները սովորեցնում են, որ 1914 թվականին [[Սատանա]]ն և նրա դևերը երկնքից ցած են նետվել երկրի վրա, որով և սկսվել է «վերջին օրերը»<ref>{{Cite book |last=Ի՞նչ է Աստվածաշունչը սովորեցնում մեզ, 2017 թ. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102015149#h=7 |title=Գլուխ 9 - Աշխարհի վերջը մո՞տ է, պարբ. 4|last=Ի՞նչ է Աստվածաշունչը սովորեցնում մեզ, 2017 թ. Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref>։ Նրանք հավատում են, որ մարդկային հասարակությունը գտնվում է Սատանայի և նրա դևերի ազդեցության տակ, ուստի շատ Եհովայի վկաներ ձգտում են մտերիմ ընկերություն չանել ոչ վկա անհատների հետ<ref>{{Cite book |titlelast=ApocalypsePenton, Delayed:M.J. The Story of Jehovah's Witnesses|url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent |lasttitle=Penton,Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses M.J.|first=|publisher=University of Toronto Press |year=1997 |isbn=0-8020-7973-3.|location= |pages=[https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent/page/188 188]-190; 280-283 |quote="Most Witnesses tend to think of society outside their own community as decadent and corrupt ... This in turn means to Jehovah's Witnesses that they must keep themselves apart from Satan's "doomed system of things." Thus most tend to socialize largely, although not totally, within the Witness community."}}</ref>։
 
== Կրոնական գործունեություն ==
 
==== Երկրպագություն ====
[[Պատկեր:Reunião em Salão do Reino.jpg|մինի|Երկրպագություն «Թագավորության սրահում»]]
Երկրպագության և ուսումնասիրության համար նախատեսված հանդիպումներն անցկացվում են ''Թագավորության սրահներում։'' Այս հանդիպումները հիմնականում նվիրված են «Դիտարանի ընկերության» գրականության և Աստվածաշնչի ուսումնասիրությանը։ Հանդիպումները սկսվում և ավարտվում են թագավորության երգերով և կարճ աղոթքներով։ Մինչև 2009 թվականը ժողովները հանդիպում էին շաբաթական 3 անգամ, ներկայումս ժողովը հավաքվում է շաբաթական 2 անգամ (յուր. մոտ 1 ժամ 45 րոպե տևողությամբ)։ Նման փոփոխության նպատակն այն էր, որ ընտանիքները կարողանան առանձին երեկո տրամադրել ''ընտանեկան երկրպագության'' համար<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.05.2011 թ., էջեր 11–15 |title=Քրիստոնյա՛ ընտանիքներ, «պատրա՛ստ եղեք» |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/2011364#h=18|title=Քրիստոնյա՛ ընտանիքներ, «պատրա՛ստ եղեք»|lastaccessdate=Դիտարան2019 15.05.2011թ․ թ.,հունիսի էջեր22 11–15|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունիսի 22}}</ref>։ Միևնույն ''շրջանի'' կազմում ընդգրկված ժողովների Վկաները ամեն տարի երկու անգամ մասնակցում են ''մեկօրյա շրջանային համաժողովի։'' Տարին մեկ անգամ սովորաբար մի քանի շրջանների ժողովներ մասնակցում են ''եռօրյա տարածաշրջանային համաժողովին։'' Ժամանակ առ ժամանակ որոշ երկրներում անցկացվում են ''միջազգային կամ հատուկ համաժողովներ'', որոնց մասնակցում են տարբեր երկրներից ժամանած Եհովայի վկաներ։ Նրանց ամենակարևոր և հանդիսավոր միջոցառումը ''[[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսի]] մահվան հիշատակի երեկոն'', կամ՝ ''Տիրոջ ընթրիքն'' է, որը նշելու օրը համապատասխանում է [[Փեսախ (հրեական զատիկ)|Պասեքի (հրեական զատիկ)]] օրվան<ref>{{Cite book |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը|last=|first= |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2015|isbn=|location= |pages=63-66 |chapter=Գլուխ 7, Հանդիպումներ, որ մղում են «սիրո և բարի գործերի» |chapter-url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014937}}</ref>։
 
==== Քարոզչություն ====
[[Պատկեր:Jehovah's Witnesses outside the British Museum 02.jpg|մինի|221x221px|Եհովայի վկաները [[Բրիտանական թանգարան]]ի մոտ, 2017 թ.]]
Եհովայի վկաները առավել հայտնի են իրենց համոզմունքները այլ մարդկանց պատմելով՝ առաջին հերթին ''տնետուն'' քարոզչության միջոցով։ Քարոզչության այլ կերպերից են ոչ պաշտոնական վկայությունը, փողոցում, զբոսայգիներում, կայանավայրերում կամ այլ մարդաշատ վայրերում քարոզչությունը, որը հաճախ իրականացվում է շարժական ցուցատախտակների օգնությամբ<ref>{{Cite book |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը|last=|first= |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2015|isbn=|location= |pages=84-85 |chapter=Բարի լուրը քարոզելու կերպեր |chapter-url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014939#h=15}}</ref>։ Քարոզչության նպատակը ոչ վկա անհատների հետ ''«Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն»'' սկսելն է, որի նպատակն էլ իր հերթին տվյալ անհատի ''չմկրտված քարոզիչ'' դառնալն ու հետագայում որպես Եհովայի վկա մկրտվելն է<ref>{{Cite web |last=01.04.2001 թ., Մեր թագավորական ծառայությունը |title=«Ամբողջ հոգիով ճիգ» թափենք մեր ծառայության մեջ |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/202001124#h=6|title=«Ամբողջ հոգիով ճիգ» թափենք մեր ծառայության մեջ|last=01.04.2001 թ., Մեր թագավորական ծառայությունը|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate= |quote=Մեր նպատակն է՝ օգնել աշակերտին ավելի խորն ըմբռնել ճշմարտությունը, համապատասխանել չմկրտված քարոզիչ լինելու պահանջներին, նվիրվել և մկրտվել որպես Եհովայի վկա։}}</ref>։ Եհովայի վկաներին խորհուրդ է տրվում դադարեցնել Աստվածաշնչի ուսումնասիրությունը այն ուսումնասիրողների հետ, ովքեր իրենց կրոնի անդամ դառնալու մտադրություն չունեն<ref>{{Cite book |titlelast=TheBotting, OrwellianHeather; WorldGary ofBotting Jehovah's Witnesses|url=https://archive.org/details/orwellianworldof0000bott |lasttitle=Botting,The Heather;Orwellian GaryWorld of Jehovah's Witnesses Botting|publisher=University of Toronto Press |year=1984 |isbn=978-0-8020-6545-2.|location= |pages=[https://archive.org/details/orwellianworldof0000bott/page/77 77] |quote=The society states explicitly that all Bible studies should quickly show signs of 'real progress' to be deemed worthy of pursuit ... unless the potential converts are willing to give clear indication that they accept both the doctrines and the consequent responsibilities of attending meetings and going from door to door themselves, the study should be discontinued.}}</ref>։ Եհովայի վկաներին սովորեցնում են, որ մարդկանց քարոզելը Աստվածաշնչային պատվեր է<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 15.12.2008 թ., էջեր 16-20 |title=Վճռական ենք՝ հիմնովին վկայություն տալու |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2008923#h=14|title=Վճռական ենք՝ հիմնովին վկայություն տալու|last=Դիտարան 15.12.2008 թ., էջեր 16-20|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=}}</ref>։ Նրանց խրախուսում են որքան հնարավոր է երկար ժամանակ հատկացնել քարոզչական ծառայությանը'','' իսկ յուրաքանչյուր ամսվա վերջում քարոզիչները հաշվետվություն են հանձնում իրենց քարոզչության մասին<ref>{{Cite web |last=11.2000 թ., Մեր թագավորական ծառայությունը |title=Ճշգրիտ հաշվետվություն ներկայացնենք մեր ծառայության մասին |url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/201988328|title=Ճշգրիտ հաշվետվություն ներկայացնենք մեր ծառայության մասին|last=11.2000 թ., Մեր թագավորական ծառայությունը|website=wol.jw.org}}</ref>։
 
==== Էթիկա և բարոյականություն ====
Ամուսնությունից դուրս ցանկացած տեսակի [[սեռական հարաբերություն]]ը հիմք է վտարելու համար, եթե անհատը զղջացող չի համարվում<ref>{{citeCite book |author=Chryssides, G.D.|year=1999 |title=Exploring New Religions|page=103 |publisher=Continuum International Publishing Group |year=1999 |isbn=978-0-304-33651-7 |page=103}}</ref>, [[Նույնասեռականություն|նույնասեռական]] վարքը լուրջ մեղք է համարվում, իսկ նույնասեռ ամուսնություններն արգելված են։ [[Աբորտ]]ը համարվում է սպանություն<ref name=":12">{{harvnb|Holden|2002|Portrait|pages=26–27, 173}}</ref>։ Ինքնասպանությունը Աստծու դեմ գործած մեղք է համարվում<ref>{{Cite web |title=Դիտարան 15.06.2002 թ., էջեր 30-31 |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/2002447 |titleaccessdate=Դիտարան2019 15.06.2002թ․ թ.,հունիսի էջեր23 30-31|website=wol.jw.org|accessdate=2019 թ․ հունիսի 23}}</ref>։ Հագուստի համեստությանը և անձնական խնամքին հատուկ կարևորություն է տրվում։ Խաղամոլությունը, [[հարբեցողություն]]ը, [[Թմրամիջոց|թմրամնյութերի]] օգտագործումը և [[Ծխախոտ|ծխելը]] արգելված են<ref>{{Cite book |titlelast=ApocalypsePenton, Delayed:M.J. The Story of Jehovah's Witnesses|url=https://archive.org/details/apocalypsedelaye0000pent |lasttitle=Penton,Apocalypse Delayed: The Story of Jehovah's Witnesses M.J.|first=|publisher=University of Toronto Press |year=1997 |isbn=0-8020-7973-3.|location= |pages=152;180}}</ref>։ Չափավոր քանակությամբ ալկոհոլային խմիչքների օգտագործումը թույլատրված է<ref name=":12" />։
 
Ընտանիքում ամուսինն ընտանեկան հարցերում որոշումներ կայացնելու իշխանություն ունի, սակայն խրախուսվում է հաշվի առնել կնոջ և երեխաների կարծիքն ու զգացմունքները։ Բազմակնությունն արգելված է, իսկ ամուսնությունը պետք է լինի օրինականորեն գրանցված<ref>{{citeCite magazine |date=2004 թ․ հուլիսի 8 |title=''The Bible's Viewpoint'' What Does It Mean to Be the Head of the House?|magazine=Awake!|date=հուլիսի 8, 2004|page=26|ref=harv|url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/102004484 |magazine=Awake! |page=26}}</ref><ref>{{citeCite magazine|magazine=The Watchtower|date=1984 թ․ ապրիլի 15, 1984|page=11|title=Christian Weddings That Bring Joy|ref=harv |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1984284 |magazine=The Watchtower |page=11}}</ref>։ Խիստ քննադատվում է այլակրոն և անկրոն անհատների հետ ամուսնությունը<ref>{{citeCite book |title=Shepherd the Flock of God |pages=37–38, 124–125}}</ref><ref>{{citeCite magazine|magazine=The Watchtower|date=1982 թ․ մարտի 15, 1982|page=31|title=How should individual Christians and the congregation as a whole view the Bible advice to marry "only in the Lord"?|ref=harv |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1982212 |magazine=The Watchtower |page=31}}</ref>։
 
Ամուսնալուծությունը ևս քննադատվում է, իսկ վերաամուսնությունն արգելված է, բացառությամբ դավաճանության հիմքով ամուսնալուծության դեպքերի<ref>{{harvnb|Penton|1997|pages=110–112}}</ref>։ Եթե ամուսնալուծությունը կատարվել է ցանկացած այլ պատճառով, այլ անհատների հետ ամուսնությունը համարվում է դավաճանություն՝ մինչև առաջին կողակիցը կմահանա կամ «սեռական անբարոյություն» կգործի<ref>{{citeCite book |title=Insight on the Scriptures |chaptervolume=Adultery1 |page=53 |volumechapter=1Adultery |chapter-url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1200000123}}</ref>։ Ծանր ֆիզիկական բռնությունը, ընտանիքի մասին հոգ տանելուց կամավոր հրաժարվելը, կամ «հոգևորի խիստ վտանգված» լինելը կարող են հիմք հանդիսանալ առանձին բնակվելու համար<ref>{{citeCite magazine |magazine=Awake|date=1993 թ․ հուլիսի 8, 1993 |title=Marriage—Why Many Walk Out |page=6 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/101993482 |magazine=Awake |page=6 |quote=A legal divorce or a legal separation may provide a measure of protection from extreme abuse or willful nonsupport.}}</ref><ref>{{citeCite journal|journal=The Watchtower|date=1988 թ․ նոյեմբերի 1, 1988|page=22|title=When Marital Peace Is Threatened|ref=harv |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1988807 |journal=The Watchtower |page=22}}</ref>։
 
==== Կարգապահական միջոցներ ====
Ժողովում պատիժը սահմանվում է երեցների կողմից։ Երբ մկրտված վկան մեղադրվում է «լուրջ մեղք» գործելու մեջ, օրինակ՝ սեռական անբարոյության կամ հավատուրացության մեջ, երբ անհատը կասկածի է ենթարկում Վկաների ուսմունքները, ձևավորվում է ''իրավական կոմիտե՝'' մեղավորությունը որոշելու, օգնություն տրամադրելու և որոշ դեպքերում պատիժ սահմանելու համար։ Պատժի ամենածանր տեսակը ''«ընկերակցությունից զրկելը»'' կամ ''վտարելն'' է, որը կիրառվում է, երբ մեղավորը համարվում է չզջացող<ref>{{citeCite magazine|magazine=The Watchtower|date=1988 թ․ ապրիլի 15, 1988|title=Discipline That Can Yield Peaceable Fruit|pages=26–31 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1988287 |magazine=The Watchtower |pages=26–31}}</ref>։ Ընկերակցությունից զրկված անհատի հետ կարող են շփվել միայն միևնույն տան մեջ բնակվող ընտանիքի անդամները և ժողովի երեցները, որոնք կարող են վերականգնման համար դիմելու առաջարկություն անել<ref name=":4" />։ Երբ անհատը ֆինանսապես կամ պայմանագրով ստիպված է շարունակել աշխատանքային փոխհարաբերությունները, թույլատրվում է միայն գործին առնչվող հարցերը քննարկել<ref>{{citeCite magazine |magazinedate=The1981 թ․ սեպտեմբերի 15 Watchtower|title=Disfellowshipping-How to View It|date=սեպտեմբերի 15, 1981|page=24|ref=harv|url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1981688 |magazine=The Watchtower |page=24}}</ref>։ Վկաներին սովորեցնում են, որ վտարված անհատների հետ շփվելուց խուսափելը զերծ է պահում ժողովը անբարո ազդեցությունից և որ «սիրելի մարդկանց հետ շփվելու հնարավորությունը կորցնելը գուցե մղի [վտարված անհատին] «խելքի գալ», գիտակցել իր սխալի լրջությունը և քայլեր անել դեպի Եհովան»<ref name=":13" />։ Կազմակերպությունը կամավոր լքողները ևս վտարվում են<ref>{{citeCite magazine|magazine=The Watchtower|date=1981 թ․ սեպտեմբերի 15, 1981|title=Disfellowshiping—How to View It|page=23 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1981688 |magazine=The Watchtower |page=23}}</ref>։ Վտարված անհատը կարող է վերականգնվել, եթե ժողովի երեցները նրան զղջացող համարեն<ref>{{Cite book |title=Shepherd the Flock of God |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2010 |location=Brooklyn, New York |pages=119 |quote=The committee should be careful to allow sufficient time, perhaps many months, a year, or even longer, for the disfellowshipped person to prove that his profession of repentance is genuine.}}</ref>։
 
Պատժի ավելի մեղմ տեսակ է ''հանդիմանությունը'', որն իրավական կոմիտեն տալիս է այն մկրտված Վկաներին, որոնց համարում է զղջացող։ Հանդիմանություն ստացած անհատը ժամանակավորապես զրկվում է որոշակի առանձնաշնորհումներից (օր.՝ հանդիպումներին մեկնաբանություններ տալու հնարավորությունից), սակայն հոգևոր և ընկերական շփման սահմանափակումներ չեն դրվում<ref>{{citeCite magazine|magazine=The Watchtower|date=1983 թ․ հունվարի 1, 1983|title=Questions From Readers|pages=30–31 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1983008 |magazine=The Watchtower |pages=30–31}}</ref>։ ''Նշան դնելը՝'' միայն ընկերական շփման սահմանափակումը կիրառվում է, երբ մկրտված անհատը, չնայած մի քանի անգամ իրեն տրված նախազգուշացումներին, շարունակում է խախտել աստվածաշնչյան համարվող այն սկզբունքները, որոնք Վկաները լուրջ մեղք չեն համարում<ref>{{Cite book |title=Կազմակերպված ենք՝ կատարելու Եհովայի կամքը|last=|first= |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2015|isbn=|location= |pages=141–156 |chapter=Գլուխ 14, Պահպանենք ժողովի խաղաղությունն ու մաքրությունը |chapter-url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/1102014944#h=13-17}}</ref>։
 
==== Եհովայի վկաները և իշխանությունները ====
Տող 82 ⟶ 80՝
 
==== Արյան փոխներարկումից հրաժարվելը ====
Եհովայի վկաները, անկախ տարիքից, հրաժարվում են [[արյան փոխներարկում]]ից և այն համարում են Աստծու օրենքի խախտում։ Նրանց կարծիքով այս պահանջը հիմնված է Աստվածաշնչի [[Գործք առաքելոց|Գործեր]] 15։28, 29 և նմանատիպ խոսքերի վրա<ref name=":11" />։ Սկսած1961 թվականից՝ կամավոր արյան փոխներարկում ընդունելը և դրա համար չզղջալը հիմք է հանդիսանում տվյալ անհատին կազմակերպությունից վտարելու («ընկերակցությունից զրկելու») համար<ref>{{Cite journal |last=Muramoto |first=Osamu |date=2001-01-06 թ․ հունվարի 6 |title=Bioethical aspects of the recent changes in the policy of refusal of blood by Jehovah's Witnesses |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1119307/ |journal=BMJ : British Medical Journal |volume=322 |issue=7277 |pages=37–39 |issn=0959-8138 |pmc=PMCPMC1119307 |pmid=11141155}}</ref>։ Անգամ կյանքին սպառնացող վիճակներում կառավարիչ մարմինը խրախուսում է հրաժարվել արյան փոխներարկումից<ref>{{Cite web |date=1983 |title=United in Worship of the Only True God. pp. 156–160 |url=https://wol.jw.org/en/wol/sydp/r1/lp-e/r44/lp-rea/r1/lp-e/1101983100/1#h=2|title=United in Worship of the Only True God. pp. 156–160|last=|first=|date=1983|website=wol.jw.org |publisher=Watchtower Bible and Tract Society|accessdate= |quote=When faced with an apparent life-or-death situation, which way will your heart incline? Of course, our desire should be to please Jehovah. (թարգմ. «Եթե բախվես ակնհայտ կյանքի և մահվան հարցի, ո՞ր կողմը քո սիրտը կբռնի։ Իհարկե, մեր ցանկությունը պետք է Եհովային գոհացնելը լինի»։)}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։
 
Եհովայի վկաներն անընդունելի են համարում ամբողջական արյան և դրա հիմնական բաղադրամասերի՝ էրիթրոցիտների, լեյկոցիտների, թրոմբոցիտների և պլազմայի [[Արյան փոխներարկում|փոխներարկումը]]։ Նրանց նաև արգելված է արյուն տալ ուրիշներին ներարկելու համար և պահեստավորել սեփական արյունը իրենց իսկ ներարկելու համար։ Արյան պլազմայի առանձին բաղադրամասերի ներարկումը (օր.՝ [[Հակամարմիններ|իմունոգլոբուլիններ]], [[ալբումին]]), հեմոդիալիզը, հեմոդիլյուցիան անձնական որոշման հարց է<ref name=":11" />։
Տող 89 ⟶ 87՝
[[Պատկեր:JWpublishers.png|մինի|'''Դիտարանի ընկերության''' ակտիվ անդամների թիվը 1945-2013 թթ.|277x277փքս]]Եհովայի վկաներ կան գրեթե բոլոր երկրներում, բայց ոչ մի երկրի բնակչության մեծ մասը չեն կազմում։
 
Կազմակերպության հաղորդած տվյալների համաձայն՝ նրանց ''քարոզիչների'' թիվը ողջ աշխարհում 2019 թվականի դրությանբ 8.68 մլն է՝ միավորված մոտ 120,000 ժողովում։ Նախորդ տարվա համեմատ աճը 1.3% է։ Նույն տարվա համար նրանք տրամադրել են ավելի քան 2 միլիարդ ժամ քարոզչությանը, և անցկացրել են Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն ավելի քան 10 մլն մարդու հետ<ref name=":2" /> (ներառում է Վկաների՝ իրենց երեխաների հետ անցկացված ուսումնասիրությունը<ref>{{Cite web |urllast=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/202008324Մեր թագավորական ծառայությունը (2008, սեպտեմբեր) |title=Կարո՞ղ են երկու ծնողներն էլ հաշվետվության մեջ գրանցել այն ժամանակը, որ տրամադրում են ընտանեկան ուսումնասիրությանը։|last=Մեր թագավորական ծառայությունը (2008, սեպտեմբեր)|first=|date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher=/hy/wol/d/r44/lp-rea/202008324 |accessdate=2020 թ․ փետրվարի 22 |website=wol.jw.org}}</ref>)։
 
Պաշտոնական վիճակագրությունը ներառում է միայն այն անդամներին, որոնք հաշվետվություն են տրամադրում իրենց քարոզչական ծառայության մասին<ref name="jwmediastats">{{citeCite web|url=http://www.jw-media.org/aboutjw/article41.htm |title=Jehovah's Witnesses Official Media Web Site: Our History and Organization: Membership |url=http://www.jw-media.org/aboutjw/article41.htm |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121204211516/http://www.jw-media.org/aboutjw/article41.htm#membership |archivedate=2012 թ․ դեկտեմբերի 4 |publisher=Office of Public Information of Jehovah's Witnesses |quote=While other religious groups count their membership by occasional or annual attendance, this figure reflects only those who are actively involved in the public Bible educational work [of Jehovah's Witnesses]. |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121204211516/http://www.jw-media.org/aboutjw/article41.htm#membership |archivedate=2012 թ․ դեկտեմբերի 4}}<!-- This quote addresses a common question; please do not remove--></ref> և չի ներառում ''ոչ ակտիվ'' ու ''ընկեակցությունից զրկված'' անհատներին և այն հետաքրքվողներին, որոնք հաճախում են նրանց հանդիպումներին։ Արդյունքում՝ անկախ դեմոգրաֆիկ հետազոտություններում իրենց Եհովայի վկա համարողների միայն կեսն են համարվում ''ակտիվ'' կազմակերպության կողմից<ref>{{citeCite journal |date=2008 թ․ փետրվար |title=U.S. Religious Landscape Survey Religious Affiliation: Diverse and Dynamic |publisher=Pew Forum on Religion &amp; Public Life|date=February 2008|pages=9, 30|ref=harv}}</ref><ref>{{citeCite web |title=Advent Christian Church- Religious Groups - The Association of Religion Data Archives |url=http://www.thearda.com/Denoms/D_1101.asp |titleurl-status=Advent Christiandead Church|archive-url=https://web.archive.org/web/20201025161245/https://www.thearda.com/denoms/D_1101.asp Religious Groups |archive-date=2020 Theթ․ Associationհոկտեմբերի of25 Religion|accessdate=2020 Dataթ․ Archives|publisher=փետրվարի 22}}</ref>։ Ըստ US Pew Forum on Religion & Public Life-ի 2008-ի հետազոտության՝ Վկաների ընտանիքում մեծացածների միայն 37%-ն է շարունակում իրեն Եհովայի վկա համարել<ref>{{Cite web |last=Biema |first=David Van |date=2008 թ․ փետրվարի 25 |title=America's Unfaithful Faithful |url=http://content.time.com/time/nation/article/0,8599,1716987,00.html |titlevia=America'scontent.time.com Unfaithful Faithful|firstaccess-date=David2020-02-22 Van|last=Biema|archive-date=փետրվարի2020-02-21 25, 2008|viaarchive-url=https://web.archive.org/web/20200221171204/http://content.time.com/time/nation/article/0,8599,1716987,00.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf |title=PEW Forum on Religion and Public Life. U.S. Religious Landscape Survey: Religious Affiliation: Diverse and Dynamic |access-dateurl=2017http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf թ․ հունիսի 20|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170417032920/http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf |archive-date=2017 թ․ ապրիլի 17 |urlaccess-statusdate=dead2017 թ․ հունիսի 20}}</ref>, հաջորդ ամենացածր ցուցանիշներն են. [[բուդդայականություն]]՝ 50% և [[կաթոլիկություն]]՝ 68%։ Հետազոտությամբ նաև պարզվել է, որ ԱՄՆ-ում չափահաս Եհովայի վկաների 65%-ը կրոնափոխներ են<ref name="pewfact">{{citeCite web |title=A closer look at Jehovah's Witnesses living in the U.S. |url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/04/26/a-closer-look-at-jehovahs-witnesses-living-in-the-u-s|title=A closer look at Jehovah's Witnesses living in the U.S.|publisher=Pew Research Center}}</ref>։
 
== Հետապնդումներ ==
Տող 100 ⟶ 98՝
 
==== Պատմություն ====
Դեռևս 20-րդ դարի սկզբին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ում բնակվող հայերը հետաքրքրվում էին [[Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների շարժում|Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների]] ուսմունքներով։ Առաջին հայերեն լեզվով համաժողովն անցկացվել է 1916 թվականին [[Ռոդ Այլենդ]]ում (ԱՄՆ)<ref name=":6">{{Cite web |title=Բարի գալուստ Եհովայի վկաների Հայաստանի մասնաճյուղ - շրջայցի գրքույկ |url=https://download-a.akamaihd.net/files/media_publication/ce/fo_s-Am_REA.pdf |titleaccessdate=Բարի2019 գալուստթ․ Եհովայիհունվարի վկաների13 Հայաստանի մասնաճյուղ - շրջայցի գրքույկ|last=|first=|date=|website=jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 13}}</ref>։ Առնվազն 1920-ականներին ԱՄՆ-ում արդեն տպագրվում էր «Դիտարանը և Քրիստոսի ներկայութեան մունետիկը» պարբերագիրը՝ [[արևմտահայերեն]] թարգմանությամբ<ref>{{Cite book |last=«Դիտարան» պարբերագրի 1923-1937 թթ. համարները (ոչ ամբողջական) |url=http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=1118 |title=Դիտարանը և Քրիստոսի ներկայութեան մունետիկը|last=«Դիտարան» պարբերագրի 1923-1937 թթ. համարները (ոչ ամբողջական)|first=|date=|publisher=Դիտարանի Ս. գրոց և տետրակի ընկ.: Հայաստանի ազգային գրադարան - nla.am|year=|isbn=|editor-last= |location=Բրուքլին|pages= |language=հայերեն |chapter=կարդալ առցանց |access-date=2019 թ․ հունվարի 13 |chapter-url=http://tert.nla.am/mamul/Ditaran-qristosi/Table.html|access-date=2019 թ․ հունվարի 13|archive-date=2020 թ․ դեկտեմբերի 4|archive-url=https://web.archive.org/web/20201204104033/http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=1118 |deadarchive-date=2020 թ․ դեկտեմբերի 4 |url-status=yesdead}}</ref>։
 
1924 թվականին Եհովայի վկաները գրասենյակ են հիմնում [[Բեյ­րութ|Բեյրութում]] ([[Լիբանան]])՝ որոշ երկրներում, այդ թվում նաև Հայաստանում քարոզչական գործը վերահսկելու համար<ref>{{Cite web |last=Եհովայի վկաների տարեգիրք 2017 |title=Ճշմարտությունը որոնողներից առաջինները {{!}} Վրաստան։ 1924–1990 |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2017-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84/%D5%BE%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/%D5%B3%D5%B7%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/ |titleaccessdate=Ճշմարտությունը2019 որոնողներիցթ․ առաջիններըհունվարի {{!}}13 Վրաստան։ 1924–1990|last=Եհովայի վկաների տարեգիրք 2017|first=|date=|website=JW.ORG|publisher= |language=hy|accessdate=2019 թ․ հունվարի 13}}</ref>։
 
1975 թվականին [[Ռուսաստան]]ից ժամանած մի հայ ընտանիք՝ Սերգեյ Ավետիսյանի գլխավորությամբ, Հայաստանում հիմք է դնում Եհովայի վկաների կազմակերպության գործունեությանը<ref name=":7" />։ 1989 թվականին կրոնական հանդիպումներին կանոնավոր հաճախում էր մոտ 100 հոգի։ 2003 թվականին Հայաստան են ժամանում «Գաղաադ» դպրոցն ավարտած միսիոներներ<ref name=":6" />։ 1993-2004 թթ. ընթացքում Եհովայի վկաները 15 անգամ դիմում են պետական գրանցում ստանալու համար, սակայն մերժվում են։ 2004 թվականին կազմակերպությունը ստանում է պետական գրանցում<ref name=":7">{{Cite book |last=Վ. Իշխանյան, Ա. Իշխանյան, Մ. Վարդանյան |url=http://armhels.com/wp-content/uploads/2012/06/1071arm-Kroni_Azatutyune_Hayastanum.pdf |title=Կրոնի ազատությունը Հայաստանում։ Ուսումնասիրություն։|last=Վ. Իշխանյան, Ա. Իշխանյան, Մ. Վարդանյան|first=|publisher=Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտե |year=2010 |isbn=978-99941-2-384-1 |location=Երևան |pages=114}}</ref>։
 
Ըստ 2011 թվականին ՀՀ-ում անցկացված մարդահամարի՝ Եհովայի վկաների թիվը այդ տարի եղել է 8,695 (բոլոր տարիքային խմբերը ներառված են)<ref>{{Cite web |title=2011 թվականին ՀՀ-ում անցկացված մարդահամարի արդյունքները |url=https://www.armstat.am/file/article/sv_03_13a_520.pdf|title=2011 թվականին ՀՀ-ում անցկացված մարդահամարի արդյունքները|last=|first=|date=|website=armstat.am - ՀՀ վիճակագրական կոմիտե|publisher=|accessdate=}}</ref>, իսկ ըստ Եհովայի վկաների պաշտոնական տվյալների՝ նրանց քարոզիչների թիվը եղել է 11,115 (չմկրտված քարոզիչները ներառված են, սակայն փոքր երեխաները և պարզապես «հետաքրքրվողները»՝ ոչ), նրանց ամենակարևոր կրոնական հանդիպմանը՝ ''[[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսի]] մահվան հիշատակի երեկոյին'' ընդհանուր առմամբ մասնակցել է 24,494 մարդ<ref>{{Cite web |title=2012 Yearbook of Jehovah's Witnesses, p. 44 |url=https://www.jw.org/en/publications/books/2012-Yearbook-of-Jehovahs-Witnesses/|title=2012 Yearbook of Jehovah's Witnesses, p. 44|website=jw.org}}</ref>։
 
Ըստ Եհովայի վկաների պաշտոնական կայքի՝ 2019 թվականի դրությամբ Հայաստանում կա 129 ժողով և 10,924 քարոզիչ, իսկ հիշատակի երեկոյին մասնակցել է 20,968 մարդ<ref>{{Cite web |title=2019 Եհովայի վկաների ծառայողական տարվա համաշխարհային հաշվետվություն |url=https://www.jw.org/hy/%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80/2019-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1-%D5%B0%D5%A1%D5%B7%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/2019-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84/|title=2019 Եհովայի վկաների ծառայողական տարվա համաշխարհային հաշվետվություն|last=|first=|date=|website=jw.org}}</ref>։
 
==== Դատական գործընթացներ ====
1993–2012 թթ. զինվորական ծառայությունից հրաժարված ավելի քան 450 Եհովայի վկաներ ազատազրկվել են հիմնականում 1-3 տարի ժամկետներով։ Հայաստանում դատական պաշտպանություն չգտնելով՝ որոշ Եհովայի վկաներ դիմեցին [[Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան]] (ՄԻԵԴ)։ 2012 թվականին «Խաչատրյանն ու մյուսները ընդդեմ Հայաստանի» գործով ՄԻԵԴ-ը վճռեց, որ [[Հայաստանի Կառավարություն|Հայաստանի կառավարությունը]] կրոնական համոզմունքների հիմնավորմամբ զինծառայությունից հրաժարված 19 դիմումատուներից17-ին պետք է վճարեր 6000-ական [[եվրո]], ևս 10,000 եվրո՝ ընդհանուր դատական ծախսերի համար։ Ծառայությունից հրաժարվելու համար պատիժ կրած այլ Եհովայի վկաներ նույնպես դիմել էին ՄԻԵԴ, և նրանցից երեքը՝ «Բայաթյանն ընդդեմ Հայաստանի» (2011 թ.), «Բուխարատյանն ընդդեմ Հայաստանի» և «Ծատուրյանն ընդդեմ Հայաստանի» (2012 թ.), հաղթել են։ Ընդհանուր առմամբ այս դատավարությունները շահած Եհովայի վկաներին պետությունը պետք է վճարեր 142,000 եվրո<ref name=":8" />։
 
2017 թվականին ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է «Ադյանը և այլք ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը, որով արձանագրվել է [[Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիա|Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի]] 9–րդ հոդվածի (մտքի, խղճի և կրոնի ազատություն) խախտում։ Դատարանը գտել է, որ Հայաստանի կառավարությունը 4 դիմումատուներին պետք է վճարի ընդհանուր առմամբ 48,000 եվրո՝ որպես ոչ նյութական վնասի փոխհատուցում<ref>{{Cite web|url=https://www.echr.am/events/adyan-and-others-2-v-armenia.html |title=ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է «Ադյանը և այլք ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը - 14.10.2017 |lasturl=https://www.echr.am/events/adyan-and-others-2-v-armenia.html |firsturl-status=dead |date=|websitearchive-url=https://web.archive.org/web/20211205171525/https://www.echr.am/events/adyan-and-others-2-v-armenia.html |archive-date=2021 Հայաստանիթ․ ներկայացուցչությունըդեկտեմբերի 5 ՄԻԵԴ-ում|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 15 |website=echr.am - Հայաստանի ներկայացուցչությունը ՄԻԵԴ-ում}}</ref>։
 
2019 թվականի դեկտեմբերին ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է «Աղայանն ու մյուսներն ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը, որով Հայաստանին պարտավորեցվել է 22 դիմումատուներին վճարել ընդհանուր առմամբ 242,000 եվրո<ref>{{Cite web |title=Case of Aghanyan and Others v. Armenia, |url=https://hudoc.echr.coe.int/eng#%7B%22tabview%22:%5B%22document%22%5D,%22itemid%22:%5B%22001-198793%22%5D%7D |titleaccessdate=Case2019 ofթ․ Aghanyanդեկտեմբերի and10 Others v. Armenia,|last=|first=|date=|website=hudoc.echr.coe.int - European Court of Human Rights|publisher=|accessdate=2019 թ․ դեկտեմբերի 10}}</ref>։
 
==== Այլընտրանքային ծառայություն ====
2013 թ. ԱԺ-ն ընդունեց «այլընտրանքային ծառայության մասին» Հայաստանի օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենք, որից հետո զորակոչման ենթակա Եհովայի վկաները անցնում են այլընտրանքային աշխատանքային ծառայություն։ Նրանք կարող են նշանակվել որպես հանրային ծառայող, բակի հավաքարար, փողոց մաքրող, տեխսպասարկման աշխատող, աղբահան, բուժքրոջ օգնական, փոստատար, գործավար, սանիտար, շտապօգնության մեքենայի վարորդ կամ գրասենյակային աշխատող<ref>{{Cite web |date=5.02.2015 թ. |title=Այլընտրանքային քաղաքացիական ծառայությունը Հայաստանում |url=https://www.jw.org/hy/%D5%B6%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80/%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6/%D5%A8%D5%BD%D5%BF-%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6/%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-2 |titleaccessdate=Այլընտրանքային2019 քաղաքացիականթ․ ծառայությունըհունվարի Հայաստանում|last=|first=|date=5.02.20151 թ.|website=jw.org|publisher=|language=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 1}}</ref>։
 
Այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության ժամկետը 36 ամիս է։ Ծառայողների համար սահմանվում է վեցօրյա աշխատանքային շաբաթ, իսկ աշխատաժամանակի տևողությունը սահմանվում է շաբաթական 48 ժամ։ Այլընտրանքային ծառայողին ծառայության ընթացքում տրվում է տարեկան 10 օրացուցային օր տևողությամբ արձակուրդ։ Այլընտրանքային ծառայողի երեխայի ծնվելու, ընտանիքի անդամի ամուսնության կամ մահվան դեպքերում նրան կարող է տրվել լրացուցիչ արձակուրդ` մինչև 5 օրացուցային օր տևողությամբ<ref>{{Cite web |title=«Այլընտրանքային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը |url=http://www.irtek.am/views/act.aspx?aid=23483 |titleaccessdate=«Այլընտրանքային2019 ծառայությանթ․ մասին»օգոստոսի Հայաստանի10 Հանրապետության օրենքը|last=|first=|website=www.irtek.am - Իրավական տեղեկատվական կենտրոն|publisher= |language=hy|accessdate=2019 թ․ օգոստոսի 10}}</ref>։ Այլընտրանքային ծառայություն կատարողները ստանում են 30,000 դրամ աշխատավարձ<ref name=":8">{{Cite book |last=Վ. Իշխանյան, Ս. Խոջոյան, Մ. Երանոսյան |url=http://armhels.com/wp-content/uploads/2014/06/Khghchi-azatutyuny-Hayastanum.pdf |title=Համայնք և երկիր։ Հայաստանում խղճի ազատության ուսումնասիրություն|last=Վ. Իշխանյան, Ս. Խոջոյան, Մ. Երանոսյան|first=|publisher=Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտե |year=2014 |isbn=978-99941-2-976-8 |location=Երևան |pages=34-39}}</ref>։ Այլընտրանքային աշխատանքային ծառայության վայրը, որպես կանոն, պետք է լինի այլընտրանքային ծառայողի հաշվառման վայրից ոչ ավելի, քան 30 կմ հեռավորության վրա։ Հակառակ դեպքում այլընտրանքային աշխատանքային ծառայողին վճարվում է փոխհատուցում, որի չափը որոշվում է բնակելի տարածության վարձակալության պայմանագրին համապատասխան, սակայն ոչ ավելի, քան 30,000 դրամը<ref>{{Cite web|url=https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docID=85916 |title=ՀՀ կառավարության N 1059-Ն որոշում, 19 սեպտեմբերի 2013 թվականի` այլընտրանքային աշխատանքային ծառայողին վճարվող փոխհատուցման չափը և վճարման կարգը սահմանելու մասին |last=|first=|date=|websiteurl=https://www.arlis.am|publisher/DocumentView.aspx?docID=85916 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 1 |website=www.arlis.am}}</ref>։
 
== Քննադատություն ==
Տող 126 ⟶ 124՝
 
==== Հայտնի քննադատներ ====
1980 թվականին «Կառավարիչ մարմնի» անդամ [[Ռեյմոնդ Ֆրանց]]ը (1922-2010) դուրս է եկել և վտարվել է Եհովայի վկաների կազմակերպությունից<ref>{{Cite web |last=Our Kingdom Ministry, August 1980, page 2 |title=Announcements |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/201980284#h=6 |titleaccessdate=Announcements|last=Our2019 Kingdomթ․ Ministry,հունվարի August3 1980, page 2|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 3|quote=This is a notification that Raymond Victor Franz is no longer a member of the Governing Body and of the Brooklyn Bethel family as of May 22, 1980.}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Ostling, Richard|first= |date=Feb. 22, 1982 |title=Witness Under Prosecution |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,922767-1,00.html |url-status=dead |journal=Time Magazine|doi=|pmid=|access-date=|archive-date=2007-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071222043929/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,922767-1,00.html |deadarchive-urldate=yes2007 թ․ դեկտեմբերի 22}}</ref>։ Կազմակերպությունը լքելուց հետո նա գրել է «Խղճի ճգնաժամ»<ref>{{Cite web |last=Реймонд Френц - Кризис совести |title=Բեռնել գիրքը (ռուս.) |url=https://www.nekudaidti.com/app/download/7336662675/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%81+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8.pdf?t=1556561656|title=Բեռնել գիրքը (ռուս.)|lastaccessdate=Реймонд2019 Френцթ․ -հունվարի Кризис3 совести|first=|date=|website=Свидетели Иеговы: Некуда Идти|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 3}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> և «Քրիստոնեական ազատություն փնտրելով»<ref>{{Cite web |last=Реймонд Френц - В поисках христианской свободы |title=Բեռնել գիրքը (ռուս.) |url=https://www.nekudaidti.com/app/download/7383564375/%D0%92+%D0%BF%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%85+%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D1%8B.pdf?t=1488106094|title=Բեռնել գիրքը (ռուս.)|lastaccessdate=Реймонд2019 Френцթ․ -հունվարի В3 поисках христианской свободы|first=|date=|website=Свидетели Иеговы: Некуда Идти|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 3}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> գրքերը, որոնցում քննադատական վերլուծության է ենթարկել «Դիտարանի ընկերության» գործունեությունն ու որոշ ուսմունքներ։
 
==== Նախկին անդամներին «ընկերակցությունից զրկելը» ====
Եհովայի վկաները չեն բարևում և չեն շփվում «լուրջ մեղք» գործած չզղջացող մկրտված անդամների և կազմակերպությունից կամավոր դուրս եկող անհատների հետ<ref name=":4" />։ «Կառավարիչ մարմնի» տված բացատրության համաձայն՝ «չզղջացող մեղավորին ժողովից հեռացնում են, որպեսզի Աստծու չափանիշները չնսեմացվեն, ու ժողովը հոգևորապես մաքուր մնա։ Դա նաև կարող է մղել անզեղջ մեղավորին սթափվելու»<ref>{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2006845|title=Միշտ ընդունիր Եհովայի խրատը|last=Դիտարան 15.11.2006 թ., էջեր 26-30, պարբ.՝ 6 |firsttitle=Միշտ ընդունիր Եհովայի խրատը |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher=/hy/wol/d/r44/lp-rea/2006845 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=wol.jw.org}}</ref>։ Նրանք ընկերակցությունից զրկելը ներկայացնում են որպես «սիրո դրսևորում՝ մեղք գործած անհատի հանդեպ»<ref name=":5">{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/202019091#h=8|title=Ընկերակցությունից զրկելը սիրո դրսևորում է|last=Մեր քրիստոնեական կյանքը և ծառայությունը հանդիպման ձեռնարկ (մարտ, 2019 թ.), էջ 6 |firsttitle=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2018Ընկերակցությունից թ․զրկելը դեկտեմբերիսիրո 31}}</ref><ref>{{Citeդրսևորում է web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2015287202019091#h=8 |titleaccessdate=Ընկերակցությունից2018 զրկելըթ․ սիրոդեկտեմբերի դրսևորում31 |website=wol.jw.org}}</ref><ref>{{Cite web է|last=Դիտարան 15.04.2015 թ., էջեր 29-31 |firsttitle=Ընկերակցությունից զրկելը սիրո դրսևորում է |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher=/hy/wol/d/r44/lp-rea/2015287 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 31 |website=wol.jw.org}}</ref>։ Վտարված անհատից պետք է խուսափեն բոլոր Եհովայի վկաները, այդ թվում նաև ընտանիքի այն անդամները, որոնք միևնույն տան մեջ չեն բնակվում, «նույնիսկ եթե գործի բերումով.... [շփվելն] անհրաժեշտ է, ապա դա [պետք է] անեն նվազագույն չափով»<ref name=":13" />։
 
Վտարված անհատները հաճախ բախվում են դժվարությունների և ենթարկվում են հոգեկան տրավմայի, քանի որ Եհովայի վկա եղած ժամանակ նրանց շփումը ոչ վկա անհատների հետ եղել է սահմանափակված<ref>{{Cite book |last=Holden, Andrew |url=https://books.google.am/books?id=40Sqq6n_HYgC&redir_esc=y |title=Jehovah's Witnesses: Portrait of a Contemporary Religious Movement|last=Holden, Andrew|first=|publisher=Routledge |year=2002 |isbn=0-415-26609-2|location= |pages=163}}</ref>։ «Դիտարան» պարբերագրում նախկին անդամներին որպես հավատուրաց «հոգեկան հիվանդներ» ("mentally diseased"<ref>{{Cite web |last=Watchtower 15.07.2011, pp. 15-19 |title=Will You Heed Jehovah’s Clear Warnings? |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/2011524#h=9 |titleaccessdate=Will2019 Youթ․ Heedհունվարի Jehovah’s5 Clear Warnings?|last=Watchtower 15.07.2011, pp. 15-19|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate=2019 թ․ հունվարի 5}}</ref>) բնութագրելը (հոդվածի հայերեն թարգմանության մեջ կիրառվում է «հիվանդությամբ բռնված» արտահայտությունը<ref name=":15">{{Cite web|url=https://wol.jw.org/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011524#h=9|title=Ուշադրություն կդարձնե՞ս Եհովայի հստակ նախազգուշացումներին|last=Դիտարան 15.07.2011, էջեր 15-19, պարբ.՝ 6 |firsttitle=Ուշադրություն կդարձնե՞ս Եհովայի հստակ նախազգուշացումներին |date=|websiteurl=https://wol.jw.org|publisher/hy/wol/d/r44/lp-rea/2011524#h=9 |accessdate=2019 թ․ հունվարի 5 |website=wol.jw.org}}</ref>) բազմաթիվ քննադատությունների առիթ է հանդիսացել<ref>{{Cite web |date=2011 թ․ սեպտեմբերի 27 |title=War of words breaks out among Jehovah's Witnesses |url=http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/war-of-words-breaks-out-among-jehovahs-witnesses-2361448.html |titleaccessdate=War2019 ofթ․ wordsհունվարի breaks5 out among Jehovah's Witnesses|date=2011-09-27|website=The Independent |language=en|accessdate=2019 թ․ հունվարի 5}}</ref><ref>{{Cite web |date=2011 թ․ հոկտեմբերի 1 |title=Jehova's Witnesses defectors cop a blast |url=https://www.heraldsun.com.au/archive/news/jehovas-witnesses-defectors-cop-a-blast/news-story/c30ac70e6f8b114fe63326d2b4ddf3cd |titleaccessdate=Jehova's2019 Witnessesթ․ defectorsհունվարի cop5 a blast|date=2011-10-01|website=www.heraldsun.com.au |language=en|accessdate=2019 թ․ հունվարի 5}}</ref>։
 
==== Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ թարգմանություն» ====
Տարբեր աստվածաշնչագետներ, այդ թվում՝ [[Բրյուս Մեցգեր]]ը<ref>{{citeCite journal |last1=Metzger |first1=Bruce |date=1964 թ․ հուլիսի 1, 1964 |title=Book Review: New World Translation of the Christian Greek Scriptures |url=http://www.ubs-translations.org/tbt/1964/03/TBT196403.html?seq=49 |url-status=dead |journal=The Bible Translator |volume=15 |issue=3 |pages=151 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200802013602/http://www.ubs-translations.org/tbt/1964/03/TBT196403.html?seq=49 |archive-date=2020 թ․ օգոստոսի 2 |access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 30 | quote=On the whole, one gains a tolerably good impression of the scholarly equipment of the translators (their names are not divulged.). They refer not only to modern translations, including various English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese translations, but to ancient versions as well, including the Old Latin, Old Syriac, Vulgate, Armenian and Ethiopoc versions. Frequently an intelligent use of critical information is apparent.}}</ref> և [[ՄաքԼին Գիլմոր]]ը<ref>{{citeCite journal |last=Gilmour |first=MacLean |date=September 1966 թ․ սեպտեմբեր |title=The Use and Abuse of the Book of Revelation |journal=Andover Newton Quarterly |volume=7 |issue=1 |pages=25–26 |quote=The New World translation was made by a committee whose membership has never been revealed-a committee that possessed an unusual competence in Greek ... It is clear that doctrinal considerations influenced many turns of phrase, but the work is no crack-pot or pseudo-historical fraud.* ... *See Robert M. McCoy 'Jehovah's Witnesses and Their New Testament', Andover Newton Quarterly, Jan., 1963, Vol. 3, No. 3, pp. 15–31}}</ref> ասել են, որ թեև Աստվածաշնչի ''Նոր աշխարհ թարգմանության'' (անգլերեն տարբերակի) գիտականությունն ակներև է, որոշ հատվածներ ճշգրիտ չեն և ձևափոխված են՝ ի նպաստ Վկաների ուսմունքների և սովորույթների<ref>{{citeCite journal |last=Metzger |first=Bruce M. |date=1953 թ․ ապրիլի 1, 1953|title=The Jehovah's Witnesses and Jesus Christ |url=https://archive.org/details/sim_theology-today_1953-04_10_1/page/74 |journal=Theology Today |volume=10 |issue=1 |page=74|doi=10.1177/004057365301000110 |bibcode=1998ThT....55..305G |doi=10.1177/004057365301000110 |issn=0040-5736}} See also Metzger, "The New World Translation of the Christian Greek Scriptures," ''The Bible Translator'' (July 1964).</ref><ref>{{citeCite journal |last=McCoy |first=Robert |date=January 1963 թ․ հունվար |title=Jehovah's Witnesses and Their New Testament |journal=Andover Newton Quarterly |volume=3 |issue=3 |pages=15–31 |quote=The translation of the New Testament is evidence of the presence in the movement of scholars qualified to deal intelligently with the many problems of Biblical translation. ... In not a few instances the New World Translation contains passages which must be considered as 'theological translations.'}}</ref><ref name="haas">{{citeCite journal |last=Haas |first=Samuel S. |date=December 1955 թ․ դեկտեմբեր |title=Book Review: ''New World Translation of the Hebrew Scriptures, Vol. I'' by New World Bible Translation Committee |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-biblical-literature_1955-12_74_4/page/282 |journal=Journal of Biblical Literature |volume=74 |issue=4 |pages=282–283 |doi=10.2307/3261681 |jstor=3261681 |quote=this work indicates a great deal of effort and thought as well as considerable scholarship, it is to be regretted that religious bias was allowed to colour many passages.|jstor=3261681}} See also {{citeCite journal |last=Owens |first=John Joseph |date=1956 թ․ ապրիլի 1, 1956|title=Book Review: New World Translation of the Hebrew Scriptures |journal=Review & Expositor |volume=53 |issue=2 |pages=253–254 |doi=10.1177/003463735605300239}}</ref><ref name="Ankerberg">{{citeCite book |author1=John Ankerberg|author2=John Weldon|author3=Dillon Burroughs|title=The Facts on Jehovah's Witnesses|url=https://books.google.com/books?id=rLHuulPCiTgC&pg=PA43 |yeartitle=2008The Facts on Jehovah's Witnesses |author2=John Weldon |author3=Dillon Burroughs |publisher=Harvest House Publishers |locationyear=Eugene,2008 OR|isbn=978-0-7369-3907-2 |location=Eugene, OR |pages=43–45}} See also John Ankerberg and John Weldon, 2003, ''The New World Translation of the Jehovah's Witnesses'', accessible [https://web.archive.org/web/20121029043702/http://www.johnankerberg.org/Articles/ATRI-Bible-School/Fall-Bible-School/fall-bible-school-jw-new-world-translation.htm online]</ref><ref name="pentonbible" >{{harvnb|Penton|1997|pages=[https://books.google.com/books?id=wmsdmva7u6kC&id=38SYXalMLeQC&pg=PA175 174–176]}}</ref>։ «Նոր աշխարհ թարգմանության» քննադատությունը հիմնականում առնչվում է [[Նոր Կտակարան|Նոր կտակարանին]], մասնավորապես «Եհովա» անվան ներմուծմանը և [[Սուրբ Երրորդություն|Երրորդության]] ուսմունքի հետ կապված խոսքերին<ref>G. HÉBERT/EDS, "Jehovah's Witnesses", ''The New Catholic Encyclopedia'', Gale, 2005<sup>2</sup>, Vol. 7, p. 751.</ref><ref>Anthony A. Hoekema, The Four Major Cults, Christian Science, Jehovah's Witnesses, Mormonism, Seventh-day Adventism, William B. Eerdmans, 1963, {{ISBN|0802831176}}, pp. 208–209</ref>։
 
==== Խոսքի և մտքի ազատություն ====
Եհովայի վկաների ուսմունքները հաստատում է Կառավարիչ մարմինը<ref name=":14" />։ Դենոմինացիան չի հանդուրժում կրոնական գործունեության և ուսմունքների հարցում այլակարծությունը<ref>{{Cite web |last=Դիտարան 01.07.2007 թ., էջեր 21-25, պարբ. 12 |title=Նվիրված լինենք Քրիստոսին և նրա հավատարիմ ծառային |url=https://wol.jw.org/en/wol/dsync/r1/lp-e/r44/lp-rea/2007245#h=18|title=Նվիրված լինենք Քրիստոսին և նրա հավատարիմ ծառային|last=Դիտարան 01.07.2007 թ., էջեր 21-25, պարբ. 12|first=|date=|website=wol.jw.org|publisher=|accessdate= |quote=Ուստի երբ հավատարմորեն հնազանդվում ենք հավատարիմ ծառայի և Կառավարիչ մարմնի առաջնորդությանը, մենք հնազանդվում ենք Քրիստոսին՝ ծառայի Տիրոջը։}}</ref>։ Այն անդամները, որոնք ազատորեն արտահայտում են իրենց անհամաձայնությունը կրոնական ուսմունքներին, վտարվում են<ref>{{Cite journal |last=Muramoto |first=Osama |date=1998 Aug; 24(4): 223–230 |title=Bioethics of the refusal of blood by Jehovah's Witnesses: Part 1. Should bioethical deliberation consider dissidents' views? |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1377670/ |journal=Journal of Medical Ethics |doi=10.1136/jme.24.4.223|pmid=|access-date=}}</ref>։ Վկաների գրականությունը խիստ քննադատում է Կառավարիչ մարմնի տված խորհուրդները և ուսմունքները կասկածի ենթարկողներին՝ պնդելով, որ դրանք պետք է դիտարկվեն որպես «Աստծո կազմակերպության» մաս<ref>{{citeCite magazine |magazine=The Watchtower|date=1983 թ․ հունվարի 15, 1983 |title='Exposing the Devil's Subtle Designs' and 'Armed for the Fight Against Wicked Spirits' |pages=18–27 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1983046 |magazine=The Watchtower |pages=18–27}}</ref><ref>{{citeCite magazine |magazinedate=The1981 թ․ Watchtower|date=օգոստոսի 15, 1981 |title=Serving Jehovah Shoulder to Shoulder |page=28 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1981609 |magazine=The Watchtower |page=28}}</ref><ref>{{citeCite magazine |magazinedate=The1952 թ․ Watchtower|date=փետրվարի 1, 1952 |title=Jehovah's Theocratic Organization Today |pages=79–81 |url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1952083 |magazine=The Watchtower |pages=79–81}}</ref>։ Վկաներին նաև զգուշացնում են «խուսափել անկախ մտածելակերպից»՝ պնդելով, որ նման մտածելակերպը «ներմուծվում է Բանսարկու Սատանայի կողմից»<ref>{{citeCite magazine |date=1983 թ․ հունվարի 15 |title=Exposing the Devil's Subtle Designs|magazine=The Watchtower|date=հունվարի 15, 1983|pages=27|url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1983046 |magazine=The Watchtower |pages=27 |quote=From the very outset of his rebellion Satan called into question God's way of doing things. He promoted independent thinking. ... How is such independent thinking manifested? A common way is by questioning the counsel that is provided by God's visible organization.}}</ref> և «կառաջացնի բաժանումներ»<ref>{{citeCite magazine |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=1964 թ․ մայիսի 1 |title=Building a Firm Foundation in Christ|magazine=The Watchtower|date=մայիսի 1, 1964|pages=277–278|url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1964324 |magazine=The Watchtower |pages=277–278 |quote=It is through the columns of The Watchtower that Jehovah provides direction and constant Scriptural counsel to his people, and it requires careful study and attention to details in order to apply this information, to get a full understanding of the principles involved, and to assure ourselves of right thinking on these matters. It is in this way that we "are thoroughly able to grasp mentally with all the holy ones" the fullness of our commission and of the preaching responsibility that Jehovah has placed on all Christians as footstep followers of his Son. Any other course would produce independent thinking and cause division.}}</ref>։ Նրանք, ովքեր ազատորեն հայտնում են իրենց անհամաձայնությունները, մեղադրվում են «հավատուրացության» մեջ<ref name=":15" />։
 
Ալան Ռոջերսոնը Վկաների ղեկավարությունը համարում է [[Ամբողջատիրություն|տոտալիտար]]<ref>Alan Rogerson, ''Millions Now Living Will Never Die'', Constable, 1969, page 50.</ref>։ Կազմակերպության առաջնորդները քննադատվում են Վկաների անհատական որոշումներ կայացնելու հնարավությունը սահմանափակելու և արհամարհելու համար, որով նրանք ստեղծում են անառարկելի հնազանդության համակարգ<ref>{{Cite book|title=Crisis of Allegiance|last=Beverley |first=James A. |url=https://archive.org/details/crisisofallegian0000beve |title=Crisis of Allegiance |publisher=Welch Publishing Company |year=1986 |isbn=0-920413-37-4 |location=Burlington, Ontario |pages=25–26[https://archive.org/details/crisisofallegian0000beve/page/25 25]–26, 101 |quote=For every passage in Society literature that urges members to be bold and courageous in critical pursuits, there are many others that warn about independent thinking and the peril of questioning the organization ... Fear of disobedience to the Governing Body keeps Jehovah's Witnesses from carefully checking into biblical doctrine or allegations concerning false prophecy, faulty scholarship, and injustice. Witnesses are told not to read books like this one.}}</ref>։ Քննադատները մեղադրում են Վկաների առաջնորդներին նաև նրանց հանդեպ «ինտելեկտուալ վերահսկողություն» իրականացնելու, ինֆորմացիան սահմանափակելու և «մտավոր իզոլյացիա» ստեղծելու մեջ, որոնք ըստ Կառավարիչ մարմնի նախկին անդամ Ռեյմոնդ Ֆրանցի «մտքի կառավարման» տարրեր են<ref>R. Franz, "In Search of Christian Freedom", chapter 12</ref>։
 
Եհովայի վկաների գրականության մեջ նշվում է, որ հավատքի շուրջ համաձայնությունը նպաստում է միասնությանը և ժխտում է, որ միասնությունը սահմանափակում է վկաների անհատականությունը<ref>{{citeCite magazine |date=1988 թ․ օգոստոսի 15 |title=Maintaining our Christian Oneness|magazine=The Watchtower|date=օգոստոսի 15, 1988|pages=28–30|url=https://wol.jw.org/en/wol/d/r1/lp-e/1988608 |magazine=The Watchtower |pages=28–30}}</ref>։ Պատմաբան Ջեյմս Իրվին Լիխտին համաձայն չէ, որ դենոմինացիան «տոտալիտար» է<ref>[https://books.google.com/books?id=vsrJLASVC3QC&pg=359&Ipg=PA359#v=onepage ''The Routledge History of the Holocaust'', Routledge, 2010], "Labeling the Jehovah's Witnesses as totalitarian trivializes the term totalitarian and defames the Jehovah's Witnesses."</ref>։
 
Սոցիոլոգ Ռոդնի Ստարկը պնդում է, որ Եհովայի վկաների առաջնորդները «միշտ չէ, որ դեմոկրատ են» և անդամներից «ակնկալվում է համաձայնություն բավականին խիստ ստանդարտների», բայց ավելացնում է, որ «այդ պարտադրությունը հիմնականում ոչ պաշտոնական է, ապահովվում է խմբում մտերիմ կապերի և ընկերական փոխհարաբերությունների միջոցով» և որ «Եհովայի վկաները իրենց համարում են հզոր կառույցի մաս, ու ոչ թե՝ այդ կառույցի հպատակներ»<ref>{{Cite journal |last=Laurence R. Iannaccone, |first=Rodney Stark |date=Vol.12,No.2,1997 |title=Why the Jehovah’s Witnesses Grow so Rapidly: A Theoretical Application |url=http://www.kotiposti.net/raamattu/jt/doc/study-why-jw-grow-so-rapidly.pdf |journal=Journa lof Contemporary Religion|doi=|pmid=|access-date=|archive-date=2019-04-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412073649/http://www.kotiposti.net/raamattu/jt/doc/study-why-jw-grow-so-rapidly.pdf |deadarchive-urldate=2019 թ․ ապրիլի 12}}</ref>։ Սոցիոլոգ էնդրյու Հոլդենը պնդում է, որ Եհովայի վկաներին միացողների մեծ մասը կատարում է գիտակցված ընտրություն<ref>{{harvnb|Holden|2002|Portrait|pages=x, 7}}</ref>։ Սակայն, նա նաև պնդում է, որ կազմակերպությունը լքողները հազվադեպ են արժանապատիվ ձևով դուրս գալիս<ref name="Holden163" >{{harvnb|Holden|2002|page=163}}</ref>, և նրանց կառավարման ձևը բնութագրում է որպես [[Անձնիշխանություն|ավտոկրատական]]<ref name{{sfn|Holden|2002|page="Holden22" />22}}։
 
==== Չիրականացած կանխատեսումներ ====
Տող 149 ⟶ 147՝
 
==== Երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության դեպքեր ====
Եհովայի վկաները մեղադրվում են այնպիսի մշակույթ և քաղաքականություն ունենալու մեջ, որը նպաստում է [[Սեռական բռնություն երեխաների նկատմամբ|երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության]] դեպքերը գաղտնի պահելուն<ref>{{Cite news |last=Goodstein |first=Laurie |date=2002 թ․ օգոստոսի 11 |title=Ousted Members Say Jehovah's Witnesses' Policy on Abuse Hides Offenses |url=https://www.nytimes.com/2002/08/11/us/ousted-members-say-jehovah-s-witnesses-policy-on-abuse-hides-offenses.html |titleaccess-date=Ousted2018 Membersթ․ Sayդեկտեմբերի Jehovah's28 Witnesses' Policy on Abuse Hides Offenses|last=Goodstein|first=Laurie|date=2002-08-11|newspaper=The New York Times |language=en |issn=0362-4331|access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 28}}</ref>։ Կազմակերպությունը մեղադրվում է իր «երկու վկայի կանոնը» կիրառելու համար (ըստ Եհովայի վկաների այս կանոնը հիմնված է [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչյան]] [[Երկրորդ օրենք|2-րդ Օրենք]] 19:15; [[Ավետարան ըստ Մատթեոսի|Մատթեոս]] 18:15-17 խոսքերի վրա), որի համաձայն՝ եթե սեռական բռնություն կատարելու մեջ մեղադրվող անձը ժխտում է մեղադրանքը, երեք երեցներից կազմված «իրավական կոմիտեն» այն հիմնավորված կարող է համարել, երբ նույն դեպքի վերաբերյալ, բացի սեռական բռնության զոհից, կա մեկ այլ անձի վկայություն<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.jw-media.org/aboutjw/article23.htm|title=Jehovah's Witnesses and Child Protection|last=Jehovah's Witnesses Official Media website|first= |date=Archived from the original on November 23, 2009 |websitetitle=web.archive.org|publisher=|accessdate=2018Jehovah's թ․Witnesses դեկտեմբերիand Child Protection 28|archive-dateurl=Novemberhttp://www.jw-media.org/aboutjw/article23.htm 23, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091123144858/http://www.jw-media.org/aboutjw/article23.htm |deadarchive-urldate=2009 թ․ նոյեմբերի 23 |accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 28 |website=web.archive.org}}</ref>։ Այն դեպքերում, երբ երկրորդ անձի վկայություն չկա, «Դիտարանի ընկերության» կարգադրությունն է. «երեցները հարցը կթողնեն Եհովայի ձեռքերում»<ref>{{Cite book|url=https://yadi.sk/i/dG32KQrjhuTFd|title=Գրքի ռուսերեն թարգմանությունը|last=Shepherd the Flock of God։ Brooklyn, New York: Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania։ 2010։ էջ 72 |firsturl=https://yadi.sk/i/dG32KQrjhuTFd |publisher=|year=|isbn=|location=|pagestitle=Գրքի ռուսերեն թարգմանությունը}}</ref>։
 
«Դիտարանի ընկերությունը» երեցներին կարգադրում է սեռական բռնության դեպքերը հաղորդել իշխանություններին, երբ օրենքն է պարտադրում այդպես վարվել, այլ դեպքերում՝ իշխանություններին հաղորդելու հարցը պետք է թողնել տուժածի կամ նրա ընտանիքի անդամների հայեցողությանը<ref name=":3" /><ref>{{Cite book |title=Shepherd the Flock of God|last=|first= |publisher=Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania |year=2010|isbn= |location=Brooklyn, New York |pages=131-132}}</ref>։ Որոշ տուժածների խոսքերով՝ տեղի երեցները կարգադրել են նրանց լռություն պահպանել, որ մեղադրյալը և կազմակերպությունը զերծ մնան վարկաբեկությունից<ref>{{Cite web |last=Bootie Cosgrove-Mather |date=29.04.2003 |title=Another Church Sex Scandal |url=https://www.cbsnews.com/news/another-church-sex-scandal/ |titleaccessdate=Another2018 Churchթ․ Sexդեկտեմբերի Scandal|last=Bootie29 Cosgrove-Mather|first=|last2=|date=29.04.2003|website=www.cbsnews.com|publisher= |language=en|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 29|last3=|first3=}}</ref><ref>{{Cite news |last=BBC News |date=2002 թ․ հուլիսի 12 |title=Secret database protects paedophiles |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/panorama/2119903.stm|title=Secret database protects paedophiles|last=BBC News|first=|date=2002-07-12|work=|language=en|access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 29 |vialanguage=en}}</ref>։
 
2015 թվականին [[Ավստրալիա]]յի «Երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության ինստիտուցիոնալ արձագանքների արքայական կոմիտեն» (անգլերեն՝ The Royal Commission into Institutional Responses to Child Sexual Abuse) հայտնաբերել է, որ այդ երկրում սկսած 1950 թվականից Եհովայի վկաների երեցների կողմից ուսումնասիրված սեռական բռնության մեջ մեղադրվող1,006 անձանց դեպքերից (կապված ավելի քան 1800 զոհի հետ) «ոչ մեկը չի հաղորդվել աշխարհիկ իշխանություններին»<ref name=":14">{{Cite web |date=2015 թ․ հուլիսի 27 |title=Case Study 29: Jehovah’s Witnesses |url=https://www.childabuseroyalcommission.gov.au/case-studies/case-study-29-jehovahs-witnesses |titleaccessdate=Case2018 Studyթ․ 29:դեկտեմբերի Jehovah’s28 Witnesses|last=|first=|date=2015-07-27|website=Royal Commission into Institutional Responses to Child Sexual Abuse|publisher= |language=en|accessdate=2018 թ․ դեկտեմբերի 28}}</ref>։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Տող 169 ⟶ 167՝
*''Փոլ Գրանդի'' - [https://www.jwfacts.com/ Փաստեր jw.org կայքի, «Դիտարանի», Եհովայի վկաների և «ճշմարտության» մասին (անգլ.) - jwfacts.com]
 
[[Կատեգորիա:ՔրիստոնեությունԱղանդներ]]
[[Կատեգորիա:Կրոն]]
[[Կատեգորիա:Կրոնական կազմակերպություններ]]
[[Կատեգորիա:ԿրոնՔրիստոնեություն]]