Crup
| Crup | ||
|---|---|---|
 Signo del campanario ojeheróva, ojekuaáva radiografia mitâ orekóva crup ajúra atukupéguio rupive | ||
| Ñemohenda ha marandu ambuéva | ||
| CIE-10 | J05.0 | |
| CIE-9 | 464.4 | |
| DiseasesDB | 13233 | |
| MedlinePlus | 000959 | |
| eMedicine | ped/510 emerg/370 radio/199 | |
| MeSH | D003440 | |
 Pohano rehegua | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Crup (térã laringotraqueobronquitis) ningo peteĩ mba'asy ñanemopytuhẽ asýva, oĩgui virus ombyaíva ñande pytu rape tuichavéva. Infección oĩva upépe, omboruru ñande ahy'o, ñanepytuhẽ jokóvo, ha ome'ẽ ñandéve hu'u puku, pyti'a chiã, ha ñe'ẽ parãrã. Ikatu hina oñeñanduka ñandéve vevuimi, , hatãmiẽ ha mbareteporã, ha hetajey ikatu ipohyieteve pyharekue. Akóinte ikatu ñaipohano peteĩ esteroides dosis rupive; heta jey ikatu ojeporu avei epinefrina oporombohasy vaieterei mba'érõ. Araka'eve nunga noikotevẽi hospital-pe jeho. Oñemboyke rire heta mba'e oporombohasykuaáva, oje'e ojeguerekoha crup observación clínica rupive (ikatu hina epiglotitis térã peteĩ mba'e ky'a ñande pytu rapépe. Araka'eve nunga noñeikotevẽi estudio uperiregua – tuguy jevichea,rayos-X térã cultivos oje'éva-. Kóva peteĩ mba'asy ojehecuaitemíva amo 15% mitãnguéra apytépe, hako'ýte umi orekóva 6 jasy ha 5 térã 6 ary. Araka'eve nunga ndojehechamo'ãi mitãkuña ha mitãrusu térã okakuaapámava apytépe. Jepéramo oñepyrũ ypy difteria rupive, mundo occidental peguarã, ko'ágã rupi upéva opytáma tapykuépe vacunación ombohovake porãiterei rupi chupe,avei ojeiko potĩ ha porãvére ko'ñagã rupi guarã.
Mba'éichapa ojehechakuaa
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Crup ojekaracteriza ou rupi hendive ko'ãva: hu'u puku, pyti'a chiã, ñe'ẽ parãrãha Pytuhẽ asy, pyharekue imbaretevéva jepi. Hu'u puku oje'éva, ojogua nunga umi foca térã lobo marino rasẽme. Pyti'a chiã imbareteve py'a perere térã tasẽ omoirũramo chupe, ha mitã opytu'uhñape mba'e ojehechakuaáramo ipyti'a chiãveha, he'ise ipytu rape oñembyaiveha ohóvo. Pyti'a chiã ikatu ojehasave,crup ivaivérõ.
Ambue mba'e ikatúva oñeñandu ningo akãnundu, rinitis pohýi (ojekuaaitéva voi peteĩ resfriado común)-pe, upéicha avei hasyeterei jepi ñande tórax yke.[1][2] Tendy syry térã oñeimérõ hina hasyetévaicha, he'ise hina ikatuha oñeiméma ambue mba'asy rehe.[2]
Mba'eichakuépa
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Maymave he'i crup ojeguerekoha oĩ rupi peteĩ infección virus oproducíva.[1][3] Oĩoipurúva ko ñe'ẽ -crup- ohero hag̃ua pytuhẽ mba'asykuéra tuichaháicha, taha'e laringotraqueítis aguda, crup espasmódico, difteria laríngea, traqueítis bacteriana, laringotraqueobronquitis,ha laringotraqueobronconeumonía.
Virus-kuére
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Crup virus-kuére tétã laringotraqueítis pohýi, ojeguereko virus de la parainfluenza oikérõ ñanderehe, ko'ýte umi 1 térã 2 ichagua, 75% hasýva apytégui. [4] Ambue mba'asy virus-kuére ikatu hina:gripe A ha B, sarampión, adenovirus y virus respiratorio sincicial (VRS).[5] Crup hasyvaíva ome'ẽ pe mávape, laringotraqueítis pohýi ome'ẽva virus aty ojeguereko rupi avei, katu kó'ápe ndojekuaaái umi infección ohechaukáva (tha'e akãnundu, hay'o rasy térã oñembohetavérõ conteo glóbulo blanco-kuéra rehegua).[5] Iñepohano ha upévapeojehupytýva avei ojojogua.
Bacteria-kuére
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Bacteria-kuéra aty oñemboja'o kóicha: difteria laríngea, traqueítis bacteriana, laringotraqueobronquitis ha laringotraqueo-bronconeumonía.[5] Difteria laríngea ojeguereko Corynebacterium diphtheriae rupi, katu traqueítis bacteriana, laringotraqueobronquitis ha laringotraqueo- bronconeumonía ojeguerekokuaa infección primaria virus-kuére ha desarroll secundario bacteria-kuére rupi. Bacteria-kuéra ojehechavéva ko'ãva: Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Hemophilus influenzae, ha Moraxella catarrhalis.[5]
Patofisiología
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Pe infección virus-kuére oñe'ẽva ñandéve crup omboruru ñandehegui ñane laringe, tráquea ha bronquio-kuéra tuicháva [3] oikére umírupi umi glóbulo blanco (ha mbareteve vo umi histiocitos, linfocitos, células plasmáticas, haneutrófilos. ]]).[5] Pe irurukue, omboty ñane pytuhẽ rape, ha iruru tuichaitereíramo, hasyeteve ñane pytuhẽ hag̃ua, omoirũvo chupe tyapu katuete oñehendúva péicha jave, ojeheróva pyti'a chiã.
Ñehesa'ỹijo
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]| Heko | Papapy oñeme'ẽva kocaracterística-pe | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
| Pyti'a yke rasy |
Ndahasýi | Hasy kangy | Hasy nunga | Hayeterei | ||
| Estridor pyti'a chiã | Ndojekuaái | Py'a perere l rehe |
Pytu'uhápe | |||
| Cianosis | Ndojekuaái | Py'a perere l rehe |
Pytu'uhápe | |||
| Py'apykuaa |
Jepiveguáicha | Oho oimehépe rei | Pytu oikeha | |||
| Jepiveguáicha | Oñemomichĩve | Ojekuaa oñemomichĩveha | ||||
Crup ojeguerekoha oñemoneĩ tasyópe. [3] Tenonderaite oñemboykeva'erã ambue mba'e ohape omopa'ãva ñande pytu rape yvatevegua, ko'ýte ha'éramo [[epiglotitis], mba'e ky'a pytu rape, estenosis subglótica, angioedema, absceso retrofaríngeo, ha traqueítis bacteriana-pe.[5][3]
Péicha péichante ndojejapói estudio[[rayos X]-pe tenondéguio, [3] katu ojejapóramo, ohechaukáta ñande tráquea oñemomichiha, ha upévape ojehero signo del campanario, estenosis subglótica rupi, ha'éva hina campanario joguaha. Signo del campanario oje'éva hina pe oikuaaukáva oĩha mba'asy, katu heta jey kóva ndojekuaagusúi. [2]
Avei naiporãi ojejapo ambue estudio, tha'e tuguy jevichea ha cultivo viral, ikatúre hina ko'ãva oporombopy'a perere rei, ombyaivévo hina pe apañuãi ojeguerekóva. [3] Jepéramo umi cultivo viral, oñeguenohẽva aspiración nasofaríngea rupive, ikatu hina ojeporu ojehechakuaa hag̃ua mba'etépa ojeguereko, ojeporuve kóva tembiapo jeporekápe. [1] Pe máva ndokueráiramo ñepohano jepiveguápe,ikatúntema ojehecha ndaha'éi mba'épa hina peteĩ infección bacteriana,upéicha mba'érõ oñehesa'ỹijova'erã ambue mba'e ñepohano ári.
Ivaikue
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Tembipuru ojeipyaháva ojehecha hag̃ua crup vaikue ningo hina pe Escala de Westley. Ojeporuve tembiapo jeporekápe, nahániri ñeppihanóme. [5] Kóvape ojeipapa po mba'e oporombohasykuaáva: Mba'éichapa hasýva remiandu, cianosis (pe máva pire ha hendy oñembohovy), pyti'a chiã, yvytu ñemokõ ha contracciónes. .[5] Papapy oñeme'ẽva Cada factor-pe ojehechauka tabla-pe, akatúa gotyo, ha ipahaitépe ojehupytýva ikatu hina 0hó 0 ha 17 rupi peve. ref name=Peds99/>
- Ojehupytýramo ≤ 2 he'ise ojeguerkoha crup “leve”. Ko'ápe ikatu pe máva hasýva ihu'u puku, iñe'ẽ parãrã, katu naipyti'a chiãiri. [4]
- Ojehupytýramo 3 térã 5 ojeekuaa ojeguerekoha crup moderado. Ko'ápe pe máva ipyti'a chiã, ha katuete oñehendu, hi'ári oĩve heta mba'e ojehechakuaáva [4]
- Ojehupytýramo 6 ha 11 papapy, he'ise crup ivaietereiha. Avei upéicharõ pemáva ipyti'a chiã ha upévaojekuaaporãiterei, katu avei ojekuaa ñande pyti'a yképe ñande ro'o ñande kostilla kangue mbytepegua oikeve ñande ryepy gotyo. [4]
- Ojehupytýramo ≥ 12 h'eise ikatuha ñande pytuho. Hu'u puku ha pyti'a chiã nd'imo'ãi mba'eve guasu kóicha jave. [4]
85% mitã ojegueraha pya'éva tasyópe apytépe, ojekuaa ko mba'asy en forma leve, araka'eve nunga ndojejuhúi crup grave: (<1%).[4]
Ojejoko hag̃ua
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Heta jey crup ojehape joko immunizaciónrupive, ojejapóva influenza ha diferia jejokorã. Ymave, crup oje'e ojoajuha difteria rehe, katu vakuna rupive, hasy nunga difteria heói ha imbarete hag̃ua, jahecháre tuichaiterei oñakãrapu'ãha ñand erekopy. [5]
Mba'éichapa oñeñangarekóta
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Mitã oguerekóva crup oikova'erã pya'aguapýpe porã [3] Jepivérõ, pe hasývape oñeme'ẽ esteroides, ha hasyetéramo oñeme'ẽ epinefrina. [3] Mitã ojehecháva oguerekoko saturación de oxígeno 92% guýrepe, oñeme'ẽva'erã oxigeno, [5] ha ikatu ojegueraha ojejesareko hag̃ua hese tasyópe, umioguerekóva crup grave. [2] Oikotevẽramo oxígeneo, iporãne oñeme'ẽ chupe konductos rupive (ojejokóvo peteĩ oxígeno rape pe mitã rova ykére)upéva sa'ive ombopy'apererétare chupe oiporúramo pe máscara. ref name="Cherry08_NEJM"/> Tratamiento rehe, 0.2% población apytégui oikotevẽ intubación endotraqueal. [6]
Esteroides
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ojehechauka ningo umi corticoesteroides, dexametasona ha budesónida -icha avei, pohã porãha mitã orekóva crup-peguarã, toĩko'ãva oĩháicha.[7] Ohasávo 6 aravo oñeme'ẽ hagué rupi, ojekuaáma tuichaiterei oñeimeporãveha[7] Ohupytýramo jeje ojehupytyséva oje'u rire parenteral, térã oñehetũrmao, iporãve voi oje'úramo. ref name=PedN09/> Pe oñeikotevẽva ningo hina peteĩ dosis ha heta jey upéva ou porã[3] Dexametasona dosis 0.15, 0.3 ha 0.6 mg/kg orekóva, peteĩchaiténte vaicha iporã [8]
Epinefrina
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Crup hasy térã hasyetereíva, ikatu ojehape joko epinefrina nebulizador rupive. [3] Epinefrina omboguejyve aja crup rasykue 10 térã 30 aravo'i ramo guarã, ombopytu'ukuaa mba'asy 2 aravopukukue aja [1][3] mba'asy opytu'úmaramo 2 téra 4  aravo aja ñepohano rire, ha noñemoĩvaivéimaramo, mitã oñeguenohẽntema jepi tasyógui. [1][3]
Ambue ñepohano
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Jepéramo oñemboguatéva ambue ñepohano cup peguarã, peteĩnte jepe ndohechaukái iporãha ojeporu haguãicha. Y timbo aku térã yvytu aku ñehetũ ha'e peteĩ ñepohano ogapypegua ojeheróva auto-cuidado, katu estudio clínico ojejapóvako'agã meve ndohechaukái kóva iporãha [5][3] upévare sa'ietemíma ojeporu [9] Hu'u pohã heta jey oguerekóva dextrometorfano térã guaifenesina, jeporu, avei naiporãmbái[10] Heta jey crup ha'ére peteĩmba'asy ojeguerekóva virus kuére, ndojeporúi hese antibióticos, oñeimo'ã mba'érõ oĩmaha infección bacteriana secundaria. [1] Ejeguereko mba'émaramo peteĩ infección bacteriana, iporãne oje'u antibioticos [5]gripe Mba'asy ivaietereíramo, gripe A térã B kuéreikatúne oje'uka hasývape antiviral inhibidores de la neuraminidasa, [5]
Oñeha'arõkuaáva
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Crup virus kuére guare, heta jey hina peteĩ mba'asy auto-limitada ka tu araka'eve nunga ndaikatúi oporojuka, respiratoria]] ha paro cardíaco. [1] Oñeñandúva, katuete okuerave ohóvo mokõi ára rire, ha katu ipukukuaa avei pokõi ára aja [4] Ambue mba'e oñembyaíva jepi,katu sa'ive,: traqueítis bacteriana, neumonía, y edema pulmonar [4]
Epidemiología
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Crup katuete ombohasy 15% mitã orekóva 6 jasy ha 5térã 6 ary apytégui. .[5][3]. Umívagui 5% mitã oikéva tasyópe.[4] Ojehecha ave, katu asýpe, mitã michĩ orekóva mbohapy jasy rupi hasýrõ, ha upéicha avei tuichamiẽmava, orekóva 15 ary. [4] Mitãkuimba'e hasyvekatuete mitãkuñágui, amo 50% ári rupi voi, haupéva ojupive vi ohóvo araroguekúi jave ha ojehero prevalencia. [5]
Hembiasakue
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Crup ou ñe'ẽtéva crup-gui, ha'éva Inglés Moderno Tempranoha he'iséva sapukái parãrã; péicha ojehero ypy ko mba'asýpe amo Escocia-pe ha isarambi siglo 18 aja [11] Crup difterico ojeikuaáma amo Antigua Grecia Homerorekohague guivéma, katu 1826 rupi ae kuri Bretonneau ombojoavy ojuegui crup virus kueregua ha crup difteria rupive ojeguerekóva. [12] Franciaguakuéra oherómiva crup viral-pe “crup gua'u”, crup ojeheróre upérõ guare peteĩ mba'asy ojeguerekóva difteria bacteria rupive. [9] Crup difteria-gui ojeguerekóva, ndojekuaaguasúi, vacunación avei ojeheróva immunización rupive. [12]
Moõguipa osẽ marandu
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Rajapaksa S, Starr M. „Croup – assessment and management“. Aust Fam Physician, 39 (5), 280–2 (May 2010). PMID 20485713.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Diagnosis and Management of Croup." (PDF) BC Children's Hospital Division of Pediatric Emergency Medicine Clinical Practice Guidelines.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 Everard ML. „Acute bronchiolitis and croup“. Pediatr. Clin. North Am., 56 (1), 119–33, x–xi (2009 m. February). DOI:10.1016/j.pcl.2008.10.007. PMID 19135584.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 Johnson D. „Croup“. Clin Evid (Online), 2009 (2009). PMID 19445760.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 Cherry JD. „Clinical practice. Croup“. N. Engl. J. Med., 358 (4), 384–91 (2008). DOI:10.1056/NEJMcp072022. PMID 18216359.
- ↑ 6,0 6,1 Klassen TP. „Croup. A current perspective“. Pediatr. Clin. North Am., 46 (6), 1167–78 (1999 m. December). DOI:10.1016/S0031-3955(05)70180-2. PMID 10629679.
- ↑ 7,0 7,1 Russell KF, Liang Y, O'Gorman K, Johnson DW, Klassen TP. „Glucocorticoids for croup“. Cochrane Database Syst Rev, 1 (1), CD001955 (2011). DOI:10.1002/14651858.CD001955.pub3. PMID 21249651.
- ↑ Port C. „Towards evidence based emergency medicine: best BETs from the Manchester Royal Infirmary. BET 4. Dose of dexamethasone in croup“. Emerg Med J, 26 (4), 291–2 (2009 m. April). DOI:10.1136/emj.2009.072090. PMID 19307398.
- ↑ 9,0 9,1 Marchessault V. „Historical review of croup“. Can J Infect Dis, 12 (6), 337–9 (2001 m. November). PMID 18159359.
- ↑ Vorwerk C, Coats T. „Heliox for croup in children“. Cochrane Database Syst Rev, 2 (2), CD006822 (2010). DOI:10.1002/14651858.CD006822.pub2. PMID 20166089.
- ↑ Online Etymological Dictionary, croup. Accessed 2010-09-13.
- ↑ 12,0 12,1 Textbook of pediatric infectious diseases. Philadelphia: Saunders. 2004. p. 252. ISBN 0-7216-9329-6.