Solanáceas

Solanáceas (Solanaceae)
Flores do pataqueiro (Solanum tuberosum).
Clasificación científica
Reino: Plantae Filo: Magnoliophyta Clase: Magnoliopsida Orde: Solanales Familia: Solanaceae
Subfamilias
Cestroideae (sin.:Browallioideae) Goetzeoideae Petunioideae Schizanthoideae Schwenckioideae Nicotianoideae Solanoideae

As solanáceas (Solanaceae Juss.) é unha familia de plantas herbáceas ou leñosas coas follas alternas, simples e sen estípulas pertencentes á orde Solanales, das dicotiledóneas (Magnoliopsida). Comprende aproximadamente 98 xéneros e unhas 2700 especies, cunha gran diversidade de hábito, morfoloxía e ecoloxía. A familia é cosmopolita, distribuíndose por todo o globo agás na Antártida. A maior diversidade de especies atópase en América do Sur e América Central. Nesta familia incluénse especies alimenticias tan importantes como o pataqueiro (Solanum tuberosum), a tomateira (Solanum lycopersicum), a berinxela (Solanum melongena) e as pementeiras (Capsicum). Moitas plantas ornamentais moi populares pertencen ás solanáceas, como Petunia, Schizanthus, Salpiglossis e Datura. Certas especies son mundialmente coñecidas polos seus usos medicinais, os seus efectos psicotrópicos ou por ser pezoñentas. Finalmente, mais non menos importante, as solanáceas inclúen moitos organismos modelo para a pescuda de cuestións biolóxicas fundamentais a nivel celular, molecular e xenético, tales como o tabaco e a petunia. A familia é representada por aproximadamente 3000 especies distribuídas en 150 xéneros.

Etimoloxía

Do xénero Solanum L., do verbo latín solari - consolar ou aliviar - por mor das propiedades calmantes (narcóticas) dalgunhas especies do xénero.

Descrición

Hábito

Son plantas arbóreas, arbustivas, herbáceas e raramente lianas ou rubideiras. O seu floema é interno.

Follas

Follas simples, alternas, coas marxes enteiras, lobadas ou partidas, sésiles ou pecioladas, glabras ou pilosas, sen estípulas, algunhas veces pinatisectas. Pólas ascendentes ou patentes, dicotómicas iguais ou desiguais, cilíndricas ou aplanadas, concaulescencia presente.

Flores

Inflorescencia cimosa, algunhas veces reducida a unha única flor;

Flores xeralmente vistosas, bisexuadas, andróxinas ou diclamídeas, pentámeras, con lonxitude variando de 1 a 20 cm, illadas, aos pares, ou dispostas en inflorescencias variadas extra-axilares, actinomorfas raro zigomorfas;

Cáliz persistente, pentámero, gamosépalo, prefloración valvar ou imbricada, ás veces ampliándose no froito;

Corola actinomorfa ou levemente zigomorfa, gamopétala, rotácea, campanulada, infundiforme, hipocrateriforme, tubulosa ou urceolada. Xeralmente pentámera e plicada, prefloración valvar, convoluta ou imbricada.

Androceo con 2 (en Schwenckia), 4 (en Brunfelsia) e 5 estames, epipétalos, anteras rimosas ou poricidas (Lycianthes, Solanum), con filetes libres ou parcialmente soldados entre si, con anteras poricidas (Solanum) ou rimosas.

Xineceo constituído de ovario súpero, bicarpelar, bilocular ou falsamente plurilocular, con moitos óvulos en cada lóculo, disco nectarífero xeralmente presente, raramente tetralolular (Datura), estilete terminal, carpelos orientados oblicuamente en relación ao eixo da flor, placentación axial.

Froito

Froito do tipo baga, drupa ou cápsula, por veces envolvidos polo cáliz acrecente, sementes poucas a numerosas.

Distribución

Mapa de distribución das Solanáceas no mundo (áreas verdes).

Solanaceae posúe distribución cosmopolita, concentrada na rexión neotropical. A maior riqueza de especies áchase en América Central e América do Sur. Outros dous centros de diversidade inclúen Australia e África. As solanáceas poden ocupar unha gran variedade de ecosistemas, dende os desertos até os bosques tropicais e, frecuentemente atópanse tamén na vexetación secundaria que coloniza áreas disturbadas.

Taxonomía

A seguir fornécese unha sinopse taxonómica completa das solanáceas, incluíndo subfamilias, tribos e xéneros, a cal está baseada nos estudos máis recentes sobre a sistemática molecular da familia.

Cestroideae (sin.:Browallioideae)

Cestrum elegans, unha cestróidea utilizada como ornamento.

Browallia americana.

Flor de Salpiglossis sinuata, Xardín Botánico de Jena, Alemaña.

É unha subfamilia caracterizada pola presenza de fibras pericíclicas, androceo con 4 ou 5 estames, frecuentemente didínamos. Os números cromosómicos básicos son moi variábeis, desde x=7 até x=13. A subfamilia comprende 8 xéneros (divididos en 3 tribos) e aproximadamente 195 especies distribuídas nas Américas. O xénero Cestrum é o máis importante respecto do número de especies xa que inclúe 175 das 195 especies da subfamilia. A tribo Cestreae ten a particularidade de incluír táxones con cromosomas longos (de 7,21 a 11,51 µm de lonxitude), cando o resto da familia, polo xeral, posúe cromosomas curtos (como por exemplo 1,5 a 3,52 µm de lonxitude en Nicotianoideae).

• Tribo Browallieae Hunz. (1995)
  • Browallia L. (1754), xénero con 6 especies distribuídas nos neotrópicos até Arizona nos Estados Unidos.
  • Streptosolen Miers (1850), xénero monotípico nativo dos Andes.
• Tribo Cestreae Don (1838). Comprende 3 xéneros de plantas leñosas, xeralmente arbustivas.
  • Cestrum L. (1753). Comprende unhas 175 especies distribuídas nos neotrópicos.
  • Sessea Ruiz & Pav. (1794). Xénero con 16 especies dos Andes.
  • Vestia Willd. (1809), xénero monotípico de Chile.
• Tribo Salpiglossideae (Benth.) Hunz. Esta tribo inclúe 2 xéneros e 6 especies endémicas da Arxentina e Chile.
  • Reyesia Gay (1840), comprende 4 especies, distribuídas na Arxentina e Chile.
  • Salpiglossis Ruiz & Pav. (1794), con dúas especies orixinarias de Suramérica austral.

Goetzeoideae

Subfamilia caracterizada por presentar froito en drupa e sementes con embrións curvos con cotiledones grandes e carnosos. O número cromosómico básico es x=13. Inclúe 4 xéneros e 5 especies que se distribúen polas Antillas Maiores. Baseados en datos moleculares, algúns autores inclúen dentro desta subfamilia os xéneros monotípicos Tsoala Bosser & D'Arcy (1992), endémico de Madagascar, e Metternichia do sueste do Brasil. Goetzeaceae Airy Shaw se considera un sinónimo desta subfamilia.

• Coeloneurum Radlk. (1890), xénero monotípico endémico da Española.
• Espadaea Rchb. (1850), cunha soa especie de Cuba.
• Goetzea Wydler (1830), inclúe dúas especies das Antillas.
• Henoonia Griseb. (1866), xénero cunha soa especie oriúnda de Cuba.

Petunioideae

Nierenbergia frutescens, unha petunóidea.

A sistemática molecular indica que Petunioideae é o clado irmán das subfamilias con número cromosómico x=12 (Solanoideae e Nicotianoideae). Presentan calistexinas, un alcaloide do tipo dos tropanos. O androceo está formado por 4 estames (raramente 5), usualmente de dúas lonxitudes diferentes. Os números cromosómicos básicos nesta subfamilia poden ser x=7, 8, 9 e 11. Comprende 13 xéneros e unhas 160 especies, distribuídas por América Central e América do Sur. Baseados en datos moleculares, algúns autores consideran que os xéneros oriúndos da Patagonia Benthamiella, Combera e Pantacantha forman un clado con categoría de tribo (Benthamielleae) que se debe dispor na subfamilia Goetzeoideae.

• Benthamiella Speg. (1883), inclúe 12 especies nativas da Patagonia
• Bouchetia Dunal (1852) con 3 especies neotropicais
• Brunfelsia L. (1753), xénero con arredor de 45 especies que se distribúen nos neotrópicos
• Combera Sandw. (1936), xénero con dúas especies patagónicas
• Fabiana Ruiz & Pav. (1794), xénero que inclúe 15 especies nativas dos Andes
• Hunzikeria D'Arcy (1976), comprende 3 especies do suroeste dos Estados Unidos e México
• Latua Phil. (1858), cunha soa especie do sur de Chile
• Leptoglossis Benth. (1845), xénero con 7 especies do oeste de Suramérica.
• Nierembergia Ruiz & Pav. (1794), abrangue 21 especies suramericanas.
• Pantacantha Speg. (1902), xénero monoespecífico da Patagonia.
• Calibrachoa Cerv. ex La Llave & Lex., con 32 especies neotropicais. Tense considerado, sobre os datos morfolóxicos, que este xénero debería incluírse dentro de Petunia. Porén a evidencia molecular e citoxenética indica que ambos os dous deben manterse separados. De feito, Calibrachoa ten número básico de cromosomas x=9, mentres que Petunia tiene x=7.
• Petunia (Juss.) Wijsman (1803), con 18 especies suramericanas.
• Plowmania Hunz. & Subils (1986), xénero monotípico de México e Guatemala.

Schizanthoideae

Flores zigomorfas, con corola bilabiada de Schizanthus pinnatus, unha esquizantóidea ornamental.

Comprende herbas anuais ou bianuais, con alcaloides tropanos, sen fibras pericíclicas, con pelos e grans de pole característicos. As flores son zigomorfas. O androceo presenta 2 estames e 3 estaminoideos, a dehiscencia das anteras é explosiva. O embrión é curvo. O número cromosómico básico é x=10. Schizanthus é un xénero bastante atípico dentro das solanáceas, polas súas flores fortemente zigomorfas e polo seu número cromosómico básico. Os datos morfolóxicos e moleculares indican que Schizanthus é un xénero irmán das restantes solanáceas e que logo diverxeu do resto da familia, probabelmente no Cretáceo serodio ou no Terciario temperán, hai uns 50 millóns de anos. A gran diversificación nos tipos de flores en Schizanthus foi o produto da adaptación das especies deste xénero aos diferentes grupos de polinizadores existentes nos ecosistemas mediterráneo, alpino de altura e desértico de Chile e áreas adxacentes da Arxentina.

• Schizanthus Ruiz et Pav. (1794), comprende 12 especies orixinarias de Chile.

Schwenckioideae

Inclúe herbas anuais, con fibras pericíclicas, as flores son zigomorfas, o androceo con 4 estames, didínamos ou con 3 estaminoideos, o embrión é recto e curto. O número cromosómico básico é x=12. Inclúe 4 xéneros e unhas 30 especies distribuídas en Suramérica.

• Heteranthia Nees & Mart. (1823) , unha soa especie do Brasil
• Melananthus Walp. (1850), inclúe 5 especies do Brasil, Cuba e Guatemala
• Protoschwenckia Soler (1898), xénero monotípico de Bolivia e o Brasil. Segundo algúns estudos de sistemática molecular, este xénero ten unha posición taxonómica incerta dentro da subfamilia.
• Schwenckia L. (1764), abrangue 22 especies distribuídas en rexións neotropicais das Américas.

Nicotianoideae

Inflorescencia do tabaco, Nicotiana tabacum.

• Tribo Anthocercideae G.Don (1838). Esta tribo é endémica de Australia e comporta 31 especies distribuídas en 7 xéneros. A sistemática molecular da tribo indica que a mesma é irmá de Nicotiana, que os xéneros Anthocercis, Anthotroche, Grammosolen, e Symonanthus son monofiléticos, mentres que Cyphanthera e Duboisia non o son (Crenidium é monotípico). Inferiuse ademais que algúns caracteres son derivados dentro da tribo, tales como os estames uniloculares, con opérculos semicirculares, flores ebracteoladas, e froitos en bagas.
  • Anthocercis Labill. (1806), 10 especies, Australia
  • Anthotroche Endl. (1839), 4 especies, Australia
  • Crenidium Haegi (1981), xénero monotípico, Australia
  • Cyphanthera Miers (1853), 9 especies, Australia
  • Duboisia R.Br. (1810), 4 especies, Australia
  • Gramnosolen Haegi (1981), 2 especies, Australia
  • Symonanthus Haegi (1981), 2 especies, Australia
• Tribo Nicotianeae Dum. (1827)
  • Nicotiana L. (1754), xénero amplamente distribuído, con 52 especies americanas, 23 australianas e unha africana.

Solanoideae

Capsicum frutescens cultivar "tabasco", unha solanóidea.

Flor de meimendro (Hyoscyamus niger).

Flor de Nicandra physaloides.

Flor de Solandra maxima.

Froito de Physalis peruviana (fisalis), nótese o cáliz persistente que arrodea o froito.

Flor de Iochroma australe.

Flor de Jaltomata procumbens.

Flor de Solanum bonariense.

Flor de Solanum betaceum (=Cyphomandra betacea).

Flor de Acnistus arborescens.

Flor de Scopolia carniolica.

• Tribo Capsiceae Dumort (1827)
  • Capsicum L. (1753), xénero que inclúe unhas 31 especies neotropicais.
  • Lycianthus (Dunal) Hassler (1917), cunhas 200 especies distribuídas nas Américas e Asia.
• Tribo Datureae G. Don (1838) é unha tribo que presenta dous xéneros perfectamente diferenciados tanto a nivel morfolóxico como molecular. Brugmansia inclúe especies arbóreas, mentres que Datura comprende herbas ou arbustos. Este último xénero, á súa vez áchase dividido en 3 seccións: Stramonium, Dutra e Ceratocaulis.
  • Brugmansia Persoon (1805), xénero que inclúe 6 especies dos Andes. (incl.: Methysticodendron Schult. (1955))
  • Datura L. (1753), con 11 especies neotropicais.
• Tribo Hyoscyameae Endl. (1839)
  • Anisodus Link (1825), con 4 especies da China, India e o Himalaias.
  • Atropa L. (1753), inclúe 3 especies euroasiáticas.
  • Atropanthe Pascher (1909), xénero monotípico da China.
  • Hyoscyamus L. (1753), abrangue arredor de 20 especies distribuídas dende o Mediterráneo deica á China.
  • Physochlaina G. Don (1838), inclúe 11 especies euroasiáticas.
  • Przewalskia Maxim. (1881) cunha soa especie da China.
  • Scopolia Jacq. (1764), xénero con distribución disxunta, cunha especie europea e outra do Xapón.
• Tribo Jaboroseae Miers (1849)
  • Jaborosa Juss. (1789), xénero que inclúe 23 especies suramericanas.
• Tribo Solandreae Miers (1849)
  • Subtribo Juanulloinae: comprende 10 xéneros de árbores e arbustos epifíticos con distribución neotropical. Algúns destes xéneros (Dyssochroma, Merinthopodium e Trianaea) amosan unha clara dependencia de varias especies de morcegos tanto para a polinización como para a dispersión das sementes.
    • Dyssochroma Miers (1849), con 2 especies do sur do Brasil.
    • Ectozoma Miers (1849)
    • Hawkesiophyton Hunz. (1977)
    • Juanulloa Ruiz et Pav. (1794), con 11 especies de América do Sur e Central.
    • Markea Rich.(1792) xénero que abrangue 9 especies de América do Sur e América Central.
    • Merinthopodium J. Donn. Sm. (1897) inclúe 3 especies oriúndas de Suramérica.
    • Rahowardiana D' Arcy (1973)
    • Schultesianthus Hunz. (1977), xénero que inclúe 8 especies neotropicais.
    • Trianaea Planch. et Linden (1853) con 6 especies suramericanas.
  • Subtribo Solandrinae, é unha subtribo monotípica que difire de Juanulloinae nos seus embrións con cotiledóns incumbentes e o seu ovario semi-ínfero.
  • Solandra Sw. (1787), inclúe 10 especies de rexións neotropicais de América.
• Tribo Lycieae Hunz. (1977). Comprende 3 xéneros de plantas leñosas que medran en climas áridos ou semiáridos. O xénero cosmopolita Lycium é o máis antigo da tribo e o que presenta a maior variabilidade morfolóxica. Os estudos de sistemática molecular suxestionan que tanto Grabowskia como Phrodus deberían incluírse dentro de Lycium e que este xénero xunto con Nolana e Sclerophylax formarían un clado (Lyciina), o cal carece polo momento de categoría taxonómica. O froito baga, de cor avermellada, carnoso, espallado polos paxaros, é o tipo de froito dominante en Lycium. Os diferentes tipos de froitos neste xénero evolucionaron desde o tipo de baga antes mencionado até unha drupa cun reducido número de sementes.
  • Grabowskia Schltdl. (1832), 3 especies suramericanas.
  • Lycium L. (1753), cosmopolita, inclúe 83 especies.
  • Phrodus Miers (1849), endémico do norte de Chile, inclúe 2 especies.
• Tribo Mandragoreae (Wettst.) Hunz. & Barboza (1995). Esta tribo monotípica non ten unha posición sistemática definida segundo suxestionan os estudos de sistemática molecular.
  • Mandragora L. (1753), dúas especies de Eurasia
• Tribo Nicandreae Wettst. (1891), é unha tribo con dous xéneros suramericanos. Os estudos de sistemática molecular indican que ambos os dous xéneros non están relacionados entre si e tampouco con outros xéneros da familia, polo que a súa posición taxonómica é incerta.
  • Exodeconus Raf. (1838), con 6 especies do oeste de suramérica.
  • Nicandra Adans (1763), xénero cunha soa especies distribuída en rexións neotropicais.
• Tribo Nolaneae Rchb. (1837)
  • Nolana L. (1762) Son herbas ou pequenos arbustos na súa maioría de follas suculentas, teñen flores moi vistosas, que van dende o branco até varios tons de azul, e o seu froito é de tipo esquizocarpo, o cal dá orixe a varias noces. Comporta 89 especies distribuídas no oeste de Suramérica.
• Tribo Physaleae Miers (1849), é unha gran tribo irmá de Capsiceae.
  • Subtribo Iochrominae (Miers) Hunz. é un clado dentro da tribo Physaleae que comprende 37 especies, principalmente distribuídas nos Andes, asignadas a 6 xéneros. Os membros desta subtribo caracterízanse por ser arbustos leñosos ou pequenas árbores con atractivas flores tubulares ou rotadas. Presentan, ademais, unha gran diversidade floral cubrindo, de feito, a totalidad da variación existente na familia. As súas flores poden ser vermellas, alaranxadas, amarelas, verdes, azuis, púrpuras ou brancas. A forma da corola pode ser tubular a rotada, cunha variación de até 8 veces na lonxitude do tubo a través das distintas especies.
    • Acnistus Schott (1829), cunha especie distribuída nos neotrópicos.
    • Dunalia Kunth. (1818), que inclúe 5 especies dos Andes.
    • Iochroma Benth. (1845), xénero con 24 especies dos Andes.
    • Saracha Ruiz et Pav. (1794), que inclúe 2 especies dos Andes.
    • Vassobia Rusby (1927), con dúas especies suramericanas.
    • Eriolarynx Hunz.(2000), xénero que presenta 3 especies da Arxentina e Bolivia.
  • Subtribo Physalinae (Miers) Hunz. (2000). É unha subtribo monofilética que comprende 10 xéneros e inclúe herbas ou arbustos leñosos con flores solitarias, axilares, amarelas, brancas ou púrpuras que son polinizadas por abellas. Unha vez que a polinización ocorre, a corola cae e o cáliz expándese até cubrir por enteiro a baga que se está a desenvolver (o cáliz dise acrescente). En moitas especies o cáliz tórnase amarelo ou alaranjado na madureza. As bagas, con moitas sementes, son de cor averdado a amarelo-arroxado, frecuentemente con reflexos vermellos ou púrpuras.
    • Brachistus Miers (1849), con 3 especies de México e América Central.
    • Chamaesaracha (A.Gray) Benth. et Hook. (1896), comprende 10 especies de México e América Central.
    • Leucophysalis Rydberg (1896), inclúe 3 especies do suroeste dos Estados Unidos e de México.
    • Margaranthus Schlecht. (1830), cunha especie mexicana.
    • Oryctes S. Watson (1871), xénero monotípico do suroeste dos Estados Unidos.
    • Quincula Raf. (1832) cunha soa especie do suroeste dos Estados Unidos e de México.
    • Physalis L. (1753), o xénero máis grande da subtribo, con 85 especies distribuídas nas rexións tropicais das Américas e unha especie da China.
    • Witheringia L' Heritier (1788), xénero con 15 especies de rexións neotropicais.
    • Tzeltalia, xénero segregado de Physalis, con dúas especies distribuídas en México e Guatemala.
    • Darcyanthus, xénero cunha soa especie oriúnda de Bolivia e o Perú.
  • Subtribo Salpichroinae, é unha subtribo de Physaleae que inclúe 16 especies americanas distribuídas en dous xéneros:
    • Nectouxia Kunth. (1818), xénero mootípico e endémico de México.
    • Salpichroa Miers (1845), xénero con 15 especies dos Andes e outras rexións de América do Sur.
  • Subtribo Withaninae, é unha subtribo de Physaleae cunha ampla distribución, inclúe 9 xéneros:
    • Archiphysalis Kuang (1966), con 3 especies da China e o Xapón.
    • Athenaea Sendtn. (1846), que inclúe 7 especies do Brasil.
    • Aureliana Sendt. (1846), con 5 especies de suramérica.
    • Melissia Hook. f. (1867), xénero monotípico de Santa Helena.
    • Physalisastrum Makino (1914), con 9 especies asiáticas.
    • Tubocapsicum (Wettst.) Makino (1908), cunha soa especie endémica da China.
    • Withania Pauq.(1825), con 10 especies nativas das ILlas Canarias, África e o Nepal.
    • Cuatresia Hunz. (1977), con 11 especies neotropicais. Os estudos moleculares indican que este xénero, conxuntamente con Deprea e Larnax ten unha posición taxonómica incerta.
    • Deprea Raf. (1838), con 6 especies neotropicais.
    • Larnax Miers (1849), moitos taxónomos considérano un sinónimo de Deprea, abrangue 22 especies nativas dos Andes.
• Tribo Solaneae (1852). Os xéneros Cyphomandra Sendtn. (1845), Discopodium Hochst. (1844), Normania Lowe (1872), Triguera Cav. (1786) Lycopersicum Mill foron transferidos dentro de Solanum. A subtribo, logo, está composta por dous xéneros:
  • • Jaltomata Schltdl. (1838), que inclúe 50 especies neotropicais.
    • Solanum L. (1753), o xénero máis grande da familia e un dos máis amplos das anxiospermas, con 1328 especies distribuídas en todo o mundo.
• Xéneros con posición taxonómica dubidosa (Incertae sedis)

Os xénero a seguir aínda non se atopan localizados en ningunha das subfamilias recoñecidas de solanáceas.

• Duckeodendron Kuhlmannb (1925), xénero monoespecífico do Amazonas.
• Parabouchetia Baillon (1888)
• Pauia Deb. & Dutta (1965)

Xéneros e distribución de especies

Flores e follaxe de Cestrum parqui.

As solanáceas comprenden 98 xéneros e unhas 2700 especies. Porén, esa inmensa riqueza de especies non está uniformemente distribuída entre todos os xéneros. Así, os oito xéneros máis importantes da familia concentran máis do 60% das especies, como se amosa na táboa de debaixo. De feito, só Solanum -o xénero que tipifica a familia- inclúe case o 50% da totalidade de especies de solanáceas.

Xénero	Número aproximado de especies
Solanum	1.330
Lycianthes	200
Cestrum	150
Nolana	89
Physalis	85
Lycium	85
Nicotiana	76
Brunfelsia	45
Número estimado de especies na familia	2700

Posición taxonómica

As plantas da familia Solanaceae descritas por A.L.de Jussieu son fanerógamas por se reproduciren a través de sementes, que no Sistema de Clasificación do Reino Vexetal están situadas na división das anxiospermas (angiospermae) (plantas con raíz, talo, follas, flores, froitos e sementes), clase das dicotiledóneas (dicotyledoneae) (sementes con dous cotiledóns) e subclase sympetalae (flores con cáliz e corola, sendo os sépalos e os pétalos unidos en case toda a extensión ou soamente na base).

Importancia económica

A familia Solanaceae é coñecida principalmente pola súa grande importancia económica. O xénero Solanum L., maior e máis complexo, presenta especies con elevado grao de representatividade grazas ás súas respectivas contribucións para a economía: o pataqueiro ou pataca (Solanum tuberosum L.), e a tomateira (S. lycopersicum L.). Alén diso, este xénero tamén ofrece plantas ornamentais e plantas invasoras de culturas.^{[Cómpre referencia]}

Potencial ornamental

Bos exemplos de especies da familia Solanaceae con potencial ornamental son: Streptosolen jamesonii, coñecida popularmente como marianiña, planta orixinaria de África do Sur, Colombia e Ecuador. Tamén as coñecidas flores petunias.

Véxase tamén

Bibliografía

• Souza, V.C. & Lorenzi, H.: Botânica Sistemática: Guia ilustrado para identificação das famílias de Fanerógamas nativas e exóticas no Brasil, baseado en APG II. 2ª Edición. Instituto Plantarum de Estudos da Flora Ltda. 2008
• Dissertação de Feliciano, E. A.: Solanaceae A. Juss. da Serra Negra, Río Preto, Minas Gerais: Tratamento taxonômico e similitude florística.
• Revisão de literatura de Farias, J. S.: Estudos da resistência a viroses em espécies do Gênero Solanum L. (Solanaceae A. Juss.).
• Souza JA, Ferreira IT, Pastorini LD, Rosa DL, Pereira LM, Corrêa MGS, Viégas J, Ferreira AAF.: Regeneraçao de calos em Marianinha (Streptosolen jamesonii), planta ornamental da família Solanaceae. Dados preliminares.

Ligazóns externas

• Solanaceae Arquivado 26 de outubro de 2007 en Wayback Machine. en L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The Families of Flowering Plants: Descriptions, Illustrations, Identification, Information Retrieval. Arquivado 03 de xaneiro de 2007 en Wayback Machine.
• Lista de especies da Flora do Brasil: http://floradobrasil.jbrj.gov.br Arquivado 16 de setembro de 2019 en Wayback Machine.
• https://web.archive.org/web/20141218102835/http://solanaceasnobrasil.com/
• SOL Genomics Network, Universidade de Cornell