Henri de Lubac

Henri de Lubac

Biografía
Nacemento	20 de febreiro de 1896 Cambrai, Francia
Morte	4 de setembro de 1991 (95 anos) París, Francia
Lugar de sepultura	Cimetière de Vaugirard (en) , 6
Cardeal
2 de febreiro de 1983 – 4 de setembro de 1991
Redactor xefe Recherches de Science Religieuse (en)
1946 – 1952 ← Jules Lebreton (pt) – Joseph Lecler →
Datos persoais
Relixión	Igrexa católica
Actividade
Lugar de traballo	Lión
Ocupación	sacerdote católico (1927–), teólogo, sacerdote católico, Teólogo católico, membro da resistencia francesa, escritor, profesor universitario
Membro de	Académie des Sciences Morales et Politiques (pt)
Carreira militar
Conflito	Primeira guerra mundial
Orde relixiosa	Compañía de Xesús
Participou en
11 de outubro de 1962	Concilio Vaticano Segundo
Obra
Obras destacables (1945) The un-Marxian socialist (en)

Henri de Lubac, nado o 20 de febreiro de 1896 en Cambrai e finado o 4 de setembro de 1991 en París, foi profesor da Historia das Relixións e de Teoloxía fundamental no Instituto teolóxico de Lión e na Facultade de teoloxía de Lión-Fourvière. Membro da Academia das ciencias morais e políticas de París dende 1958. Deu un pulo renovado á teoloxía católica afondando nos Pais da Igrexa. Inicialmente perseguido, salientou, xunto a pensadores daquela considerados progresistas como Yves Congar e Joseph Ratzinger, na redacción dos máis importantes documentos do Concilio Vaticano II, que supuxeron o triunfo das teses aperturistas fronte ás resistencias da curia vaticana. Hoxe é recoñecido como un dos grandes teólogos católicos do século XX. Xoán Paulo II creouno cardeal honrando así a súa traxectoria vital e intelectual.

Traxectoria

Entrou na Compañía de Xesús. Foi ferido na primeira guerra mundial. Durante a segunda guerra mundial, participou activamente na Resistencia Francesa contra a ocupación alemá e o nacionalsocialismo, levando unha vida militante na clandestinidade.

Como profesor, empezou impactando co seu completo e elaborado ensaio Catolicismo, aspectos sociais do dogma, onde condena unha visión individualista da relixiosidade cristiá. Creou con Jean Daniélou as Sources Chrétiennes, colección de textos fundamentais da historia e literatura cristiá. En 1950, inicia os seus estudos verbo dos Pais da Igrexa reivindicando figuras discutidas pero básicas para entender o desenvolvemento do pensamento cristiá como Oríxenes.

A súa énfase na natureza humana e a súa continuidade e plenitude na vida da graza divina, así como a súa visión dinámica e non conservadora da tradición, provocou a súa persecución e a prohibición de escribir e ensinar. Con todo, Xoán XXIII contará con el para a realización de traballos clave no Concilio Vaticano II. Dende ese momento convértese nunha figura indiscutida no pensamento católico.

De Lubac non refugou ningún debate, defendeu as ideas avanzadas de Teilhard de Chardin, no seu intento de compatibilizar ciencia e fe, teoloxía e evolucionismo. Abordou tamén o fenómeno do ateísmo, que xulga máis ben un antiteísmo comprensible como rexeitamento a un cristianismo inauténtico, gris, moralista e insolidario.

Pero o seu espírito libre fíxolle non casar con ninguén. Refugou o nomeamento como cardeal por Paulo VI en contestación aos abusos da curia e a súa esixencia, para el improcedente, de que os cardeais sexan antes ordenados bispos. Debateu con profundidade e altura fronte ao que considerou unha desorde posconciliar acrítica e superficial, demasiado proclive a adaptarse a todo o novo e o efémero. Na súa análise do ateísmo contemporáneo, conclúe que un humanismo sen transcendencia é un humanismo inhumano.

En 1972, xunto con Hans Urs von Balthasar e Joseph Ratzinger, sacou á luz a revista Communio, concibida como un foro de intercambio cultural e clarificación teolóxica tras o Concilio. Finalmente, admirado por Xoán Paulo II, aceptou ser creado cardeal en 1983.

Pensamento

O Sobrenatural

En 1946, na súa obra Surnaturel, Ètudes historiques, de Lubac apela a Tomé de Aquino purificándoo das deformacións da escolástica enfrontada ao protestantismo e o xansenismo. Pretende establecer unha continuidade entre o natural e o sobrenatural. O home foi dotado polo creador dunha inclinación cara a transcendencia infinita, cara a eternidade e a plena felicidade. Só a acción de Deus pode colmar ese degaro. Non cabe unha división tallante entre a orde natural e a orde sobrenatural. A encíclica de Pío XII Humani generis foi o resorte dunha teoloxía cristiá integrista, que atacou estas formulacións ata acadar a súa censura e a sanción do que se chamou nouvelle théologie. O autor sufrirá a condena ata a súa rehabilitación e recoñecemento por Xoán XXIII.

Dimensión social e histórica do catolicismo

Para de Lubac, o catolicismo é esencialmente social no seu núcleo misterioso, na súa esencia dogmática auténtica e na súa praxe aberta ao mundo, especialmente aos que sofren a inxustiza e aos desfavorecidos. O Evanxeo é literalmente unha noticia alegre que se fundamenta na perfecta simbiose entre pluralidade e unidade da comunidade humana.

A dignidade sobrenatural do bautizado, concedida por pura graza, repousa sobre a dignidade natural do home, ao tempo que a sobarda infinitamente. Os Pais da Igrexa conciben a creación da humanidade como un todo único. Isto abre o cristianismo ao xudaísmo do que procede e ao islam, pois crer nun Deus único é crer nun Pai común, por iso o monoteísmo non debe ser senón fraternidade. A propia Vida Eterna é unha promesa de unidade que non anula senón que da vigor á diversidade.

Fronte a unha espiritualidade de evasión, inclinada ao individualismo en Platón, Plotino e, en boa medida, no hinduísmo e o Budismo, para de Lubac, o cristianismo constitúe un feito único na historia relixiosa da humanidade. O Ser Absoluto encárnase na materia creada, desenvólvese no tempo e abre para o home un destino transcendente e para a humanidade un destino común. A salvación tomará naturalmente a forma dunha historia real. Fronte ao eterno retorno das mitoloxías, no cristianismo o círculo infernal estoura, os fenómenos cegos son agora acontecementos cunha dirección e o novo opera incesantemente. A diferenza das relixións mistéricas e gran parte da espiritualidade oriental, a ascensión e purificación individual de esfera en esfera é substituída por unha marcha colectiva de idade en idade. Este proceso histórico, por ser real, asume a fraxilidade material e moral da humanidade chamada á redención, da que é expresión, signo e anuncio a comunidade chamada Igrexa.

Dende Israel, Deus actúa na historia e se revela pola historia dun pobo ínfimo fronte aos colosais imperios (Exipto, Asiria, Babilonia...). Xa en Xesús de Nazaret introdúcese na historia conferíndolle unha consagración relixiosa que obriga a tomala en serio. Así pois, os acontecementos están cargados de eternidade. Sendo irreversible a duración, nada ocorre máis ca unha soa vez, de sorte que todo acto adquire unha dignidade particular e única. Como prolongación da presenza de Cristo, a Igrexa non é un grupo selecto de xustos, un reduto exclusivo de salvación, senón o depósito dunha graza inmerecida ao servizo de toda a humanidade. Na orde espiritual, como afirma Ambrosio de Milán non se posúe máis que o que se dá.

Nese servizo, a Igrexa ha de responder ás inquedanzas da humanidade en cada tempo histórico. Aínda que sobre alicerces eternos, é unha casa en perpetua construción. A fidelidade a unha tradición non é nunca unha repetición servil. De Lubac alerta contra unha catequese de reacción que provoca estreiteza do punto de vista e hipertrofia e desproporciona a verdade defendida, que pode ser ocasión de novos erros.

As promesas de progreso material, como as do marxismo, someten aos homes a unha sociedade futura para a que se inmolan sen poder acadala. Fronte e isto, o materialismo do mundo occidental vive asolagado no tempo, na ansiedade dun futuro ignorado. Evadido nas satisfaccións, o home non acerta a concederse a satisfacción esencial que o axude a reencontrarse. Só o home será el mesmo, existirá por si mesmo, dende agora, se descobre en si, no silencio, algunha zona intacta, algún segundo plano misterioso ao que, sombría ou indiferente, banal ou tráxica, non invada a actualidade. Segundo de Lubac, isto pódeo experimentar o crente pois o alén, para el, está infinitamente máis preto que o porvir,infinitamente máis próximo que o que nós chamamos presente. É o eterno instalado no corazón de todo o desenvolvemento persoal ao que anima e orienta. É o verdadeiro Presente, sen o cal o mesmo presente é po inasible. Se os homes de hoxe están tan traxicamente ausentes uns dos outros é, ante todo, porque están ausentes de si mesmos, unha vez abandonado o Eterno que é o único que lles arraiga no ser e lles permite comunicar entre si. Para o crente, ningún problema nin preocupación humana lle resulta estraña; todos o atinxen dun xeito tanto máis profundo canto é máis consciente das súas repercusións eternas.

A Igrexa como realidade paradoxal

De Lubac ten reflexionado como poucos sobre as realidades contraditorias da Igrexa. Santidade e pecado, universalidade e fragmentación en grupúsculos pechados, escatoloxía e terrenalidade forman parte dunha oposición de contrarios nos que o autor albisca unha unidade esencial.

Cando de Lubac se refire á Igrexa como realidade humana e divina focaliza a súa reflexión na Igrexa vivente, a que traballa e reza, a que obra e se recolle, a que recorda e busca, a que espera e a que ama; a que, nas mil situacións da existencia, vai tecendo vencellos visibles e invisibles, a Igrexa dos humildes, que integra toda cultura ao tempo que é fogar dos pequenos, da multitude simple e miserable. É neste pobo de Deus onde actúa o Espírito, renovando a memoria viva de Cristo, sen a cal Xesús se esvaería nas tebras mestas dunha fragmentaria e imprecisa lembranza histórica.

A Igrexa é un medio sublime e necesario, pero ao fin e ao cabo provisional, como todo medio. Non é para si mesma o seu propio fin. Isto esixe dos seus membros, e máis en particular da xerarquía, unha actitude humilde e de servizo, á imaxe da actitude adoptada polo Verbo na súa encarnación que non veu a ser servido, senón a servir. (Paradoxo e Misterio da Igrexa, 1967)

Para de Lubac a graza de Cristo obra tamén fóra da Igrexa visible, da súa doutrina e dos seus sacramentos, pero sería absurdo para quen pode coñecer o anuncio salvador da Igrexa limitarse a si mesmo a plenitude da redención que se encontra nela.

Obras

• Catolicismo, aspectos sociais do dogma.
• Sobranatural.
• O eterno feminino.
• Meditacións sobre a Igrexa.
• Paradoxo e Misterio da Igrexa.
• Esexese medieval.
• O drama do humanismo ateo