Cemiterio de Santo Amaro da Coruña

Este artigo trata sobre o cemiterio da Coruña. Para o cemiterio de Pontevedra véxase: Cemiterio de Santo Amaro de Pontevedra.

Capela de Santo Amaro.

O cemiterio de Santo Amaro é un camposanto situado na Coruña, inaugurado en 1812.

A superficie do cemiterio é de máis de 26 000 m² e está composto por tres áreas, a relixiosa, a civil e a británica. Esta última está pechada e é propiedade do Reino Unido.

Historia

Frontón na entrada.

Os primeiros enterramentos da zona datan de 1781.

En 1812 fíxose efectiva na Coruña a lei que prohibía os enterramentos nas igrexas e na súa contorna. Por ese motivo construíuse o cemiterio de Santo Amaro segundo o proxecto de Fernando Domínguez Romay, que o deseñou con forma cuadrangular e dividido en catro zonas, correspondentes ás catro parroquias da Coruña nese tempo, Santa María, Santiago, San Xurxo e San Nicolao. As obras tiveron lugar entre maio de 1812 e a súa inauguración o 9 de novembro do mesmo ano.

A capela neoclásica da entrada do cemiterio levantouse en 1833, obra de Alejo Andrade Yáñez, baseada no proxecto de Juan de Villanueva para o Cementerio General Norte de Madrid, que nunca se construíu. A capela xa estaba no proxecto inicial, mais non puido ser construída por falta de fondos e só puido levantarse polo legado de Fernando Queipo de Llano.

Plano do ano 1900.

En 1862 Faustino Domínguez Domínguez deseñou o gabinete de autopsias.

O cemiterio británico construíuse a partir de 1867 nos terreos comprados polo cónsul inglés na cidade Guillermo Congreve Cutliffe Brackerburry, que foi o primeiro en ser enterrado alí. Porén, xa en 1836 se enterrara no lugar o cadáver dun oficial do buque Endymion. O proxecto foi de Juan de Ciórraga e ten un pórtico de Faustino Domínguez Coumes-Gay.

O primeiro cemiterio civil apareceu na ampliación de Juan de Ciórraga de 1882, mais as malas condicións e o pouco espazo do lugar fixeron necesario crear un novo cemiterio. O proxecto encargado ao arquitecto municipal Pedro Mariño foi aprobado en 1901. O primeiro enterro que tivo lugar no novo espazo foi o do avogado Arturo Casares Quiroga (1903). Coa chegada da Segunda República derrubouse o muro que separaba o cemiterio civil do relixioso.

En 1931 ampliouse novamente o cemiterio segundo o proxecto de Antonio Tenreiro.

En 1944 inaugurouse un mausoleo nazi que chegou a ter dezaseis sepulturas. Os corpos trasladáronse ao cemiterio alemán de Cuacos de Yuste en 1982 e só quedan algúns restos da construción.

En 2012 o cemiterio ingresou na Asociación Europea de Cemiterios Significativos (ASCE) e no ano seguinte entrou na Rede de Cemiterios Europea.

Personaxes ilustres

Entre os persoeiros enterrados no cemiterio atópanse:

Entrada.

Fachada do cemiterio británico.

• Juana de Vega (1805-1872), escritora.
• Marcial del Adalid (1826-1881), compositor musical.
• Francisco María de la Iglesia (1827-1897), escritor.
• Víctor López Seoane (1832-1900), naturalista.
• Manuel Murguía (1833-1923), historiador.
• Eduardo Pondal (1835-1917), poeta.
• Juan de Ciórraga (1836-1891), arquitecto.
• Gumersindo Pardo Reguera (1847-1916), pintor e farmacéutico.
• Manuel Curros Enríquez (1851-1908), poeta e xornalista.
• Francisco Tettamancy Gastón (1854-1921), escritor.
• José Castro González, “Chané” (1856-1917), compositor.
• Uxío Carré Aldao (1859-1932), escritor, editor, libreiro e académico.
• Manuel Lugrís Freire (1863-1940), escritor.
• Xosé Baldomir (1865-1947), compositor.
• Francisca Herrera Garrido (1869-1950), escritora e académica.
• Alejandro Pérez Lugín (1870-1926), xornalista, escritor e cineasta.
• Ovidio Murguía (1871-1900), pintor.
• Francisco Lloréns (1874-1948), pintor.
• Antón Villar Ponte (1881-1936), escritor, xornalista e intelectual.
• Amparo López Jeán (1885-1942), activista galeguista.
• Wenceslao Fernández Flórez (1885-1964), narrador, xornalista e humorista.
• Eduardo Rodríguez-Losada (1886-1973), arquitecto e compositor musical.
• Rafael González Villar (1887-1941), arquitecto.
• Leandro Carré Alvarellos (1888-1976), escritor.
• Pedro Barrié de la Maza (1888-1971), empresario.
• Ramón Villar Ponte (1890-1953), escritor, xornalista e intelectual.
• Santiago Rey Pedreira (1902-1977), arquitecto.
• Emilio González López (1903-1991), historiador e político.
• Álvaro Cebreiro (1903-1956), debuxante.
• Jenaro Marinhas del Valle (1908-1999), escritor.
• Luís Seoane (1910-1979), editor, escritor, xornalista, gravador e pintor.
• Sergio Peñamaría de Llano (1914-2004), alcalde.
• Mariano Tudela (1925-2001), escritor.
• Pucho Boedo (1929-1986), cantante e compositor.
• Jorge Víctor Sueiro (1934-1991), crítico gastronómico.
• Xohán Casal Pardo (1935-1960), escritor.
• Luísa Villalta (1957-2004), escritora.

Destacan tamén os monumentos aos Mártires da Liberdade, ás vítimas da folga xeral de 1901 e ás vítimas do accidente aéreo de Montrove de 1973.

Galería de imaxes

• 
  Eduardo Pondal.
• 
  Manuel Murguía e o seu fillo e fillas.
• 
  Luís Seoane.
• 
  Manuel Lugrís Freire.
• 
  Manuel Curros Enríquez.
• 
  Jenaro Marinhas del Valle.
• 
  Juana de Vega e o corazón do seu marido, Francisco Espoz y Mina.
• 
  Monumento ás vítimas da folga de 1901.
• 
  Monumento ás vítimas do accidente de Montrove.
• 
  Monumento aos defensores da liberdade no cemiterio civil.

Véxase tamén

Bibliografía

• Monterroso Devesa, Xosé-M.ª (1992). O cemitério de Santo Amaro. A Coruña: Asociación Amigos Museu Arqueolóxico A Coruña. ISBN 84-604-3236-X. 
• Souto, Xurxo (2001). Contos da Coruña. Xerais. p. 63-68. 
• Ventureira, Rubén, ed. (2012). O cemiterio de Santo Amaro (PDF). Concello da Coruña. Consultado o 12 de outubro de 2015. 

Ligazóns externas

• Persoas inhumadas no Cemiterio de Santo Amaro da Coruña segundo Wikidata.
• "Guía del cementerio de San Amaro". Turismo Coruña. Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2012. Consultado o 12 de outubro de 2015.