Anno Domini: Diferenzas entre revisións
A primeira edición deste artigo é unha tradución e adaptación do artigo homónimo da Wikipedia en castelán |
|||
| (Non se amosan 14 revisións feitas por 6 usuarios.) | |||
| Liña 1: | Liña 1: | ||
{{enuso}} |
|||
[[Ficheiro:Scriptorium.jpg|miniatura|[[Dionisio o Exiguo]] inventou a era ''Anno Dómini'' para [[cálculo da data de Pascua|calcular a data de Pascua]]]] |
[[Ficheiro:Scriptorium.jpg|miniatura|[[Dionisio o Exiguo]] inventou a era ''Anno Dómini'' para [[cálculo da data de Pascua|calcular a data de Pascua]]]] |
||
'''Anno Domini''' (en [[latín]], ''no ano do Señor''), abreviado '''A.D.''', é un indicador [[calendario]] que indica que a cifra antecedente está contada a partir do ano cristián do nacemento de [[Xesucristo]] |
'''Anno Domini''' (en [[Lingua latina|latín]], ''no ano do Señor''), abreviado '''A.D.''', é un indicador de [[calendario]] que indica que a cifra antecedente está contada a partir do ano cristián do nacemento de [[Xesucristo]], considerado o inicio da [[Era Común|era cristiá]]. |
||
No |
No [[Lingua galega|galego]] contemporáneo emprégase con máis frecuencia o equivalente «despois de Cristo» (do [[lingua grega|grego]] Χριστός [''jristós'', ''o Unxido''], referido a Xesús) abreviado d.C. para numerar os anos da era cristiá. Así, 1492 A.D. e 1492 d.C. representan ambos o ano en que [[Cristovo Colón|Colón]] [[Descubrimento de América|chegou a América]]. |
||
Esta designación úsase para numerar os anos no [[calendario xuliano]] e |
Esta designación úsase para numerar os anos no [[calendario xuliano]] e no [[calendario gregoriano]]. A formulación latina orixinal ''Anno Domini Nostri Iesu Christi'' foi simplificada posteriormente como ''Anno Domini'' no [[525]] por [[Dionisio o Exiguo]] na súa ''Táboa de Pascuas'', e foi adoptada na [[Europa occidental]] durante o [[século VIII]] e en Oriente no século XVI. |
||
== Cálculo erróneo == |
== Cálculo erróneo == |
||
O [[Papa]] [[Hormisdas, papa|Hormisdas]] encargou a [[Dionisio o Exiguo]] o establecemento do ano de nacemento de [[Xesucristo]] como ano primeiro da |
O [[Papa]] [[Hormisdas, papa|Hormisdas]] encargou a [[Dionisio o Exiguo]] o establecemento do ano de nacemento de [[Xesucristo]] como ano primeiro da era cristiá. Así a todo, Dionisio equivocouse no cálculo entre catro e sete anos<ref>David.E.Duncan.''Calendar 1999:humanity's epic struggle to determine a true and accurate year'' ISBN 0-380-79324-5</ref> ao datar o reinado de [[Herodes I o Grande]], deducindo que Xesús nacera no ano 753 a.u.c. ([[Ab urbe condita]], ou data de fundación de Roma), cando debeu ser o 748 a.u.c. |
||
== Popularización == |
== Popularización == |
||
O historiador anglosaxón [[Beda o Venerable]], que estaba familiarizado coa obra de Dionisio o Exiguo, |
O historiador anglosaxón [[Beda o Venerable]], que estaba familiarizado coa obra de Dionisio o Exiguo, empregou a fórmula ''Anno Domini'' na datación do o seu ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]],'' terminada en [[731]]. Nesta mesma historia tamén utilizou outro termo latino, "''ante vero incarnationis dominicae tempus''" (o tempo antes da [[encarnación]] verdadeira do Señor), equivalente ao "antes de Cristo", para identificar os anos anteriores ao primeiro ano desta era,<ref>Beda 731, ''Libro 1'', Capítulo 2.</ref> establecendo así a norma de non utilizar un [[ano cero]], malia utilizar o cero no seu cómputo. Tanto Dionisio como Beda consideraron ''Anno Domini'' a partir da encarnación de [[Xesús de Nazaret|Xesús]], pero a distinción entre a Encarnación e o [[Nadal]] non se elaborou ata finais do [[século IX]], cando nalgúns lugares o momento da [[Encarnación]] foi identificado coa concepción de Cristo, é dicir, coa [[Anunciación]], que se celebra o [[25 de marzo]]. |
||
No continente europeo, o ''Anno Domini'' foi introducido como a era elixida no [[Renacemento carolinxio]] por [[Alcuino]]. O seu uso foi referendado polo emperador [[Carlomagno]]. Os seus sucesores popularizárono e difundiuse por todo o [[Imperio Carolinxio]]. Segundo a [[Enciclopedia Católica]], os [[papa]]s continuaron datando os documentos de acordo cos anos do seu pontificado durante algún tempo, pero o uso de ''AD'' fíxose aos poucos cada vez máis común nos países [[católico]]s entre os [[século XI|séculos XI]] e [[século XIV|XIV]]. Os países [[Cristianismo ortodoxo|ortodoxos]] só empezaron a adoptar o ''AD'' en troques do [[calendario bizantino]] logo de que [[Rusia]] o fixese no [[1700]], mentres que outros non o adoptaron ata os [[Século XIX|séculos XIX]] e [[Século XX|XX]]. |
|||
Malia que o uso de ''Anno Domini'' estaba xeneralizado durante o século IX, o ''antes de Cristo'' (ou o seu equivalente) non foi común ata moito máis tarde. Beda utilizou a expresión "''anno igitur ante incarnationem Dominicam''" ("antes da Encarnación do Señor") dúas veces. Un "''Anno an xpi nativitate''" (no ano antes do nacemento de Cristo) atópase en [[1474]] nunha obra dun monxe alemán.<ref>[[Werner Rolevinck]] in ''[http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/80248064097793506388868/index.htm Fasciculus temporum]'' (1474) usaba ''Anno an xpi nativitatem'' (no ano antes do nacemento de Cristo) para todos os anos entre a creación e [[Xesucristo]]. "xpi" é o [[idioma grego|grego]] χρι en escritura latina, unha abreviatura críptica para ''Cristo''. Esta frase aparece ao revés no centro do [[recto]] dos folios (páxinas da dereita). O papa [[Sisto IV, papa|Sisto IV]] adoitaba utilizar polo xeral ''Anno christi'' ou a súa forma críptica ''Anno xpi'' (no [[verso]] dos folios da esquerda). Utilizaba tamén ''Anno mundi''xunto con todos estes términos para todos os anos</ref> |
|||
En [[1627]], o teólogo [[Sociedade de Xesús|xesuíta]] francés [[Denis Pétau]] (Dionysius Petavius en latín), coa súa obra ''De doutrina temporum'', popularizou o uso ''ante Christum'' (latín para "antes de Cristo") para marcar os anos anteriores a ''AD''. |
|||
== Data aceptada == |
|||
Esta numeración de anos baseada na era cristiá é predominante en moitos lugares do mundo, así como nos eidos comercial e científico. É o estándar global dende hai décadas, co recoñecemento de institucións internacionais como as [[Nacións Unidas]]. Tal predominancia débese á relevancia da cristiandade no mundo occidental e á súa influencia na ciencia, a tecnoloxía e o comercio, así como ao feito de que o calendario gregoriano fose considerado durante bastante tempo como astronomicamente correcto.<ref name="gregorian">A duración promedio do ano no calendario gregoriano é de 365,2425 días, aproximando o [[ano trópico]] promedio fai máis de cinco milenios. O ano trópico é agora moi próximo a 365,2421875 días, é dicir, aproximadamente 27 segundos ao ano máis curto.</ref> |
|||
== Outras denominacións equivalentes == |
|||
En [[lingua galega|galego]], no canto de "Anno Domini", úsase xeralmente a expresión "[[despois de Cristo]]", abreviada como "d.C.". |
|||
=== Era común === |
|||
Para evitar explicitar referencias relixiosas, aínda mantendo a datación cristiá, tamén se emprega a expresión ''vulgaris era'', aparecida en [[1615]], que adoita traducirse en galego como "[[Era Común]]", abreviada en "e.c." ou "E.C.". Nos países anglosaxóns úsase a abreviatura "C.E.", que tanto corresponde a "Common Era" (era común) coma a "Current Era" (era corrente) |
|||
As seguintes expresións son, xa que logo, equivalentes: |
|||
: 2012 A.D., 2012 d.C., 2012 e.c., 2012 C.E. |
|||
En [[lingua inglesa]], consonte ao uso latino, era frecuente colocar a abreviatura antes do número do ano, (por exemplo ''AD 2006''), práctica hoxe en desuso.<ref>{{Cita web|título=A.D. {{!}} Common Errors in English Usage and More {{!}} Washington State University|url=https://brians.wsu.edu/2016/05/16/a-d/|data-acceso=2019-09-25|lingua=en-US}}</ref> |
|||
=== Anno Salutis === |
|||
''Anno Salutis'', frecuentemente traducido do latín como "no ano de graza" ou "no ano da salvación", é unha expresión equivalente a Anno Domini, porque para o [[Cristianismo]] o nacemento de Xesús significou o inicio da [[salvación]]. |
|||
Trátase dunha expresión usada ata o [[século XVIII]]. Tamén pode aparecer nunha forma máis elaborada como ''Anno Nostrae Salutis'' ("no ano da nosa salvación", abreviado ''An. Nos. Sal.''), ''Anno Salutis Humanae'' ("no ano da salvación dos homes", abreviado ''An. Sal. Hum.'') ou ''Anno Reparatae Salutis'' ("no ano da salvación realizada", abreviado ''An. Rep. Sal.''). |
|||
==Notas== |
==Notas== |
||
| Liña 18: | Liña 43: | ||
==Véxase tamén== |
==Véxase tamén== |
||
* [[Antes de Cristo]] |
* [[Antes de Cristo]] |
||
* [[Era común]] |
|||
{{Control de autoridades}} |
|||
[[Categoría:Acrónimos]] |
[[Categoría:Acrónimos]] |
||
[[Categoría:Cronometría]] |
|||
Revisión actual feita o 7 de febreiro de 2024 ás 14:35
Anno Domini (en latín, no ano do Señor), abreviado A.D., é un indicador de calendario que indica que a cifra antecedente está contada a partir do ano cristián do nacemento de Xesucristo, considerado o inicio da era cristiá. No galego contemporáneo emprégase con máis frecuencia o equivalente «despois de Cristo» (do grego Χριστός [jristós, o Unxido], referido a Xesús) abreviado d.C. para numerar os anos da era cristiá. Así, 1492 A.D. e 1492 d.C. representan ambos o ano en que Colón chegou a América.
Esta designación úsase para numerar os anos no calendario xuliano e no calendario gregoriano. A formulación latina orixinal Anno Domini Nostri Iesu Christi foi simplificada posteriormente como Anno Domini no 525 por Dionisio o Exiguo na súa Táboa de Pascuas, e foi adoptada na Europa occidental durante o século VIII e en Oriente no século XVI.
Cálculo erróneo
[editar | editar a fonte]O Papa Hormisdas encargou a Dionisio o Exiguo o establecemento do ano de nacemento de Xesucristo como ano primeiro da era cristiá. Así a todo, Dionisio equivocouse no cálculo entre catro e sete anos[1] ao datar o reinado de Herodes I o Grande, deducindo que Xesús nacera no ano 753 a.u.c. (Ab urbe condita, ou data de fundación de Roma), cando debeu ser o 748 a.u.c.
Popularización
[editar | editar a fonte]O historiador anglosaxón Beda o Venerable, que estaba familiarizado coa obra de Dionisio o Exiguo, empregou a fórmula Anno Domini na datación do o seu Historia ecclesiastica gentis Anglorum, terminada en 731. Nesta mesma historia tamén utilizou outro termo latino, "ante vero incarnationis dominicae tempus" (o tempo antes da encarnación verdadeira do Señor), equivalente ao "antes de Cristo", para identificar os anos anteriores ao primeiro ano desta era,[2] establecendo así a norma de non utilizar un ano cero, malia utilizar o cero no seu cómputo. Tanto Dionisio como Beda consideraron Anno Domini a partir da encarnación de Xesús, pero a distinción entre a Encarnación e o Nadal non se elaborou ata finais do século IX, cando nalgúns lugares o momento da Encarnación foi identificado coa concepción de Cristo, é dicir, coa Anunciación, que se celebra o 25 de marzo.
No continente europeo, o Anno Domini foi introducido como a era elixida no Renacemento carolinxio por Alcuino. O seu uso foi referendado polo emperador Carlomagno. Os seus sucesores popularizárono e difundiuse por todo o Imperio Carolinxio. Segundo a Enciclopedia Católica, os papas continuaron datando os documentos de acordo cos anos do seu pontificado durante algún tempo, pero o uso de AD fíxose aos poucos cada vez máis común nos países católicos entre os séculos XI e XIV. Os países ortodoxos só empezaron a adoptar o AD en troques do calendario bizantino logo de que Rusia o fixese no 1700, mentres que outros non o adoptaron ata os séculos XIX e XX.
Malia que o uso de Anno Domini estaba xeneralizado durante o século IX, o antes de Cristo (ou o seu equivalente) non foi común ata moito máis tarde. Beda utilizou a expresión "anno igitur ante incarnationem Dominicam" ("antes da Encarnación do Señor") dúas veces. Un "Anno an xpi nativitate" (no ano antes do nacemento de Cristo) atópase en 1474 nunha obra dun monxe alemán.[3]
En 1627, o teólogo xesuíta francés Denis Pétau (Dionysius Petavius en latín), coa súa obra De doutrina temporum, popularizou o uso ante Christum (latín para "antes de Cristo") para marcar os anos anteriores a AD.
Data aceptada
[editar | editar a fonte]Esta numeración de anos baseada na era cristiá é predominante en moitos lugares do mundo, así como nos eidos comercial e científico. É o estándar global dende hai décadas, co recoñecemento de institucións internacionais como as Nacións Unidas. Tal predominancia débese á relevancia da cristiandade no mundo occidental e á súa influencia na ciencia, a tecnoloxía e o comercio, así como ao feito de que o calendario gregoriano fose considerado durante bastante tempo como astronomicamente correcto.[4]
Outras denominacións equivalentes
[editar | editar a fonte]En galego, no canto de "Anno Domini", úsase xeralmente a expresión "despois de Cristo", abreviada como "d.C.".
Era común
[editar | editar a fonte]Para evitar explicitar referencias relixiosas, aínda mantendo a datación cristiá, tamén se emprega a expresión vulgaris era, aparecida en 1615, que adoita traducirse en galego como "Era Común", abreviada en "e.c." ou "E.C.". Nos países anglosaxóns úsase a abreviatura "C.E.", que tanto corresponde a "Common Era" (era común) coma a "Current Era" (era corrente)
As seguintes expresións son, xa que logo, equivalentes:
- 2012 A.D., 2012 d.C., 2012 e.c., 2012 C.E.
En lingua inglesa, consonte ao uso latino, era frecuente colocar a abreviatura antes do número do ano, (por exemplo AD 2006), práctica hoxe en desuso.[5]
Anno Salutis
[editar | editar a fonte]Anno Salutis, frecuentemente traducido do latín como "no ano de graza" ou "no ano da salvación", é unha expresión equivalente a Anno Domini, porque para o Cristianismo o nacemento de Xesús significou o inicio da salvación.
Trátase dunha expresión usada ata o século XVIII. Tamén pode aparecer nunha forma máis elaborada como Anno Nostrae Salutis ("no ano da nosa salvación", abreviado An. Nos. Sal.), Anno Salutis Humanae ("no ano da salvación dos homes", abreviado An. Sal. Hum.) ou Anno Reparatae Salutis ("no ano da salvación realizada", abreviado An. Rep. Sal.).
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ David.E.Duncan.Calendar 1999:humanity's epic struggle to determine a true and accurate year ISBN 0-380-79324-5
- ↑ Beda 731, Libro 1, Capítulo 2.
- ↑ Werner Rolevinck in Fasciculus temporum (1474) usaba Anno an xpi nativitatem (no ano antes do nacemento de Cristo) para todos os anos entre a creación e Xesucristo. "xpi" é o grego χρι en escritura latina, unha abreviatura críptica para Cristo. Esta frase aparece ao revés no centro do recto dos folios (páxinas da dereita). O papa Sisto IV adoitaba utilizar polo xeral Anno christi ou a súa forma críptica Anno xpi (no verso dos folios da esquerda). Utilizaba tamén Anno mundixunto con todos estes términos para todos os anos
- ↑ A duración promedio do ano no calendario gregoriano é de 365,2425 días, aproximando o ano trópico promedio fai máis de cinco milenios. O ano trópico é agora moi próximo a 365,2421875 días, é dicir, aproximadamente 27 segundos ao ano máis curto.
- ↑ "A.D. | Common Errors in English Usage and More | Washington State University" (en inglés). Consultado o 2019-09-25.
