Citoplasma: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Eliminouse o modelo «Link GA». |
Engade 1 libro para verificar (20230502sim)) #IABot (v2.0.9.3) (GreenC bot |
||
| (Non se amosan 19 revisións feitas por 7 usuarios.) | |||
| Liña 10: | Liña 10: | ||
(9) [[Mitocondria]]<br /> |
(9) [[Mitocondria]]<br /> |
||
(10) [[Vacúolo]]<br /> |
(10) [[Vacúolo]]<br /> |
||
(11) |
(11) '''Citoplasma'''<br /> |
||
(12) [[Lisosoma]]<br /> |
(12) [[Lisosoma]]<br /> |
||
(13) [[Centríolo]]s no [[centrosoma]]]] |
(13) [[Centríolo]]s no [[centrosoma]]]] |
||
O '''citoplasma''' é unha parte da célula presente tanto en células procariotas coma eucariotas. Na [[célula procariota]] é a parte que se encontra dentro da [[membrana plasmática]], e na [[célula eucariota]] é a parte que se encontra entre o [[núcleo celular]] e a membrana.<ref>{{ |
O '''citoplasma''' é unha parte da célula presente tanto en células procariotas coma eucariotas. Na [[célula procariota]] é a parte que se encontra dentro da [[membrana plasmática]], e na [[célula eucariota]] é a parte que se encontra entre o [[núcleo celular]] e a membrana.<ref>{{Cita web | título = Entrada "citoplasma" | author = Foz i Sala, M.; Llauradó i Miret, E. i Ramis i Coris, J. (coordinadores) | accessdate = 11-01-2010 | work = Diccionari Enciclopèdic de Medicina | publisher = Enciclopèdia Catalana | date = 2010 | url = http://www.grec.net/cgibin/medicx.pgm?GECART=citoplasma | data-arquivo = 24-09-2015 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20150924043746/http://www.grec.net/cgibin/medicx.pgm?GECART=citoplasma | url-morta = yes }}</ref> Trátase dunha emulsión [[coloide|coloidal]] moi fina de aspecto granuloso, o [[citosol]] ou [[hialoplasma]], en medio da cal se atopa unha rede de filamentos proteicos que forman o citoesqueleto e unha diversidade de [[orgánulo]]s celulares con diferentes funcións.<ref>{{Cita publicación periódica |author=van Zon A, Mossink MH, Scheper RJ, Sonneveld P, Wiemer EA |título=The vault complex |url=https://archive.org/details/sim_cellular-and-molecular-life-sciences_2003-09_60_9/page/1828 |journal=Cell. Mol. Life Sci. |volume=60 |issue=9 |pages=1828–37 |year=2003 |pmid=14523546 |doi=10.1007/s00018-003-3030-y}}</ref> |
||
A súa función é conter os orgánulos celulares e contribuír aos movementos da célula. O citosol é o lugar onde se producen moitos dos procesos [[metabolismo|metabólicos]] da célula. |
A súa función é conter os orgánulos celulares e contribuír aos movementos da célula. O citosol é o lugar onde se producen moitos dos procesos [[metabolismo|metabólicos]] da célula. |
||
O citoplasma ás veces está dividido nunha rexión externa xelatinosa, próxima á membrana e implicada no movemento celular, que se denomina [[ectoplasma]], e unha parte interna máis fluída, que recibe o nome de [[endoplasma]], que é onde se atopan a |
O citoplasma ás veces está dividido nunha rexión externa xelatinosa, próxima á membrana e implicada no movemento celular, que se denomina [[ectoplasma]], e unha parte interna máis fluída, que recibe o nome de [[endoplasma]], que é onde se atopan a maioría dos orgánulos.<ref>{{Cita web | título = Letra E | author = Nicolás Gillarim A.; Rodolfo Malpartida A.; Gillari Cés P.; Mónica Pastore P.; Fernando Papa Baumgärtner G. i M. Bertona A. (coordinadores)| accessdate = 11-01-2010 | work = Diccionario Ecológico | publisher = Ambiente Ecológico | date = 2007 | url = http://www.ambiente-ecologico.com/ediciones/diccionarioEcologico/diccionarioEcologico.php3?letra=E&numero=01&rango=ECESIS_-_ELECTROMIOGRAMA}}ISSN 1668-3358</ref> No citoplasma están disoltos os diversos [[nutriente]]s que conseguiron atravesar a membrana celular. |
||
Gran parte do citoplasma das células eucariotas está ocupado por un retículo de membranas coñecido como retículo endoplasmático (liso e rugoso), as cales serven de |
Gran parte do citoplasma das células eucariotas está ocupado por un retículo de membranas coñecido como retículo endoplasmático (liso e rugoso), as cales serven de superficie de traballo para moitas das actividades celulares [[bioquímica]]s, polo que é máis grande nas células con maior actividade de exportación de substancias fóra da célula. Este retículo non existe nas células procariotas.<ref>{{Cita web | título = Membrana citoplasmática | author = Andres, Mario| accessdate = 26-10-2007 | work = Monografias.com | date = 2007 | url = http://www.monografias.com/trabajos14/pared-celular/pared-celular.shtml}}</ref>. |
||
== Citoesqueleto == |
== Citoesqueleto == |
||
[[Ficheiro:MEF microfilaments.jpg|miniatura|Citosqueleto de [[fibroblasto]]s do [[embrión]] dun [[rato]].]] |
[[Ficheiro:MEF microfilaments.jpg|miniatura|Citosqueleto de [[fibroblasto]]s do [[embrión]] dun [[rato]].]] |
||
{{ |
{{Artigo principal|citoesqueleto}} No citoplasma existe unha rede de filamentos proteicos que lle dan forma e organización interna á célula e permiten o seu movemento.<ref name=educa>{{Cita web |url=http://www.educa.rcanaria.es/usr/iesgalletas/tato/departamentos/biolog%C3%ADa/Apuntes/Tema%206%20-%20LA%20C%C3%89LULA,%20ESTRUCTURA%20Y%20FISIOLOG%C3%8DA.PDF |título=La célula, estructura y fisiología |dataacceso=26-10-2007 |formato=[[PDF]] |obra=Consejería de Educación |editorial=Goberno de Canarias |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061202002108/http://www.educa.rcanaria.es/usr/iesgalletas/tato/departamentos/biolog%C3%ADa/Apuntes/Tema%206%20-%20LA%20C%C3%89LULA%2C%20ESTRUCTURA%20Y%20FISIOLOG%C3%8DA.PDF |dataarquivo=02-12-2006 |urlmorta=yes }}</ref> |
||
|título=La célula, estructura y fisiología |dataacceso=26-10-2007 |formato=[[PDF]] |obra=Consejería de Educación |editorial=Goberno de Canarias}}</ref> |
|||
. O conxunto de todos eles constitúe o [[citoesqueleto]]. No citosqueleto distinguimos tres tipos de filamentos: |
. O conxunto de todos eles constitúe o [[citoesqueleto]]. No citosqueleto distinguimos tres tipos de filamentos: |
||
| Liña 34: | Liña 33: | ||
== Citosol == |
== Citosol == |
||
{{ |
{{Artigo principal|citosol}} O citosol defínese como a parte do citoplasma que queda como sobrenadante despois de [[centrifugación|centrifugar]] un extracto celular a 150.000 [[forza da gravidade|g]] durante unha hora.<ref>{{Cita libro | título = Principles of Biochemistry | pages = pàg. 3 | author = Horton, R.; Moran, L. A.; Scrimgeour, G.; Perry, M. i Rawn, D. | edition = 4a edición | language = inglés | isbn = 978-0131453067 | publisher = Prentice Hall |ano= 2005}}</ref> Está formado por unha solución líquida denominada hialoplasma ou citosol,<ref>{{Cita web | título = Entrada "Citosol" | author = Foz i Sala, M.; Llauradó i Miret, E. i Ramis i Coris, J. (coordinadores) | accessdate = 11-01-2010 | work = Diccionari Enciclopèdic de Medicina | publisher = Enciclopèdia Catalana | date = 2010 | url = http://www.grec.net/cgibin/medicx.pgm?GECART=citosol | data-arquivo = 18-10-2019 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20191018182347/http://www.grec.net/cgibin/medicx.pgm?GECART=citosol | url-morta = yes }}</ref> onde se atopan os diferentes orgánulos. É un material acuoso, unha solución ou suspensión de [[biomolécula]]s vitais móbiles. Moitos procesos bioquímicos, incluíndo a [[glicólise]], teñen lugar no citosol. |
||
Nunha célula eucariota pode ocupar dun 50% a un 80% do volume total da célula. Componse aproximadamente dun 70% de [[auga]] mentres que o resto dos seus compoñentes son moléculas que forman unha [[disolución coloidal]]. Estas moléculas |
Nunha célula eucariota pode ocupar dun 50% a un 80% do volume total da célula. Componse aproximadamente dun 70% de [[auga]] mentres que o resto dos seus compoñentes son moléculas que forman unha [[disolución coloidal]]. Estas moléculas adoitan ser [[macromoléculas]]. |
||
Ao ser un líquido acuoso, o citosol non ten forma ou estrutura estables, |
Ao ser un líquido acuoso, o citosol non ten forma ou estrutura estables, ben que transitoriamente, pode adquirir dous tipos de formas: |
||
* Unha forma con consistencia de [[xel]]. |
* Unha forma con consistencia de [[xel]]. |
||
* Un coloide, de consistencia fluída ou [[sol]]. |
* Un coloide, de consistencia fluída ou [[sol]]. |
||
| Liña 43: | Liña 42: | ||
== Orgánulos == |
== Orgánulos == |
||
{{ |
{{Artigo principal|orgánulo}} No citoplasma aparecen diversas formacións chamadas orgánulos, cada unha cunha función específica. O citoplasma conten unha parte do [[xenoma]] do organismo, porque, aínda que a maioría do xenoma se encontra no núcleo, algúns orgánulos, como as mitocondrias e cloroplastos, teñen unha certa cantidade de [[ácido desoxirribonucleico|ADN]].<ref>{{Cita web |url=http://fai.unne.edu.ar/biologia/genetica/extranuclear.htm |título=El genoma extranuclear |dataacceso=26-10-2007 |autor=J.S. Raisman i Ana M. González |obra=Hipertextos del Área de Biología |editorial=Facultad de Agroindustrias |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071020090744/http://fai.unne.edu.ar/biologia/genetica/extranuclear.htm |dataarquivo=20-10-2007 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita web | título = Cloroplastos | accessdate = 26-10-2007 | work = Biología | publisher = soko.com.ar | date = 2007 | url = http://soko.com.ar/Biologia/celula/Cloroplastos.htm | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20100715230034/http://soko.com.ar/Biologia/celula/Cloroplastos.htm | dataarquivo = 15-07-2010 | urlmorta = yes }}</ref> Algúns dos orgánulos celulares son extensos sistemas de membranas, outros teñen forma vesicular e son pequenos, outros carecen de membrana. As células bacterianas son as que menos orgánulos teñen, xa que xeralmente carecen de sistemas membranosos dentro do citoplasma, pero teñen ribosomas. Algúns orgánulos son característicos da célula vexetal (plastos) ou da animal (centríolos). Xunto aos orgánulos, no citoplasma atopamos diversas [[vesícula]]s e [[inclusión]]s (gránulos de substancias almacenadas). |
||
Os principais orgánulos son: [[mitocondria]]s, [[cloroplasto]]s, [[retículo endoplasmático]], [[aparello de Golgi|aparato de Golgi]], [[lisosoma]]s, [[peroxisoma]]s, [[centríolo]]s, [[vacúolo]]s e [[ribosoma]]s. |
Os principais orgánulos son: [[mitocondria]]s, [[cloroplasto]]s, [[retículo endoplasmático]], [[aparello de Golgi|aparato de Golgi]], [[lisosoma]]s, [[peroxisoma]]s, [[centríolo]]s, [[vacúolo]]s e [[ribosoma]]s. |
||
| Liña 55: | Liña 54: | ||
| autor = Glenn i Susan Toole |
| autor = Glenn i Susan Toole |
||
| título = Biology for Advanced Level |
| título = Biology for Advanced Level |
||
| url = https://archive.org/details/newunderstanding0000tool |
|||
| ano = 1999 |
| ano = 1999 |
||
| editorial = Cheltenham: Stanley Thornes Publishers Ltd |
| editorial = Cheltenham: Stanley Thornes Publishers Ltd |
||
| Liña 70: | Liña 70: | ||
=== Ligazóns externas === |
=== Ligazóns externas === |
||
* [http://www.biologia.edu.ar/cel_euca/celula3.htm Biología.edu - Citoplasma] {{es}} |
* [https://web.archive.org/web/20110618041859/http://www.biologia.edu.ar/cel_euca/celula3.htm Biología.edu - Citoplasma] {{es}} |
||
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/148950/cytoplasm Encyclopaedia britannica - Cytoplasm] {{en}} |
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/148950/cytoplasm Encyclopaedia britannica - Cytoplasm] {{en}} |
||
{{Control de autoridades}} |
|||
[[Categoría:Bioloxía celular]] |
[[Categoría:Bioloxía celular]] |
||
Revisión actual feita o 3 de maio de 2023 ás 11:25
(1) Nucléolo
(2) Núcleo celular
(3) Ribosomas (os pequenos puntos)
(4) Vesícula
(5) Retículo endoplasmático rugoso
(6) Aparato de Golgi
(7) Citoesqueleto
(8) Retículo endoplasmático liso
(9) Mitocondria
(10) Vacúolo
(11) Citoplasma
(12) Lisosoma
(13) Centríolos no centrosoma
O citoplasma é unha parte da célula presente tanto en células procariotas coma eucariotas. Na célula procariota é a parte que se encontra dentro da membrana plasmática, e na célula eucariota é a parte que se encontra entre o núcleo celular e a membrana.[1] Trátase dunha emulsión coloidal moi fina de aspecto granuloso, o citosol ou hialoplasma, en medio da cal se atopa unha rede de filamentos proteicos que forman o citoesqueleto e unha diversidade de orgánulos celulares con diferentes funcións.[2]
A súa función é conter os orgánulos celulares e contribuír aos movementos da célula. O citosol é o lugar onde se producen moitos dos procesos metabólicos da célula.
O citoplasma ás veces está dividido nunha rexión externa xelatinosa, próxima á membrana e implicada no movemento celular, que se denomina ectoplasma, e unha parte interna máis fluída, que recibe o nome de endoplasma, que é onde se atopan a maioría dos orgánulos.[3] No citoplasma están disoltos os diversos nutrientes que conseguiron atravesar a membrana celular.
Gran parte do citoplasma das células eucariotas está ocupado por un retículo de membranas coñecido como retículo endoplasmático (liso e rugoso), as cales serven de superficie de traballo para moitas das actividades celulares bioquímicas, polo que é máis grande nas células con maior actividade de exportación de substancias fóra da célula. Este retículo non existe nas células procariotas.[4].
Citoesqueleto
[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: citoesqueleto.
No citoplasma existe unha rede de filamentos proteicos que lle dan forma e organización interna á célula e permiten o seu movemento.[5]
. O conxunto de todos eles constitúe o citoesqueleto. No citosqueleto distinguimos tres tipos de filamentos:
- Microfilamentos ou filamentos de actina, típicos das célules musculares.
- Microtúbulos, que aparecen espallados polo hialoplasma ou forman estruturas máis complexas, como o fuso acromático.
- Filamentos intermedios como os filamentos de queratina típicos das células epidérmicas.
Estas estruturas manteñen unha relación coas proteínas que as rodean e orixinan outras estruturas máis complexas e estables. Tamén son as encargadas do movemento celular.
Citosol
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: citosol.
O citosol defínese como a parte do citoplasma que queda como sobrenadante despois de centrifugar un extracto celular a 150.000 g durante unha hora.[6] Está formado por unha solución líquida denominada hialoplasma ou citosol,[7] onde se atopan os diferentes orgánulos. É un material acuoso, unha solución ou suspensión de biomoléculas vitais móbiles. Moitos procesos bioquímicos, incluíndo a glicólise, teñen lugar no citosol.
Nunha célula eucariota pode ocupar dun 50% a un 80% do volume total da célula. Componse aproximadamente dun 70% de auga mentres que o resto dos seus compoñentes son moléculas que forman unha disolución coloidal. Estas moléculas adoitan ser macromoléculas.
Ao ser un líquido acuoso, o citosol non ten forma ou estrutura estables, ben que transitoriamente, pode adquirir dous tipos de formas:
Os cambios na forma do citosol son debidos ás necesidades temporais metabólicas da célula, e teñen un papel importante na locomoción celular.[5]
Orgánulos
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: orgánulo.
No citoplasma aparecen diversas formacións chamadas orgánulos, cada unha cunha función específica. O citoplasma conten unha parte do xenoma do organismo, porque, aínda que a maioría do xenoma se encontra no núcleo, algúns orgánulos, como as mitocondrias e cloroplastos, teñen unha certa cantidade de ADN.[8][9] Algúns dos orgánulos celulares son extensos sistemas de membranas, outros teñen forma vesicular e son pequenos, outros carecen de membrana. As células bacterianas son as que menos orgánulos teñen, xa que xeralmente carecen de sistemas membranosos dentro do citoplasma, pero teñen ribosomas. Algúns orgánulos son característicos da célula vexetal (plastos) ou da animal (centríolos). Xunto aos orgánulos, no citoplasma atopamos diversas vesículas e inclusións (gránulos de substancias almacenadas).
Os principais orgánulos son: mitocondrias, cloroplastos, retículo endoplasmático, aparato de Golgi, lisosomas, peroxisomas, centríolos, vacúolos e ribosomas.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Foz i Sala, M.; Llauradó i Miret, E. i Ramis i Coris, J. (coordinadores) (2010). "Entrada "citoplasma"". Diccionari Enciclopèdic de Medicina. Enciclopèdia Catalana. Arquivado dende o orixinal o 24-09-2015. Consultado o 11-01-2010.
- ↑ van Zon A, Mossink MH, Scheper RJ, Sonneveld P, Wiemer EA (2003). "The vault complex". Cell. Mol. Life Sci. 60 (9): 1828–37. PMID 14523546. doi:10.1007/s00018-003-3030-y.
- ↑ Nicolás Gillarim A.; Rodolfo Malpartida A.; Gillari Cés P.; Mónica Pastore P.; Fernando Papa Baumgärtner G. i M. Bertona A. (coordinadores) (2007). "Letra E". Diccionario Ecológico. Ambiente Ecológico. Consultado o 11-01-2010.ISSN 1668-3358
- ↑ Andres, Mario (2007). "Membrana citoplasmática". Monografias.com. Consultado o 26-10-2007.
- ↑ 5,0 5,1 "La célula, estructura y fisiología" (PDF). Consejería de Educación. Goberno de Canarias. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 02-12-2006. Consultado o 26-10-2007.
- ↑ Horton, R.; Moran, L. A.; Scrimgeour, G.; Perry, M. i Rawn, D. (2005). Principles of Biochemistry (en inglés) (4a edición ed.). Prentice Hall. pp. pàg. 3. ISBN 978-0131453067.
- ↑ Foz i Sala, M.; Llauradó i Miret, E. i Ramis i Coris, J. (coordinadores) (2010). "Entrada "Citosol"". Diccionari Enciclopèdic de Medicina. Enciclopèdia Catalana. Arquivado dende o orixinal o 18-10-2019. Consultado o 11-01-2010.
- ↑ J.S. Raisman i Ana M. González. "El genoma extranuclear". Hipertextos del Área de Biología. Facultad de Agroindustrias. Arquivado dende o orixinal o 20-10-2007. Consultado o 26-10-2007.
- ↑ "Cloroplastos". Biología. soko.com.ar. 2007. Arquivado dende o orixinal o 15-07-2010. Consultado o 26-10-2007.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Glenn i Susan Toole (1999). Biology for Advanced Level. Cheltenham: Stanley Thornes Publishers Ltd. ISBN 0-7487-3957-2.
- C. J. Clegg i D. G. Mackean (2000). Advanced Biology: Principles and Applications. Cheltenham: Stanley Thornes Publishers Ltd. ISBN 978-0-7195-7670-6.
- ALBERTS, Bruce i cols. Biologia molecular de la cèl·lula. Trad. de Mercè Durfort i Coll i Miquel Llobera i Sande. Barcelona: Ediciones Omega, S.A., 1994. 1376 pàg. ISBN 84-282-0927-8
