Ver o código fonte de "Leeds"

{{Xeografía política}}
'''Leeds''' é unha cidade británica do condado de [[Yorkshire Occidental]], no norte de [[Inglaterra]], sita sobre o [[río Aire]]. Forma parte da área metropolitana denominada '''City of Leeds'''.

Segundo o censo de [[2001]] a zona urbana da cidade ten 429.242 habitantes e a aglomeración total 716.513. A [[área urbana]] de Leeds ten 1&nbsp;880&nbsp;000 habitantes (estimación de 2005).

Un habitante chámase localmente un ''loiner'', aínda que é termo pouco usado. Os clubs deportivos empregan leodensian'' ou ''leodiensian'', de inspiración latina imaxinaria.

== Historia ==
Leeds foi, orixinariamente, un mercado agrícola na Idade Media. En [[1207]] asinou a súa primeira carta de franquías.<br />
Sobre os [[Tudors]] foi sobre todo un mercado de la, coa que se negociaba para toda Europa, utilizando o estuario do [[río Humber]], chegando o seu comercio a representar en determinados momentos a metade das exportacións inglesas do produto.<br />
No paso da Idade Moderna á Contemporánea a súa poboación medrou espectacularmente: pasou de 10.000 habitantes en [[1751]], ata atinxir 172.000 en [[1851]], á par que se convertía nunha cidade industrial. O seu crecemento industrial viuse favorecido pola apertura do canal de [[Liverpool]] a Leeds en [[1816]] e da vía de tren en [[1848]].

== Economía ==
[[Ficheiro:Majestyk, Leeds.jpg|esquerda|150px]][[Ficheiro:Leeds Rathaus.jpg|dereita|150px]]
A cidade está situada no cruzamento das autoestrada M1 e M62, e un aeroporto internacional a serve.<br />
Estas circunstancias tornárona nun centro magno da distribución de mercancías, da banca e das finanzas.<br />
Como o resto do norte de Inglaterra, Leeds sufriu os efectos da recesión da décadas de [[1970]] e [[1980]]: as minas da rexión pecharon pouco a pouco, pese a que a industria mineira fora un dos sectores económicos máis importantes desde había séculos.<br />
Nos anos 90 atraeu moitos dos centros de chamada para telecomunicacións, en particular grazas á "fiabilidade" do acento do [[Yorkshire]], aínda que ese factor deveceu coa deslocación dos empregos nese campo para [[Bangalore]], na [[India]]. Actualmente, a súa economía vese forte e con visos de medrar aínda, mentres o comercio tornouse nun dos sectores máis importantes da economía da cidade.

=== Música pop ===
Aínda que menos prolífica que as cidades veciñas como [[Manchester]], [[Liverpool]] ou mesmo [[Sheffield]], Leeds veu xurdir algún dos grupos de música pop de máis sona: The [[Kaiser Chiefs]], The Mekons, '''Gang of Four''', '''Sisters of Mercy''', '''Soft Cell''', '''New Order''', The wedding Present, [[Chumbawamba]] e Cud. Tamén [[Corinne Bailey Rae]] naceu en Leeds.

=== Turismo ===
[[Ficheiro:Bridgewater Place from Call Lane.jpg|miniatura|dereita|Bridgewater Place]]

Leeds recentemente foi elixida como "cidade favorita do [[Reino Unido da Gran Bretaña|Reino Unido]]" pola revista 'Condé Nast Traveller.' A cidade salienta pola súa oferta cultural, os seus centros comerciais (''magasins''), a súa vida nocturna e a arquitectura do século XIX. O seu aeroporto<ref>{{Cita web |url=http://www.lbia.co.uk/ |título=Leeds Bradford International Airport |data-acceso=31 de agosto de 2021 |data-arquivo=07 de xaneiro de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090107024832/http://lbia.co.uk/ |url-morta=yes }}</ref> liga con varios destinos europeos e doutros continentes regularmente.

=== Museos e arte ===
Leeds ten numerosos museos, tales como a [http://www.royalarmouries.org/ Armería Real], [http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20070109031944/http://www.leeds.gov.uk/artgallery/ Galería de Arte de Leeds] (con, talvez, a mellor selección de arte británica do século XX fóra de [[Londres]]), [https://web.archive.org/web/20110414031638/http://www.thackraymuseum.org/ Museo Médico Thackery] e o [https://web.archive.org/web/20081217131119/http://www.henry-moore-fdn.co.uk/ Instituto Henry Moore]. A cidade é tamén coñecida pola súa oferta teatral, sendo os teatros máis célebres son [https://web.archive.org/web/20080609081037/http://www.wyplayhouse.com/ West Yorkshire Playhouse], [http://www.leedsgrandtheatre.com/ Grand Theatre] (Opera North, un dos grupos operísticos máis famosos do país, ten a sede aquí) e [http://www.cityvarieties.co.uk/ The City Varieties].

=== Centros comerciais ===
Hoxe en día Leeds é, quizais, coñecida ante todo como destino para ir de compras. O centro urbano é unha grande zona peonal na que se poden encontrar máis de mil tendas nun barrio bastante compacto. Briggate é a maior rúa no centro urbano, na que teñen sede todos os grandes ''magasins'' británicos. O Corn Exchange ten varios, e as fermosas galerías vitorianas acollen moitos dos magacíns máis interesantes. [https://web.archive.org/web/20080527013137/http://www.vqleeds.com/ The Victoria Quarter] é o barrio máis exclusivo para iren de compras; contén vellos edificios e dúas grandes ''passages'' espectaculares con máis de 70 tendas, como Louis Vuitton, Vivienne Westwood, Nicholas Deakin, Space NK, Diesel etc.

== Educación superior ==
Leeds ten dúas universidades: a [[Universidade de Leeds]] con 31.500 estudantes (52.000 se se contan matriculados en cursos temporais) e máis a '''Leeds Metropolitan University''', con arredor de 26.000 estudantes, dos que un 17% son estranxeiros.

== Notas ==
{{Listaref}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.leeds.gov.uk/ Páxina oficial de Leeds]
* [http://www.leeds-city-guide.com Leeds City Guide] Guía oficial de Leeds
* [http://www.leedsliveitloveit.com 'Leeds, Live it, Love it'] Website oficial para visitantes

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Leeds]]