Whithorn
| Whithorn | |
 | |
| |
| Suidheachadh | |
  Whithorn (Alba) | |
| Dùthaich |  Alba
|
| Comhairle | Dùn Phris is Gall-Ghàidhealaibh |
| Siorrachd | Siorrachd Bhaile na h-Ùige |
| Parraist | Whithorn fhèin[1] |
| Co-chomharran | 54° 51′ 00″ Tuath 04° 28′ 00″ Iar |
| Comharradh-clèithe | NX445405 |
| Feartan fiosaigeach | |
| Àireamh-shluaigh | 867 (2001[2]) |
| Àireamh fòn | 01988 |
| Còd-puist | DG8[3] |
‘S e baile beag dùthchasail faisg air Baile na h-Ùige, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th' ann an Whithorn (Laideann: Candida Casa).[4] Tha e suidhichte aig 30 m os cionn ìre na mara,[5] ann an ceann a deas Leth-eilean na Machrach, air an àirde an iar Dhùin Phris is Gall-Ghàidhealaibh (Siorrachd Bhaile na h-Ùige ro 1975, eadar Port Rosnait agus Cille Chainneir. Tha e 305 km air falbh bho Obar Dheathain, 126 km bho Ghlaschu, 64km bho Dhùn Phris agus 126 km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.[6] 'S e Beurla agus Beurla Ghallta a th' aig a’ mhòr-chuid dhiubh ann am Whithorn. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, leabhraichean agus turasachd. Taobh fhoghlaim, tha bun-sgoil[7] ann ach feumar a dhol dhan àrd-sgoil ann am Baile Ùr nan Stiùbhartach. Tha Whithorn ainmeil air feadh an t-saoghail mar chreathal Chrìosdaidheachd ann an Alba.[8]
Freumhan an ainm
[deasaich | deasaich an tùs]Chleachd cuid de Ghàidheil na sgìrean t-ainm Hwiterne (Taigh Geal) sa Beurla agus Futarne anns a' Ghàidhlig. Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Bhaile na h-Ùige fhèin anns an 18mh Linn.[9] Thathar dhen bheachd gur ann à hvit (geal) a tha an t-ainm sa Bheurla.[10] Bheireadh sin Ros Geal dhuinn sa Ghàidhlig an latha an-diugh. Tha an t-ainm ann an Laideann a' measgachadh a' Ghàidhlig taigh (casa) agus a' Beurla hvit (candida).
Eachdraidh
[deasaich | deasaich an tùs]Chaidh an t-àite seo a chlàradh le Ptolemy mar Leukopibia.[11] Chaidh an t-ainm ùr a chlàradh airson a' chiad turas mar St. Martin's Kirk of Quitherne ann an 1497.[12] Chuir Naomh Ninian bliadhnaichean seachad a' searmonachadh an seo Bha e na Bhorgh Rìoghail le dleastanasan riaghlaidh eadar 1855 agus 1930, nuair a chuireadh às dhan t-siostam.[13] Ràinig an rèile dhan bhaile ann an 1875, a thug piseach mòr air malairt san sgìre.[14]
Poileataigs
[deasaich | deasaich an tùs]'S ann gu Comhairle Choimhearsnachd Bhuirgh Rìoghail Whithorn a bhuineas Whithorn, a ghabhas a-steach an sgìre mu timcheall a' bhaile. Tha 961 duine a' fuireach san sgìre air fad.[15] Tha 14 comhairlichean coimhearsnachd a' riochdachadh na sgìre agus thathar a' cumail coinneamhan na Comhairle gach mìos ann Talla Choimhearsnachd na Machrach a Deas, ann am Whithorn. Tha e a' buntainn dhan uàrd-taghaidh 03 (Meadhan Ghall-Ghàidhealaibh) airson Comhairle na Roinne.[16]
Gnàth-shìde
[deasaich | deasaich an tùs]'S ann ann an sgìre mòran nas blàithe (Cuibheasachd bhliadhnail: 8.3 °C) agus mòran nas fhliche (Cuibheasachd bhliadhnail: 1082mm) an coimeas ris an còrr dhen dùthaich 's a tha Whithorn. Tha sileadh uabhasach trom ann, fiù 's fad na mìosan nas tioraim, leis nach eil e idir fad air falbh bhon mhuir air an àirde an iar na h-Alba. 'S e àite Cfb ann an sgèile Köppen-Geiger a th' ann am Whithorn.[17] Chan eil an t-sneachd idir pailt an seo. Tha diofar mhòr eadar am mìos as fhliche agus am mìos as tioraim: 59mm eadar an Giblean (dìreach 62mm) agus an Dàmhair/an t-Samhain (121mm). Fad na bliadhna, bidh an teothachd ann am fiaradh mheadhanach: 11.8 °C.
 |
|---|
Daoine Ainmeil
[deasaich | deasaich an tùs]Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- ↑ Arcgis
- ↑ Scotland's Census Result OnLine
- ↑ Post Code Maps
- ↑ Tha Ainmean-Àite na h-Alba ag ràdh: 'Taigh Mhàrtainn originates in one mention in the Lebor Bretnach as taig Martain. Watson overstepped the mark when he says: "The Irish style it Teach Martain, 'Martin's House'." Later scholars point out that there is nothing really to link this with the site of Whithorn, and it is only mentioned once. The modern Taigh Mhàrtainn has no historical authenticity.' “Whithorn”. Ainmean-Àite na h-Alba. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2021.
- ↑ Falling Rain
- ↑ Luftlinie
- ↑ “Whithorn Primary School”. Comhairle Dhùn Phris agus Ghall-Ghàidhealaibh. Air a thogail 17mh dhen t-Sultain 2023.
- ↑ Whithorn Info
- ↑ Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147
- ↑ Studies in the Topography of Galloway, Sir Herbert Eustice Maxwell of Monreith, Constable, Dùn Èideann, 1887
- ↑ “Whithorn: as described in F.H. Groome's Gazetteer of Scotland (1882-4)”. Oilthigh Phortsmouth. Air a thogail 4mh dhen Chèitean 2017.
- ↑ Saint Places
- ↑ NRS
- ↑ David L Smith, Tales of the Glasgow and South Western Railway, Ian Allan Limited, Lunnainn
- ↑ A' Chomhairle
- ↑ “Dumfries and Galloway Wards 2007”. Local Government Boundary Commission for Scotland. Air a thogail 29mh dhen Ghiblean 2017.
- ↑ Climate Data
Achadh na Meilge • Àrd Bhaile • Baile Gheàrr Lios • Baile na h-Ùige • Baile Ùr Ghlinn Lus • Baile Ùr nan Stiùbhartach • Barrachan • Blaidneach • Càrn Rìoghain • Cille Chainneir • Cill Choluim • Cill Chomhghain • Cill na Tràghad • Clachan Ghlinn Lus • Damnaglaur • An Druim Mòr • Dùn Reichit • Eaglais Steafain • An Eilreig • Ervie • A' Ghlac • Na Lochain • Lios Uillt • Am Magh Crom • Am Monadh Rèidh • Port Neasaig • Port Phàdraig • Port Rosnait • Poll an Iùbhair • Sandhead • Soirbidh • An t-Sròn Reamhar • Whauphill • Whithorn