Cathair Mór
| Gníomhaíocht | |
|---|---|
| Gairm | rí  |
| Teaghlach | |
| Páiste | Eithne Thaobhfhada, Dáire Barrach |
I Miotaseolaíocht na nGael, Ard-Rí seanscéalach na hÉireann ab ea Cathair Mór mac Feidhlimidh Fiorurghlas, de shliocht Conchobar Abradruad.
Tháinig sé i gcoróin tar éis bás Fhéilimí Reachtmhair.[1][2] Bhí sé i réim ar feadh trí bliana sular mharaigh Luaigne na Teamhrach é, agus Conn Cétchathach i gceannas.
Seanscéalta
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sa seanscéal Esnada Tige Buchet, b'iníon altrama í Eithne Tháebfhota iníon Chathrach de bhrughaidh na Laighean darbh ainm Buichead. Bhí an chuid bólachta ag Buichead, ach tháinig mic Cathrach i dtír ar fháilte Bhuichid, ionas nach raibh fágtha aige ach tarbh amháin agus seacht mbó. Ní raibh an rí, anois sean agus fann, in ann a mhic a shrian. Ní raibh de rogha ag Buichead agus a theaghlach, Eithne chomh maith, ach cónaí i mbothán san fhoraois gar do Ceanannais, Contae na Mí. In am trátha agus Cormac mac Airt ina rí, phós seisean Eithne, agus a mhalairt rath Buichid as sin amach.[3] I scéalta eile, ba é Conn Cétchathach, comharba Cathrach, an rí a phós Eithne.[4]
Sa seanscéal Fotha Catha Cnucha, thug Cathair Cnoc Ailinne,[5] Contae Chill Dara, do Nuadha mac Aichi, draoi. In am trátha, bheadh cáil ar an gcnoc seo agus Fionn mac Cumhaill, fionnó Nuadha, ina chónaí ann.[6]
Ginealach
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sinsearacht
[cuir in eagar | athraigh foinse]De réir Foras Feasa ar Éirinn, ba é seo sinsearacht Chathrach Mhóir:
- mac Feidhlimidh Fiorurghlas
- mac Cormac Gealta Gaoth
- mac Nia Corb
- mac Cú Corb
- mac Mogh Corb
- mac Conchúir Abhradhrua
- mac Fionn File
- mac Rossa Rua
- mac Fearghasa Farraige
- mac Nuadha Neachta
- mac Seadhna Siothbhaic
- mac Lughaidhe Loithfhionn
- mac Breasail Bhric
- mac Fiachaidh Foibhric
- mac Ailealla Ghlais
- mac Fearadhaigh Fhoghlais
- mac Nuadha Fullon
- mac Ealloit
- mac Airt
- mac Moigh Airt
- mac Criomhthainn Choscraigh
- mac Feidhlimidh Foirthriun
- son of Fearghus Fortamhail
- mac Breasail Breodhamhan
- mac Aonghasa Ollaimh
- mac Ailealla Bhracna
- mac Labhraí Loingsigh
- de mhuintir Éireamhóin.[2]
Sliocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Deirtear go raibh tríocha mac ag Cathair, ach ní raibh sliocht ach ag deichniúr acu. Rianaíonn roinnt ríshleachta meánaoiseacha na Laighean a sinsearacht astu.[7][8] Meastar gur mháthair Dhiarmada Uí Dhuibne na bhFiann ab ea a iníon, Cochrann.[9]
- Ros Failgeach mac Cathrach Mhóir, sinsear Uí Chonchúir d' Uí Failghe
- Dáire Barrach mac Cathrach Mhóir, sinsear Uí Threasaigh agus Mhic Ghormáin d' Uí Bairrche
- Bresal Einechglas mac Cathrach Mhóir
- Fergus Luasgan mac Cathrach Mhóir
- Ailill Cethech mar Cathrach Mhóir
- Aengus Nic[10][8] mac Cathair Mór[11]
- Eochu Timine mac Cathrach Mhóir
- Crimthann mac Cathrach Mhóir, sinsear Dhubh na Laighean
- Curigh mac Cathrach Mhóir, maraithe ag Finn mac Cumaill
- Slectaire mac Curigh, seanathair ar thaobh na máthar de Dhiarmuid Ua Duibne agus Oscar
- Uchdelbh mac Curigh, bean chéile Fionn Fothart, mac Choinn Chéadchathaigh
- Eithne Tháebfhota[8], bean chéile Choinn Chéadchathaigh
- Landabaria mac Cathrach Mhóir, bean chéile Choinn Chéadchathaigh
- Cochrann, máthair Dhiarmada Uí Dhuibhne.
- Fiacha Baicheda mac Cathrach Mhóir, sinsear Mhic Mhurchada, Uí Cheinnselaig
- Sodhealbh ní Chathrach Mhóir[12][13]
Achar ama
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Lebor Gabála Érenn: Impire na Róimhe, Marcus Aurelius (AD 161–180).
- Foras Feasa ar Éirinn: AD 113–116
- Annála na gCeithre Máistrí: AD 119–122.[14]
Naisc sheachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]- The Testament of Cathair ar maryjones.us
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ R. A. Stewart Macalister (eag. & aistr.), Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland Part V, Irish Texts Society, 1956, lch. 331
- ↑ 2.0 2.1 Foras Feasa ar Éirinn, Section 40, lch. 259, http://www.ucc.ie/celt/published/T100054/text050.html UCC CELT.
- ↑ The Melody of the House of Buchet
- ↑ The Adventures of Art son of Conn ar maryjones.us
- ↑ Cnoc Ailinne ar logainm.ie
- ↑ The Cause of the Battle of Cnucha ar maryjones.us
- ↑ Foras Feasa ar Éirinn, 1.40
- ↑ 8.0 8.1 8.2 The Testament of Cathair Mór
- ↑ James MacKillop, Dictionary of Celtic Mythology, Oxford University Press, 1998, lch. 72
- ↑ Iníon?
- ↑ Daniel Byrne-Rothwell, The Byrnes and the O'Byrnes: Volume 2, House of Lochar, 2010 - Ireland, lch. 8
- ↑ "Martyrology of Donegal" (1630).
- ↑ On the page of this book, the author wrote that Sodhealbh and her sister, Eithne, were the daughters of Baite, .i. Cathair Mór wasn't her father. But later on the book mentions Sodhealbh as Cathair Mór daughter and Oilill Olum's wife, probably a mistake by the author. Ailill Aulom married Sadb, daughter of Eithne, another daughter of Cathair Mór.
- ↑ Annála na gCeithre Máistrí, M119 - 122
| Réamhtheachtaí Fedlimid Rechtmar |
Ard-Rí na hÉireann LGÉ 2a haois AD FFÉ AD 113–116 ACM AD 119–122 |
Comharba Conn Cétchathach |