سوشیونیکز
سوشیونیکز (Socionics)، در روانشناسی و جامعه‌شناسی، یک تئوری پردازش داده‌ها (پردازش شناختی) و تیپ شخصیتی است که با مدل داده روانی خود (آنرا با نام مدل آ می‌شناسند) و نیز مدل سازگاری میان افراد متمایز می‌شود. این روش با به هم پیوستن کارهای کارل یونگ در تیپ شخصیت و تئوری متابولیسم اطلاعات اثر آنتونی کپینسکی به وجود آمده‌است.
سوشیونیکز در سال‌های دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، به‌دست آوشرا آکوستیناویچیوت، لیتوانیایی ارائه شد. او نام سوشیونیکز را از واژه جامعه (Society) برگرفت زیرا اعتقاد داشت که هر تیپ شخصیتی هدفی مجزا در جامعه دارد که با سوشیونیکز می‌توان آن را بیان کرد.
ایده مرکزی سوشیونیکز این است که اطلاعات را می‌توان به‌طور شهودی به هشت دسته تقسیم کرد که جنبه‌های اطلاعات یا عناصر اطلاعات نامیده می‌شوند.
۱۶ گونه شخصیتی
[ویرایش]سوشیونیکز افراد را به ۱۶ گونه شخصیتی دسته‌بندی می‌کند. جدول زیر این ۱۶ گونه را به همراه نام‌های معمول آن‌ها نشان داده‌است.
| دو تابع اول | نام رسمی | کد چهارحرفی سوشیونیکز | کد چهارحرفی ام‌بی‌تی‌آی | نقش اجتماعی | نمونه شخصیتی |
|---|---|---|---|---|---|
  |
Logical Sensory Extrovert (LSE) | ESTj | ESTJ | Administrator / Director | استیرلیتز |
 |
Logical Intuitive Extrovert (LIE) | ENTj | ENTJ | Enterpriser / Pioneer | جک لندن |
 |
Ethical Sensory Extrovert (ESE) | ESFj | ESFJ | Bonvivant / Enthusiast | ویکتور هوگو |
| |
Ethical Intuitive Extrovert (EIE) | ENFj | ENFJ | Mentor / Actor | هملت |
  |
Sensory Logical Extrovert (SLE) | ESTp | ESTP | Legionnaire / Conqueror | گئورگی ژوکوف |
 |
Sensory Ethical Extrovert (SEE) | ESFp | ESFP | Politician / Ambassador | ژولیوس سزار |
 |
Intuitive Logical Extrovert (ILE) | ENTp | ENTP | Seeker / Inventor | دن کیشوت |
| |
Intuitive Ethical Extrovert (IEE) | ENFp | ENFP | Psychologist / Reporter | توماس هنری هاکسلی |
| |
Logical Sensory Introvert (LSI) | ISTj | ISTP | Inspector / Pragmatist | ماکسیم گورکی |
| |
Logical Intuitive Introvert (LII) | INTj | INTP | Critic / Analyst | ماکسیمیلیان روبسپیر |
| |
Ethical Sensory Introvert (ESI) | ISFj | ISFP | Guardian / Conservator | تئودور درایزر |
| |
Ethical Intuitive Introvert (EII) | INFj | INFP | Humanist / Empath | فیودور داستایفسکی |
| |
Sensory Logical Introvert (SLI) | ISTp | ISTJ | Crafter / Mechanic | ژان گابن |
| |
Sensory Ethical Introvert (SEI) | ISFp | ISFJ | Mediator / Peacemaker | الکساندر دوما (پدر) |
| |
Intuitive Logical Introvert (ILI) | INTp | INTJ | Strategist / Mastermind | انوره دو بالزاک |
| |
Intuitive Ethical Introvert (IEI) | INFp | INFJ | Lyricist / Romantic | سرگئی یسنین |
روابط
[ویرایش]نحوه تبادل اطلاعات بین گونه‌ها را روابط میان‌شخصیتی می‌نامد که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند اما بهترین آن‌ها برای روابط طولانی‌مدت رابطه همزادی (Duality) است. در کل ۱۶ رابطه معادل برای ۱۶ گونه شخصیتی وجود دارد. در جدول زیر رابطه میان گونه‌های شخصیتی را می‌بینید.
| ILE | SEI | ESE | LII | EIE | LSI | SLE | IEI | SEE | ILI | LIE | ESI | LSE | EII | IEE | SLI | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ILE | Id | Du | Ac | Mr | Rq+ | Sv+ | Cp | Mg | Se | Ex | QI | Cf | Rq- | Sv- | Cg | Sd |
| SEI | Du | Id | Mr | Ac | Sv+ | Rq+ | Mg | Cp | Ex | Se | Cf | QI | Sv- | Rq- | Sd | Cg |
| ESE | Ac | Mr | Id | Du | Cg | Sd | Rq- | Sv- | QI | Cf | Se | Ex | Cp | Mg | Rq+ | Sv+ |
| LII | Mr | Ac | Du | Id | Sd | Cg | Sv- | Rq- | Cf | QI | Ex | Se | Mg | Cp | Sv+ | Rq+ |
| EIE | Rq- | Sv- | Cg | Sd | Id | Du | Ac | Mr | Rq+ | Sv+ | Cp | Mg | Se | Ex | QI | Cf |
| LSI | Sv- | Rq- | Sd | Cg | Du | Id | Mr | Ac | Sv+ | Rq+ | Mg | Cp | Ex | Se | Cf | QI |
| SLE | Cp | Mg | Rq+ | Sv+ | Ac | Mr | Id | Du | Cg | Sd | Rq- | Sv- | QI | Cf | Se | Ex |
| IEI | Mg | Cp | Sv+ | Rq+ | Mr | Ac | Du | Id | Sd | Cg | Sv- | Rq- | Cf | QI | Ex | Se |
| SEE | Se | Ex | QI | Cf | Rq- | Sv- | Cg | Sd | Id | Du | Ac | Mr | Rq+ | Sv+ | Cp | Mg |
| ILI | Ex | Se | Cf | QI | Sv- | Rq- | Sd | Cg | Du | Id | Mr | Ac | Sv+ | Rq+ | Mg | Cp |
| LIE | QI | Cf | Se | Ex | Cp | Mg | Rq+ | Sv+ | Ac | Mr | Id | Du | Cg | Sd | Rq- | Sv- |
| ESI | Cf | QI | Ex | Se | Mg | Cp | Sv+ | Rq+ | Mr | Ac | Du | Id | Sd | Cg | Sv- | Rq- |
| LSE | Rq+ | Sv+ | Cp | Mg | Se | Ex | QI | Cf | Rq- | Sv- | Cg | Sd | Id | Du | Ac | Mr |
| EII | Sv+ | Rq+ | Mg | Cp | Ex | Se | Cf | QI | Sv- | Rq- | Sd | Cg | Du | Id | Mr | Ac |
| IEE | Cg | Sd | Rq- | Sv- | QI | Cf | Se | Ex | Cp | Mg | Rq+ | Sv+ | Ac | Mr | Id | Du |
| SLI | Sd | Cg | Sv- | Rq- | Cf | QI | Ex | Se | Mg | Cp | Sv+ | Rq+ | Mr | Ac | Du | Id |
کلید:
Du:همزادی؛ Ac:فعال‌سازی. Sd:نیمه‌همزادی؛ Mg:وهم؛ Mr:آینه؛ Id:هویت؛ Cp:همکاری؛ Cg:تجانس؛ QI:شبه‌هویت؛ Ex:خفه‌کردن؛ Se:ابر نفس؛ Cf:برخورد؛ Rq+:درخواست‌کننده؛ Rq-:گیرنده درخواست؛ Sv+:ناظر؛ Sv-:تحت‌نظارت.
همزادی (Du)
[ویرایش]مفهومی پایه‌ای در سوشیونیکز است. روابط همزادی بر پایه حمایت و سود متقابل دو گونه شخصیتی است و معمولاً بین رابطه برای دوستی، صمیمیت و ازدواج به حساب می‌آید. همزادهای دوگانه چنین هستند:
| LSE | |
— | |
EII |
| LIE | |
— | |
ESI |
| ESE | |
— | |
LII |
| EIE | |
— | |
LSI |
| SLE | |
— | |
IEI |
| SEE | |
— | |
ILI |
| ILE | |
— | |
SEI |
| IEE | |
— | |
SLI |
فعال‌سازی (Ac)
[ویرایش]فعال‌سازی (Activation) رابطه‌ای است که بین دو عضو یک چهارتایی مشابه رخ می‌دهد که در درون‌گرایی یا برون‌گرایی با یکدیگر مشابه هستند. این رابطه می‌تواند شبیه رابطه همزادی باشد اما قدرت آن از همزادی کمتر است.
نیمه‌همزادی (Sd)
[ویرایش]نیمه‌همزادی (Semi-duality) شبیه رابطه همزادی است که در آن یک گونه تابع هدایتی دارد که تابع همزاد گردی (۵اُم) گونه دیگر را ارضا می‌کند.
وهم (Mg)
[ویرایش]وهم (Mirage) رابطه‌ای است که در آن دو گونه می‌توانند به هم نزدیک شده و آسان شروع شود چون هر دو می‌توانند به خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و در تفکر، احساس، دریافت یا شهود با هم مشترک هستند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- اناگرام‌های شخصیت - یک نوع گونه‌شناسی شخصیت انسانی که دارای ۹ تیپ شخصیتی است.
منابع
[ویرایش]- نظریه‌های شخصیت دوان شلتز
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Socionics». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ آذر ۱۳۹۲.