پرش به محتوا

سده هجدهم میلادی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سده‌ها: سده ۱۷ - سده ۱۸ - سده ۱۹
دهه‌ها: ۱۷۰۰ ۱۷۱۰ ۱۷۲۰ ۱۷۳۰ ۱۷۴۰ ۱۷۵۰ ۱۷۶۰ ۱۷۶۰ ۱۷۷۰ ۱۷۸۰ ۱۷۹۰
عبور واشینگتن از دلاور در ۲۵ دسامبر ۱۷۷۶ (۵ دی ۱۱۵۵). رخدادی نمادین در طول انقلاب آمریکا
تسخیر زندان باستیل در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹. رخدادی نمادین در طول انقلاب فرانسه

سدهٔ هجدهم میلادی به فاصلهٔ بین سال‌های ۱۷۰۱ تا ۱۸۰۰ در گاهشماری گریگوری گفته می‌شود.

گاهی مورخان اروپایی، اصطلاح سدهٔ هجدهم میلادی را برای اشاره به دوره‌های دیگری استفاده می‌کنند. برای مثال سده ۱۸ کوتاه به سال‌های بین ۱۷۸۹۱۷۱۵ یعنی از مرگ لویی چهاردهم فرانسه تا آغاز انقلاب فرانسه گفته می‌شود تا بتوان به دو رویدادی که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند اشاره کرد. انقلاب فرانسه با ارائه تعریفی از ملت، آن را به‌طور مستقیم وارد معادلات بین‌المللی کرد.

از سوی دیگر مورخینی هستند که از اصطلاح سده ۱۸ طولانی برای اشاره به دورانی که از انقلاب باشکوه انگلستان در سال ۱۶۸۸ شروع و تا جنگ واترلو در سال ۱۸۱۵ یا حتی کمی بعد از آن طول می‌کشد استفاده می‌کنند.

در طول سده ۱۸ میلادی روشنگری در انقلاب‌های فرانسه، هائیتی و آمریکا به حد اعلای خود رسید. فلسفه و علم با سرعت زیادی پیشرفت کردند.

فیلسوفان، زمانی را تصور می‌کردند که دیگر بنیادگرایی مسیحی وجود نداشته باشد. این رؤیا با وقوع انقلاب فرانسه به واقعیت تبدیل شد اما چیزی نگذشت که دورهٔ وحشت به رهبری ماکسیمیلیان روبسپیر فرا رسید و این آرزو را به چالش کشید. سلاطین اروپایی در آغاز با آغوشی باز به استقبال عصر روشنگری رفتند اما پس از آن که شعله‌های انقلاب فرانسه درگرفت از ترس این که قدرتشان را از دست ندهند به ائتلاف‌های گستردهٔ ضدانقلابی پیوستند.

امپراتوری عثمانی پس از پذیرفتن معاهده کارلویتز، با شیبی آرام به سمت زوال حرکت می‌کرد زیرا نتوانسته بود با پیشرفت‌های اروپایی‌ها در فناوری همگام شود. عصر لاله نماد دورهٔ صلح و رویکرد به اروپا پس از پیروزی در مقابل روسیه جوان در سال ۱۷۱۱ بود. در طول این سده تلاش‌های زیادی برای اصلاحات انجام گرفت که موفقیت‌های محدودی داشتند. همچنین امپراتوری سوئد پس از شکست خوردن از روسیه در جنگ بزرگ شمالی، روند افول خود را آغاز کرد و روسیه به قدرت مطلق حوزه بالتیک تبدیل شد.

سده ۱۸، پایانی بر کار کشور مشترک‌المنافع لهستان - لیتوانی بود. این پادشاهی که زمانی قدرتمند و گسترده بود و می‌توانست مسکو را شکست بدهد و لشکریان عثمانی را مغلوب سازد، تحت حملات متعدد در هم شکست. نظام حکومتی نیمه‌دموکراتیک این کشور آن قدر مؤثر نبود که بتواند از پس قدرت رژیم‌های سلطنتی همسایه نظیر پروس، روسیه و اتریش برآید. این کشورها سرزمین‌های این اتحادیه را بین خود تقسیم کردند و دورنمای سیاسی اروپای مرکزی را برای صد سال آینده دستخوش تغییر قرار دادند.

در آسیا نیز امپراتوری‌های چین و هند رو به افول گذاشتند و در ایران، سلسله صفویه سقوط کرد.

امپراتوری بریتانیا با شکست دادن فرانسه در آمریکا در دهه ۱۷۶۰ و تسلط بر بخش‌های زیادی از هندوستان تبدیل به ابرقدرتی جهانی شد. با این حال بریتانیایی‌ها بخش اعظم مستعمرات خود در شمال آمریکا را در پی انقلاب آمریکا که فعالانه توسط فرانسوی‌ها حمایت می‌شد از دست دادند. با ثبت اختراع موتور بخار در بریتانیا در دهه ۱۷۵۰ انقلاب صنعتی در این کشور آغاز شد. هر چند این انقلاب شروع آرامی داشت اما بعدها تأثیر عظیمی بر جوامع انسانی و محیط زیست گذاشت.

رویدادها

[ویرایش]
پتر کبیر در جنگ پلتاوا
توکوگاوا یوشیمونه، شوگون ژاپن
سلسلهٔ صفوی با هجوم افغان‌ها به ایران به پایان رسید.
روسیه با حمله به ایران در سال ۱۱۰۱ شهرهای دربند، باکو، شیروان، گیلان، مازندران و استرآباد را اشغال کرد.
نادر شاه افشار
فردریک دوم کبیر، پادشاه پروس
پس از جنگ کالودن در سال ۱۷۴۶ نظام طایفه‌ای اسکاتلندی‌ها رو به زوال گذاشت.
مرگ فرمانده ولف
کریم‌خان زند، بنیان‌گذار سلسلهٔ زند در ایران
جیمز کوک، دریانورد و پویندهٔ بریتانیایی
شیخ المنصور رهبری چچنی‌تبار بود که در سده ۱۸ (میلادی) علیه امپریالیسم کاترین کبیر در قفقاز به پا خواست.
آقا محمدخان قاجار، مؤسس سلسلهٔ قاجار در ایران
ناپلئون بناپارت در حال عبور از گردنه آلپ

شخصیت‌های مهم

[ویرایش]

رهبران، سیاستمداران و نظامیان جهان

[ویرایش]
محی‌الدین محمد اورنگ‌زیب عالمگیر ششمین امپراتور گورکانی هند و سومین پسر شاه‌جهان و ارجمندبانو
بنجامین فرانکلین، یکی از پدران بنیانگذار ایالات متحده
توماس جفرسون نویسنده اصلی اعلامیه استقلال ایالات متحده و سومین رئیس جمهور آمریکا
کاترین دوم روسیه ملقب به کاترین کبیر ۳۴ سال امپراتور روسیه بود.
فردیناند ششم اسپانیا
امپراتور چیانلانگ، ششمین امپراتور منچویی سلسلهٔ چینگ در چین
ماکسیمیلیان روبسپیر، انقلابی فرانسوی و از آغازگران دوره وحشت فرانسه

صنعت نمایش، تئاتر و سرگرمی

[ویرایش]
دیوید گریک، بازیگر، نمایش‌نامه‌نویس، مدیر تئاتر و تهیه‌کنندهٔ انگلیسی

موسیقی‌دانان و آهنگسازان

[ویرایش]
موتزارت، نابغه موسیقی اهل اتریش
بتهوون، نابغه موسیقی کلاسیک اهل آلمان
یوزف هایدن، موسیقی دان شهیر اتریشی
یوهان سباستیان باخ، آهنگساز و نوازنده ارگ آلمانی

هنرمندان نگارگر، نقاشان، پیکرتراشان، گراورسازان و معماران

[ویرایش]
ژان باپتیست سیمون شاردن
جاشوا رینولدز، نقاش انگلستانی الاصل
جیوانی پائولو پانینی
یوری فلتن، معمار کاخ کاترین کبیر
ژاک لویی داوید، نقاش فرانسوی سبک نئوکلاسیسیسم

نویسندگان و شاعران

[ویرایش]
الکساندر پوپ شاعر و منتقد انگلیسی
جاناتان سوییفت هجونویس، شاعر و نویسنده رساله‌های سیاسی
ولتر، نویسنده و فیلسوف فرانسوی عصر روشنگری

فیلسوفان و دین‌شناسان

[ویرایش]
امانوئل سویدنبرگ، عالم و عارف سوئدی
گوتهولد افرایم لسینگ، فیلسوف و منتقد ادبی و نویسنده اهل آلمان
ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی و مبدع منطق استعلایی که از نخستین پیشگامان ایدئالیسم آلمانی بود و بیشتر به جهت نقد های سه گانه خویش یعنی ( نقد عقل محض ، نقد قوه حکم و نقد عقل عملی) معروف است.
دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی فایده گرا و از پیشروان مکتب تجربه‌گرایی که با نگاشتن کتاب ( رساله درباره طبیعت آدمی) تاثیر بسزایی بر تفکرات عصر خود و قرون بعد از خود گذاشت .
پیر سیمون لاپلاس ، ریاضیدان و متفکر فرانسوی که با ایده های چشمگیری چون جبرگرایی علمی ، عملگر و تبدیلات لاپلاس ، مطالعه مکانیک کلاسیک بر اساس حسابان ، تفسیر بیزی در احتمالات و ... را توسعه بخشید که تاثیر بسزایی در عرصه بسیاری از شاخه های فیزیک ریاضی داشت.

دانشمندان و پژوهشگران

[ویرایش]
آدام اسمیت، اقتصاددان اسکاتلندی و نویسنده کتاب ثروت ملل . از وی به عنوان پدر علم اقتصاد نوین یاد میشود . چشمگیر ترین ایده های او مزیت مطلق و دست نامرئی بود که تا سالیان سال تاثیرات بسزایی بر سرنوشت جوامع گذاشت.
جیمز وات، پدر انقلاب صنعتی
ماریا گائتانا آنیزی، زبان‌شناس، ریاضی‌دان و فیلسوف ایتالیایی نویسنده اولین کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال

دزدان دریایی

[ویرایش]

اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها

[ویرایش]
نمونه‌ای از یک ماشین بخار اولیه
اختراع اکتنت به دقت ناوبری در دریاها کمک شایانی کرد.
نمونه‌ای از یک دستگاه چاپ سنگی (لیتوگرافی)

آثار شاخص ادبی و فلسفی

[ویرایش]
تصویر ویراست نخست کتاب سفرهای گالیور اثر جاناتان سویفت
تصویر عنوان کتاب سنجش خرد ناب اثر امانوئل کانت
تصویر عنوان کتاب ثروت ملل اثر آدام اسمیت

آثار شاخص موسیقی

[ویرایش]
بخش آغازین فوگوی شش قسمتی به خط باخ

پانویس

[ویرایش]
  1. 曽根崎心中
  2. Les Mille et Une Nuits
  3. A Tale of a Tub
  4. The Rape of the Lock
  5. Robinson Crusoe
  6. The New Science
  7. Gulliver's Travels
  8. The Dunciad
  9. A Little Pretty Pocket-Book
  10. 忠臣蔵
  11. Clarissa
  12. The History of Tom Jones, a Foundling
  13. Elegy Written in a Country Churchyard
  14. A Dictionary of the English Language
  15. Candide
  16. The Theory of Moral Sentiments
  17. Tristram Shandy
  18. Émile, ou De l'éducation
  19. Du contrat social ou Principes du droit politique
  20. Die Leiden des jungen Werthers
  21. 雨月物語
  22. The Wealth of Nations
  23. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire
  24. Amazing Grace
  25. Lives of the Most Eminent English Poets
  26. Kritik der reinen Vernunft
  27. Die Räuber
  28. Les Liaisons dangereuses
  29. Federalist Papers
  30. Kritik der praktischen Vernunft
  31. Songs of Innocence
  32. Путешествие из Петербурга в Москву
  33. Reflections on the Revolution in France
  34. Rights of Man
  35. Poor Liza
  36. Songs of Experience
  37. Lyrical Ballads
  38. An Essay on the Principle of Population
  39. 紅樓夢
  40. Rinaldo
  41. Brandenburgische Konzerte
  42. Le quattro stagioni
  43. Johannes-Passion
  44. Matthäus-Passion
  45. Hippolyte et Aricie
  46. Goldberg-Variationen
  47. Messiah
  48. h-Moll-Messe
  49. Die Kunst der Fuge
  50. Orphée et Eurydice
  51. Le nozze di Figaro, ossia la folle giornata
  52. Il dissoluto punito, ossia il Don Giovanni
  53. Jupiter-Sinfonie
  54. Die Zauberflöte
  55. London symphonies
  56. The Creation
    • دهه‌ها و سال‌ها

جستارهای وابسته

[ویرایش]
هزاره سده
۹ پ‌م: ۹۰ پ‌م ۸۹ پ‌م ۸۸ پ‌م ۸۷ پ‌م ۸۶ پ‌م ۸۵ پ‌م ۸۴ پ‌م ۸۳ پ‌م ۸۲ پ‌م ۸۱ پ‌م
۸ پ‌م: ۸۰ پ‌م ۷۹ پ‌م ۷۸ پ‌م ۷۷ پ‌م ۷۶ پ‌م ۷۵ پ‌م ۷۴ پ‌م ۷۳ پ‌م ۷۲ پ‌م ۷۱ پ‌م
۷ پ‌م: ۷۰ پ‌م ۶۹ پ‌م ۶۸ پ‌م ۶۷ پ‌م ۶۶ پ‌م ۶۵ پ‌م ۶۴ پ‌م ۶۳ پ‌م ۶۲ پ‌م ۶۱ پ‌م
۶ پ‌م: ۶۰ پ‌م ۵۹ پ‌م ۵۸ پ‌م ۵۷ پ‌م ۵۶ پ‌م ۵۵ پ‌م ۵۴ پ‌م ۵۳ پ‌م ۵۲ پ‌م ۵۱ پ‌م
۵ پ‌م: ۵۰ پ‌م ۴۹ پ‌م ۴۸ پ‌م ۴۷ پ‌م ۴۶ پ‌م ۴۵ پ‌م ۴۴ پ‌م ۴۳ پ‌م ۴۲ پ‌م ۴۱ پ‌م
۴ پ‌م: ۴۰ پ‌م ۳۹ پ‌م ۳۸ پ‌م ۳۷ پ‌م ۳۶ پ‌م ۳۵ پ‌م ۳۴ پ‌م ۳۳ پ‌م ۳۲ پ‌م ۳۱ پ‌م
۳ پ‌م: ۳۰ پ‌م ۲۹ پ‌م ۲۸ پ‌م ۲۷ پ‌م ۲۶ پ‌م ۲۵ پ‌م ۲۴ پ‌م ۲۳ پ‌م ۲۲ پ‌م ۲۱ پ‌م
۲ پ‌م: ۲۰ پ‌م ۱۹ پ‌م ۱۸ پ‌م ۱۷ پ‌م ۱۶ پ‌م ۱۵ پ‌م ۱۴ پ‌م ۱۳ پ‌م ۱۲ پ‌م ۱۱ پ‌م
۱ پ‌م: ۱۰ پ‌م ۹ پ‌م ۸ پ‌م ۷ پ‌م ۶ پ‌م ۵ پ‌م ۴ پ‌م ۳ پ‌م ۲ پ‌م ۱ پ‌م
۱:   ۱   ۲   ۳   ۴   ۵   ۶   ۷   ۸   ۹ ۱۰
۲: ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰
۳: ۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲۴ ۲۵ ۲۶ ۲۷ ۲۸ ۲۹ ۳۰
۴: ۳۱ ۳۲ ۳۳ ۳۴ ۳۵ ۳۶ ۳۷ ۳۸ ۳۹ ۴۰